1, 2. Tu sukila oku lekisa onjongole yoku kũlĩha ‘elumbu lipi li kola’ kuenda momo lie?

 ALUMBU! Momo lie ka ca lelukilile oku seleka alumbu? Citava okuti mekonda liocina cimue ci tu kokela esanju ale ci tu komõhisa. Pole, Embimbiliya li popia hati: “Suku o tambula ulamba omo lioku seleka ondaka yimue.” (Olosapo 25:2) Eli olio esunga lieci okuti, omo Yehova eye Ombiali ya Velapo haeye Ululiki, wa sitika ovina vimue velumbu toke eci otembo yaye yi pitĩlapo a ka vi situluila komanu.

² Pole, kuli elumbu limue li komõhisa halio li sanjuisa Yehova a situlula Vondaka yaye. Olio li tukuiwa okuti, “elumbu li kola liocipango ca [Suku].” (Va Efeso 1:9) Nda tua kũlĩha elumbu liaco, ka tu ka kuata lika onjongole yoku li kũlĩha, tu ka popeliwa kuenda tu ka kuata elomboloko lia velapo liolondunge via Yehova.

3, 4. Lonjila yipi ocitumasuku Efetikilo 3:15, ca ecele elavoko, pole, mua kongelele “elumbu” lipi?

³ Adama la Eva eci va lueya, ca molẽhele ndu okuti, ocipango ca Yehova coku tumbika ocumbo celau palo posi, muna mua laikele oku kala omanu va lipua, ca nyõliwile. Pole, Suku vonjanja yaco wa situlula okuti, o ka potolola ocitangi caco. Eye wa popia hati: “Ñapa ukuse pokati kove [okuti onyõha] lukãi kuenda pokati kocitumbulukila cove locitumbulukila cukãi. Eye o ka sasõla utue wove kuenda ove o ka lumana kocisendemãhi caye.”—Efetikilo 3:15.

⁴ Evi via kala olondaka vimue via tatama haivio vielumbu! Helie wa kala ukãi waco? Helie wa kala onyõha? Helie wa kala “ocitumbulukila” ca laikele oku sasõla utue wonyõha? Adama la Eva okuti ka va kaile vakuekolelo, ka va ponduile oku ci kũlĩha. Pole,  olondaka via Suku via ecele elavoko kovitumbulukila viavo vina via ponduile oku lekisa ekolelo. Kuenje, esunga lia ponduile oku yula. Momo ocipango ca Yehova, nda ca tẽlisiwa. Pole, ndamupi? Ocili, eci ca kala elumbu! Embimbiliya li ci tukula okuti ‘olondunge via Suku via sitikiwa velumbu li kola.’—1 Va Korindo 2:7.

5. Tukula ocindekaise cesunga lieci Yehova a situluila elumbu liaye kamue kamue.

⁵ Omo okuti Yehova “Ukuakusitulula alumbu,” vokuenda kuotembo wa ponduile oku eca olonumbi viosi via suapo viatiamẽla koku tẽlisiwa kuelumbu eli. (Daniele 2:28) Pole, wa ponduile oku ci linga kamue kamue vokuenda kuotembo. Ndocindekaise, sokolola ketambululo isia umue ukuacisola a pondola oku eca komõlaye eci o pula hati: “A Tate, pi nda tundilila?” Isia ukualondunge, eca lika etambululo liovina omõla a pondola oku kuata elomboloko liavio. Osimbu eye amamako oku kula, isia o ko lomboluila ovina vikuavo. Cimuamue haico okuti, Yehova eye o tẽla oku limbuka otembo afendeli vaye va pondola oku tambula asituluilo akuavo ocipango caye.—Olosapo 4:18; Daniele 12:4.

6. (a) Ocisila ale ohuminyo ci kuete esilivilo lipi? (b) Momo lie Yehova a lingila ovisila lomanu?

