Hizaha raha an̈atiny

Akory Nahaizako Antony Isiany Raha Tsy Rariny?

Akory Nahaizako Antony Isiany Raha Tsy Rariny?

Akory Nahaizako Antony Isiany Raha Tsy Rariny?

Nitantarainy Ursula Menne

Efa rango ela zaho nan̈iry baka olo jiaby mba indesin̈y amy fomba arakany rariny. Zen̈y nahavy zaho ndraiky nigadra tan Allemagne Antin̈iana, tany koministy. Ten̈a gaga zaho fa tamy prizon tan̈y zaho nahay antony mahavy raha tsy rariny io. Ambesa fa hitantaraiko aminaro izy.

TAMINY 1922 zaho teraka ta Halle, tan Allemagne. Efa rango tamy 1 200 taon̈o efa nisy boky misy tantara momba Halle io. Kadiriny 200 kilometara atsimoandrefany Berlin izio, baka io an̈isany tanàna farany maro protestan. Teraka taminy 1923 Käthe rahavaviko. Papako maramila fa mamako ndraiky pihira.

Nifen̈y mare papako hiady tamy tsy rariny. Izy koa fa niala tamy tafiky, izy nan̈abian̈a labotiky araiky. Nalahelo mare izy nahita olo mahantra nividy raha tao ke nambelany fo iro hitrosa. Nanjary faity labotikinay io baka tamy toetry tsaranany zen̈y. Tamy zen̈y zaho tokony nahita fa ten̈a sarotro tsy araka ny niritriretako izy ady amy tsy rariny io. Fa zaho taminio mbala nafana fô ndreky nitoron̈o mokondoha fo.

Nandova talenta baka tamy mamako zaho ke nampianariny lamoziky, avio hira ndreky tsinjaka zahay roeny Käthe. Ten̈a nilamin̈y fiain̈ananay roeny Käthe, fotony zaho tsaiky nazava troko, mandrapaviany 1939.

Nanomboko nahaisarotro fiain̈ana

Zaho nianatra tsinjaka koa fa vita fianaran̈anaka. Nianatra Ausdruckstanz tamy Mary Wigman koa zaho. Izy ten̈a nampivoatra karazan̈a tsinjaka io. Izio tsinjaka natao han̈aboahan̈a fihetsehampo. Nan̈ano sary amy pentira koa zaho. Ten̈a tiako fiain̈ananaka tamy zaho mbala hely, fotony zaho naro raha natao ndreky nianatra raha maro. Taminy 1939 nipoaka Ady Lehibe Faharoe. Taminy 1941 papako natiny tiberkilozy.

Ten̈a sarotro fiain̈ana tan̈atiny ady io. Mbala vo 17 taon̈o fo zaho taminio kanefa hitako fa olo ten̈a efa nira adala. Olo normaly tsarabe man̈eky han̈ano raha ten̈a tsy manjary tan̈atiny fitondrasan̈a Nazỳ in̈y. Nanomboko mare jaly, maro olo naty ndreky tanàna ravan̈a. Robaka mare tran̈onay fotony nilatsahany bomby, maro koa havanay naty tamy lagera.

Koa fa vita lagera taminy 1945, mbala nidoko ta Halle fo zahay roeny Käthe, baka io mamako. Zaho taminio efa nanambady ndreky niteraka tsaiky man̈angy hely, kanefa tsy nilamin̈y vadian̈anay. Nisaraka zaho ke tsy maintsy niasa namilomako zanako. Ke nitsinjaka ndreky nan̈ano sary asanaka.

Koa fa vita lagera, nizara efatra Allemagne ke zahay nipetraka tamy tany an̈isany nifiheziny Firaisan̈a Sovietiky. Zahay amy zay tsy maintsy nifen̈y baka ho zatra miain̈y tamy fitondrasan̈a koministy. Nikahian̈a Allemagne Antin̈iana faritry nisy zahay io taminy 1949, baka io nanjary Repoblika Demokratikany Allemagne (RDA).

