1, 2. (a) Ntchivichi icho chikutiŵira chinonono pa nkhani ya mazaza? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

KASI muli kuwonapo umo mwana wakuchitira para ŵamutuma kuchita chinthu icho iyo wandakhumbe? Mungawona mankhwinya agho mwana wakuŵa nagho pa chisko. Wakupulika ivyo ŵapapi ŵake ŵakuyowoya, ndipo wakumanya kuti wakwenera kuchindika mazaza ghawo. Kweni apa wakukhumba yayi kupulikira. Ivyo mwana uyu wakuchita vikulongora waka ivyo tose nyengo zinyake tikuchita.

² Chikutiŵira chipusu yayi kuchindika ŵamazaza nyengo zose. Kasi nyengo zinyake chikumuŵirani chinonono kuchindika awo ŵali na mazaza pa imwe? Usange ni nthena, muli mwekha yayi. Tikukhala mu nyengo iyo kuchindika ŵamazaza kukuwoneka kuti kukuchepa. Ndipouli, Baibolo likuti tikwenera kuchindika awo ŵali na mazaza pa ise. (Zintharika 24:21) Nakuti usange tikukhumba kukhalilira mu chitemwa cha Chiuta, ntchakuzirwa kuti tichitenge nthena. Kweni mafumbo ghakuŵapo. Chifukwa wuli chikutiŵira chinonono kuchindika ŵamazaza? Chifukwa wuli Yehova wakukhumba kuti ndimo tichitirenge, ndipo ntchivichi chingatovwira kuti tipulikirenge? Paumaliro, ni nthowa wuli izo tingachindikira ŵamazaza?

3, 4. Kasi kwananga na kuleka kufikapo vikamba wuli, ndipo chifukwa wuli kwananga kwithu kukuchitiska kuti chiŵe chinonono kuchindika ŵamazaza?

³ Mwakudumura, tiyeni tiwone vifukwa viŵiri ivyo chikuŵira  chakusuzga kuchindika awo ŵali na mazaza. Chakwamba, ise tili ŵambura kufikapo; chachiŵiri, awo ŵali na mazaza pa ise nawo mbambura kufikapo. Kwananga na kuleka kufikapo vikamba kale chomene, mu munda wa Edeni apo Adamu na Eva ŵakagalukira mazaza gha Chiuta. Ntheura kwananga kukamba chifukwa cha kugaluka. Kufuma pa nyengo yira, tikubabika na mtima wa kugaluka.—Genizesi 2:15-17; 3:1-7; Masalimo 51:5; Ŵaroma 5:12.

⁴ Pakuti tili ŵakwananga, taŵanandi tikukaŵa yayi kuŵa na mtima wa kunotha na kujikuzga. Ndipo kujiyuyura ni mukhaliro uwo ukusangika bweka yayi. Tikwenera kuwukuzga na kuwusungilira. Tingamba kuŵa ŵamtafu ndiposo ŵakunotha, nanga tingaŵa kuti tateŵetera Chiuta mwakugomezgeka nyengo yitali. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani za Kora, uyo wakademelerana mwakugomezgeka na ŵanthu ŵa Yehova mu visuzgo vinandi. Ndipouli, wakadokeranga mazaza ghanandi ndipo wakadangilira pa kugalukira Mozesi, munthu wakuzika chomene mu nyengo yira. (Maŵazgo 12:3; 16:1-3) Ghanaghananiso za Themba Uziya, ilo chifukwa cha kujikuzga likanjira mu tempele la Yehova na kuchita mulimo wakupatulika uwo ukeneranga kuchitika na ŵasembe. (2 Midauko 26:16-21) Ŵanthu aŵa ŵakavifyontha chifukwa cha kugaluka kwawo. Kweni nkharo yawo yiheni ntchikumbusko chakukhumbikwa chomene kwa ise. Tikwenera kukana mtima wa kujikuzga uwo ukuchitiska kuti chiŵe chinonono kuchindika ŵamazaza.

