1. 1) ¿Baʼax unaj u chʼaʼtuklik le táankelem paalaloʼoboʼ? 2) ¿Baʼaxten maʼ unaj u sajaktaloʼobiʼ? (Ilawil le fotoʼob yaan tu káajbal le xookaʼ.)

TÁANKELEM PAAL, maʼ xaaneʼ tsʼoʼok a wilkeʼ, maas maʼalob ka u tukult máak tuʼux taak u bin táanil tiʼ u jóokʼol u binbal. Le kuxtaloʼ bey jeʼex u bin máak wa tuʼuxeʼ, le oʼolal tu táankelmil máak unaj u chʼaʼtuklik baʼax taak u beetik. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u tuklik máak baʼax ken u beetiʼ. Heather, juntúul x-chʼúupaleʼ, ku yaʼalik: «Kin sajaktal ken joʼopʼok in tuklik baʼax ken in beet yéetel in kuxtal». Wa bey a wuʼuyikabaoʼ, kʼaʼajaktech baʼax ku yaʼalik Jéeoba: «Maʼ a chʼaʼik saajkil, tumen teneʼ tiʼ yanen ta wéeteleʼ; maʼ u péek a wóol[,] tumen teneʼ a [Diosen]. Teen tsʼáaik a muukʼ, teen áantkech» (Isa. 41:10).

2. ¿Bix a wojéeltik u kʼáat Jéeoba ka yanaktech kiʼimak óolal?

² Jéeobaeʼ ku yaʼaliktech ka a chʼaʼtukult a beetik baʼax maʼalob (Ecl. 12:1; Mat. 6:20). U kʼáat ka kiʼimakchajak a wóol. Jeʼel u páajtal a tsʼáaik cuenta le ken a wil bukaʼaj jatsʼutsil le baʼaxoʼob u beetmoʼ bey xan ken a jaant le kiʼikiʼ baʼaloʼob yanoʼ. Tuukulnen xan tiʼ bix u kanáantkoʼon yéetel u nuʼuktikoʼon utiaʼal ka xiʼiktoʼon utsil. Ilawil baʼax ku yaʼalik Jéeoba tiʼ le máaxoʼob maʼ tu beetkoʼob baʼax uts tu tʼaanoʼ: «Ta yéeyajeʼex baʼaxoʼob» beetik in kʼuuxil. Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan: «Letiʼobeʼ bíin kiʼimakchajak u yóoloʼob, baʼaleʼ teʼexeʼ bíin a chʼaʼex suʼtal; letiʼobeʼ bíin kʼaaynakoʼob yéetel u kiʼimak óolalil u  puksiʼikʼaloʼob» (Isa. 65:12-14). Wa maʼalob baʼaxoʼob k-chʼaʼtuklik k-beetkeʼ, k-tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Jéeoba (Pro. 27:11).

3. ¿Baʼax ku yaʼaliktech Jéeoba ka a beete?

³ ¿Baʼax ku yaʼaliktech Jéeoba ka a beete? Tuukulnen tiʼ lelaʼ. Letiʼeʼ tu beetaj le baʼalcheʼob chéen utiaʼal u jaanloʼob, u yukʼuloʼob yéetel utiaʼal u yantal u mejniloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ tiʼ wíinikeʼ tu tsʼáaj u páajtalil u beetik uláakʼ baʼaloʼob jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼeʼ, jeʼex u kʼaj óoltik yéetel u meyajtik Jéeoba yéetel chúukaʼan óolaloʼ (Sal. 128:1; Mat. 5:3). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le Máax beetoʼonoʼ «u Diosil yaabilaj», «kiʼimak u yóol» yéetel tu beetoʼon «jeʼel bix letiʼeʼ» (2 Cor. 13:11; 1 Tim. 1:11; Gén. 1:27). Le oʼolaleʼ wa ka weʼesik le modosoʼob yaan tiʼ Diosoʼ yaan u yantaltech kiʼimak óolal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Maas ku taasik kiʼimak óolal u tsʼaʼabal wa baʼax ke u kʼaʼamal wa baʼax» (Bax. 20:35). ¿Tsʼoʼok wa a wilik jach tu jaajil bey u yúuchloʼ? Lelaʼ yaʼab máak ojéeltmil bey u yúuchloʼ. Bey túunoʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka a chʼaʼtukult a beetik baʼaloʼob ku yeʼesik a yaabiltmaj letiʼ yéetel a wéet máakil (xok Mateo 22:36-39).

