Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

NDIMA YA VHUFUMIIṊA

U Kegudzana

U Kegudzana

1, 2. (a) Ndi tshanduko dzifhio dzine dza vha hone musi vhulala vhu tshi thoma? (b) Vhanna vha ofhaho Mudzimu zwifhingani zwa Bivhili vho wana hani u fushea vhulalani?

 HU ITEA tshanduko nnzhi musi ri tshi vha vhalala. Musi muvhili u tshi shaya nungo na maanḓa ashu a a fhela. Musi ri tshi ḓisedza tshivhonini ri vhona maonyeonye maswa na mmvi nga zwiṱuku nga zwiṱuku—na phanḓa ine ya khou bva. Ri nga kha ḓi vha na khangwa. Hu vha na vhushaka vhuswa musi vhana vha tshi vhinga, na musi hu tshi vha na vhaḓuhulu. Kha vhaṅwe, u notha kha mushumo wa u ḓitshidza zwi bveledza matshilele o fhambanaho.

2 Vhukuma, u vha mulala zwi nga konḓa. (Muhuweleli 12:1-8) Zwiṅwe hafhu, ṱhogomelani vhashumeli vha Mudzimu zwifhingani zwa Bivhili. Naho vho fheleledza vho fa, vho wana vhuṱali na pfeseso, zwe zwa vha ḓisela u fushea huhulwane vhulalani. (Genesi 25:8; 35:29; Yobo 12:12; 42:17) Vho bvelela hani kha u vha vhalala vho takala? Vhukuma ndi nga u tshila u tendelana na maitele ane riṋe ṋamusi ra wana o ṅwalwa Bivhilini.—Psalme ya 119:105; 2 Timotheo 3:16, 17.

3. Ndi nyeletshedzo ifhio ye Paulo a i ṋea vhanna na vhafumakadzi vhalala?

3 Kha vhurifhi hawe vhu yaho kha Tito, muapostola Paulo o ṋekedza vhulivhisi vhu pfalaho kha vhe vha vha vha tshi khou vha vhalala. O ṅwala uri: “Vhahulwane nga vha vhe vho dzulaho vhó dzivhuluwa, vha vhe na vhugala, vha-ita-nga-tsha-vhuhulwane, vha sá lwaliho kha u tenda, kha lufuno na kha u konḓelela. Hu ḓi nga vhasadzi vhahulwane, kha maitele avho vha tshile lwo fanelaho vhakhethwa, vha songo vha vhaluṱanyi, vha songo vha vho vhoxwaho nga u nwesa; vha vhe vhafunzi vha zwivhuya.” (Tito 2:2, 3) U thetshelesa haya maipfi zwi nga ni thusa u sedzana na khaedu dza u vha mulala.

ṰANGANEDZANI VHUḒILANGI HA VHANA VHAṊU

4, 5. Vhabebi vhanzhi vha aravha hani musi vhana vhavho vha tshi ṱuwa hayani, nahone vhaṅwe vha tendelana hani na zwiimo kha honovhu vhuimo vhuswa?

4 U shandula vhuimo zwi ṱoḓa uri ni tendelane na zwiimo. Zwenezwi zwi ralo vhukuma musi vhana vho no aluwaho vha tshi ṱuwa hayani nahone vha vhinga! Kha vhabebi vhanzhi hezwi ndi khumbudzo ya u thoma ya uri vha khou vha vhalala. Naho vho takalela uri vhana vhavho vho no aluwa, kanzhi vhabebi vha vhilaedziswa arali vho ita zwoṱhe zwe vha vha vha tshi nga kona u lugiselela vhana vhavho vhuḓilangi. Nahone vha nga kha ḓi ṱuvha u vha navho hayani.

5 Zwi tshi pfala, vhabebi vha bvela phanḓa u vhilaedziswa nga mutakalo wa vhana vhavho, naho vhenevho vhana vha si tsha dzula navho. Muṅwe mme o ri: “Arali fhedzi ndo vha ndi tshi nga davhidzana navho nga misi, u itela u ḓikhwaṱhisedza uri vho vuwa zwavhuḓi—zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ntakadza.” Khotsi u a anetshela: “Musi ṅwananyana washu a tshi ṱuwa hayani, tsho vha tshi tshifhinga tshi konḓaho vhukuma. O sia tshikhala tshihulwane muṱani washu ngauri nga misi ro vha ri tshi ita zwithu roṱhe.” Avha vhabebi vho sedzana hani na u sa vha hone ha vhana vhavho? Kha zwiitea zwinzhi, nga u vhilaelela na u thusa vhaṅwe vhathu.

