Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kasi Mukumanya?

Kasi Mukumanya?

Kasi kale ŵakagwiliskiranga nchito bolopeni na inki ya mtundu wuli?

Vyakulembera vya matete vya ku Eguputo, mu nyengo ya ŵapositole

Ku umaliro wa kalata yake yacitatu ya mu Baibolo, mpositole Yohane wakati: “Nili na vinandi vyakuti nikulembere, kweni nkhukhumba kulutizga kukulembera na inki na peni cara.” Mazgu gha Cigiriki cakwambilira agho Yohane wakayowoya, ghakulongora kuti wakakhumba yayi kulutilira kulemba na “inki [yifipa] kweniso na thete.”​—3 Yohane 13, The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures.

Bolopeni ya mulembi yikaŵanga yitali kweniso ya thete linonono. Thete ŵakalidumuranga zamumphepete kunthazi na kuliŵeza [kuliŵaja] kuti liŵe lakuthwa. Ŵalembi ŵakaliŵezangaso kunthazi na tumalibwe tunyake kuti kuŵe kwakuthwa. Thete ili likakozgananga na vyakulembera vinyake vya mazuŵa ghano ivyo para inki yamara ŵakuthiramoso yinyake.

Kuti ŵapange inki yifipa, kanandi ŵakatoranga mwayi [vijosi vyakugandilira] na kusazga na vinthu vinyake vyakumata ivyo vikademeleranga para ŵalemba. Inki iyi ŵakayiguliskanga yakomira ndipo munthu wakayisongonoranga na maji para wakukhumba kuyigwiliskira nchito. Para ŵalemba pa ciphapha panji cikumba, inki yikawomiliranga waka pacanya, yikanjiranga mukati yayi. Ntheura para uyo wakulemba wabudiska, cikaŵanga cipusu kusisita na sipanji yakuzumbwa. Vinthu ivi mulembi wakaŵanga navyo. Fundo zakukhwaskana na inki yakale iyi zikulongora makora ivyo ŵalembi ŵa Baibolo ŵakaghanaghananga para ŵakuyowoya vya kusisita mazina mu buku la cikumbusko.​—Exodus 32:32, 33; Uvumbuzi 3:5.

Kasi mpositole Paulosi wakapanganga mahema gha mtundu wuli?

Vyakugwiliskira nchito pakusona mu nyengo yakale

Lemba la Milimo 18:3 likuti mpositole Paulosi wakapanganga mahema. Iyi ndiyo nchito iyo wakasambira. Mu nyengo yakale, ŵanthu awo ŵakapanganga mahema, ŵakatoranga weya wa ngamila panji wa mbuzi na kupanga salu. Pamasinda ŵakazisoneleranga kuti ŵapange mahema gha ŵanthu ŵakwendakwenda. Kweni mahema ghanandi gha mu nyengo iyi, ghakapangikanga kufuma ku vikumba. Ghanyake ghakaŵanga gha salu izo zikapangikanga ku Taraso uko kukaŵa kwawo kwa Paulosi. Paulosi wakwenera kuti wakapangapo mahema gha vinthu vyose ivi. Apo Paulosi wakagwiranga nchito pamoza na Akwila, wakwenera kuti wakapanganga salu izo ŵakaŵikanga pa khonde la nyumba kuti ŵajivikilire ku zuŵa.

Paulosi wakwenera kuti wakasambira nchito iyi apo wakaŵa muwukirano. Ukaboni wakulembeka pa viphapha vya ku Eguputo ukulongora kuti pa nyengo iyo Ŵaroma ŵakawusanga, ŵana ku Eguputo ŵakambanga kusambira nchito para ŵafika vyaka vya m’ma 13. Para Paulosi wakamba kusambira nchito iyi apo wakaŵa na vyaka 13, ipo apo wakakwaniskanga vyaka 15 panji 16 wakwenera kuti wakawumanyangako makora mulimo wakupanga mahema. Buku linyake likuti: “Apo Paulosi wakamalizganga kusambira nchito iyi, ŵakwenera kuti ŵakamupa na vyakugwilira nchito wuwo. Buku ili likutiso: “Pakuti vimayi na vitungo ndivyo vikakhumbikwanga comene pa mulimo uwu, ntheura nchito yakupanga mahema yikaŵanga yakuti munthu wangacitira kulikose uko wangaŵa. Nchito iyi ndiyo yikawovwiranga Paulosi kuti wajisangire vyakukhumbikwa apo wakacitanga umishonale.”