5. Kasi ŵanthu ŵambura kufikapo ŵagwiliskira wuli ntchito uheni mazaza ghawo?

⁵ Kulwande linyake, ŵanthu ŵambura kufikapo awo ŵali na mazaza ŵapangiska kuti chiŵe chakusuzga ku ŵanthu kuchindika ŵamazaza. Ŵanandi ŵakuwusa uheni panji mwankhaza. Nakuti, mdauko wa ŵanthu ukulongora kuti ŵamazaza ŵanandi ŵakuwusa uheni. (Ŵerengani Mupharazgi 8:9.) Mwachiyelezgero, Sauli wakaŵa munthu muwemi na wakujiyuyura apo Yehova wakamusoranga kuŵa themba. Ndipouli, wakamba kuŵa na mtima wa kunotha ndiposo sanji; ndipo  wakamba kutambuzga munthu wakugomezgeka Davide. (1 Samuyeli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Pamanyuma pake, Davide wakazakaŵa themba liwemi chomene mu Israyeli, ndipouli, wakagwiliskira ntchito uheni mazaza ghake apo wakiba muwoli wa Yuraya Muhiti na kumutuma munthu wambura mulandu uyu kukakhala panthazi pa nkhondo kuti wakomeke. (2 Samuyeli 11:1-17) Enya, kuwura kufikapo kukutondeska ŵanthu kuwusa mwakwenelera. Ndipo usange awo ŵakuwusa ŵakuchindika yayi Yehova, vinthu vikunangika chomene. Mulongozgi munyake wa ku Britain wakati walongosora umo ŵapapa ŵanyake ŵa Katolika ŵakambiskira nthambuzgo yikuru, wakalemba kuti para munthu wali na mazaza chomene ndipo wakunanga chomene vinthu. Apo tikughanaghanira fundo izi, tiyeni tidumbiskane fumbo lakuti: Chifukwa wuli tikwenera kuchindika ŵamazaza?

6, 7. (a) Kasi tikuchita vichi chifukwa chakuti tikutemwa Yehova, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi kujilambika kukusazgapo vichi, ndipo tingalongora wuli?

⁶ Chifukwa chikuru chomene icho tikuchindikira ŵamazaza ntchitemwa, kutemwa Yehova, ŵanthu, ndiposo taŵene. Pakuti tikutemwa Yehova kuluska vyose, tikukhumba kukondweska mtima wake. (Ŵerengani Zintharika 27:11; Mariko 12:29, 30.) Tikumanya kuti muwuso wake, wenelero wake wa kuwusa chilengiwa chose, wasuskika pa charu chapasi kufuma pa chigaluka cha mu Edeni ndiposo kuti ŵanthu ŵanandi ŵali ku chigaŵa cha Satana ndipo ŵakana muwuso wa Yehova. Tili ŵakukondwa kukhozgera muwuso wa Yehova. Para tikuŵazga mazgu gha pa Chivumbuzi 4:11, ghakutitora mtima chomene. Tikumanya makora kuti Yehova ndiyo ni Muwusi wakwenelera wa chilengiwa chose. Tikukhozgera muwuso wa Yehova, tikuzomerezga kuti watiwusenge zuŵa na zuŵa.

⁷ Ntchindi zanthena zikukhumba kuti tipulikirenge ndiposo kuchita vinthu vinyake. Tili muchanya kupulikira Yehova chifukwa  chakuti tikumutemwa. Ndipouli, nyengo zinyake kupulikira kungaŵa kwakusuzga kwa ise. Pa nthena apa, tikwenera kusambira kujilambika, nga ni mwana uyo wazunulika pakwambilira. Tikukumbuka kuti Yesu wakajilambika ku khumbo la Awiske nanga ni para kuchita nthena kukawonekanga kwakusuzga. Wakayowoya kwa Awiske kuti: “Khumbo linu lichitike, lane chara.”—Luka 22:42.

