Yesu Kristu—Kasi Iye Ndi Njani?

“NANGA ndi ŵantu ŵanandi ŵeneawo kuti Mbakristu cara, ŵakugomezga kuti Iye ŵakaŵa musambizgi mukuru ndiposo wavinjeru. Mwanadi, Iye wakaŵa yumoza wa ŵantu ŵakuzirwa comene kuruska wose awo ŵakaŵako.” (The World Book Encyclopedia) Kasi “Iye” ndi njani? Iye ndi Yesu Kristu, muyambiski wa Cikristu. Kasi imwe mukumumanya iye? Kasi iye wakukhwaska umoyo winu mu ntowa yiliyose?

Ivyo Yesu wakacita mu uteŵeti wake vili kulembeka mu Baibolo, mabuku ghanayi gha mdauko gheneagho ghakucemeka Makani Ghaweme. Kasi ndi mwauli umo nkani izi ziliri zakugomezgeka? Apo iye wakati waŵazga nkani izo, muntu wakumanyikwa makora wamumdauko, Will Durant, wakalemba kuti: “Cingaŵa cintu cakuziziswa comene kuruska vyakuziziswa vyose vyakulembeka mu Makani Ghaweme usange kungacitika kuti ŵantu bweka ŵacoko waka mu muwiro wumoza ŵaŵe na muntu wa nkaro yiweme, ndiposo muntu wankongono comene, wakucindikika cifukwa cakukhozga ubali wapakati pa mtundu wa ŵantu.”

Ŵantu mamiliyoni ghanandi ŵa Kuvuma na kuvigaŵa vinyake, ŵakumumanya Yesu Kristu cara. Iwo ŵangagomezga kuti iye wakaŵako, kweni iwo ŵakughanaghanapo cara kuti iye ngwakukhumbikwa mu maumoyo ghawo. Ŵanji ŵakuwona Yesu kuŵa muntu wambura kuzirwa cifukwa ca ivyo ŵakucita awo ŵakujithya kuŵa ŵarondezgi ŵake. ‘Ŵakristu aŵa ŵakaponya bomba la atomu mu msumba wa Nagasaki,’ cifukwa ca ici, ŵantu ŵanji mu Japan ŵakazizwa na kuyowoya kuti, ‘ici cacitikira mu msumba weneuwo wuli na Ŵakristu ŵanandi comene kuruska misumba yinandi muno mu Japan.’

Ndipouli, usange mulwari wakutondeka kucira cifukwa cakuleka kulondezga ndondomeko iyo wapika na dokotala ya kamwero ka munkhwala, kasi imwe mungamucombola dokotala uyo cifukwa cakutondeka kucira kwa mulwari uyo? Mwaunenesko, mungacita nteura cara. Ŵantu ŵa visopo vya Caru ca Cikristu  kwa nyengo yitali ŵakana urongozgi wa Yesu wakumazgira masuzgo ghawo gha zuŵa na zuŵa. Anteura, m’malo mwakukana Yesu cifukwa ca ŵantu awo ŵakujithya kuŵa Ŵakristu, ŵeneawo ŵakuleka kurondezga unjirikizgi wa Yesu, kasi imwe mwalekeraci kusambira za iye? Sambirani Baibolo, ndipo mumanyani makora Yesu ndiposo na umo iye wangasintira umoyo winu.

Citemwa—Unjirikizgi Wake

Yesu Kristu wakaŵa musambizgi mukuru mweneuyo wakakhalanga ku Palestina pafupifupi vilimika 2,000 ivyo vyajumpa. Ndi vintu vicoko waka ivyo vikumanyikwa vya wanici wake. (Mateyu, vipaturo 1 na 2; Luka cipaturo 1 na 2) Apo iye wakaŵa na vilimika 30, Yesu wakamba uteŵeti wake ‘mwakupanikizgira na unenesko.’ (Yohane 18:37; Luka 3:21-23) Ŵamutoramakani ŵanayi ŵakalemba mdauko wa umoyo wa Yesu ŵakakonkoska comene pa uteŵeti wake wapakweru, wa vilimika vitatu na nusu ivyo iye wakakhala pa caru capasi.