4, 5. ¿Baʼax beet u kiʼimaktal u yóol Jesús?

⁴ Tuukulnen tiʼ baʼax tu beetaj Jesús. Tu chichnileʼ báaxalnaji yéetel tu kiʼimakkúuntaj u yóol. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ yaan «junsúutuk utiaʼal cheʼej» yéetel «junsúutuk utiaʼal kiʼimak óolal» (Ecl. 3:4). Baʼaleʼ Jesuseʼ tu xakʼalxoktaj le Kiliʼich Tsʼíiboʼob utiaʼal u maas biskuba yéetel u Taataoʼ. Le yaan 12 años tiʼoʼ, u nuuktakil le judíoʼoboʼ jaʼakʼ «u yóoloʼob tu yoʼolal le naʼat yaantiʼoʼ bey xan tu yoʼolal bix u núukik le kʼáatchiʼob ku beetaʼaltiʼoʼ» (Luc. 2:42, 46, 47).

⁵ Ka nojochchajeʼ kiʼimak u yóol, tumen ku beetik baʼax uts tu tʼaan Dios. U Taataeʼ u kʼáat ka u kʼaʼayt le «maʼalob péektsil tiʼ le óotsiloʼoboʼ» bey xan ka u tsʼáa «u sáasilil u yich le máaxoʼob chʼóopoʼoboʼ» (Luc. 4:18). Le Salmo 40:8, ku yeʼesik bix u yuʼubikuba Jesús kaʼachi. Ku yaʼalik: «In [Dios], teneʼ uts tin tʼaan in beetik le baʼax a kʼáateʼ». Letiʼeʼ uts tu tʼaan u kaʼansik tiʼ le máakoʼob le baʼaxoʼob u yojel tiʼ u Taata yaan teʼ kaʼanoʼ (xok Lucas 10:21). Juntéenjeak xaneʼ tu kaʼansaj tiʼ juntúul koʼolel bix unaj u adorartik Dios. Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «In woʼocheʼ in beetik baʼax u kʼáat le máax túuxtenoʼ yéetel in tsʼoʼoksik le meyaj u tsʼaamajtenoʼ» (Juan 4:31-34). U yeʼesik u yaabilaj tiʼ Dios yéetel tiʼ u maasileʼ tu taasaj kiʼimak óolal tiʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax jeʼel u taasiktech kiʼimak óolal xanoʼ.

6. ¿Baʼaxten maʼalob ka a tsikbalt tiʼ juntúul sukuʼun úuch joʼopʼok u meyajtik Dios baʼax ka tuklik a beetik?

⁶ Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ tu beetaj u precursoriloʼob desde tu táankelmiloʼob, lelaʼ tu beetaj u kiʼimaktal u yóoloʼob. ¿Baʼaxten maʼ ta tsikbaltik tiʼ juntúul tiʼ letiʼob baʼax táan a tuklik a beetik ichil a kuxtaliʼ? Proverbios 15:22, ku yaʼalikeʼ ku jóokʼol maʼalobil baʼax ku chʼaʼtuklik máak wa ku tsikbaltik tiʼ u maasil. Le sukuʼunoʼob úuch káajak u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ, jeʼel u yaʼalikoʼobtecheʼ wa ka xupkaba a meyajt Dioseʼ yaan a kanik a beet yaʼab baʼaloʼob jeʼel u yáantkech ichil a kuxtaleʼ. Jesuseʼ yaʼab baʼax tu kanaj tiʼ u Taata le tiaʼan teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ maʼ xuʼul u kaanbal le tiaʼan way Luʼumoʼ. Letiʼeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol ken u yil bix u kʼuchul tu puksiʼikʼal le máakoʼob le baʼax ku kaʼansiktiʼoboʼ yéetel bix u chúukpajal u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios (xok Isaías 50:4; Heb. 5:8; 12:2). ¿Baʼaxten jeʼel u taasiktech kiʼimak óolal a xupkaba a meyajt Dioseʼ? Koʼoneʼex ilik.

7. ¿Baʼaxten yaʼab táankelmoʼobeʼ uts tu tʼaan u kaʼanskoʼob u jaajil tiʼ uláakʼ máakoʼob?