8. (a) Kasi kujilambika ku mazaza gha Yehova kukusazgapo vichi lero, ndipo ntchivichi chikulongora maghanoghano gha Yehova pa nkhani iyi? (b) Ntchivichi chingatovwira kuti tipulikire ulongozgi na kuzomera ntchenyo? (Wonani bokosi lakuti “ Pulika Fundo Ndipo Upokelere Chisambizgo.”)

⁸ Lero Yehova wakuyowoya na waliyose payekha yayi; wakuyowoya nase kwizira mu Mazgu ghake ndiposo ŵanthu awo ŵakumwimira pa charu chapasi. Ntheura kanandi, tikulongora kujilambika ku mazaza gha Yehova mwa kuchindika ŵanthu awo waŵimika, panji kuŵazomerezga kulutilira kuŵa na mazaza pa ise. Usange tingagalukira ŵanthu aŵa, mwachiyelezgero, mwa kukana kuzomerezga ulongozgi wawo wa mu Malemba, ndikuti tikukwiyiska Chiuta. Apo Ŵaisrayeli ŵakanyunyuta na kugalukira Mozesi, Yehova wakavitora nga kuti ŵagalukira iyo.—Maŵazgo 14:26, 27.

9. Chifukwa wuli kutemwa ŵanyithu kungatichiska kuti tichindikenge ŵamazaza? Pelekani chiyelezgero.

⁹ Tikuchindikaso ŵamazaza chifukwa cha kutemwa ŵanyithu. Chifukwa wuli? Yelezgerani kuti ndimwe msilikari wa nkhondo. Kuti nkhondo iyi mutonde vikuthemba pakuti msilikari waliyose waŵenge wakukolerana na ŵanyake, wakupulikira, ndiposo kuchindika awo ŵakuŵalongozga. Usange mungadelera awo ŵakumulongozgani mwa kugaluka, ŵasilikari ŵanyinu wose ŵangaŵa pa ngozi. Mbunenesko kuti ŵasilikari ŵa ŵanthu ŵakunanga vinthu vinandi chomene mu charu lero. Ndipouli, Yehova wali na ŵasilikari awo ŵakuchita viwemi pera. Kanandi waka, Baibolo likuchema Chiuta kuti “Yehova wa mawumba.” (1 Samuyeli 1:3) Ndiyo ni Mulongozgi wa vilengiwa vyankhongono vyauzimu. Nyengo zinyake, Yehova wakuyaniska ŵateŵeti ŵake ŵa pa charu chapasi na wumba panji mzinda. (Masalimo 68:11; Ezekiyeli 37:1-10) Usange  tingagalukira ŵanthu awo Yehova waŵapa mazaza pa ise, asi ndikuti tingaŵika ŵasilikari ŵanyithu ŵauzimu pa ngozi? Para Mkhristu wagalukira ŵalara, ŵanji mu mpingo nawo ŵangasuzgika. (1 Ŵakorinte 12:14, 25, 26) Para mwana wagaluka, mbumba yose yingasuzgika. Ntheura tikulongora kuti tikutemwa ŵanthu mwa kuŵa na mzimu wa ntchindi ndiposo wakukolerana na ŵanyithu.

10, 11. Kasi khumbo lakuti tisange chandulo likutituma wuli kuti tipulikirenge ŵamazaza?

¹⁰ Tikuchindikaso ŵamazaza chifukwa chakuti taŵene tikusanga chandulo para tikuchita nthena. Para Yehova wakutilomba kuti tichindikenge ŵamazaza, kanandi wakuyowoya vyandulo ivyo tingasanga pakuchita nthena. Mwachiyelezgero, wakuphalira ŵana kuti ŵapulikirenge ŵapapi ŵawo mwakuti ŵakhale umoyo utali ndiposo uwemi. (Dotoronome 5:16; Ŵaefeso 6:2, 3) Wakutiphalira kuti tichindikenge ŵalara ŵa mpingo chifukwa para tatondeka kuchita nthena tipwetekekenge mwauzimu. (Ŵahebere 13:7, 17) Ndiposo wakutiphalira  kuti tipulikirenge ŵamazaza ŵa charu chifukwa ŵakutivikilira.—Ŵaroma 13:4.