Fiain̈ana tan̈atiny fitondrasan̈a koministy

Narary mamako ke zaho tsy maintsy nikarakara izy. Zaho niasa tamy fanjakan̈a. Zaho koa efa nifankahay tamindro pianatra nanohitry fanjakan̈a aby io. Iro nifen̈y nan̈ambara zaho fisiany tsy rariny. Misy tsaiky sasany tsy nahazo nianatra taminy Iniversite fotony zen̈y ry olobeny taloha tan̈y Nazỳ. Olo haiko tsarabe olo io fotony zahay niaraka nan̈ano lamoziky. Ho zaho: “Babany nan̈ano raha ratsy ke zanany ndraiky sazin̈y?” Ke zaho nahaitapakevitry fo hiaraka tamindro tsaiky aby nanohitry fanjakan̈a io. Tamy farany, zahay nan̈ano lagrevo tamy lalabe foeky. Efa nisy fotoan̈a zaho nan̈apetaka taratasy tamy leskalieny fitsaran̈a.

Sekretera tamy Komitimparitry Momba Filaminan̈a zaho ke nanoratra taratasy maro. Hitako tamy taratasy sasany fa ten̈a maro ny tsy rariny, ke nahaineloko fo zaho. Tandraraiky zay Komity niasako io tihankaratsy matoelahy araiky tan Allemagne Andrefa, ke nieritreritry handefa propagandiny koministy tamy lelahy io. Neloko mare zaho ke tsy nalefako foeky entan̈a io.

Nampan̈anten̈a raha zaho olo “farany tsy nanjary”

Nisy pianatra araiky nivadiky taminaka ke nivolan̈iny tamy polisy fa zaho nan̈apetaka taratasy tamy fitsaran̈a in̈y. Ke taminy 1951, nisy olo aroe lahy navy tamy bironaka tao. Nisamborindro zaho ke nindesindro tamy prizony Roter Ochse, na Aomby Mena. Nan̈ambara fitsaran̈a taon̈o araiky tafara tatỳ fa zaho olo panohitry fanjakan̈a. An̈arany nitsarain̈y fo zaho fa tsisy olo nijery fiarovanten̈anaka foeky. Nigadraindro 6 taon̈o zaho. Narary zaho ke nalefa tamy lopitaliny prizon, ke efa nisy man̈angy 40 tao. Narary mare fonaka nahita iro kivy mare, ke nilomay zaho in̈y nan̈ondry varavaran̈a.

Volan̈iny gardien: “Misy nino ma?”

Niafatrafatra mare karaha ty zaho: “Zaho tsy maintsy miala ato. Tsy man̈ino ndray zaho atokananaro fa zaho adosoa ato fo!” Tsy nijireny foeky raha nivolan̈iko in̈y. Baka io zaho nandiniky man̈angy araiky. Hitako tamy fomba fizahavany fa izy nilamintsain̈y oe fa tsy karaha iro man̈angy sasany ke zaho nan̈aton̈o izy.

Gaga zaho fa izy nivolan̈a karaha ty taminaka: “Mitandrema anao koa hipetraka marikitry zaho eto e. Zaho zen̈y olo farany tsy manjary ato fotony Vavolombelon̈o Jehovah.”

Tamy zen̈y mbala tsiary haiko fa Vavolombelon̈o Jehovah niritriretin̈y ho fahavalony fanjakan̈a koministy. Ty fo raha mba haiko momba iro: “Nisy pianatra Baiboly (zen̈y nikahian̈a Vavolombelon̈o Jehovah taloha) aroe nitsidiky papako tamy zaho mbala hely. Tsaroako papako nivolan̈a karaha ty: “Marin̈y nindro pianatra Baiboly aby io!”

Haravoan̈a tsisy ambaka izy ninaka koa fa fanojy tamy man̈angy io ke latsaka ranomasonaka. Volan̈iko: “Ampianara raha momba Jehovah zaho.” Nanomboko tio zahay niaraka fo ke matetiky zahay nikoran̈a raha momba Baiboly. Nianarako fa Jehovah, araiky ten̈a Zan̈ahary io be fitiavan̈a ndreky tia filaminan̈a. Nianarako koa fa mbala hadoso raha manahiran̈a baka amy raha nataonolombelon̈o ratsy fan̈ahy ndreky manjakazaka. Karaha ty ho Salamo 37:10, 11: “Teteky io, tsisy olo ratsy fan̈ahy eky ... Olo pandefitry fo handova tany ty, ke ho ravoravo amy fiadan̈ana.”