⁷ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ kʼaʼabéet k-bin kaʼans u jaajil tiʼ le máakoʼoboʼ (Mat. 28:19, 20). Wa táan a tuklik a beetik le meyajaʼ, yaan u  kiʼimaktal a wóol yéetel yaan a tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Dios. Baʼaleʼ jeʼex u yúuchul yéetel uláakʼ baʼaloʼobeʼ, yaan u máan tiempo utiaʼal a maas kanik a beet tubeel. Timothy, tu káajsaj u beetik u precursoril desde tu táankelmileʼ, ku yaʼalik: «Uts tin wich in xupkinba in meyajt Jéeoba, tumen bey in weʼesiktiʼ in yaabiltmoʼ. Tu káajbaleʼ mix máak tiʼ kin tsʼáaik xook. Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ binen táanxel múuchʼulil, teʼeloʼ káaj in tsʼáaik xook tiʼ yaʼab máak chéen ichil junpʼéel mes. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ káaj u bin muchʼtáambal. Ka tsʼoʼokeʼ binen xook teʼ Escuela Bíblica utiaʼal Sukuʼunoʼob maʼ Tsʼokaʼan u Beeloʼoboʼ, * ka tsʼoʼokeʼ túuxtaʼaben yaanal tuʼux. Teʼeloʼ káaj in tsʼáaik xook tiʼ kantúul máak. Uts tin tʼaan in wilik in kaʼansik u jaajil tiʼ le máakoʼoboʼ, tumen kin wilik bix u yáantaʼaloʼob u kʼex u kuxtaloʼob tumen u kiliʼich muukʼ Dios» (1 Tes. 2:19).

8. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik jujuntúul táankelmoʼob utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob tiʼ u maasil máakoʼob?

⁸ Yaan táankelem paalaloʼob xaneʼ tsʼoʼok u kankoʼob uláakʼ idioma. Jeʼex Jacob, juntúul sukuʼun kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku yaʼalik: «Le yaanten siete añosoʼ, yaʼab tiʼ in wéet xookoʼobeʼ Vietnam u taaloʼob. Teneʼ in kʼáat kaʼach in kaʼanstiʼob yoʼolal Jéeoba, le oʼolal ka máan kʼiineʼ tin chʼaʼtuklaj in kanik le idioma ku tʼankoʼoboʼ. Junpʼéel baʼax áanten in kaneʼ letiʼe in ketik le baʼax ku yaʼalik U Pʼíich Tulumil Kanan ich inglés yéetel le ku jóoʼsaʼal ich vietnamitaoʼ. Tsʼoʼoleʼ joʼopʼ in biskinba yéetel le sukuʼunoʼob yanoʼob tiʼ junpʼéel múuchʼulil ich vietnamita kajaʼanoʼob naatsʼ tin wotochoʼ. Ka tu tsʼáajten 18 añoseʼ, káaj in beetik in precursoril. Ka máan kʼiineʼ binen teʼ Escuela Bíblica utiaʼal Sukuʼunoʼob maʼ Tsʼokaʼan u Beeloʼoboʼ. Le escuelaaʼ tu yáanten utiaʼal in kanik in beet le meyajoʼob kʼaʼabéet teʼ grupo vietnamita, le tuʼux kin beetik in precursoriloʼ, tsʼoʼoleʼ chéen tin juunal kin beetik in ancianoiliʼ. Yaʼab máaxoʼob tʼanik vietnamitaeʼ ku jaʼakʼal u yóoloʼob ken u yiloʼob tsʼoʼok in kanik le idiomaaʼ. Ku invitarkenoʼob tu yotochoʼob, le oʼolal tsʼoʼok u káajal in xook yéetel yaʼab tiʼ letiʼobiʼ. Yanoʼobeʼ tsʼoʼok tak u yokjaʼob» (ket yéetel Baʼaxoʼob 2:7, 8).

9. ¿Baʼax ka kanik ikil a kaʼansik u maasil?

⁹ A wáantik uláakʼ máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Dioseʼ ku kaʼansiktech uláakʼ baʼaloʼob. Yaan a kanik a tsʼáa a wóol meyaj, tʼaan tubeel, maʼ sajaktal a beet wa baʼax yéetel a tratartik u maasil yéetel yaabilaj (Pro. 21:5; 2 Tim. 2:24). Ku yáantkech xan a wil baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le baʼax ka creertikoʼ, lelaʼ ku beetik u kiʼimaktal a wóol. Tsʼoʼoleʼ ka múul meyaj yéetel Jéeoba (1 Cor. 3:9).

