Ndo bebelwa Acul, vhukovhela ha ḓorobo ya Guatemala. Ri vha Ixil nahone ri bva kha lushaka lwa Maya. Ndo aluwa ndi tshi amba Spanish na luambo lwe lwa vha lwo ḓowelea hune nda bva hone. Ndo aluwa nga tshifhinga tshee ha vha hu na nndwa Guatemala, ye ya fhedza miṅwaha ya 36. Vhunzhi ha Vhaixil vho vhulawa nga tshenetshi tshifhinga.

Musi ndi na miṅwaha miṋa, mukomana wanga a re na miṅwaha ya sumbe o vha a tshi khou tambisa bomo ya grenade a mbo ḓi khakha a i wisa ya thuthuba. Nga nṱhani ha zwenezwo, ndo mbo ḓi vha bofu, mukomana wanga ene a mbo ḓi lovha. Nga tshenetsho tshifhinga ndo mbo ḓi iswa ḓoroboni ya Guatemala tshikoloni tsha vhana vha mabofu, he nda guda hone Braille. Ndo vha ndi songo tendelwa u amba na vhaṅwe vhana nahone vhaṅwe vhana vho vha vha tshi nthwisa nga muya, ndo vha ndi sa pfesesi uri ndi ngani. Ndo vha ndi tshi dzula ndi ndoṱhe ndi tshi khou borea, ndi tshi tou ri miṅwedzi mivhili ine nda i fhedza ndi hayani na mme anga ṅwaha muṅwe na muṅwe i swika lini. Mme anga vho vha vhe na vhuthu vha tshi mpfela vhuṱungu. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vho mbo ḓi lovha ndi na miṅwaha ya 10. Ndo kulea nungo musi ndi tshi humbula uri ndo xelelwa nga muthu muthihi fhedzi we a vha a tshi mpfuna.

Ndi tshi vha na miṅwaha ya 11, ndo mbo ḓi humela ḓoroboni ye nda vha ndi tshi bva khayo nda dzula na mukomana wanga na muṱa wahawe. Vhone vho nṱhogomela fhedzi ho vha hu si na ane a nga nthusa u lwisana na nḓila ine nda ḓipfa ngayo. Tshiṅwe tshifhinga ndo vha ndi tshi lila nda vhudzisa Mudzimu uri: “Ndi ngani mme anga vho lovha? Ndi ngani wo tenda ndi tshi vha bofu?” Vhaṅwe vho mmbudza uri zwo iteaho kha nṋe ndi lufuno lwa Mudzimu. Ndo mbo ḓi phetha nga ḽa uri Mudzimu ha pfeli vhuṱungu na uri ha fari vhaṅwe vhathu zwavhuḓi. Ndo vha ndi tshi ṱoḓa u ḓivhulaya, fhedzi a thongo zwi ita nga u sa ḓivha uri ndi nga zwi itisa hani.

U vha bofu zwo ita uri ndi vhaisiwe. Musi ndi tshee muṱuku, ndo tzhipiwa (rape) lwo vhalaho. Fhedzi a thongo vhudza muthu nga hazwo ngauri ndo vha ndi tshi humbula uri a hu na muthu ane a nga vha na ndavha nazwo. Vhathu vho vha vha sa anzeli u amba na nṋe nahone na nṋe ndo vha ndi si na muthu ane nda amba nae. Ndo vha ndi tshi ḓipfa ndi ndoṱhe, ndo tsikeledzea, ndi sa fhulufheli muthu.

Musi ndi miṅwaha ya 13, ndo dalelwa nga vhavhingani vhavhili tshikoloni vhane vha vha Ṱhanzi Dza Yehova nga tshifhinga tsha nyonyoloso. Vho vha vho humbelwa nga muṅwe mudedekadzi tshikoloni we a vha a tshi mpfela vhuṱungu. Vho mmbudza uri Bivhili i amba uri vhafu vha ḓo vuswa na uri vha sa vhoni vha ḓo dovha vha vhona. (Yesaya 35:5; Yohane 5:28, 29) Zwe vha mmbudza zwone ndo zwi takalela, fhedzi zwo nkonḓela u amba navho samusi ndo vha ndi songo ḓowela u amba. Fhedzi a vho ngo fhela mbilu vha litsha u ndalela, vho bvela phanḓa vha tshi ḓa u ngudisa Bivhili. Uri vha swike hune nda dzula hone, vho vha vha tshi tea u tshimbila khiḽomithara dza 10 vha tshi gonya na thavha.

Mukomana wanga o mmbudza uri ndi vhathu vhane vha ambara zwavhuḓi fhedzi a vha tou vha na zwavho. Naho zwa ralo, vho vha vhe na ndavha na nṋe vha tshi nḓisela na zwifhiwa nyana. Ndo kona u zwi vhona uri ndi Vhakriste vha vhukuma.