Mukati mwa uteŵeti wake, Yesu wakapereka kwa ŵasambiri ŵake kiyi ya umo ŵangamazgira masuzgo ghakupambana-pambana mu maumoyo ghawo. Kasi kiyi uyo wakaŵa vici? Kiyi uyo wakaŵa citemwa. Pa umoza mwa maupharazgi ghake ghakumanyikwa comene mu mdauko, uwo wukucemeka kuti Upharazgi wa pa Lupiri, Yesu wakaŵasambizga ŵasambiri wake umo ŵangalongolera citemwa ku ŵanyawo. Iye wakati: “Nteura vyose ivyo mukukhumba kuti ŵantu ŵamucitirani, vyeneivyo namwe muŵacitirenge.” (Mateyu 7:12) Pulinsipolo ili likucemeka kuti Dango Lakakhaliro. “Ŵantu” ŵeneawo Yesu wakuyowa pano ŵakusazgapo ŵalwani ŵithu. Mu upharazgi weneuwo, Iye wakayowoya kuti: “Temwani ŵalwani ŵinu, ndipo muŵarombere aŵo ŵakumuzikizgani.” (Mateyu 5:44) Kasi citemwa ca nga ndi ici cingamazga cara masuzgo ghanandi agho tikusangana nawo mazuŵa ghano? Murongozgi wa Ŵahindu, Mohandas Gandhi,  wakaghanaghana mwanteura. Iye wakayowoya kuti: “Para caru cako na [cane] vingakoleranako mu visambizgo vyakupelekeka na Kristu mu Upharazgi wa pa Lupiri uwu, ipo ntena tamazga kale masuzgo . . . gha caru cose.” Visambizgo vya Yesu pa citemwa, usange vingagwiriskirika ncito, vingamazga masuzgo gha mtundu wa ŵantu.

Umo Wakalongolera Citemwa Cake mu Milimo

Yesu wakacitanga ivyo wakasambizganga. Iye wakaŵika vyakukhumba vya ŵanji pamalo ghakwamba kuruska vyake ndipo wakalongoranga citemwa mu milimo yake. Zuŵa limoza, Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakateŵeteranga ŵantu ŵanandi kwambura kupumulira kuti ŵarye cakurya. Yesu wakawona kukhumbikwa kwakuti ŵasambiri ŵake ‘ŵapumulepo pacoko waka,’ mwanteura iwo ŵakaruta ku malo gha mapopa. Kweni mzinda wukaŵa muntazi mwawo ndipo uwo wukalindizganga iwo kuti ŵafike. Usange imwe muŵenge Yesu, kasi mpanyi mukacita uli? Eya, Yesu “wakaŵalengera lusungu,” ndipo “wakamba kuŵasambizga vinandi.” (Marko 6:30-34) Lusungu lwake likuru ili likamupangiska iye kupereka covwiro ku ŵanji.

Ico Yesu wakacita kuti ŵanji ŵasange candulo kuti cikaŵa cisambizgo cakumzimu pera cara. Kweni iye wakaperekaso covwiro ca kuthupi. Mwaciyerezgero, iye wakaryeska ŵanarumi 5,000 (kusazgirapo ŵanakazi na ŵana) ŵeneaŵo ŵakategherezganga kwa iye mupaka nyengo ya kumise. Iye wakaryeskaso ŵanarumi ŵanyake 4,000 mu cakucitika cakurondezgapo. Pa cakucitika cakwamba, iye wakagwiriskira ncito vingwa vinkondi na somba ziŵiri, ndipo pa cakucitika ca panyuma pake, wakagwiriskira ncito vingwa vinkondi na viŵiri na tusomba tucoko waka. (Mateyu 14:14-21; 15:32-38; Marko 6:35-44; 8:1-9) Kasi iyi yikaŵa mintondwe? Inya, iye wakacitanga vyamithondwe.