¹¹ Mukwenera kuti mukuzomerezga kuti para tamanya chifukwa icho Yehova wakukhumbira kuti tiŵenge ŵakupulikira, tovwirikenge kuti tichindikenge ŵamazaza. Ipo tiyeni tiwone umo tingachindikira ŵamazaza mu vigaŵa vikuruvikuru vitatu.

12. Kasi Yehova wali kumupa mulimo wuli mfumu mu mbumba, ndipo wangafiska wuli mulimo uwu?

¹² Yehova iyomwene ndiyo wakanozga ndondomeko ya mbumba. Pakuŵa Chiuta wambura utimbanizgi, wali kuŵika ndondomeko yiwemi mu mbumba mwakuti yendenge makora. (1 Ŵakorinte 14:33) Wali kupa mfumu mazaza gha kuŵa mutu wa mbumba. Mfumu wakulongora ntchindi kwa uyo ni Mutu wake, Khristu Yesu, mwa kuyezga umo Yesu wakulongozgera mpingo. (Ŵaefeso 5:23) Ntheura mfumu wakwenera kutondeka yayi kufiska milimo yake, kweni wakwenera kuyichita mwawanalume; wangaŵanga wankhaza yayi nesi mukali, kweni wakwenera kuŵa wachitemwa, wakupulikiska, ndiposo walusungu. Wakukumbuka kuti mazaza ghake ngachoko waka, ghakuluska mazaza gha Yehova yayi.

13. Kasi muwoli wangafiska wuli mulimo wake wa mu mbumba mu nthowa yakukondweska Yehova?

¹³ Muwoli wakwenera kuŵa movwiri wa mfumu  wake, panji munyake wakumwenelera. Iyo nayo wali kupika mazaza mu mbumba, pakuti Baibolo likuyowoya za “ulongozgi wa anyoko.” (Zintharika 1:8) Kweni mazaza ghake ngakovwira waka mfumu wake. Muwoli uyo ni Mkhristu wakulongora ntchindi ku mazaza gha mfumu wake mwa kumovwira kufiska mulimo wake pakuŵa mutu wa mbumba. Wakumuyuyura yayi, kumuchitiska kuti wenderenge vyake yayi, nesi kumupoka mazaza. Kweni wakumovwira na kukolerana nayo. Para ivyo mfumu wake wasankha vindamukondweske, wangayowoyapo maghanoghano ghake mwantchindi, kweni wakujilambika nipera. Usange mfumu wake ngwambura kupulikana, wangasangana na masuzgo ghanyake. Ndipouli, nkharo yake ya kujilambika yingakopa mfumu wake kuti wapenje Yehova.—Ŵerengani 1 Petrosi 3:1.

14. Kasi ŵana ŵangakondweska wuli ŵapapi ŵawo ndiposo Yehova?

¹⁴ Ŵana ŵakukondweska mtima wa Yehova para ŵakupulikira awiskewo na anyinawo. Kweniso ŵakuchindika na kukondweska ŵapapi ŵawo. (Zintharika 10:1) Mu mbumba iyo  mupapi njumoza, ŵana ŵangalondezga fundo yakuyana waka ya kupulikira, pakumanya kuti mupapi wawo wangakhumbikwira chomene wovwiri wawo ndiposo kukolerana nawo. Mu mbumba izo waliyose wakufiska mulimo uwo Chiuta wali kumupa, mukuŵa mtende na chimwemwe. Ichi chikuchindika uyo Wakambiska mbumba zose, Yehova Chiuta.—Ŵaefeso 3:14, 15.

