Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

“Inwi Ni Dziṱhanzi Dzanga”

“Inwi Ni Dziṱhanzi Dzanga”

“Yehova Ene u ri: Inwi ni dziṱhanzi dzanga.”—YES. 43:10.

1, 2. (a) Zwi amba mini u vha ṱhanzi, nahone ndi zwifhio zwe vhaanḓadzi vha mafhungo vha kundelwa u zwi ita? (b) Ndi ngani Yehova a sa ḓitiki nga vhaanḓadzi vha mafhungo vha shango?

ZWI amba mini u vha ṱhanzi? Iṅwe ṱhalusaipfi i zwi vhea nga heyi nḓila: “Muthu ane a vhona tshiitea nahone a vhiga zwe zwa itea.” Sa tsumbo, ngei ḓoroboni ya Pietermaritzburg Afurika Tshipembe, gurannda ine zwino ya vhidzwa The Witness i na miṅwaha i fhiraho 160 i tshi khou gandiswa. Ḽeneḽo dzina ḽo tea samusi ndivho ya yeneyo gurannda i u vhiga nga ho teaho zwiitea zwa shangoni. Muthomi mudzudzanyi wa The Witness o ana uri gurannda i ḓo amba “ngoho, ngoho vhukuma na ngoho yo fhelelaho.”

2 Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaanḓadzi vha mafhungo shangoni ḽoṱhe vho nyadza kana u sa amba ngoho yo fhelelaho nga ha zwithu zwa ndeme zwo iteaho kha ḓivhazwakale ya vhathu. Zwenezwi ndi zwe Mudzimu ramaanḓaoṱhe a zwi amba nga ha muporofita Hesekiele wa tshifhingani tsha kale musi a tshi ri: “Ndi hone dzitshakha dzi tshi ḓo ḓivha zwauri ndi Nṋe Yehova.” (Hesek. 39:7) Fhedzi Muvhusi wa Fhethu hoṱhe ha ḓitiki nga vhaanḓadzi vha mafhungo vha ḽino shango. U na Ṱhanzi dzi ṱoḓaho u vha milioni dza malo dzine dza vhudza vhathu vha tshaka dzoṱhe nga hae na nga ha nḓila ye a shumisana ngayo na vhathu tshifhingani tsha kale na tsha zwino. Ḽeneḽo gogo ḽa Dziṱhanzi ḽi dovha ḽa ḓivhadza nga ha phaṱhutshedzo dzine Mudzimu a ḓo dzi itela vhathu tshifhingani tshi ḓaho. Nga u dzhia wonoyu mushumo washu wa u ṱanziela u wa ndeme, ri vha ri tshi khou sumbedza uri ri Ṱhanzi dza Yehova samusi zwo sumbedzwa kha Yesaya 43:10 ine ya ri: “Yehova Ene u ri: Inwi ni dziṱhanzi  dzanga; ni vhalanda vhanga vhe nda vha nanga.”

3, 4. (a) Vhagudi vha Bivhili vho thoma lini u shumisa dzina ḽiswa, nahone vho ḓipfa hani ngaḽo? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi ṱolisisa zwino?

3 Ndi ndugelo lungafhani u vhidzwa nga dzina Yehova, ngauri ndi “Khosi ya lini na lini,” ane a ri: “Ndi ḽone dzina ḽanga tsha kale na kale, ndi pfalwi kha mirafho na mirafho”! (1 Tim. 1:17; Ek. 3:15; vhambedzani Muhuweleli 2:16.) Nga 1931, Vhagudi vha Bivhili vho thoma u vhidzwa nga dzina Ṱhanzi dza Yehova. Nga murahu, marifhi manzhi a u livhuha o gandiswa kha wonoyu magazini. Tshiṅwe tshivhidzo tsha ngei Canada tsho ṅwala uri: “Mafhungo maḓifha a uri ri ‘Ṱhanzi dza Yehova’ o ri takadza vhukuma, nahone zwa ita uri ri ḓiimisele vhukuma u fanelea nga ḽeneḽi dzina ḽiswa.”

4 Ni nga sumbedza hani u dzhiela nṱha ndugelo ya u vhidzwa nga dzina ḽa Mudzimu? Zwiṅwe hafhu, naa ni nga ṱalutshedza uri dzina Ṱhanzi dza Yehova ḽi bva kha Luṅwalo lufhio?