6. Ndi mini zwi thusaho u ita uri vhushaka ha miṱa vhu dzule vhu na mavhonele o teaho?

6 Musi vhana vha tshi vhingwa, mushumo wa vhabebi u a shanduka. Genesi 2:24 i a bula: ‘Munna u ḓo sia khotsi-awe na mme-awe, a nambatela musadzi wawe, vha vha ṋama nthihi.’ (Maḽeḓeretsendama ndi ashu.) U pfesesa maitele a Mudzimu nga ha vhuṱoho na nzudzanyo yavhuḓi zwi ḓo thusa vhabebi u vha na mavhonele o teaho.—1 Vha-Korinta 11:3; 14:33, 40.

7. Ndi mavhonele afhio avhuḓi e muṅwe khotsi a a ṱahulela musi vhananyana vhawe vha tshi ṱuwa hayani u ya u vhingwa?

7 Nga murahu ha uri vhananyana vhavhili vha vhaṅwe vhavhingani vha vhingwe nahone vha pfuluwe, vhenevho vhavhingani vho pfa vhutshilo havho vhu si tshee na tshithu. U thomani, munna o vha a sa takaleli vhakwasha vhawe. Fhedzi musi a tshi elekanya nga ha maitele a vhuṱoho, a pfesesa uri vhanna vha vhananyana vhawe zwino vho vha vhe na vhuḓifhinduleli kha miṱa yavho. Nga zwenezwo, musi vhananyana vhawe vha tshi ṱoḓa nyeletshedzo, o vha vhudzisa zwe vhanna vhavho vha vha vha tshi zwi humbula, nahone zwenezwo a ita vhungoho ha u tikedza nga hune zwa nga konadzea ngaho. Zwino vhakwasha vhawe vha mu dzhia sa khonani nahone vha ṱanganedza nyeletshedzo yawe.

8, 9. Vhaṅwe vhabebi vho ṱanganedza hani vhuḓilangi ha vhana vhavho vho aluwaho?

8 Hu pfi mini arali vhavhingani vhaswa, naho vha sa khou ita naho tshi tshini tshi siho maṅwaloni, vha tshi kundwa u ita zwine vhabebi vha humbula uri ndi zwa khwine-khwine? Vhaṅwe vhavhingani vha re na vhana vho no vhingaho vha a ṱalutshedza: “Nga misi ri vha thusa uri vha vhone mavhonele a Yehova, fhedzi arali ri sa tendelani na phetho yavho, ri a zwi ṱanganedza nahone ra vha tikedza na u vha ṱuṱuwedza.”

9 Kha maṅwe mashango a Asia, vhaṅwe vhomme zwihuluhulu vha wana zwi tshi konḓa u ṱanganedza vhuḓilangi ha vharwa vhavho. Naho zwo ralo, arali vha tshi ṱhonifha nzudzanyo ya Vhukriste na vhuṱoho, vha wana uri u sa pfana na vhomazwale vhavho zwi a fhungudzea. Muṅwe mufumakadzi wa Mukriste u wana uri u ṱuwa ha vharwa vhawe muṱani zwo vha “tshisima tsha ndivhuho khulwane.” U nyanyulwa nga u vhona vhukoni havho ha u ṱhogomela miṱa yavho miswa. Zwiṅwe hafhu, hezwi zwo amba u leluwa ha muhwalo wa muvhilini na wa muhumbuloni une ene na munna wawe vha fanela u u hwala musi vha tshi khou vha vhalala.

U VUSULUSA MBOFHO YAṊU YA MBINGANO

10, 11. Ndi nyeletshedzo ifhio ya Maṅwalo ine ya ḓo thusa vhathu u iledza zwiṅwe zwikwekwe zwa miṅwahani ya vhukati?

