Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

Le tecnologíaoʼ jeʼel u afectartik a paalaleʼ

Le tecnologíaoʼ jeʼel u afectartik a paalaleʼ

Le paalaloʼoboʼ síijoʼob tu épocail le tecnologíaoʼ le oʼolal jach u yojel u usartoʼob, pero le máaxoʼob tsʼoʼok u maas chan nojochtaloʼoboʼ todavía táan u chan kanik u usartoʼob.

Tsʼoʼok u yilaʼaleʼ le paalaloʼob ku máanskoʼob yaʼab tiempo u conectarmubaʼob Interneteʼ jeʼel u yúuchultiʼob le baʼaloʼobaʼ:

  • Ku yuʼubikoʼob jeʼel u kíimloʼob wa maʼ tu usartik u celularoʼobeʼ.

  • Ku beetkoʼob buulin (bullying) yéetel yaan hora xaneʼ tiʼ letiʼob ku beetaʼal.

  • Maas fácil u chaʼantikoʼob pornografía.

LE BAʼAX UNAJ A WOJÉELTIKOʼ

KU YUʼUBIK JEʼEL U KÍIMLOʼOBEʼ

Yaan aplicaciónoʼob ku suut vicioil tiʼ le paalaloʼoboʼ, jeʼex le ku usarkoʼob utiaʼal u báaxloʼoboʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ «le aplicaciónoʼob yaan tiʼ le celularoʼoboʼ deporsi beetaʼan utiaʼal u suut vicioil tiʼ máak» (En defensa de la conversación). Kéen k-usart junpʼéel aplicacióneʼ suuk u chíikpajal yaʼab anuncioʼobiʼ. Mientras maas yaʼab tiempo tiaʼanoʼon ichileʼ le empresaʼoboʼ maas yaʼab taakʼin ku náajaltikoʼob.

TUKULT LELAʼ: ¿Tsʼoʼok wa u suut vicioil tiʼ a paalal u usartik u celularoʼob? ¿Bix jeʼel a wáantkoʼob utiaʼal ka meyajnaktiʼob tubeel u tiempoʼobeʼ? (EFESIOS 5:15, 16).

BUULIN

Yaneʼ ikil u sen usartik Interneteʼ ku pʼáatal jach séeb u pʼuʼujul, ku kʼakʼatnúuktik u tʼaan máak yéetel maʼ tu chʼaʼik en cuenta bix u yuʼubikuba u maasil. Le oʼolal ku káajal u beetik buulin.

Ku beetik beyaʼ tumen chéen u kʼáat ka kʼaj óoltaʼak teʼ redes socialesoʼ. Hasta yaan máaxoʼobeʼ wa maʼ tu invitartaʼaloʼob tiʼ junpʼéel fiesta bey xan wa maʼ tu chʼaʼabloʼob en cuenta tiʼ uláakʼ baʼaloʼobeʼ ku tuklikoʼob táan u beetaʼaltiʼob buulin.

TUKULT LELAʼ: In paalaleʼ kex ku usarkoʼob Interneteʼ, ¿ku tratarkoʼob wa maʼalob u maasil? (Efesios 4:31). ¿Bix u yuʼubikubaʼob wa yaan hora maʼatech u invitartaʼaloʼob tumen u amigoʼob?

PORNOGRAFÍA

Bejlaʼeʼ jach fácil u chaʼantaʼal pornografía ich Internet. Le taatatsiloʼoboʼ kex yaan hora ku bloquearkoʼob jujunpʼéel páginaʼob utiaʼal maʼ u chaʼantik pornografía u paalaleʼ, jeʼel u jáan chíikpajal kex maʼ letiʼe ku kaxkoʼoboʼ.

Yaan hora xaneʼ le paalaloʼoboʼ ku túuxtikoʼob wa ku túuxtaʼaltiʼob fotoʼob tuʼux ku chíikpajal máakoʼob minaʼan u nookʼoʼob. Lelaʼ junpʼéel baʼax prohibirtaʼan tumen le gobiernoʼoboʼ. Yaan tuʼuxoʼobeʼ ku chʼaʼabal en cuenta u edad le máaxoʼob beetik le baʼaloʼobaʼ, yéetel jeʼel tak u taʼakal u pool de ke táan u tʼoxik baʼaloʼob yaan yil yéetel pornografía infantileʼ.

TUKULT LELAʼ: ¿Bix jeʼel a wáantik a hijo utiaʼal maʼ u chaʼantik pornografíaeʼ? ¿Bix jeʼel a wáantik xan utiaʼal maʼ u kʼamik wa u túuxtik fotoʼob yaan yil yéetel pornografíaeʼ? (EFESIOS 5:3, 4).

LE BAʼAX JEʼEL U PÁAJTAL A BEETKOʼ

KAʼANS A PAALAL

Le paalaloʼoboʼ kex yaʼab baʼaxoʼob u yojloʼob yoʼolal tecnologíaeʼ kʼaʼabéet u kaʼansaʼaloʼob utiaʼal u meyajtiʼob tubeel. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ «u tsʼaʼabal junpʼéel celular tiʼ juntúul chan paal antes u kanik u usarteʼ bey jeʼex ka chaʼabak u pulkuba chʼichʼikaʼanil ichil junpʼéel piscina antes u kanik nadareʼ» (Indistractable [Indistraíble]).

TEKSTO JEʼEL U YÁANTAJEʼ: «Kaʼans le xiʼipal utiaʼal u bin teʼ bej tuʼux unaj u binoʼ, beyoʼ tak ken chʼíijkeʼ maʼ ken u pʼat le bejoʼ» (PROVERBIOS 22:6, NOTA).

Tukult bey baʼaxoʼob jeʼel u yáantkecheʼ yéetel tsʼíibte.

  • In waʼalik tiʼ in paalal baʼax maʼ unaj u beetkoʼob ich Internetiʼ.

  • In waʼalik tiʼ in paalal maʼ unaj u kʼuuxiloʼob wa maʼ tu invitartaʼaloʼob tumen u amigoʼobiʼ.

  • In bloqueartik tuláakal le páginaʼob tuʼux maʼ unaj u yookloʼoboʼ.

  • Cada wa baʼax kʼiineʼ unaj in xakʼaltik u celularoʼob.

  • In waʼaliktiʼob tak bukaʼaj tiempo unaj u usartik u celular wa u tabletoʼob.

  • Wa nukaʼaj wenel in paalaleʼ maʼ unaj in chaʼik u usartik u celularoʼobiʼ.

  • Maʼ in chaʼik u báaxtik u celular in paalal tu yorail le janaloʼ.