Epal jvulaʼaletik chtal skʼelik ukʼum ti xchajet noʼox yok chyal li ta slumal Pagsanján (Filipinas) ti lek ojtikinbile. Jaʼ te chʼi li jtote, ti Nardo Lerón sbie, toj povreik li teye. Kʼalal chil ti muʼyuk tukʼ ch-abtej li ajvalile, li polisiaetike xchiʼuk li ta yabtele, jaʼ te sok-o li yoʼontone, jaʼ yuʼun kapem noʼox sjol skotol kʼakʼal.

 Li jtot jmeʼe tsots ch-abtejik sventa stsʼites li vaxakib yalab xnichʼnabike. Jaʼ mas teik-o li ta vitstike, jal te chkomik yuʼun jaʼ tsbainik li kʼusitik te tsʼunbile. Ep ta velta ti kʼajomal xchiʼuk jbankil Rodelio ta jchabikutik li yan jchiʼiltakutik ta vokʼele, pe nopoltik ti chkaʼikutik viʼnale. Kʼoxunkutik tajek, jech mechuk xuʼ xitajinkutik. Kʼalal vukub xa ox jabilalkutike, skʼan xa xibatkutik ta abtel ta tsʼunolajel ek. Jun yalal li kokoetik ta jkuchkutik batel ta bebetik ti vaʼajtik tajeke. Mi mu xlik kuʼunkutike, ta xkichʼkutik sujel ta xjochel muyel.

 Te jtsʼikojkutik li majel chakʼ jtotkutike, pe li kʼusi mas toj chopol chkile jaʼ ti kʼu yelan tsmaj li jmeʼkutike. Ta jkʼan ta jpojkutik, pe mu xuʼ kuʼuntik. Ta mukul la jnopkutik xchiʼuk Rodelio ti ta jmil li jtotkutik kʼalal mi lichʼikutike. ¡Solel oy tajek ta koʼonton ti snaʼuk xkʼanvan li jtotkutike!

 Ta skoj ti toj simaron li jtote mu kʼusi xitun-o laj kaʼi jba yuʼun xchiʼuk jeche noʼox kapem jol chkaʼi, jaʼ yuʼun lilokʼ batel ta jna kʼalal kichʼoj xa ox 14 jabilale. Ta kayetik oyun kʼuk sjalil xchiʼuk te lik jlajes marivana. Laje, lik abtejkun ta jun varko sventa chkikʼ batel jpaxyaletik li ta ukʼum ti xchajet noʼox yok chyale.

 Kʼalal echʼ jayibuk jabile, li-och ta universidad ta Manila. Pe ta skoj ti chisut abtejkun jujun savado xchiʼuk domingo li ta Pagsanjane, muʼyuk xakʼ lek yorail xichanunaj. Mu xa kʼusi sbalil laj kaʼi li jkuxlejale xchiʼuk mu xa xchʼaybun jvokol chkaʼi li slajesel marivanae. Vaʼun lik jlajes metanfetamina, kokaina xchiʼuk eroina. Ta skoj ti ta jlajes li drogae lik mulivajkun. Naka povreal oy, muʼyuk tukʼilal xchiʼuk ep vokoliletik. Jpʼajoj tajek li ajvalile xchiʼuk jaʼ chkakʼbe sbain skotol li kʼusitik chopole. Xi ta jakʼbe li Diose: «¿Kʼu yuʼun jech li kuxlejale?». Pe mi junuk relijion la stakʼbeikun ti kʼalal la jsabe smelole. Lik jlajes mas droga sventa xchʼaybun ta jol li jvokole.

 Li ta 1972, li jchanunetik ta Filipinase, lik saʼik kʼop ta stojolal li ajvalile; te la jkap jba ek li ta jsaʼkʼop taje, jech te lik-o majbail. Ep buchʼutik la stikʼik ta chukel, kʼalal echʼ jayibuk ue laj yichʼ akʼel jun ley marcial (tsatsal mantal), sventa mu xa masuk slikesik kʼop li ta yut mukʼta lume.