ṰHANZI DZA MUDZIMU DZA ZWIFHINGANI ZWA KALE

5, 6. (a) Vhabebi vha Vhaisiraele vho vha vha tshi fanela u vha ṱhanzi dza Yehova nga nḓila-ḓe? (b) Ndi mini zwiṅwe zwe vhabebi vha Vhaisiraele vha laedzwa uri vha zwi ite, nahone ndi ngani zwenezwo zwi tshi fanela u shuma na kha vhabebi ṋamusi?

5 Vhaisiraele vha misini ya Yesaya vho vha vhe “dziṱhanzi” dza Yehova, nahone lushaka lwoṱhe lwo vha lu “vhalanda” vha Mudzimu. (Yes. 43:10) Iṅwe nḓila ye vhabebi vha Vhaisiraele vha vha vha tshi ṱanziela ngayo yo vha i ya u gudisa vhana vhavho nga ha nḓila ye Mudzimu a shumisana ngayo na vhomakhulukuku wavho. Sa tsumbo, musi vha tshi ṋewa ndaela ya uri vha vhe hone kha Paseka ya ṅwaha muṅwe na muṅwe, vhathu vho vhudzwa uri: “Vhana vhaṋu vha ḓo ni vhudzisa vha ri: Maitele haya ndi a u’ mini? Ndi hone inwi ni tshi ḓo ri: Ndi tshidzimu tsha Paseka ya Yehova, we a fhira dzinnḓu dza Vha-Isiraele hangei Egipita, musi uḽa a tshi vhulaha Vha-Egipita, a tonda dzinnḓu dzashu.” (Ek. 12:26, 27) Vhenevho vhabebi vha nga vha vho ṱalutshedza vhana  vhavho uri musi Mushe a tshi thoma u ya kha muvhusi wa Egipita u humbelela Vhaisiraele thendelo ya uri vha gwadamele Yehova sogani, Farao o fhindula a ri: “Yehova ndi nnyi, ane nda pfi ndi ite zwine a amba, nda litsha Vha-Isiraele vha ṱuwa?” (Ek. 5:2) Vhukuma, vhabebi vha nga kha ḓi vha vho dovha vha ṱalutshedza vhana vhavho uri nga murahu ha ṱhamu dza fumi dze dza tshinyadza shango na musi Vhaisiraele vho no ponyoka mmbi ya Vhaegipita Lwanzheni Lutswuku, vhathu vhoṱhe vho vhona phindulo ya mbudziso ye ya vhudziswa nga Farao. Yehova o vha e Ramaanḓaoṱhe nahone ho ngo shanduka u tshee Ramaanḓaoṱhe. Zwiṅwe hafhu, lushaka lwa Vhaisiraele lwo vha ṱhanzi dza uri Yehova ndi Mudzimu wa ngoho na Mukhunyeledzi wa mafulufhedziso awe.

6 A zwi timatimisi uri Vhaisiraele vhe vha dzhiela nṱha ndugelo ya u vhidzwa nga dzina Yehova a vho ngo vhudza vhana vhavho fhedzi nga ha zwiitea zwavhuḓi, fhedzi vho vhudza na vhatsinda vhe vha vha vhe dziphuli miḓini yavho. Zwa ndeme vhukuma ndi uri Vhaisiraele vho vha vho laedzwa uri vha gudise vhana vhavho uri vha tevhele zwilinganyo zwikhethwa zwa Mudzimu. Yehova o ri: “Ivhani vhakhethwa, ngauri Nṋe Yehova Mudzimu waṋu ndi̗ Mukhethwa.” (Lev. 19:2; Doit. 6:6, 7) Ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma ye ya vhetshelwa vhabebi vha Vhakriste ṋamusi, vhane na vhone vha fanela u gudisa vhana vhavho uri vha tevhele nḓila khethwa, nga yeneyo nḓila vha vha thusa u ṋea dzina ḽa Mudzimu vhugala!—Vhalani Mirero 1:8; Vhaefesa 6:4.

U gudisa vhana vhashu nga ha Yehova zwi hulisa dzina ḽawe (Sedzani dziphara 5, 6)

7. (a) Musi Vhaisiraele vha tshi kha ḓi fulufhedzea kha Yehova, zwo kwama hani tshaka dzo vha tangaho? (b) Ndi vhuḓifhinduleli vhufhio vhune vhane vha vhidzwa nga dzina ḽa Mudzimu vha vha naho?