15. (a) Kasi tingalongora wuli kuti tikuchindika mazaza gha Yehova mu mpingo? (b) Kasi ni fundo wuli izo zingatovwira kuti tipulikirenge awo ŵakulongozga? (Wonani bokosi lakuti “ Pulikirani Awo Wakumulongozgani.”)

¹⁵ Yehova wimika Mwana wake kuŵa Mutu wa mpingo Wachikhristu. (Ŵakolose 1:13) Yesu nayo wapeleka mulimo kwa “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” kuti wapwelelere umoyo wauzimu wa ŵanthu ŵa Chiuta pa charu chapasi. (Mateyu 24:45-47) Wupu Wakulongozga wa Ŵakaboni ŵa Yehova ndiyo ni “muzga wakugomezgeka na wavinjeru.” Nga umo vikaŵira mu mipingo yakwambilira Yachikhristu, lero napo ŵalara ŵakupokera usambizgi na ulongozgi kufuma ku Wupu Wakulongozga, kwali mwakudunjika panji kwizira mu ŵimiliri ŵake, nga mbalaŵiliri ŵakwendakwenda. Para ise waliyose payekha tikuchindika mazaza gha ŵalara, ndikuti tikupulikira Yehova.—Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 5:12; Ŵahebere 13:17.

16. Kasi ŵalara ŵakwimikika na mzimu utuŵa mu nthowa wuli?

¹⁶ Ŵalara na ŵateŵeti ŵakovwira mbambura kufikapo. Nawoso ŵakupuvya, umo tose tikuchitira. Kweni, ŵalara ni “vyawanangwa mu ŵanthu” awo ŵapelekeka kuti wovwire mpingo kuti uŵe wakukhora mwauzimu. (Ŵaefeso 4:8) Ŵalara ŵakwimikika na mzimu utuŵa. (Milimo 20:28) Mu nthowa wuli? Vili nthena pakuti ŵanalume aŵa ŵakwenera kufiska dankha vyakukhumbikwa ivyo vili kulembeka mu Mazgu gha Chiuta ghakulembeka mwakukhuŵilizgika na mzimu. (1 Timote 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Kweniso, ŵalara awo ŵakusanda usange ŵabali aŵa ŵakukwaniska nadi vinthu ivi, ŵakufwilirapo kulomba ulongozgi wa mzimu utuŵa wa Yehova.

17. Pakuchita milimo yinyake ya mpingo, chifukwa wuli ŵanakazi Ŵachikhristu nyengo zinyake ŵakuvwara chinthu ku mutu?

 ¹⁷ Pa mpingo, vingachitika nyengo zinyake kuti palije mulara panji muteŵeti wakovwira kuti wachite mulimo unyake, nga nkhuchitiska ungano wakunozgekera uteŵeti wa m’munda. Para vyaŵa nthena, mubali munyake wakubatizika wangachita mulimo uwu. Usange mubali palije, mudumbu wakukhwima mwauzimu wangachita mulimo uwu. Ndipouli, usange mwanakazi wakuchita mulimo uwo weneranga kuchitika na mwanalume wakubatizika, wakuvwara chinthu ku mutu. * (1 Ŵakorinte 11:3-10) Ichi chikupeleka mwaŵi wa kuchindikira ndondomeko ya Yehova ya udangiliri, mu mbumba na mu mpingo wuwo.

18, 19. (a) Kasi mungalongosora wuli fundo izo zikusangika pa Ŵaroma 13:1-7? (b) Kasi tikulongora wuli kuti tikuchindika ŵamazaza ŵa charu?