10 Vhathu vha ḓifara nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho musi vha tshi swika miṅwahani ya vhukati. Vhaṅwe vhanna vha ambara nga nḓila yo fhambanaho vha tshi lingedza u vhonala vhe vhaṱuku. Vhasadzi vhanzhi vha vhilaedziswa nga tshanduko dzine dza ḓiswa nga u litsha u ṱamba. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaṅwe vhathu vha re miṅwahani ya vhukati vha sinyusa vhafarisi vhavho na u vha ita uri vha vhe na vivho nga u tamba nga maḓipfele a lufuno a vha miraḓo miṱuku ya mbeu yo fhambanaho. Naho zwo ralo, vhanna vhahulwane vha ofhaho Mudzimu vho ‘thanya,’ vha tshi iledza nyemulo dzi songo teaho. (1 Petro 4:7) Vhasadzi vho vhibvaho na vhone vha shumela u vhulunga vhudziki ha mbingano dzavho, vha tshi itiswa nga u funa vhanna vhavho na lutamo lwa u takadza Yehova.

11 O hevhedzwa, Khosi Lemuele o ṅwala thendo dza “musadzi vhukuma” ane zwine a lambedza munna wawe a “si zwivhi, ndi zwivhuya misi yoṱhe ya vhutshilo hawe.” (Maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Munna wa Mukriste a nga si kundwe u pfesesa nḓila ine musadzi wawe a lwela u sedzana ngayo na vhuleme naho vhu vhufhio ha maḓipfele vhune a vhu tshenzhela miṅwahani yawe ya vhukati. Lufuno lwawe lu ḓo mu ṱuṱuwedzela u “mu khoḓa.”—Mirero 31:10, 12, 28.

12. Vhavhingani vha nga vha tsinisa hani musi miṅwaha i tshi ḓi ṱanḓulukana i tshi ya?

12 Miṅwahani yo farakaneaho ya u alusa vhana, vhuvhili ha vhoiwe nga dakalo ni nga kha ḓi vha no vhetshela thungo zwine na zwi tama u itela u fusha ṱhoḓea dza vhana vha vhoiwe. Musi vho no ṱuwa ndi tshifhinga tsha u sedzulusa vhutshilo ha vhoiwe ha mbingano. Muṅwe munna u ri: “Musi vhananyana vhanga vha tshi ṱuwa hayani, ndo thoma u funana na musadzi wanga nga huswa.” Muṅwe munna u ri: “Ri ṱhogomelana mutakalo nahone ra humbudzana nga ha ṱhoḓea ya u ita nyonyoloso.” U itela uri vha si ḓipfe vhe vhoṱhe, ene na musadzi wawe vha sumbedza muya wa u ṱanganedza vhaeni kha miṅwe miraḓo ya tshivhidzo. Ee, u sumbedza dzangalelo kha vhaṅwe zwi ḓisa phaṱutshedzo. Zwiṅwe hafhu, zwi takadza Yehova.—Vha-Filipi 2:4; Vha-Heberu 13:2, 16.

13. U vhofholowa na u fulufhedzea ndi zwa ndeme lungafhani musi vhavhingani vha tshi kegudzana?

13 Ni songo tendela u sa vha na vhudavhidzano vhukati haṋu na mufarisi waṋu. Ambani noṱhe no vhofholowa. (Mirero 17:27) Muṅwe munna u a bula: “Ri engedza u pfesesana hashu nga u londa na u humbulela.” Musadzi wawe u tenda nga uri: “Samusi ro no vha vhalala, ri ḓiphina nga u nwa tie roṱhe, u amba, na u shumisana.” U sa vha na tshidzumbe na u amba nga ho livhaho zwi nga khwaṱhisa mbofho ya vhoiwe ya mbingano, zwi tshi i khwaṱhisa uri i thivhele mvutshelo dza Sathane, mupwashi wa mbingano.