7 Nga zwenezwo, musi Vhaisiraele vha tshi kha ḓi fulufhedzea, vho ṱanziela zwavhuḓi nga ha dzina ḽa Mudzimu. Vho vha vho vhudzwa uri: “Ndi hone tshakha dzoṱhe dza shango dzi tshi ḓo vhona zwauri dzina ḽa Yehova ḽi buliwa kha inwi, vha ni ofha.” (Doit. 28:10) Naho zwo ralo, zwi ṱungufhadzaho ndi uri ḓivhazwakale ya Vhaisiraele kanzhi yo vha i tshi amba nga ha u sa fulufhedzea. Tshifhinga tshoṱhe, vho vhuyelela kha u gwadamela midzimu ya zwifanyiso yo itwaho nga vhathu. Zwiṅwe hafhu, u fana na midzimu ya Vhakanana ye vha i gwadamela, vho vha na tshiṱuhu, vho ita vhana vhavho zwiṱhavhelo na u tsikeledza vhashai. Ndi ngudo khulwane lungafhani kha riṋe uri tshifhinga tshoṱhe ri lwele u edzisa Mukhethwa-khethwa, ane ra vhidzwa nga dzina ḽawe!

“NDI ITA ZWISWÁ”

8. Ndi tsevho ifhio ye Yesaya a i wana kha Yehova, nahone Yesaya o aravha hani?

8 Yehova o dzula o amba nga ha u vhofhololwa hu mangadzaho vhuthumbwani he lushaka lwa Isiraele lwa vha lu tshi ḓo hu vhona. (Yes. 43:19) Ndima dza rathi dza u thoma dza bugu ya Yesaya ndi tsevho khulwane nga ha maṱungu e a vha a tshi khou ḓela Yerusalema na miḓi yo u tangaho. Yehova ane a vhona zwi re mbiluni, o vhudza Yesaya uri a bvele phanḓa a tshi ḓivhadza yeneyi tsevho naho vhaṅwe vha tshi ḓo aravha nga nḓila i si yavhuḓi. Yesaya o mangala nahone a ṱoḓa u ḓivha uri lushaka lwa Mudzimu lwo vha lu tshi ḓo fhedza tshifhinga tshingafhani lu sa rembuluwi. Mudzimu o ri mini musi a tshi fhindula? “Zwi ḓo fhela miḓi yó thuthwa, hú si tshee na o dzulaho khayo’, dzinnḓu dzi si tshee na vhathu, shango ḽó tshinyala ḽí shubi.”—Vhalani Yesaya 6:8-11.

9. (a) Vhuporofita ha Yesaya nga ha Yerusalema ho ḓadzea lini? (b) Ndi vhuimo vhufhio vhune ha vha hone ṋamusi vhune ha ṱoḓa uri ri dzule ro fhaṱuwa?

9 Yesaya o wana yeneyo tsevho nga ṅwaha wa u fhedzisela wa vhuvhusi ha Khosi Usia, kana nga 778 B.C.E. O bvela phanḓa na mushumo wawe wa vhuporofita lwa miṅwaha ya 46 u swika nga murahu ha 732 B.C.E., nga fhasi ha vhuvhusi ha Khosi Hiskia. Ho vha hu miṅwaha ya 125 muḓi wa Yerusalema u sa athu u fheliswa nga 607 B.C.E. Nga zwenezwo, vhathu vha Mudzimu vho ṋewa tsevho ya zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea kha lushaka lwavho tshifhingani tshi ḓaho hu tshee nga phanḓa. Ṋamusi, Yehova o dovha a ṋea vhathu vhawe  tsevho ya zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho hu tshee nga phanḓa. Lwa miṅwaha ya 135, u bva kha khandiso ya u thoma, Tshiingamo tsho vhudza vhavhali vhatsho uri vha dzule vho fhaṱutshela mbuno ya uri vhuvhusi vhuvhi ha Sathane vhu ḓo fhela hu si kale nahone ha dzhielwa vhudzulo nga Vhuvhusi ha Miṅwaha ya Tshigidi ha Yesu Kristo.—Nzumb. 20:1-3, 6.

10, 11. Ndi u ḓadzea hufhio ha vhuporofita ha Yesaya he Vhaisiraele vha Babele vha vhu vhona?

10 Vhayuda vhanzhi vha thetshelesaho vhe vha ḓiṋekedzela kha Vhababele vho ponyoka musi hu tshi fheliswa Yerusalema nahone vha iswa vhuthubwani Babele. (Yer. 27:11, 12) Nga murahu ha miṅwaha ya 70, vhathu vha Mudzimu vha vhona u ḓadzea ha vhuporofita vhu mangadzaho vhune ha ri: “Yehova Mulamuleli waṋu Mukhethwa wa Isiraele, u ri: Ndi itela vho-inwi ndi tshi ruma ha iwa Babele.”—Yes. 43:14.