¹⁸ Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakudemelera na mtima wose ku fundo iyo yikuyowoyeka pa Ŵaroma 13:1-7. (Ŵerengani.) Para mukuŵazga mavesi agha, mungawona kuti “ŵamazaza” awo ŵakuyowoyeka ni maboma gha charu. Peneapo Yehova wachali kuzomerezga maboma agha kuŵapo, ghakuchita milimo yakuzirwa, kusungiska bata ndiposo kupeleka vinthu vinyake vyakukhumbikwa. Tikulongora kuti tikuchindika ŵamazaza aŵa mwa kupulikira malango. Tikuwoneseska kuti tapeleka msonkho uliwose uwo tikwenera kupeleka, kulemba makora mafomu ghalighose panji vikalata ivyo boma lingakhumba, ndiposo kukolerana na malango ghalighose ghakukhwaska ise, mbumba zithu, malonda, panji ivyo tili navyo. Kweni tikujilambika yayi ku ŵamazaza ŵa charu usange ŵakukhumba kuti tileke kupulikira Chiuta. M’malo mwake, tikuzgora nga umo ŵakachitira ŵapositole ŵakale kuti: “Tikwenera kupulikira Chiuta nga muwusi m’malo mwa ŵanthu.”—Milimo 5:28, 29; wonani bokosi lakuti “ Kasi Nkhwenera Kupulikira Mazaza gha Njani?”

 ¹⁹ Tikulongoraso kuti tikuchindika ŵamazaza ŵa charu kwizira mu nkharo yithu. Nyengo zinyake, tingachita vinthu mwakudunjika na ŵalara ŵa boma. Mpositole Paulosi wakachitapo vinthu na ŵawusi nga ni Themba Herode Agripa ndiposo Kazembe Fesito. Ŵanthu aŵa ŵakatimbanizga chomene vinthu, kweni Paulosi wakayowoya nawo mwantchindi. (Milimo 26:2, 25) Nase tikuyezga Paulosi, kwali munthu uyo tikuyowoya nayo wali na udindo ukuru panji ni mpolisi. Pa sukulu, Ŵakhristu ŵawukirano ŵakuyezgayezga kulongora ntchindi zakuyana waka ku ŵasambizgi ŵawo, ku ŵalaraŵalara ŵa pa sukulu ndiposo awo ŵakugwira ntchito pa sukulu. Kweni tikuchindika waka awo ŵakuzomerezga vigomezgo vithu yayi; tikuŵaso ŵantchindi para tikuchita vinthu na awo ŵakususka Ŵakaboni ŵa Yehova. Nadi, wose ŵambura kupulikana ŵakwenera kuwona kuti ndise ŵantchindi.—Ŵerengani Ŵaroma 12:17, 18; 1 Petrosi 3:15.

20, 21. Kasi ni vitumbiko wuli vinyake ivyo tingasanga chifukwa cha kuchindika ŵamazaza?

²⁰ Tingaŵanga ŵakaka yayi pakulongora ntchindi. Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Chindikani ŵanthu ŵa mtundu uliwose.” (1 Petrosi 2:17) Para ŵanthu ŵamanya kuti tikuŵachindika chomene, ŵangatoreka mtima. Kumbukani kuti ntchindi zikusoŵa chomene mazuŵa ghano. Ipo para tikulongora ntchindi, ni nthowa yimoza iyo tikulondezgera languro la Yesu lakuti: “Ungweru winu uŵale panthazi pa ŵanthu, mwakuti ŵawone milimo yinu yiwemi na kupeleka uchindami kwa Awiskemwe ŵakuchanya.”—Mateyu 5:16.

²¹ Mu charu cha chisi ichi, ŵanthu ŵa mitima yiwemi ŵakuguzikira ku ungweru wauzimu. Ntheura para tikulongora ntchindi mu mbumba, mu mpingo, ndiposo mu vinthu vya charu, tingakopa ŵanji na kuŵachitiska kuti ŵendenge mu ungweru pamoza na ise. Ichi chingaŵa chinthu chakukondweska nadi. Kweni nanga ichi chingatondeka kuchitika, tili ŵakusimikizga za chinthu chimoza. Para tikuchindika ŵanthu, Yehova Chiuta wakukondwa ndipo vikutovwira kuti tikhalilire mu chitemwa chake. Kasi yilipo njombe iyo yingaluska iyi?