⁶ Yehova wa linga ndati asituluilo aco? Eye wa linga ovisila ale olohuminyo via situlula ovina vialua. Citava okuti, ove wa sonehele ale vocicapa cocisila poku landa onjo yimue, poku levala, ale poku levalisa olombongo komunu umue. Ocisila, onjeke yimue yeca ekolelo liokuti ovina via likuminyiwa, vi ka tẽlisiwa. Pole, momo lie Yehova a sukilile oku linga ovisila, ale ohuminyo lomanu? Ocili okuti Ondaka yaye, yeca ekolelo lia suapo liokuti eye o ka tẽlisa olohuminyo Viaye. Ndaño ndoco, Suku olonjanja vimue wa tõlisa ohuminyo yaye poku linga ovisila. Oku tẽlisiwa kuovisila viaco okuti ka ku ponyiwa, vi eca kokuetu ka tua lipuile ekolelo lia suapo kolohuminyo via Yehova.—Va Heveru 6:16-18.

7, 8. (a) Ocisila cipi Yehova a linga la Avirahama kuenda ca situlula nye catiamẽla kelumbu li kola? (b) Yehova vokuenda kuotembo wa eca ndati olonumbi vikuavo viatiamẽla kocikoti cocitumbulukila ca likuminyiwile?

⁷ Noke lioku pita olohulukãi vivali vianyamo tunde eci omanu va tundisiwa Vocumbo Celau, Yehova wa sapuila ufendeli waye ukuekolelo Avirahama hati: “Ndi ka luisa muẽle ocitumbulukila cove ndolombungululu vio kovailu . . . Olofeka viosi vio kilu lieve vi ka sumũlũhila kocitumbulukila cove, omo wa pokola kondaka yange.” (Efetikilo 22:17, 18) Yehova wa tõlisa ohuminyo eyi ku Avirahama poku linga ocisila kuenda poku pitulula olondaka viaco ka vi pongoloka. (Efetikilo 17:1, 2; Va Heveru 6:13-15) Ocili okuti, Ñala Tõlo wa linga ocisila cimue ci kuatisa oku sumũlũisa omanu!

⁸ Ocisila Yehova a linga la Avirahama, ca situlula okuti ocitumbulukila ca likuminyiwile, ca ponduile oku iya ndomunu, momo ca laikele oku tunda kocikoti ca Avirahama. Pole, nda wa kala helie? Vokuenda kuotembo, Yehova wa situlula okuti pokati komãla va Avirahama, Isake eye wa ponduile oku kala kukululu yocitumbulukila. Kuenje, pokati komãla vavali va Isake, Yakoba eye wa nõliwapo. (Efetikilo 21:12; 28:13, 14) Noke, Yakoba wa popia olondaka viovitumasuku vi kuãimo viatiamẽla ku umue pokati komãla vaye 12 hati: “Epangati ka li ka tunda peka lia Yuda, ndaño ombueti yoku viala ka yi ka tunda pokati kolomãhi viaye toke eci Silo [ale, “Una Okuti Kokuaye ci Tiamẽla,” etosi] eya kuenje omanu va ka pokola kokuaye.” (Efetikilo 49:10) Oku upisa kotembo yaco, kua kũlĩhĩwa okuti, omunu wa nõliwa okuti eye ocitumbulukila, wa laikele oku kala osoma kuenda Yuda eye kukululu yaye!

9, 10. (a) Ocisila cipi Yehova a linga lepata lia Isareli kuenda eteyuilo lipi ocisila caco ca ecele? (b) Ocihandeleko ca lekisa ndati okuti omanu va sukilile ocisembi?