Nafaka gadra baka io nilefa tan Allemagne Andrefa

Nafaka gadra zaho taminy 1956 koa fa baka nigadra mandilatra dimy taon̈o. Dimy andra tafaranizen̈y zaho niala ta RDA baka io nilefa tan Allemagne Andrefa, niaraka taminy Hannelore ndreky Sabine zanako. Tatỳ vo vita fisarahan̈anay roeny vadiko, ke zaho baka io nifandray tamy Vavolombelon̈o Jehovah. Zaho nianatra Baiboly ke nazava taminaka fa zaho mila miova, baka hahavita han̈araka fitsipikiny Jehovah. Maro mare fiovoan̈a vitako, ke natao batisa zaho taminy 1958.

Nanambady ndraiky zaho tafara tatỳ ke Klaus Menne an̈aranany. Vavolombelon̈o Jehovah izy. Ten̈a mahatsiaro sambatra zahay amy tokantran̈onay. Niteraka aroe zahay, ke Benjamin ndreky Tabia an̈arany zanakanay. Aksidan Klaus ke naty efa 20 taon̈o loso zay, ke ten̈a mampalahelo. Ke zaho tsy nanambady eky. Mankahery zaho mare fan̈antinan̈a fa olo maty mbala hivilomin̈y. Matoky tsarabe zaho fa mbala hivilomin̈y olo maty amy Paradisa ambony tany eto. (Lioka 23:43; Asan’ny Apostoly 24:15) Ravoravo mare koa zaho fotony manompo Jehovah aby zanako efatra aby io.

Nianarako tamy Baiboly koa fa Jehovah zaraiky fo afaka man̈ano ny ten̈a rariny. Mety tsy hitanolo raha niain̈antena taloha tan̈y, kanefa Jehovah mahita tsara, fotony izy tsy karaha olombelon̈o. Ten̈a mankahery zaho raha zen̈y, lera zaho mahita raha tsy rariny na avoa raha tsy rariny. Karaha ty ho Mpitoriteny 5:8: “Izikoa anao mahita olo man̈ano raha tsy rariny ndreky tsy mahitsy sady mampijaly olo masikiny amy faritry misy anao, aza atao raha mampalany fan̈ahy anao raha zen̈y. Fotony mbala misy manampahifan̈a an̈abon̈abonazy man̈aramaso raha ataony zen̈y, avio mbala misy an̈abon̈abondro io koa an̈y.” Mazava tsarabe amintsika fa tsisy an̈abon̈abony Pamoron̈o eky amy raha jiaby. Karaha ty koran̈iny Hebreo 4:13: “Raha jiaby mibaribary ndreky mibolain̈y man̈oloan̈a araiky hitsara atsika.”

Mieritreritry ny loso

Ndraikindraiky misy olo man̈ontany zaho, karakory ma niain̈y taminy andrany Nazỳ ndreky Koministy zen̈y. Ten̈a samy tsy mora. Kanefa, hita baka tamy karazan̈a fitondrasan̈a aroe io ndreky fitondrasan̈anolombelon̈o hafa fa ten̈a tsy natao hifampitondra olombelon̈o. Marin̈y tsarabe raha koran̈iny Mpitoriteny 8:9 ty: “Tan̈atiny fotoan̈a zen̈y, olo nanjaka mare taminolo, ke nampiditry jaly tamindro.”

Tamy zaho mbala tanora ndreky mbala tsy nisain̈y tsara, olombelon̈o nantinaiko hitondra ny rariny. Fa izioty ndraiky haiko fa Pamoron̈o zaraiky fo afaka hitondra ny rariny. Mbala hadosony koa raha ratsy jiaby, baka io Jesosy Kristy Zanany hitondra fotony izy mieritreritry raha hahatsara atsika fo. Karaha ty koran̈iny Baiboly momba Jesosy: “Tianao fahamarin̈ana fa halanao ndraiky fandikandalàn̈a.” (Hebreo 1:9) Ravoravo mare zaho fotony nampiany Zan̈ahary hahay Panjaka ten̈a tsara ndreky man̈ano ny rariny. Zaho koa man̈anten̈a hiain̈y tsisy farany, ke ho an̈isany vahoaka indesiny.

[Sary]

Zahay roeny Hannelore ndreky Sabine tamy zahay vo navy tan Allemagne Andrefa

[Sary]

Zahay roeny Benjamin ndreky Sandra vadiny