 Yan velta ta kayetik xa noʼox oyun, pe chixiʼ mi oy kʼusi tspasbeikun li j-abteletik ta skoj ti te la jkap jba ta saʼkʼope. Chʼabal xa jtakʼin sventa jman li drogae, jaʼ yuʼun lik elkʼajkun, laje lik jchon jbekʼtal ta stojolal jkʼulejetik xchiʼuk jyanlumetik ti chtalik ta vulaʼale. Mu xa jventa-o mi xikuxi o mi xicham.

 Ti vaʼ orae, li jmeʼ xchiʼuk jun kitsʼine lik xa ox xchanik Vivlia xchiʼuk li stestigotak Jeovae. Li jtote kap tajek sjol vaʼun la xchikʼanan li vunetik oy yuʼunik ti chalbe skʼoplal Vivliae. Pe kuch yuʼunik li vokolil taje, jech pasik ta stestigo Jeova.

 Jun kʼakʼale chiʼinat ta loʼil yuʼun jun stestigo Jeova li jtote, albat ti oy jun spatobil oʼontonal ta jelavel chal li Vivliae, ti ch-ayan melel tukʼilal ta spʼejel li balumile (Salmo 72:12-14). Toj lek laj yaʼi li spatobil oʼontonal taje, jaʼ tijbat-o yoʼonton yoʼ sabe mas smelolal kʼusi chchanubtasvan li Vivliae. Maʼuk noʼox la xchan ti oy jun tukʼil ajvalilale, te la xchan xtok ti kʼu yelan tskʼan Dios ti akʼo spas sba li jun malalile xchiʼuk li jun totile (Efesios 5:28; 6:4). Mu ta sjaliluke, pas ta testigo xchiʼuk li yan jchiʼiltak ta vokʼele. Ta skoj ti nom oyune, muʼyuk bu xkaʼi ti jech kʼot ta pasele.

 Ta 1978 libat ta naklej ta Australia. Muʼyuk bu jun xa koʼonton li ta lum taje, akʼo mi muʼyuk kʼop xchiʼuk ti jkʼulejik noʼoxe. Jech-o nopem xkaʼi yuchʼel li poxe xchiʼuk li slajesel drogae. Ta mas tsʼakal li vaʼ jabile, la svulaʼanikun li stestigotak Jeovae. Lek laj kaʼi ti laj yakʼbeikun kil ta Vivlia ti jun xa noʼox koʼontontik ta jelavele, pe mu noʼox jpat koʼonton ta stojolalik laj kaʼi.

 Laje lisut batel ta Filipinas jayibuk xemana. Li jchiʼiltak ta vokʼele laj yalbeikun ti yakal xa chakʼ persa slekubtasel stalelal li jtotkutike, pe oy-o skʼakʼal koʼonton ta stojolal, jaʼ yuʼun mu jkʼan jkʼel.

 Li kuni kʼox ixlele laj yalbun smelolal ta Vivlia ti kʼu yuʼun oy ep vokolil xchiʼuk ti chʼabal tukʼilal liʼ ta balumile. Labal to laj kil ti jun uni kʼox tseb, ti mu to kʼusi ep echʼem ta xkuxlejale, snaʼojbe li stakʼobil li kʼusi ta jsabe smelole. Kʼalal muʼyuk to chisut batel ta Australiae, li jtote laj yakʼbun li livro Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra sbie.  a Xi laj yalbune: «Altik xa chavakʼ avokol ta saʼel. Li livro liʼe, yichʼojbe tal stakʼobil li kʼusitik chasaʼe». La stijbun koʼonton ti akʼo jsaʼ li stestigotak Jeova kʼalal mi likʼot ta Australiae.