⁹ Kunyamo 1513 O.Y., Yehova wa lingile ocisila cimue lovitumbulukila via Avirahama epata lia Isareli. Eci ca pongiya onjila  yasituluilo okaliye atiamẽla kelumbu li kola. Ndaño okuti koloneke vilo ka ci kapiwako vali, ocisila Cocihandeleko ca Mose ca kala onepa yimue ya kuatele esilivilo lialua kocipango ca Yehova, coku nena ocitumbulukila ca likuminyiwile. Ndamupi? Kũlĩhĩsa olonjila vitatu. Yatete, Ocihandeleko ca kala ndocimbaka ceteyuilo. (Va Efeso 2:14) Ovihandeleko viesunga via kala ndocimbaka ci tepisa va Yudea la Vakualofeka. Eci ca kuatisa oku teyuila ocikoti kua ponduile oku tunda ocitumbulukila ca likuminyiwile. Omo lieteyuilo liaco, epata lia Isareli handi oko lia kala eci otembo ya sokiyiwa ya Suku ya pitĩlapo yoku citiwa kua Mesiya vocikoti ca Yuda.

¹⁰ Onjila yavali yeyi yokuti, omo Ocihandeleko ca lipuile ca lekisile okuti omanu va sukilile muẽle ocisembi, momo omanu ka va lipuile ka va ponduile oku pokola kolonumbi viaye viosi. Omo liaco, ocihandeleko ceyilile oku “situlula ovina vĩvi omanu va lingaile, toke eci ocitumbulukila ceya ku yuna ohuminyo ya lingiwile.” (Va Galatia 3:19) Pocakati covilumba viovinyama, Ocihandeleko ca ecele epuluvi lia pita pokati lioku tuvika akandu. Pole, ndomo Paulu a soneha: “Osonde yolongombe kuenda yolohombo ka yi imũla akandu,” momo ovilumba viaco via kala ño ndulembo wocilumba cocisembi ca Kristu. (Va Heveru 10:1-4) Kuenje ku va Yudea vakuekolelo, ocisila caco ca kala ‘ondavululi poku va songuila ku Kristu.’—Va Galatia 3:24.

11. Elavoko lipi li komõhisa ocisila Cocihandeleko ca ecele ku va Isareli, pole, momo lie ofeka yosi ya Isareli ya pumbila epuluvi liaco?

¹¹ Onjila yatatu, ocisila Cocihandeleko ca eca kepata lia Isareli elavoko li komõhisa lioku linga: “Usoma umue wovitunda kuenda ofeka yimue yi kola.” Pole, Yehova wa va sapuila okuti, eci nda ca tẽlisiwa lika nda ovo va lekisile ekolelo kocisila caco. (Etundilo 19:5, 6) Ocili okuti, omanu vatete Yehova a nõla oco va pange onepa kusoma wo kilu wovitunda, va tunda kepata lia Isareli va palo posi. Pole, ofeka yosi ya Isareli ya sinĩla ocisila Cocihandeleko, ya likala Mesiya ocitumbulukila kuenje ya pumba epuluvi liaco. Helie wa ponduile oku tẽlisa usoma wovitunda? Elitokeko lipi lia laikele oku kala pokati kofeka yaco ya sumũlũisiwile locitumbulukila ca likuminyiwile? Ovina viaco  viatiamẽla kelumbu li kola, via ponduile oku situluiwa votembo ya sokiyiwa ya Suku.

12. Ocisila cipi Yehova a linga la Daviti kuenda eci ca kuatisa oku lombolola ovina vipi viatiamẽla kelumbu li kola?

¹² Vokuenda kuocita 11 O.Y., Yehova wa eca alomboluilo akuavo atiamẽla kelumbu li kola eci a linga ocisila cikuavo. Eye wa likuminyile ku Soma Daviti ukuekolelo hati: “Ndi katula ocitumbulukila cove . . . kuenda ndi ka kolisa usoma waye . . . ndi ka kolisa ocalo cusoma waye otembo ka yi pui.” (2 Samuele 7:12, 13; Olosamo 89:3) Omo liaco, ocikoti cocitumbulukila ca likuminyiwile ca tiamẽlele lika kepata lia Daviti. Anga hẽ ombiali yaño yomunu ya ponduile oku viala “otembo ka yi pui”? (Olosamo 89:20, 29, 34-36) Ombiali yaco yomunu ya ponduile hẽ oku yovola omanu kekandu kuenda kolofa?