ḒIPHINENI NGA VHAḒUHULU VHAṊU

14. Nga hu re khagala, ndi mushumo ufhio we makhulu wa Timotheo vha u ita kha u aluwa hawe sa Mukriste?

14 Vhaḓuhulu ndi “tshiala” tsha vhalala. (Mirero 17:6) Vhukonani na vhaḓuhulu vhu nga takadza vhukuma—vhu nga nyanyula na u homolosa. Bivhili i amba zwavhuḓi nga ha Loisa, makhulu-tshisadzi we khathihi na ṅwananyana wawe Oinike, a amba nga ha lutendo lwawe na Timotheo muḓuhulu wawe muṱuku. Onoyu muswa o aluwa a tshi ḓivha uri mme awe na makhulu-tshisadzi wawe vha dzhiela nṱha mafhungo-ngoho a Bivhili.—2 Timotheo 1:5; 3:14, 15.

15. Malugana na vhaḓuhulu, ndi thuso ifhio ya ndeme ine vhomakhulu vha nga i ita, fhedzi vha fanela u iledza mini?

15 Zwenezwo-ha, kheḽi sia ḽo khetheaho ḽine khaḽo vhomakhulu vha nga thusa vhukuma. Vhomakhulu, no no vhudza vhana vha vhoiwe nḓivho ya ndivho dza Yehova. Zwino ni nga ita zwi fanaho kha muṅwe murafho! Vhana vhanzhi vha a takadzwa nga u pfa vhomakhulu vhavho vha tshi anetshela mafhungo a Bivhili. Vhukuma, a ni dzhii vhuḓifhinduleli ha khotsi ha u kokomedza mafhungo-ngoho a Bivhili kha vhana vhawe. (Doiteronomio 6:7) Nṱhani hazwo, ni engedza khaho. U nga ri thabelo yaṋu i nga vha ya mupsalme: “Zwino ndi tshi vhó kalaha, ndi tshi tshena mbvi, U sóngo ndaṱa, ndi vhuye ndi hanele vhaḓuhulu zwa tshanḓa tshau, na zwa maanḓa au, ndi vhudze mirafho ine ya ḓo ḓa.”—Psalme ya 71:18; 78:5, 6.

16. Vhomakhulu vha nga iledza hani u vha tshiitisi tsha mutsiko une wa vha hone muṱani wavho?

16 Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaṅwe vhomakhulu vha lema vhana lune ha vha na vhuswina vhukati ha vhomakhulu na vhana vhavho vha vhaaluwa. Naho zwo ralo, vhulenda haṋu vhu bvaho mbiluni vhu nga kha ḓi ita uri zwi lelutshele vhaḓuhulu vhaṋu u ni somolela zwa haṋwani musi vha tshi ḓipfa vha sa ṱoḓi u dzumbululela vhabebi vhavho mafhungo. Nga zwiṅwe zwifhinga vhaswa vha fulufhela uri vhomakhulu vhavho vha pfesesaho vha ḓo ima navho arali vhabebi vha si kha sia ḽavho. Hu pfi mini-ha? Ṱalifhani nahone ni ṱuṱuwedze vhaḓuhulu vhaṋu uri vha vhofholowe u amba na vhabebi vhavho. Ni nga ṱalutshedza uri zwenezwi zwi takadza Yehova. (Vha-Efesa 6:1-3) Arali zwi tshi ṱoḓea, ni nga kha ḓi eletshedza vhabebi nga ha vhuleme ha muḓuhulu hu tshee nga phanḓa. Ambani na vhaḓuhulu vhaṋu nga u tou livha nga ha zwe na zwi guda miṅwahani yo fhiraho. U fulufhedzea na u vhofholowa haṋu hu nga vha vhuyedza.

TENDELANANI NA ZWIIMO MUSI NI TSHI VHA MULALA

17. Ndi u ḓiimisela hufhio ha mupsalme hune Vhakriste vhane vha khou vha vhalala vha fanela u hu edzisa?

17 Musi ni tshi vha mulala, ni ḓo wana uri a ni tsha kona u ita zwoṱhe zwe na vha ni tshi kona u zwi ita kana zwoṱhe zwine na ṱoḓa u zwi ita. Muthu a nga sedzana hani na vhulala? Muhumbuloni waṋu ni nga kha ḓi ḓipfa ni na miṅwaha ya 30, fhedzi u ḓisedza tshivhonini zwa sumbedza ngoho yo fhambanaho. Ni songo nyabwa. Mupsalme o humbela Yehova: “U sóngo ndaṱa zwino ndó no kalaha, U sóngo nditsha zwino ndi sa tsha kona.” Ḓiiteleni phetho ya u edzisa u ḓiimisela ha mupsalme. O ri: “Ndi dzula ndó lavhelesa nga tshiṱuvho, ndi ḓo ḓi anza thendo dzau.”—Psalme ya 71:9, 14.

