Miṅwahani i si gathi yo fhiraho, vhabebi vho vha vhe na tshibuli tshavhuḓi tsha uri hu vhe vhone vha u thoma u amba na vhana vhavho nga mafhungo a zwa vhudzekani. Vho vha vha tshi nga ṱalutshedza nga zwiṱuku nga zwiṱuku zwi tshi ya nga uri ṅwana u na miṅwaha mingana.

Zwithu zwo no shanduka. Bugu ine ya pfi The Lolita Effect i ri: “Vhana vha vhona milaedza ya zwa vhudzekani vha tshi kha ḓi vha vhaṱukusa. Nahone mafhungo a ambaho nga zwa vhudzekani o no ḓalesa kha zwine vhana vha zwi ṱalela na u zwi thetshelesa.” Naa zwine zwa khou itea zwi a thusa vhana kana zwi a vha huvhadza?

Mafhungo a ambaho nga zwa vhudzekani a wanala huṅwe na huṅwe. Kha bugu yavho ine ya pfi Talk to Me First, Vho-Deborah Roffman vho ṅwala uri: “Kha nyambedzano, dzikhunguwedzo, mimuvi, dzibugu, nyimbo, mbekanyamushumo dza thelevishini, milaedza, dzi-game, billboards, founu na dzikhomphyutha, zwo ḓala nga zwifanyiso zwa zwithu zwine zwa amba nga zwa vhudzekani na zwithu zwi songo kunaho. Zwenezwo zwi ita uri [vhaswa na vhana vhaṱuku] vha vhone u nga zwa vhudzekani ndi zwone zwithu zwa ndeme nga maanḓa.”

Vhakunguwedzi na vhone vha a shela mulenzhe. Vhakunguwedzi na vharengisi vha kunguwedza na u rengisa zwiambaro zwa vhana zwine zwa karusa maḓipfele a zwa vhudzekani, zwine zwa vha zwi tshi khou vha gudisa vha tshi kha ḓi vha vhaṱuku uri vha livhise ṱhogomelo i songo teaho kha mbonalo yavho. Bugu ine ya pfi So Sexy So Soon i ri: “Vhakunguwedzi vha a zwi ḓivha uri vhana vha ṱoḓa u ṱanganedzwa na u takalelwa nga thangana dzavho, nga zwenezwo vha shumisa zwenezwo zwithu u itela u ḓivhuyedza. Tshipikwa tshihulwane tsha vhakunguwedzi ndi tsha uri vhana vha ṱoḓe zwithu zwiswa.”

U sokou ḓivha tshithu a zwo ngo eḓana. Samusi hu na phambano vhukati ha u ḓivha uri goloi i shuma hani na u vha mureili wavhuḓi, hu na phambano vhukati ha u vha na nḓivho ya zwa vhudzekani na u shumisa yeneyo nḓivho u itela u ita phetho dzavhuḓi.

Tsha ndeme vhukuma ndi uri: Ṋamusi u fhira naho hu lini, ni tea u gudisa vhana vhaṋu uri vha gudise “maanḓa avho a u ṱalukanya uri vha kone u khethekanya zwo lugaho na zwi songo lugaho.”—Vhahevheru 5:14.

Dzhiani vhukando. Hu sa londwi uri zwi konḓa hani u amba nga zwa vhudzekani na vhana vhaṋu, ndi vhuḓifhinduleli haṋu u amba navho nga hazwo. Vhu ṱanganedzeni.—Vhulivhisi vhu re Bivhilini: Mirero 22:6.

Ivhani na nyambedzano pfufhi. Nṱhani ha u vha na nyambedzano ndapfu luthihi nga ha mafhungo a zwa vhudzekani, shumisani tshifhinga tshine na tshi wana u itela u amba na ṅwana waṋu nga ha eneo mafhungo. Sa tsumbo, ni nga zwi ita musi ni tshi khou tshimbila nga goloi kana ni tshi khou ita mishumo ya hayani. U itela u thusa ṅwana waṋu uri a ambe o vhofholowa, mu vhudziseni mbudziso dzine dza ḓo ita uri a ambe mavhonele awe. Sa tsumbo, nṱhani ha u amba uri, “Naa khunguwedzo dzo raloho dzi a ni kunga?” ni nga kha ḓi ri, “Ni vhona u nga ndi ngani vhakunguwedzi vha tshi shumisa zwifanyiso zwo raloho u itela u rengisa zwithu zwavho?” Musi ṅwana waṋu o no fhindula, ni nga kha ḓi mu vhudzisa uri, “Ni ḓipfa hani nga zwenezwi?”—Vhulivhisi vhu re Bivhilini: Dotoronomio 6:6,7.

Ambani navho u ya nga miṅwaha yavho. Vhana vha sa athu dzhenaho tshikolo vha nga funziwa madzina o teaho a zwiraḓo zwavho zwa mbeu na uri vha nga ḓitsireledza hani kha vhathu vhane vha nga vha fara luvhi nga zwa vhudzekani. Musi vhana vha tshi khou ḓi aluwa, vha nga funzwa mafhungo a kwamaho zwa mbebo. Musi vhe miṅwahani ya vhufumi vha tea u vha vha tshi vho pfesesa nga vhuḓalo mivhili yavho na milayo i kwamaho mafhungo a zwa vhudzekani.

Vha gudiseni vhulivhisi ho teaho. Thomani u gudisa ṅwana waṋu nga ha u fhulufhedzea na u ṱhonifha musi a tshi kha ḓi vha muṱuku. Zwenezwo zwi ḓo ita uri zwi ni lelutshele u amba nae nga ha mafhungo a zwa vhudzekani. Ni dovhe ni mu vhudze nḓila ine na ṱoḓa a tshi tshila ngayo. Sa tsumbo, arali ni tshi dzhia zwo khakhea u ita zwa vhudzekani muthu a sa athu vha mbinganoni, mu vhudzeni. Ni mu ṱalutshedze uri ndi ngani zwo khakhea nahone zwi na khombo. Bugu ine ya pfi Beyond the Big Talk i ri: “Vhana vhane vha ḓivha uri vhabebi vhavho a vha ṱoḓi vha tshi ita zwa vhudzekani a si kanzhi vha tshi zwi ita.”

Vha vhetsheleni tsumbo yavhuḓi. Tshilani u tendelana na zwine na vha funza. Sa tsumbo, naa ni a sea miswaswo ya vhuḓabaḓaba? Naa ni ambara nga nḓila ine ya karusa maḓipfele a zwa vhudzekani? Kana naa ni a tamba nga maḓipfele a lufuno? Zwenezwo zwi nga ita uri vhana vha si tsha thetshelesa milayo ine na khou lingedza u vha funza yone.—Vhulivhisi vhu re Bivhilini: Vharoma 2:21.

Itani uri vha vhe na mavhonele avhuḓi. Zwa vhudzekani ndi tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu nahone vhathu vha nga ḓiphiṋa nga tshenetshi tshifhiwa arali vhe mbinganoni. (Mirero 5:18, 19) Vhudzani ṅwana waṋu uri, nga u ya ha tshifhinga, a nga ḓiphina nga tshenetsho tshifhiwa a sa khou vhilaela kana u pfa vhuṱungu nga nṱhani ha u ita zwa vhudzekani a sa athu vha mbinganoni.​—1 Timotheo 1:18, 19.