11 U tshimbidzana na honoho vhuporofita, ho itea tshiitea tshi tshuwisaho shangoni nga madekwana a October 539 B.C.E. Musi khosi ya Babele na vhaḓivhalea vhayo vha tshi khou nwa veine nga midzio mikhethwa ye vha i dzhia thembeleni ya Yerusalema nahone vha tshi khou renda midzimu yavho ye ya itwa nga vhathu, mmbi ya Vhameda na Vhaperesia yo mbo ḓi kunda Babele. Nga 538 kana 537 B.C.E., Korese mukundi wa Babele, o laedza Vhayuda uri vha vhuyelele Yerusalema vha ye u fhaṱulula thembele ya Mudzimu. Zwenezwi zwoṱhe zwo dzula zwo ambiwa nga Yesaya u katela na fulufhedziso ḽa Yehova ḽa uri u ḓo tsireledza vhathu vhawe vho rembuluwaho musi vha tshi vhuyelela Yerusalema. Mudzimu o vha vhidza “vhathu vhavhumbiwa vhanga [vhane] vha ḓo nyamba vha tshi nthenda.” (Yes. 43:21; 44:26-28) Musi vhenevha vhathu vhe vha vha vho thubwa vha tshi vhuyelela Yerusalema nahone vha fhaṱulula thembele ya Yehova, vho vha ṱhanzi dza uri Yehova, Mudzimu muthihi wa ngoho, u dzula a tshi ita zwe a amba.

12, 13. (a) Ndi vhafhio vhe vha vha vhe na Vhaisiraele musi hu tshi vusuluswa vhurabeli ha Yehova? (b) Ndi zwifhio zwe zwa lavhelelwa kha “dziṅwe nngu” samusi dzi tshi tikedza “Isiraele wa Mudzimu,” nahone dzi na fulufhelo ḽifhio?

12 Vhathu vha zwigidi vhane vha si vhe Vhaisiraele vho vha tshipiḓa tsha lushaka luswa, nahone nga murahu Vhannḓa vhanzhi vha vha ṱhunḓu dza Vhayuda. (Esera 2:58, 64, 65; Esit. 8:17) Ṋamusi, “gogo ḽihulu” ḽa “dziṅwe nngu” dza Yesu ḽi tikedza nga u fulufhedzea Vhakriste vho ḓodzwaho vhane vha vha “Isiraele wa Mudzimu.” (Nzumb. 7:9, 10; Yoh. 10:16; Vhagal. 6:16) Gogo ḽihulu na ḽone ḽi vhidzwa nga ḽeneḽo dzina ḽa Mudzimu, Ṱhanzi dza Yehova.

13 Tshifhingani tsha Vhuvhusi ha Miṅwaha ya Tshigidi ha Kristo, gogo ḽihulu ḽi ḓo vha na dakalofulu ḽa u ṱalutshedza vho vuswaho nḓila ye zwa vha zwi ngayo u vha Ṱhanzi ya Yehova maḓuvhani a vhufhelo a ano maitele a zwithu.  Fhedzi ri ḓo kona u ita zwenezwo arali ra tshila u tendelana na dzina ḽine ra vhidzwa ngaḽo zwino na u lwela u dzula ri vhakhethwa. Zwiṅwe hafhu, hu sa londwi nḓila ine ra lingedza ngayo, ri fanela u humbela pfarelo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nga u sa vha hashu vhakhethwa, ri tshi ṱhogomela uri ri vhaitazwivhi nahone u tendelwa u vhidzwa nga dzina ḽikhethwa ḽa Mudzimu ndi khuliso khulwane vhukuma.—Vhalani 1 Yohane 1:8, 9.

ZWINE DZINA ḼA MUDZIMU ḼA AMBA ZWONE

14. Dzina Yehova ḽi amba mini?

14 U itela uri ri dzhiele nṱha nga ho engedzeaho ndugelo ya u vhidzwa nga dzina ḽa Mudzimu, ndi zwavhuḓi uri ri elekanye nga ha zwine ḽeneḽo dzina ḽa amba zwone. Dzina ḽa Mudzimu ḽine ḽa vha “Yehova” ḽi bva kha ḽiiti ḽa Luheberu ḽine ḽa ṱalusa tshiitea nahone ḽi nga ṱalutshedzelwa nga uri “u vha hone.” Nga zwenezwo, dzina Yehova ḽi amba uri “U Ita Uri Zwi Vhe Hone.” Yeneyo ṱhaluso yo tea zwine Yehova a vha zwone sa Musiki wa fhethu hoṱhe na wa zwivhumbiwa zwo ṱalifhaho na Mukhunyeledzi wa ndivho yawe. Musi zwiitea zwi tshi khou ḓi ya phanḓa, u bvela phanḓa a tshi ita uri zwine a zwi funa na ndivho yawe zwi ḓadzee hu sa londwi zwine zwa nga itwa nga mutovholi naho e ufhio, u fana na Sathane, u itela u thivhela u ḓadzea ha zwine Mudzimu a zwi funa.