18. Mukriste o vhibvaho a nga shumisa hani u notha nga vhuṱali?

18 Vhanzhi vho dzula vho lugiselela u engedza u renda havho Yehova musi vho no notha kha mushumo wa u ḓitshidza. Muṅwe khotsi o no nothaho u a ṱalutshedza: “Ndo dzudzanya hu tshee nga phanḓa zwe nda vha ndi tshi ḓo zwi ita musi ṅwananyana washu a tshi fhedza tshikolo. Ndo ḓiimisela uri ndi ḓo thoma vhuḓinḓani ha u huwelela ha misi yoṱhe, nahone nda rengisa bindu ḽanga u itela uri ndi vhofholowe u shumela Yehova nga vhuḓalo. Nda rabelela vhulivhisi ha Mudzimu.” Arali ni tshi khou swika miṅwahani ya u notha, wanani phumudzo kha zwo ambiwaho nga Musiki washu Muhulwane: “Ni ḓo vhuya na kalaha ndi tshi ḓi ralo; ndi ḓo ḓi ni hwala na vhuya na tshena mmvi.”—Yesaya 46:4.

19. Ndi nyeletshedzo ifhio ine ya ṋewa vhane vha khou vha vhalala?

19 U ḓowela u notha kha mushumo wa u ḓitshidza zwi nga kha ḓi sa leluwa. Muapostola Paulo o eletshedza vhanna vhahulwane uri vha ‘dzule vho dzivhuluwa.’ Hezwi zwi ṱoḓa u ḓifara, u sa ḓiṋekedzi kha u sendamela u ṱoḓa vhutshilo ha u ḓigeḓa. Hu nga kha ḓi vha na ṱhoḓea khulwane ya maitele na u ḓikaidza musi no no notha u fhira u thomani. Zwenezwo-ha, farakaneani, “ni simese u shuma mushumo wa Mudzimu hoṱhe, ni zwi ḓivhe zwauri u ḓi-netisa haṋu a si ha fhedzi Murenani.” (1 Vha-Korinta 15:58) Engedzani mishumo yaṋu u itela u thusa vhaṅwe. (2 Vha-Korinta 6:13) Vhakriste vhanzhi vha ita zwenezwi nga u huwelela mafhungo maḓifha nga mafulufulu u ya nga maanḓa avho. Musi ni tshi vha mulala, ivhani “vha sá lwaliho kha u tenda, kha lufuno na kha u konḓelela.”—Tito 2:2.

U SEDZANA NA U FELWA NGA MUFARISI WAṊU

20, 21. (a) Kha ano maitele a zwithu, ndi mini tshine mafheleloni tsha fanela u fhambanyisa vhafarisi vha mbingano? (b) Ana u ṋekedza vhafarisi vho felwaho tsumbo yavhuḓi nga nḓila-ḓe?

20 Ndi mbuno i ṱungufhadzaho, fhedzi ya ngoho uri kha ano maitele a zwithu, vhafarisi vha mbingano mafheleloni vha fhambanyiswa nga lufu. Vhafarisi vho felwaho vha Vhakriste vha a zwi ḓivha uri vhafunwa vhavho zwino vho eḓela, nahone vha fulufhela uri vha ḓo dovha vha vha vhona. (Yohane 11:11, 25) Fhedzi u felwa honoho hu a ṱungufhadza. Ane a kha ḓi tshila a nga sedzana naho nga nḓila-ḓe? a

21 U humbula zwe muṅwe muthu wa Bivhilini a zwi ita zwi ḓo thusa. Ana o vha tshilikadzi nga murahu ha miṅwaha ya sumbe fhedzi ya mbingano, nahone musi ri tshi vhala nga hae, o vha e na miṅwaha ya 84. Ri na vhungoho ha uri o ṱungufhala musi munna wawe a tshi lovha. O sedzana hani na honoho vhuimo? O ṋekedza Yehova Mudzimu tshumelo khethwa thembeleni masiari na vhusiku. (Luka 2:36-38) Vhutshilo ha Ana ha tshumelo ya thabelo nga hu sa timatimisi ho vha vhu dzilafho ḽihulwane kha vhuṱungu na u ḓipfa e eṱhe zwe a zwi tshenzhela sa tshilikadzi.