Yesu wakacizgangaso ŵalwari ŵanandi. Iye wakacizga  ŵaciburumutira, ŵakulemara, ŵavyoni na ŵakumangwa-makutu. Inya, wakauskangaso na ŵakufwa wuwo! (Luka 7:22; Yohane 11:30-45) Panyengo yinyake, wavyoni wakamuŵeyerera iye kuti: ‘Usange mukukhumba, munganditozga.’ Kasi Yesu wakazgora uli? “Wakanyoroska woko lake, wakamukwaska, ndipo wakati kwa iyo, ‘Nkukhumba; tozgeka.’” (Marko 1:40, 41) Yesu wakakhumbisiska comene kuti waŵawovwire iwo. Iye wakarongora citemwa cake pa ŵakusuzgika kwizira mu vyamintondwe ivyo iye wakacita.

Kasi ncakusuzga kugomezga? Vyamintondwe vinandi ivyo Yesu wakacitanga wakacitiranga pakweru. Nanga ŵangaŵa ŵarwani ŵake, ŵeneawo nyengo zose ŵakayezga-yezganga kuti ŵamusange kafukwa, iwo ntena ŵakakana cara fundo yakuti iye wakacitanga nadi vyamintondwe. (Yohane 9:1-34) Mwakusazgirapo, vyamintondwe vyake vikaŵa na cilato. Ivyo vikawovwira ŵantu kumanya kuti Yesu wakatumika na Ciuta.—Yohane 6:14.

Tiyeni tighanaghanire pacoko waka za visambizgo vya Yesu na umoyo wake weneuwo ngwakuzirwa kwa ise ndiposo mweneumo wukutipangiskira ise kuti tirondezge citemwa cake. Ndipouli, kuti ndi ntowa iyi pera cara iyo Yesu wangasintira umoyo ŵinu. Iye kuti wakaŵa waka musambizgi mukuru mweneuyo wakasambizganga za citemwa cara. Iye wakarongora kuti wakaŵapo kale pambere wakaŵa wandaŵe muntu nga ndi Kananda wa Ciuta. (Yohane 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 Yohane 4:9) Iye wakaŵaso muntu pa caru cino capasi, ndipo ici ndico cikumupangiska iye kuŵa wakuzirwa comene kwa imwe. Baibolo likurongora kuti Yesu wakawuskika ndipo sono walikuŵikika kuŵa Fumu ya Ufumu wa Ciuta. (Civumbuzi 11:15) Yesu wakayowoya kuti: “Ndipo uwu mbumoyo wa muyirayira, kuti ŵamumanyani imwe,  Ciuta mweneco yeka, na Yesu Kristu, mweneuyo mukamutuma.” (Yohane 17:3; 20:31) Mwanadi, kuŵa na cimanyisko ca Yesu Kristu cingang’anamura kusanga umoyo wamuyirayira mu Paradiso! Kasi ici cingacitika wuli? Kasi mwalekeraci kusambira vinandi vyakukhwaskana na Yesu ndiposo na kuwona umo ‘citemwa ca Kristu cikutipemberezgera’ kuti timurondezge iye? (2 Ŵakorinte 5:14) Ŵakaboni ŵa Yehova mbakukondwa kumovwirani.—Yohane 13:34, 35.

Kulekapo kwekha usange kwarongorekera panyake, kukoleka Malemba mu trakiti ili kwafuma mu Baibolo la Citumbuka la mang’anamuro ghasono. Kwenekuko NW yarondezgana na kukoleka kwa mazgu, ico cikurongora kuti mang’anamuliro ghafuma mu kayowoyero ka Cingelezi ka New World Translation of the Holy Scriptures.