15. Yehova o dzumbulula hani vhumuthu hawe samusi zwo sumbedzwa nga zwine zwa ambiwa nga dzina ḽawe? (Sedzani bogisi “ Dzina Ḽine Ḽa Vha Na Ndivho Khulwane.”)

15 Musi Yehova Mudzimu a tshi laedza Mushe uri a range phanḓa vhathu vhawe vha tshi bva Egipita, o dzumbulula sia ḽa vhumuthu hawe nga u shumisa ḽiiti ḽi ṱalusaho dzina ḽawe, kha hetshi tshiitea ho vha hu ene ane a khou amba. Bivhili i amba uri: “Mudzimu a fhindula Mushe a ri: ‘Ndi Ḓo Vha Zwine Nda Ṱoḓa U Vha Zwone’ [kana, “Ndi Ḓo Vha Zwine Nda Khetha U Vha Zwone”]. A dovha a ri: ‘Hezwi ndi zwine wa fanela u vhudza Vhaisiraele wa ri: “Ndi Ḓo Vha Zwine Nda Ṱoḓa U Vha Zwone o nthuma ha inwi.”’” (Ek. 3:14, NW) Nga zwenezwo, kha vhuimo vhuṅwe na vhuṅwe, Yehova u ḓo vha zwine zwa ṱoḓea u itela u ḓadzisa ndivho yawe. Kha Vhaisiraele vhe u thomani vha vha vhe dziphuli, o vha Muvhofhololi, Mutsireledzi, Mulivhisi na Muṋei we a vha ṋea zwishaiwa zwavho zwa ṋama na zwa muya.

U SUMBEDZA U LIVHUHA

16, 17. (a) Ri nga sumbedza hani u livhuha ndugelo ine ra vha nayo ya u shumisa dzina ḽa Mudzimu? (b) Ndi mini zwine ra ḓo zwi haseledza theroni i tevhelaho?

16 Ṋamusi, Yehova u bvela phanḓa a tshi ita zwine dzina ḽawe ḽa amba zwone nga u ri ṋea zwishaiwa zwashu zwa lwa muya na zwa ṋama. Naho zwo ralo, zwine zwa ambiwa nga dzina ḽa Mudzimu a zwi fheleli kha zwine a khetha u vha zwone fhedzi. Zwi katela zwine a ita uri zwi itee malugana na mushumo wa Ṱhanzi dzawe kha u khunyeledza ndivho yawe. U elekanya nga ha zwenezwi zwi ḓo ri ṱuṱuwedza uri ri dzule ri tshi tshila u tendela na dzina ḽawe. Muṅwe mukalaha ane a pfi Kåre, a re na miṅwaha ya 84, we a vha Ṱhanzi i fhiseaho ngei Norway lwa miṅwaha ya 70 o ri: “Ndi pfa zwi ndugelo khulwane vhukuma u shumela Yehova, Khosi ya lini na lini, na u vha tshipiḓa tsha vhathu vhane vha vhidzwa nga dzina ḽawe ḽikhethwa. Ndi ndugelo vhukuma tshifhinga tshoṱhe u ṱalutshedza ngoho ya Bivhili na u vhona nḓila ine vhathu vha takala ngayo musi vha tshi i pfesesa. Sa tsumbo, ndi a fushea vhukuma musi ndi tshi vha funza nḓila ine tshiṱhavhelo tshi rengululaho tsha Kristo tsha shuma ngayo, na nḓila ine nga tshenetsho tshirengululi, vha nga wana ngayo vhutshilo vhu sa fheli shangoni ḽiswa ḽa mulalo na ḽo lugaho.”

17 Ndi ngoho uri huṅwe fhethu zwi a konḓa u wana vhathu vhane vha ṱoḓa u guda nga ha Mudzimu. Naho zwo ralo, u fana na Kåre, naa a zwi ni takadzi musi ni tshi wana muthu ane a thetshelesa na u kona u mu gudisa nga ha dzina Yehova? Fhedzi ri nga vha hani Ṱhanzi dza Yehova nahone ra dovha ra vha ṱhanzi dza Yesu? Yeneyo mbudziso i ḓo haseledzwa theroni i tevhelaho.