 La jchʼun li kʼusi laj yalbun jtote, vaʼun la jta jun Salon sventa Tsobobbail yuʼun Stestigotak Jeova ti te nopol bu nakalun li ta Brisbane. La jchʼam jun chanubtasel ta Vivlia. Li albil kʼopetik ta Vivliae, jech kʼuchaʼal li ta slivroal Daniel ta kapitulo 7 xchiʼuk Isaías ta kapitulo 9, te laj jchan ti ajvalilal yuʼun Diose lek tukʼ chventainvan li ta jelavele. Te laj jchan xtok ti poʼot xa xkʼataj ta jun paraiso li balumile. Ta jkʼan ti lekuk xilun li Diose, pe jnaʼoj lek ti skʼan jpajtsan jbae, ti xkikta slajesel li drogaetike, li yuchʼel poxe xchiʼuk xkikta jba ta jchonel jbekʼtal sventa li mulivajele. Laj kikta komel li ants ti jmoj toʼox nakalunkutike xchiʼuk li kʼusitik meʼinem ta koʼontone. Kʼalal chkaʼi ti mas xa ta jpat koʼonton ta stojolal Jeovae, la jkʼanbe ti akʼo skoltaun ta sjelel mas li jkuxlejale.

 Ta kʼunkʼun laj kaʼibe smelolal ti kʼusi yakal ta jchane, xuʼ sjelbe xkuxlejal li jun krixchanoe. Li Vivliae chal ti mi chkakʼtik persae xuʼ ‹x-achʼub li jtalelaltike› (Kolosenses 3:9, 10). Kʼalal yakal chkakʼ persae, te laj kakʼ venta ti xuʼ onoʼox xkʼot ta pasel ta melel li kʼusi laj yalbeikun li jchiʼiltak ta vokʼel ta stojolal jtote, ti yakal chjel li stalelale. Ta jkʼan xa kaʼi ti junuk koʼontonkutike, ti muʼyukuk xa kapem jol ta stojol xchiʼuk ti maʼukuk xa kajkontra chkile. Vaʼun laj kakʼ ta perton xchiʼuk la jchʼay ta koʼonton skotol li skʼakʼal koʼonton ta stojol li jtot ti kʼalal bikʼitun toʼoxe.

 Kʼalal keremun toʼoxe, la jchanbe xchopol talelal li yantike. Jaʼ melel li pʼijubtasel chal Vivliae yuʼun ta chopol be laj yikʼikun bal li chopol krixchanoetike (1 Korintios 15:33). Pe la jta lekil amigoiletik ta stojolal li stestigotak Jeovae, ti la skoltaikun yoʼ xlekub li jkuxlejale. Te laj kojtikin xtok li jkʼupil ajnile, ti Loretta sbie. Jchaʼvoʼalkutik ta xkakʼbekutik xchan yantik ti xuʼ xjelbat xkuxlejalik yuʼun li Vivliae.

 Koliyal li Vivliae, la jkil ti kʼu yelan lekub xkuxlejal li jtote, akʼo mi muʼyuk bu jech chkʼot ta pasel ti kaloje, yuʼun jaʼ xa jun lekil malalil, jaʼ jun yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae xchiʼuk mu snaʼ x-ilin ta anil. Kʼalal la jkil jbakutik ta 1987 kʼalal kichʼoj xa ox voʼ kʼuchaʼal stestigo Jeovae, jaʼ to te baʼyel velta la smeyun.

 Li jtot jmeʼe mas ta 35 jabil la xcholik batel li spatobil oʼontonal chakʼ li Vivliae. Kʼot ta jun lekil vinik xchiʼuk baxbol ta abtel li jtote, ojtikinbil ti sna skolta li yantike. Jech lik kichʼ ta mukʼ xchiʼuk la jkʼuxubin. Ximuyubaj ti jaʼ xnichʼonune. Cham ta 2016, pe kʼalal chvul ta jole xkuxet tajek koʼonton, jnaʼoj ti jchaʼvoʼalkutik ep kʼusi laj jel ta jkuxlejalkutik kʼalal la jchʼunkutik li beiltaseletik ta Vivliae. Muʼyuk xa jnakʼoj jsetʼuk skʼakʼal koʼonton ta stojol. Ta jtoj tajek ta vokol ti la jta ta ojtikinel li jtot ta vinajele, li Jeovae, yuʼun yaloj ta jamal ti chakʼbe slajeb skotol li kʼusi chakʼbe svokol li utsʼ alaliletike.