22. Dziṅwe tshilikadzi na vhaṱolowadzi vho sedzana hani na u vha vhe vhoṱhe?

22 Muṅwe mufumakadzi wa miṅwaha ya 72 ane a vha tshilikadzi miṅwaha ya fumi u a ṱalutshedza, “Khaedu khulwane nga maanḓa kha nṋe ho vha hu u sa vha na mufarisi wa u amba nae. Munna wanga o vha e muthetshelesi wavhuḓi. Ro vha ri tshi amba nga ha tshivhidzo nahone ri tshi ṱanganela vhuḓinḓani ha Vhukriste.” Iṅwe tshilikadzi i ri: “Naho u ya nga tshifhinga u tshi vha khwine, ndo wana zwo tea vhukuma u amba uri ndi zwine muthu a zwi ita nga tshifhinga tshawe zwine zwa mu thusa uri a vhe khwine. Ni vhuimoni ha khwine ha u thusa vhaṅwe.” Muṱolowadzi wa miṅwaha ya 67 u a tenda, u ri: “Nḓila yavhuḓi ya u sedzana na u felwa ndi u ḓiṋekedza kha u fhumudza vhaṅwe.”

U DZHIELWA NṰHA NGA MUDZIMU VHULALANI

23, 24. Bivhili i ṋekedza phumudzo ifhio khulwane kha vha re vhalala, zwihuluhulu vhe vha felwa?

23 Naho lufu lu tshi dzhia mufarisi a funwaho, Yehova u dzula a tshi fulufhedzea, e hone nga misi. Khosi Davida wa kale o imba, “Tshiné nda tshi humbela ha Yehova ndi tshithihi tshiné nda tshi lila: ndi u dzula nḓuni ya Yehova na u vhona madzanga a Yehova, na u linda pfamo yawe.”—Psalme ya 27:4.

24 Muapostola Paulo u a khadeledza, “Dzitshilikadzi dzi hulise, hedzo dzi re dzitshilikadzi nangoho.” (1 Timotheo 5:3) Nyeletshedzo ine ya tevhela heyi ndayo i sumbedza uri tshilikadzi dzine dza sa vhe na mashaka a tsini dzi nga kha ḓi vha dzo ṱoḓa thikhedzo ya zwithu zwi vhonalaho ya tshivhidzo. Naho zwo ralo, muhumbulo wa ndayo ya u ‘hulisa’ u katela na muhumbulo wa u vha dzhiela nṱha. Dzitshilikadzi na vhaṱolowadzi vha nga wana khuthadzo yavhuḓi lungafhani nga u ḓivha uri Yehova u vha dzhiela nṱha nahone u ḓo vha tikedza!—Yakobo 1:27.

25. Ndi tshipikwa tshifhio tshine tsha kha ḓi vha hone tsha vha re vhalala?

25 Ipfi ḽa Mudzimu ḽo hevhedzwaho ḽi a ḓivhadza, “Vhahulwane, vhugala ndi mmvi.” Ndi “tshiala tsha vhugala; tshi wanwa nga vha nḓila ya zwivhuya.” (Mirero 16:31; 20:29) Nga zwenezwo-ha, bvelani phanḓa, ni mbinganoni kana ni si mbinganoni, u vhea tshumelo ya Yehova u thoma vhutshiloni haṋu. Nga zwenezwo ni ḓo vha na dzina ḽavhuḓi na Mudzimu zwino na tshilavhelelwa tsha vhutshilo vhu sa fheli shangoni ḽine zwiṱhavhi zwa vhulala zwa sa tsha ḓo vha hone.—Psalme ya 37:3-5; Yesaya 65:20.

a U itela khaseledzo yo dodombedzwaho nga heyi thero, sedzani bugwana Musi Ane Na Mu Funa A Tshi Fa, yo gandiswaho nga Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.