10. ¿Baʼaxten jeʼel u kiʼimaktal a wóol kex maʼatech u jach kʼaʼamal le maʼalob péektsil teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ?

¹⁰ ¿Kux túun wa le tuʼux ka kʼaʼaytajoʼ óoliʼ mix máak kʼamik le maʼalob péektsiloʼ? Kex beyoʼ maʼ unaj u xuʼulul u kiʼimaktal a wóoliʼ. ¿Baʼaxten? Tumen tuláakal le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼulil ku yáantajoʼob utiaʼal u kaxtaʼal le máaxoʼob taak u kaanbaloʼob tiʼ Jéeobaoʼ. Kex chéen juntúul sukuʼun ka u kaxt máax taak u kaanbaleʼ, tuláakloʼon ku kiʼimaktal k-óol, tumen tuláakloʼon k-beetik le meyajoʼ. Jeʼex sukuʼun Brandoneʼ, 9 años tu beetaj u precursoril tuʼux maʼatech u jach kʼaʼamal le maʼalob péektsil tumen le máakoʼoboʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Uts tin wich in kʼaʼaytaj, tumen letiʼe baʼax ku yaʼalik Jéeoba ka k-beetoʼ. Tin káajsaj in beetik in precursoril ka tin tsʼoʼoksaj in xook. Jach uts tin tʼaan in líiʼsik u yóol le táankelem paalaloʼob teʼ múuchʼuliloʼ bey xan in wilik bix u tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Dios. Ka tsʼoʼok in xook teʼ Escuela Bíblica utiaʼal Sukuʼunoʼob maʼ Tsʼokaʼan u Beeloʼoboʼ, túuxtaʼaben áantaj táanxel múuchʼulil. Kex maʼ béeyak in wáantik mix juntúul máak utiaʼal ka okjaʼanakeʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u beetkoʼob. Jach kiʼimak in wóol in beetik in precursoril yéetel in táakpajal utiaʼal u bisaʼal le maʼalob péektsil tiʼ uláakʼ máakoʼoboʼ» (Ecl. 11:6).

11. ¿Tiʼ baʼax meyajiloʼob ku táakpajal yaʼab táankelem paalaloʼob?

¹¹ Yaʼab bix jeʼel u páajtal a xupkaba a meyajt Jéeobaeʼ. Yaʼab táankelem paalaloʼobeʼ ku táakpajloʼob utiaʼal u beetaʼal najoʼob. Teʼ kʼiinoʼobaʼ kʼaʼabéet u beetaʼal yaʼab u Najiloʼob Reino. A táakpajal utiaʼal u beetaʼaloʼobeʼ junpʼéel bix a tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Dios yéetel jeʼel u beetik u kiʼimaktal a wóoleʼ. Kex jeʼel bixak ka a xupaba a meyajt Jéeobaeʼ, a múul meyaj yéetel le sukuʼunoʼoboʼ jeʼel u taasiktech kiʼimak óolaleʼ. A táakpajal utiaʼal u beetaʼal le tuʼuxoʼob ku adorartaʼal Diosoʼ jeʼel u yáantkech a kan a beet yaʼab baʼaloʼobeʼ, a kanáantkaba ken meyajnakech, a kanik meyaj maʼalob yéetel a beetik le baʼax ku yaʼalik le máax nuʼuktik le meyajoʼ.

12. ¿Baʼax meyajiloʼob jeʼel u páajtal a beetik wa precursorecheʼ?

¹² Juntúul sukuʼun ku kʼaabaʼtik Kevineʼ ku yaʼalik: «Tin chichnileʼ jach kin tsʼíiboltik in xupkinba in meyajt Jéeoba. Ka tu tsʼáajten 19 añoseʼ káaj in beetik in precursoril. Utiaʼal in manik baʼaxoʼob kʼaʼabéetteneʼ kin meyaj kaʼach yéetel juntúul sukuʼun ku beetik najoʼob. Tin kanaj in tsʼáa u yóokʼol le najoʼoboʼ, in tsʼáa u ventanail yéetel u joonajiloʼob. Ka máan kʼiineʼ áantajnajen ich dos años utiaʼal u yutskíintaʼal u Najiloʼob Reino bey xan u yotoch le sukuʼunoʼob tuʼux ku máan junpʼéel chak ikʼaloʼ. Ka tin wuʼuyaj kʼaʼabéet máaxoʼob áantaj Sudáfricaeʼ, tin chupaj in solicitud, ka tʼaʼaneniʼ. Tu luʼumil Áfricaeʼ chéen wa jaypʼéel semanaʼob kin meyaj tiʼ junpʼéel u Najil Reino, tsʼoʼoleʼ kin bin tuʼux ku beetaʼal uláakʼ. Tuláakloʼoneʼ k-múul meyaj, beyoʼon junpʼéel familiaeʼ, junpʼéeliliʼ tuʼux kajaʼanoʼon yéetel k-múul xokik le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ uts tin tʼaan xan in jóokʼol kʼaʼaytaj cada semana yéetel le sukuʼunoʼob tuʼux kin kʼuchloʼ. Le baʼaxoʼob tin chʼaʼtuklaj in beetik tin chichniloʼ tsʼoʼok u taasikten yaʼab kiʼimak óolal».