Ndo guda Bivhili ndi tshi shumisa khandiso dza Braille. Ndo vha ndi tshi pfesesa zwine nda khou guda, fhedzi zwiṅwe zwazwo zwo vha zwi tshi nkonḓela u zwi ṱanganedza. Sa tsumbo, zwo nkonḓela u tenda uri Yehova u na ndavha na nṋe na uri vhaṅwe vhathu vha nga ntsumbedza lufuno. Ndo vha ndi tshi zwi pfesesa uri ndi ngani Yehova a tshi tendela vhuvhi, fhedzi zwo nkonḓela u mu vhona sa khotsi a re na lufuno. *

Zwe nda zwi guda Bivhilini, zwo nthusa uri nga zwiṱuku nga zwiṱuku ndi shandule mahumbulele anga. Sa tsumbo, ndo guda uri Yehova u a pfela vhuṱungu vhane vha khou tambula. Musi zwi tshi ḓa kha vhathu vhawe vhe vha vha vha tshi khou tambudzwa, o ri: “Ndo vhona vhathu vhanga vha tshi tambula . . . ndi ḓivha zwavhuḓi vhuṱungu vhune vha khou vhu pfa.” (Ekisoda 3:7) Musi ndi tshi vho pfesesa nḓila ine Yehova a vha ngayo, zwo nṱuṱuwedza uri ndi ḓiṋekedzele khae. Nga 1998, ndo mbo ḓi lovhedzwa nda vha muṅwe wa Ṱhanzi Dza Yehova.

Nga murahu ha ṅwaha ndo lovhedzwa, ndo ya tshikoloni tsha vhathu vha sa vhoni tsini na ḓorobo ya Escuintla. Muṅwe muhulwane wa tshivhidzo tsha henefho o wanulusa uri zwi a nkonḓela u ya pfunzoni musi ndi tshi khou dzula ḓoroboni ine nda bva khayo. U itela u ya tshivhidzoni tsha nga tsini, ndo vha ndi tshi tea u fara lwendo lu fanaho na lwe lwa vha lu tshi farwa nga vhavhingani vhe vha vha vha tshi ḓa u guda na nṋe Bivhili, zwo zwa zwi tshi nkonḓela. Muhulwane o nṱoḓela muṱa wa Dziṱhanzi une nda nga kona u dzula nawo Escuintla uri ndi kone u ya miṱanganoni. Vho nṱanganedza nga zwanḓa zwivhili. Vha ndzhia sa muraḓo wa muṱa wavho u swika na ṋamusi.

Ndi nga amba zwinzhi nga ha nḓila ye vhahashu vha tshivhidzoni vha ntsumbedza ngayo lufuno. Zwenezwi zwithu zwoṱhe, zwo ita uri ndi tende uri na ngoho Ṱhanzi Dza Yehova ndi Vhakriste vha vhukuma.​—Yohane 13:34, 35.

A thi tsha ḓipfa ndi ndoṱhe na u sa vha na fhulufhelo. Zwa zwino ndi vho ḓivha uri ndi khou tshilela mini. Sa muṅwe wa Ṱhanzi Dza Yehova ndi ita mushumo wa u gudisa Bivhili wa tshifhinga tshoṱhe. Ndi livhisa ṱhogomelo kha u gudisa vhaṅwe ngoho i re Bivhilini nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha thaidzo yanga ya u sa vhona. Ndi dovha nda vha na ndugelo ya u ima phanḓa nda haseledza na zwiṅwe zwivhidzo nga ha Bivhili nahone ndi muṅwe wa vhahulwane vha tshivhidzo. Ndo dovha nda vha na ndugelo ya u ima phanḓa mabuthanoni u itela u ṋekedza nyambo dzo thewaho Bivhilini hune ha vha hu na vhathu vha zwigidi.

Nga 2010 ndo fhedza Tshikolo tsha U Gudisela Vhuḓinḓa (zwino tshi vhidzwa Tshikolo Tsha Vhahuweleli Vha Muvhuso) tshe tsha farwa ngei El Salvador. Tshenetshi tshikolo tsho ngudisa u ita mishumo ine nda ṋewa tshivhidzoni zwavhuḓi. U gudiswa nga yeneyi nḓila zwo ita uri ndi ḓipfe ndi tshi dzhiiwa ndi wa ndeme vhukuma na u funiwa nga Yehova ane a nga ita uri muṅwe na muṅwe a fanelee u ita mushumo wawe.

Yesu o ri: “U ṋea zwi a takadza u fhira u ṋewa.” (Mishumo 20:35) Zwa zwino ndi nga kona u amba uri ndo takala naho ndo vha ndi sa humbuli uri ndi nga ḓipfa ngaurali. Ndi vho vhona u nga ndi nga kona u thusa vhaṅwe.