13, 14. (a) Ndomo ca lekisiwa Kolosamo 110, ohuminyo yipi Yehova a linga ku Soma yaye wa wavekiwa? (b) Asituluilo api akuavo a vokiyiwako atiamẽla Kocitumbulukila ca likuminyiwa a lingiwa pocakati covaprofeto va Yehova?

¹³ Yehova wa handeleka Daviti oku soneha ndoco: “Yehova wa sapuila Ñala yange hati: ‘Tumãla kondio yange toke eci ndi kapa ovanyãli vove ndociliatelo.’ Yehova wa linga ocisila cimue kuenda eye ka ka pongolola ocisimĩlo caye cokuti: ‘Ove wucitunda otembo ka yi pui ndeci Melikisedeke!’” (Olosamo 110:1, 4) Olondaka via Daviti via tiamisiwilile Kocitumbulukila ca likuminyiwile okuti Mesiya. (Ovilinga 2:35, 36) Soma yaco, ka ponduile oku viala oku upisa ko Yerusalãi, pole, oku upisa tunde kilu “kondio” ya Yehova. Eci ca ponduile oku wĩha omoko yokuti, ka viala lika ocikanjo co Isareli, pole, oluali luosi. (Olosamo 2:6-8) Volondaka viaco, mua situluiwa vali ocina cikuavo. Limbuka okuti Yehova wa linga ohuminyo yokuti, Mesiya wa laikele oku kala ‘ocitunda . . . ndeci Melikisedeke’ una wa kala osoma haeye ocitunda koloneke via Avirahama. Ndeci ca pita la Melikisedeke, ocitumbulukila ca likuminyiwile ca laikele oku nõliwa la Suku, oco ci kaile Osoma kuenda Ocitunda!—Efetikilo 14:17-20.

¹⁴ Vokuenda kuanyamo, Yehova pocakati covaprofeto vaye, wa  situlula ovina vikuavo via vokiyiwako viatiamẽla kelumbu li kola. Ndeci, Isaya wa situlula okuti, ocitumbulukila ca laikele oku eca omuenyo waye ndocilumba. (Isaya 53:3-12) Mika wa tukula ocitumãlo Mesiya a laikele oku citiwila. (Mika 5:2) Daniele wa tukula otembo ya suapo yoku molẽha kuenda yoku fa kua una wa ponduile oku kala ocitumbulukila.—Daniele 9:24-27.

15, 16. (a) Omõla a Yehova weya oku ‘citiwa ndati lukãi’ umue? (b) Nye Yesu a piñala kolonjali viaye via palo posi kuenda otembo yipi a tukuluka Ndocitumbulukila ca likuminyiwile?

¹⁵ Omo okuti ovitumasuku evi via ponduile oku tẽlisiwa, viamamako oku kala elumbu toke eci ocitumbulukila ca molẽha. Kukanda ku Va Galatia 4:4, hati: “Eci otembo ya tukuiwa ya pitĩla, Suku wa tuma Omõlaye, una wa citiwa lukãi.” Kunyamo 2 O.Y., ungelo umue wa vangula lufeko umue u Yudea o tukuiwa Maria poku u sapuila hati: “Kuenje tala! Ove o kamina kuenda o ka cita omõla umue ulume kuenje u ko luka hati, Yesu. Eye o ka kala unene kuenje o ka tukuiwa hati, Omõla a Fũ kuenda Yehova Suku o ko wĩha ocalo ca isiaye Daviti . . . Espiritu sandu liya kokuove kuenda unene wa Fũ u ku wila. Eli olio esunga lieci okuti, u o ka citiwa o ka tukuiwa Omõla a Suku o kola.”—Luka 1:31, 32, 35.

¹⁶ Noke, Yehova wa sondoluila omuenyo Womõlaye oku upisa kilu vocihangalo ca Maria okuti, wa citiwa lukãi umue ka lipuile. Ndaño ndoco, Yesu ka piñalele ekandu lia inaye, momo wa kala “Omõla a Suku.” Omo okuti olonjali via Yesu via palo posi via kala vakuacitumbulukila ca Daviti, eye wa piñala kokuavo ci kaile omoko yoku kala osoma yunyitiwe kuenda kapiñala ka Daviti. (Ovilinga 13:22, 23) Eci Yesu a papatisiwa kunyamo 29 K.K., Yehova wo waveka lespiritu sandu kuenje wa popia hati: “U Omõlange wa soliwa, ndo sanjukila.” (Mateo 3:16, 17) Kuenje ocitumbulukila ca pitĩlile! (Va Galatia 3:16) Eyi ya kala otembo yoku situlula ovina vikuavo viatiamẽla kelumbu li kola.—2 Timoteo 1:10.

17. Kua lomboluiwa ndati Efetikilo 3:15?

¹⁷ Yesu vokuenda kupange waye woku kunda, kelivulu  Liefetikilo 3:15, wa tukula onyõha okuti Satana kuenda ocitumbulukila ca Satana oloñame viaye. (Mateo 23:33; Yoano 8:44) Noke kua situluiwa ndomo vosi yavo va ponduile oku nyõliwa elisi. (Esituluilo 20:1-3, 10, 15) Pole, ukãi wa tukuiwa okuti o “Yerusalãi yo kilu,” ale ukãi wa Suku okuti, onepa yocisoko ca Yehova coviluvo viespiritu. a—Va Galatia 4:26; Esituluilo 12:1-6.

18. Cipi ocimãho ‘cocisila cokaliye?’

¹⁸ Limue pokati kasituluilo a sanjuisa calua lia eciwa vuteke osimbu Yesu ka file, eci a sapuila kolondonge viaye vakuekolelo catiamẽla ‘kocisila cokaliye.’ (Luka 22:20) Ca litepa locisila Cocihandeleko ca Mose ceci okuti, ocisila cokaliye ca laikele oku pongiya “usoma umue wovitunda.” (Etundilo 19:6; 1 Petulu 2:9) Pole, oco ka ku ka kuatisiwe lika ofeka yo Isareli ya palo posi, ocisila caco ca laikele oku tumbika ofeka yespiritu okuti, o “Isareli ya Suku” yolondonge olombuavekua vakuekolelo via Kristu. (Va Galatia 6:16) Akristão vaco olombuavekua va ponduile oku talavaya la Yesu oco va nene asumũlũho komanu vakuekolelo va palo posi!

19. (a) Momo lie ocisila cokaliye ci ponduila oku tumbika “usoma umue wovitunda?” (b) Momo lie Akristão olombuavekua va tukuiwila okuti “ociluvo cokaliye” kuenda omanu vañami va ka viala kilu la Kristu?

¹⁹ Pole, momo lie ocisila cokaliye ci ponduila oku tumbika “usoma umue wovitunda” oco va sumũlũise omanu? Momo ocisila caco ka ci pisa olondonge via Kristu ndomanu vakuakandu, pole, cecelela okuti akandu avo a eceliwa pocakati cocisembi caye. (Yeremiya 31:31-34) Eci ovo va tendiwa la Yehova okuti va kuete ekalo lia sunguluka, eye o va ecelela oku panga onepa kepata lio kilu poku va waveka lespiritu sandu. (Va Roma 8:15-17; 2 Va Korindo 1:21) Kuenje ovo va ‘citiwa evali oco va kuate  elavoko . . . lia va pongiyiwila kovailu.’ (1 Petulu 1:3, 4) Omo okuti ekalo liaco liwa ocina cimue cokaliye komanu, Akristão olombuavekua vana va citiwa lespiritu, va tukuiwa okuti “ociluvo cokaliye.” (2 Va Korindo 5:17) Embimbiliya li situlula okuti, noke ci soka 144.000 komanu va ka kuatisa oku viala oku upisa kilu omanu va yovuiwa.—Esituluilo 5:9, 10; 14:1-4.