13. ¿Baʼax beetik u kiʼimaktal u yóol le táankelmoʼob ku meyajoʼob Beteloʼ?

 ¹³ Yaʼab sukuʼunoʼob tu beetaj u precursoriloʼobeʼ, bejlaʼeʼ táan u meyajoʼob Betel. U meyaj máak Beteleʼ ku taasik yaʼab kiʼimak óolal, tumen tuláakal le meyajoʼob ku beetaʼaloʼ utiaʼal Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ le betelitaʼoboʼ ku yáantajoʼob utiaʼal ka tsʼaʼabak le kaʼansaj, ku keʼetel yéetel janaloʼ. Dustin, juntúul betelitaeʼ, ku yaʼalik: «Nueve años yaanten ka tin chʼaʼtuklaj in xupkinba in meyajt Jéeoba. Ka tsʼoʼok in xookeʼ tin káajsaj in beetik in precursoril. Junpʼéel año yéetel táanchumuk káajak in beetkeʼ, ka invitartaʼaben meyaj Betel. Wayeʼ tin kanaj in manejart nukuch maquinaʼob tuʼux ku jóoʼsaʼal le publicacionoʼoboʼ yéetel in tsʼáaik programaʼob tiʼ computadoraʼob. Junpʼéel baʼax jatsʼuts in wilik way Beteleʼ letiʼeʼ u tsʼaʼabal ojéeltbil bix u bin le kʼaʼaytaj ku beetaʼal tuláakal yóokʼol kaaboʼ. Uts tin tʼaan in meyaj wayeʼ, tumen beyoʼ kin wáantik uláakʼ máakoʼob u bisubaʼob yéetel Jéeoba».

14. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal a xupkaba a maas meyajt Jéeobaeʼ?

¹⁴ ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal a maas xupkaba a meyajt Jéeobaeʼ? Ilawil u yantaltech jatsʼuts modos. Lelaʼ jeʼel u yáantkech a meyajt Jéeoba junpʼéel bix maas maʼalobeʼ. Le oʼolaleʼ xok le Biblia sáamsamaloʼ, tuukulnakech tiʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ yéetel ilawil a núukik le kʼáatchiʼob ku beetaʼal teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Le láayliʼ táan a bin xookoʼ, jeʼel u páajtal a wilik a maas kanik kʼaʼaytajeʼ. Ilawil a beetik kʼáatchiʼob tiʼ u yuumil naj yéetel a wuʼuyik baʼax ku yaʼalikoʼob, beyoʼ ka weʼesik taak a wáantkoʼob. Jeʼel xan u páajtal a táakpajal utiaʼal u kanáantaʼal yéetel u limpiartaʼal le Najil Reinooʼ. Jéeobaeʼ uts tu tʼaan u múul meyaj yéetel le máaxoʼob kabal u yóoloʼob yéetel sáakʼóoloʼoboʼ (xok Salmo 110:3; Bax. 6:1-3). Apóstol Pabloeʼ tu invitartaj Timoteo u beet u misioneroil, tumen le sukuʼunoʼoboʼ «jach maʼalob u tʼaanoʼob tu yoʼolal» (Bax. 16:1-5).

15. ¿Baʼax jeʼel a beetik utiaʼal a kaxtik a kuxtaleʼ?

¹⁵ U suukileʼ le sukuʼunoʼob ku xupkubaʼob u meyajtoʼob Diosoʼ ku náajaloʼob utiaʼal u manikoʼob baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob (Bax. 18:2, 3). Maʼ xaaneʼ techeʼ jeʼel u páajtal a kanik a beet junpʼéel meyaj jeