1. ¿Yaʼab wa máaxoʼob creertik le magia yéetel le j-meeniloʼ?

JUNPʼÉEL libroeʼ ku yaʼalik: «Tu luʼumil Áfricaeʼ chéen kunel u kʼáataʼal tiʼ le máakoʼob wa yaan le x-meen wa brujaʼoboʼ tumen tuláakloʼob u yojloʼob de ke yaan» (African Traditional Religion). Tu luʼumil Áfricaeʼ tuláakal máak creertik yaan le magia yéetel le j-meeniloʼ. Ichil le máakoʼobaʼ táakaʼan le máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼoboʼ yéetel jujuntúul máakoʼob nuʼuktik le religiónoʼob jeʼex le yanoʼob teʼ Iglesiaoʼ.

2. ¿Máaxoʼob ku páajtal u controlarkoʼob le poder ikil u beetaʼal magiaoʼ?

² Yaan máaxoʼob creerkeʼ yaan bin junpʼéel clase poder utiaʼal u beetaʼal magia. Ku tuklikoʼobeʼ le poderaʼ ku páajtal u controlartaʼal tumen Dios, tumen le espírituʼoboʼ bey xan tumen le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. Ku tuklaʼal xaneʼ le poderaʼ ku páajtal u meyaj tiʼ wíinik utiaʼal u beetik uts (magia blanca) wa kʼaas tiʼ u maasil (magia negra).

3. ¿Baʼax le pulyaʼajoʼ yéetel baʼax ku creertaʼal tu yoʼolal?

³ Le magia negra wa le ku meyaj utiaʼal le pulyaʼajoʼ ku meyaj tiʼ le máakoʼob u pʼekmoʼob wa máaxoʼ. Ku tuklaʼaleʼ le máaxoʼob ku pulyaʼajoʼoboʼ ku páajtal u túuxtikoʼob sootsʼoʼob, chʼíichʼoʼob, x-yaʼaxkachoʼob yéetel uláakʼ baʼalcheʼob utiaʼal u beetkoʼob kʼaas tiʼ máak. Ku creertaʼaleʼ le pulyaʼajoʼ ku beetik u baʼateʼel máak, maʼ u yantal u paalal, u kʼojaʼantal yéetel jeʼel bin tak u kíimsik máakeʼ.

4. ¿Baʼax ku creertaʼal yoʼolal le x-wáayoʼoboʼ? ¿Baʼax ku yaʼalik le koʼoleloʼob ku beetik u x-wáayiloʼob kaʼachoʼ?

⁴ Le j-wáayiloʼ táakaʼan ichil le magia ku meyaj utiaʼal u beetaʼal kʼaasoʼ. Ku yaʼalaʼaleʼ le x-wáayoʼoboʼ ku pʼatik u wíinkliloʼob de áakʼab, tsʼoʼoleʼ ku bin u muchʼubaʼob yéetel uláakʼ x-wáayoʼob utiaʼal u binoʼob u kíimsoʼob le máakoʼoboʼ. Le koʼoleloʼob ku beetik u x-wáayiloʼob kaʼachoʼ ku tsikbaltikoʼobeʼ ku pʼatik u wíinkliloʼob le táan u weenloʼoboʼ tsʼoʼoleʼ ku jóokʼloʼob. Tiʼ junpʼéel revista ku jóoʼsaʼal tu luʼumil Áfricaeʼ jóokʼ le baʼax tu yaʼalaj jujuntúul x-chʼúupalaloʼob ku beetik u x-wáayiloʼob kaʼachoʼ. Letiʼobeʼ tu yaʼaloʼob: «Tin beetaj u accidentar 150 u túulal máakoʼob utiaʼal in kíimskoʼob». «Tin chuʼuchaj u kʼiʼikʼel cinco mejen paalaloʼob hasta in kíimskoʼob». «Tin kíimsaj óoxtúul in novioʼob tumen tu pʼatenoʼob».

5. ¿Bix le magia ku yaʼalaʼal ku kanáantik máakoʼ?

⁵ Ku tuklaʼaleʼ le magia blanca wa le ku yaʼalaʼal ku beetik utsoʼ ku kanáantik máak tiʼ baʼax kʼaas. Le máaxoʼob ku beetkoʼob le clase magiaaʼ ku usarkoʼob esclavaʼob yéetel anilloʼob u meyajtmoʼob. Ku prepararkoʼob xan baʼaloʼob u yukʼoʼob utiaʼal u tsʼakikubaʼob wa utiaʼal u jiʼik tu wíinkliloʼob. Uláakʼ baʼax ku beetkoʼobeʼ ichil u yotochoʼobeʼ ku taʼakikoʼob baʼaloʼob yaan bin u poderoʼob utiaʼal u kanáantaʼaloʼob. Tsʼoʼoleʼ yaantiʼob amuletoʼob tuʼux u tsʼíibtmoʼob u tekstosil le Coránoʼ wa le Bibliaoʼ.

6. ¿Baʼax tu beetaj Satanás yéetel u demonioʼob úuchjeakil? ¿Unaj wa k-jach sajaktal tiʼob?

⁶ Satanás yéetel u demonioʼobeʼ jach jeʼel u beetkoʼob loobeʼ tumen ku páajtal u controlarkoʼob u tuukul yéetel u kuxtal máak. Úuchjeakileʼ páajchaj u yookloʼob ichil u wíinklil wíinik yéetel baʼalcheʼob (Mateo 12:43-45). U jaajileʼ yaan u poderoʼob, pero maʼ unaj u píitmáan k-sajaktal tiʼobiʼ.

7. ¿Baʼax u kʼáat Satanás ka k-tukle? ¿Baʼax yéetel ku keʼetel le baʼax ku beetkoʼ?

⁷ Satanáseʼ jach u yojel tuus yéetel u kʼáat ka tuklaʼak jach yaan u poder. Utiaʼal k-naʼatikeʼ koʼox ketik yéetel le baʼax ku beetik le soldadoʼob utiaʼal u sajakkúuntik u enemigoʼoboʼ. Antes u káajal u atacaroʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob grabaciónoʼob tuʼux ku yuʼubaʼal jach kʼaʼam u yúuchul tsʼoon utiaʼal u tuklik u enemigoʼob tsʼoʼok u káajal u atacartaʼaloʼob. Satanáseʼ láayliʼ bey u yoksik saajkil tiʼ maakoʼ. U kʼáat ka tuklaʼak jach táaj yaan u poder utiaʼal ka beetaʼak baʼax u kʼáat letiʼ, maʼ le baʼax u kʼáat Jéeobaoʼ. Koʼox ilik óoxpʼéel tuusoʼob suuk u yaʼalik Satanás.

8. ¿Bix u tusik máak Satanás?

⁸ Junpʼéel bix u tusik máak Satanáseʼ letiʼe u beetik u tuklik máak maʼ casualidad u yúuchul wa baʼax kʼaasiʼ, letiʼeʼ u kʼáat ka tuklaʼak yaan máax beetik u yúuchul. Koʼox aʼalikeʼ juntúul chan xiʼipaleʼ ku kíimil tumen tsaʼay malaria tiʼ. Maʼ xaaneʼ u maamaeʼ u yojel tsaʼay le kʼojaʼanil tiʼoʼ tumen chiʼib tumen kʼoxol. Pero maʼ xaaneʼ jeʼel u tuklik xaneʼ pulyaʼajtaʼab le chan xiʼipal utiaʼal ka chiʼibik tumen le kʼoxoloʼ.

9. ¿Bix u yeʼesik le Biblia maʼ Satanás beetik u yúuchul tuláakal baʼax kʼaasiʼ?

⁹ U jaajileʼ Satanáseʼ jeʼel u beetik u bin kʼaasil tiʼ máakeʼ, pero maʼ letiʼ beetik u yantal tuláakal le problemaʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le máaxoʼob chich u yáalkaboʼoboʼ maʼ mantatsʼ letiʼob ganartik junpʼéel carreraiʼ, le máaxoʼob yaan páajtalil tiʼoboʼ maʼ mantatsʼ ku ganarkoʼob junpʼéel baʼateliʼ, le máaxoʼob yaan u naʼatoʼoboʼ maʼ mantatsʼ yaan baʼal u jaantoʼobiʼ, le máaxoʼob yaʼab baʼal u yojloʼoboʼ maʼ mantatsʼ yaan ayikʼalil tiʼobiʼ, le máaxoʼob kaanbalnajaʼanoʼoboʼ maʼ mantatsʼ ku bin utsil tiʼobiʼ, tumen tiʼ tuláakal máak junsúutuk u jáan úuchul wa baʼax» (Eclesiastés 9:11). Por ejemploeʼ juntúul máak jach chich u yáalkabeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u ganartik le carreraoʼ tumen «junsúutuk u jáan úuchul wa baʼax». Maʼ xaaneʼ jeʼel u tʼóochpajleʼ wa jeʼel u sáatsʼal u xiichʼel u yookeʼ. Le baʼaloʼobaʼ jeʼel u yúuchul tiʼ jeʼel máaxakeʼ maʼ tumen wa Satanás beetkiʼ mix tumen wa pulyaʼajtaʼab máakiʼ, deporsi ku yúuchul.

10. ¿Baʼax ku yaʼalaʼal yoʼolal le x-wáayoʼoboʼ yéetel bix k-ojéeltik maʼ jaajiʼ?

¹⁰ Uláakʼ bix u tusik máak Satanáseʼ letiʼe kéen u beet u creertaʼal le x-wáayoʼoboʼ ku pʼatik u wíinkliloʼob utiaʼal u muchʼkubaʼob yéetel uláakʼ x-wáayoʼob utiaʼal u kíimskoʼob le máakoʼoboʼ. Tukult lelaʼ: «Wa ka u beet le x-wáayoʼob leloʼ, ¿baʼax túun le ku jóokʼol tu wíinkliloʼoboʼ?». Tsʼoʼok k-kanikeʼ minaʼan mix junpʼéel alma ku jóokʼol tu wíinklil máak. Tsʼoʼoleʼ le espírituoʼ letiʼe baʼax beetik u meyaj u wíinklil máakoʼ wa minaʼaneʼ ku kíimil máak.

11. ¿Bix k-ojéeltik le x-wáayoʼoboʼ maʼ tu páajtal u pʼatik u wíinkliloʼob? Techeʼ, ¿ka creertik wa maʼ tu páajtal u pʼatik u wíinkliloʼob?

¹¹ Le alma yéetel le espírituoʼ maʼ tu páajtal u jóokʼloʼob tu wíinklil máak utiaʼal u beetkoʼob baʼax uts wa baʼax kʼaas. Le oʼolal le x-wáayoʼoboʼ maʼ tu páajtal u jóokʼloʼob tu wíinkliloʼob jeʼex u yaʼalikoʼoboʼ.

12. ¿Baʼax ku beetik Satanás utiaʼal ka creertaʼak baʼaloʼob mix juntéen úuchukiʼ?

¹² ¿Baʼaxten túun le x-wáayoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ jach tu jaajil ku pʼatik u wíinkliloʼob? Tumen Satanáseʼ ku beetik u creertik máak baʼaloʼob maʼ uchaʼantakiʼ. Utiaʼal leloʼ ku tsʼáaik tiʼ máak u náayt baʼaloʼob, u yilik baʼaloʼob yéetel u yuʼubik baʼaloʼob mix juntéen úuchukiʼ. Bey u beetik Satanás u náachtal máak tiʼ Jéeoba yéetel maʼ u creertaʼal baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

13. 1) ¿Maʼalob wa ku beet máak le magia ku tsʼakik máakoʼ? 2) ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia tu yoʼolaloʼ?

¹³ Uláakʼ tuus ku meyaj tiʼ Satanáseʼ letiʼe u creertaʼal maʼ kʼaas le magia ku meyaj utiaʼal u tsʼaʼakal yéetel u kanáantaʼal máakoʼ. Chéen baʼaleʼ le Bibliaoʼ jach claro u yaʼalik maʼ maʼalob u beetaʼal magiaiʼ, maʼ tu yaʼalik wa junpʼéeleʼ maʼalob yéetel uláakʼoʼ kʼaas. Tuukulnen tiʼ le leyoʼob tu tsʼáaj Jéeoba tiʼ u kaajil Israel yoʼolal le magiaoʼ bey xan yoʼolal le máaxoʼob beetkoʼ:

• «Maʼ unaj [...] a beetkeʼex magiaiʼ» (Levítico 19:26).

• «Jeʼel máaxak ka u yaʼal ku tʼaan yéetel le kimenoʼoboʼ unaj u kíimsaʼal bey xan unaj u beetaʼal tiʼ le j-meenoʼoboʼ» (Levítico 20:27).

• «Ichileʼexeʼ maʼ unaj u yantal mix máak [...] ka u beet magia, mix máak ka u jóoʼs suerte, mix juntúul j-meen, mix máak ka u pulyaʼajt máak, mix juntúul máak ku yaʼalik ku tʼaan yéetel le kimenoʼoboʼ, mix máak ka u kaxt u yáantaj juntúul j-meen» (Deuteronomio 18:10-14).

14. ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ tu tsʼáaj leyoʼob tuʼux ku prohibirtik le magiaoʼ?

¹⁴ Le leyoʼobaʼ tu yeʼeseʼ Jéeobaeʼ junpuliʼ maʼ u kʼáat ka u beet magia le máaxoʼob meyajtikoʼ. Tu yeʼesaj xaneʼ Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj u kaajal, le beetik maʼ u kʼáat ka u creertoʼob supersticiónoʼobiʼ mix ka sajakchajkoʼob tiʼ le demonioʼoboʼ.

15. ¿Bix u yeʼesik le Biblia maas yaan u poder Jéeoba tiʼ Satanásoʼ?

¹⁵ Le Bibliaoʼ maʼ tu jach aʼalik bukaʼaj u poder Satanás yéetel le demonioʼoboʼ, baʼax ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ maas yaan u poder tiʼ letiʼob. Le oʼolal Jéeobaeʼ tu jóoʼsaj Satanás teʼ kaʼanoʼ (Apocalipsis 12:9). Tsʼoʼoleʼ Satanáseʼ tu kʼáataj permiso tiʼ Jéeoba utiaʼal u probartik Job, yéetel le ka aʼalaʼabtiʼ maʼ u kíimsik Jobeʼ letiʼeʼ tu yuʼubaj u tʼaan Jéeoba (Job 2:4-6).

16. ¿Máax jeʼel u yáantkoʼoneʼ?

¹⁶ Proverbios 18:10, ku yaʼalik: «U kʼaabaʼ Jéeobaeʼ bey junpʼéel nuxiʼ torreeʼ, tiʼ ku bin áalkabil le utsul máak utiaʼal ka kanáantaʼakoʼ». Jeʼex k-ilkoʼ utiaʼal ka kanáantaʼakoʼoneʼ kʼaʼabéet k-kaxtik u yáantaj Jéeoba. Le máaxoʼob meyajtikoʼob Diosoʼ maʼ tu usarkoʼob baʼaloʼob utiaʼal u kanáantkubaʼob tiʼ Satanás yéetel u demonioʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ saajkoʼob tiʼ le baʼaxoʼob ku beetik le j-meenoʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku creerkoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ: «Jéeobaeʼ jach táan u yilik baʼax ku yúuchul tiʼ tuláakal yóokʼol kaab, tumen letiʼeʼ taak u yáantik le máaxoʼob meyajtik yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼoboʼ» (2 Crónicas 16:9).

17. ¿Baʼax ku yaʼalik Santiago 4:7, yéetel baʼax kʼaʼabéet k-beetik?

¹⁷ Techeʼ jeʼel xan u páajtal u kanáantkech Jéeobaeʼ. Santiago 4:7, ku yaʼalik: «Tsʼáabaʼex yáanal u páajtalil Dios yéetel tsʼáabaʼex tu contra le Kʼaasilbaʼaloʼ, letiʼ túuneʼ bíin áalkabnak tiʼ teʼex». Wa teech ka meyajtik Jéeoba yéetel ka beetik baʼax u kʼáateʼ, letiʼeʼ yaan u kanáantkech.