20. (a) Onepa yipi yelumbu li kola ya situluiwa kunyamo 36 K.K? (b) Helie o ka tambula asumũlũho a likuminyiwa ku Avirahama?

²⁰ Kumue la Yesu, olombuavekua vi linga ‘ocitumbulukila ca Avirahama.’ b (Va Galatia 3:29) Omanu vatete va nõliwa, olonyitiwe via va Yudea. Pole, kunyamo 36 K.K., onepa yikuavo yelumbu li kola ya situluiwa okuti: Omanu Vakualofeka vana ka va kaile va Yudea, va ponduilevo oku kuata elavoko lioku enda kilu. (Va Roma 9:6-8; 11:25, 26; Va Efeso 3:5, 6) Anga hẽ Akristão olombuavekua ovo lika va ponduile oku tambula asumũlũho a likuminyiwa ku Avirahama? Sio, momo ocilumba ca Yesu, ci kuatisa omanu vosi. (1 Yoano 2:2) Vokuenda kuotembo, Yehova wa situlula okuti etendelo limue ka lia tukuiwile liomanu, lia laikele oku panga onepa ‘kowiñi wakahandangala’ una wa ponduile oku puluka kesulilo lioluali lua Satana. (Esituluilo 7:9, 14) Valua vakuavo va laikele oku pinduiwa lelavoko lioku kala Vocumbo celau otembo ka yi pui!—Luka 23:43; Yoano 5:28, 29; Esituluilo 20:11-15; 21:3, 4.

21, 22. Elumbu li kola lia Yehova li lekisa ndati olondunge Viaye?

²¹ Elumbu li kola ocindekaise cimue ci komõhisa ‘colondunge via piãla via Suku volonepa viñi viñi.’ (Va Efeso 3:8-10) Ocili okuti Yehova wa lekisa olondunge vialua poku tumbika elumbu li kola kuenje wa li situlula kamue kamue! Eye lolondunge vialua wa kapeleko ekalo liomanu poku ecelela okuti ovo va situlula eci ci kasi vutima wavo.—Olosamo 103:14.

 ²² Yehova wa lekisavo olondunge ka vi sokisiwa poku nõla Yesu oco a kale Osoma. Oku upisa kovailu toke kilu lieve, ka kuli ociluvo ca koleliwa vali okuti Omõla a Yehova ci sule. Poku kala komuenyo ndomunu ukuasitu, Yesu wa liyaka lovitangi vialua. Omo liaco, eye o kuete elomboloko lia suapo liovitangi viomanu. (Va Heveru 5:7-9) Nye ci popiwa catiamẽla komanu vana va ka vialela kumue la Yesu? Vokuenda kuovita vianyamo, ci kaile alume kuenda akãi va nõliwa kapata, kalimi kuenda kovisoko viosi, va wavekiwa. Ovo va liyakavo lovitangi vialua kuenda oku vi yula. (Va Efeso 4:22-24) Tu ka kuata esanju lialua poku kala vemẽhi liuviali wolosoma viaco ovitunda vakuahenda!

23. Esumũlũho lipi Akristão va kuete liatiamẽla kelumbu li kola lia Yehova?

²³ Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Elumbu li kola lia sitikiwile tunde koluali lua pita kuenda kovitumbulukila via pita . . . lia siata oku situluiwa kolosandu viaye.” (Va Kolosai 1:26) Ocili okuti, olombuavekua vi kola via Yehova via kuata elomboloko liovina vialua viatiamẽla kelumbu li kola, kuenje via pitiya ukũlĩhĩso waco komanu valua. Esumũlũho limue linene ku vosi yetu! Yehova wa ecelela oku “tu situluila elumbu li kola liocipango caye.” (Va Efeso 1:9) Omo liaco, tu sapuiliko vakuetu elumbu liaco li sanjuisa poku va kuatisa oku kuata elomboloko limue liolondunge via longa via Yehova Suku!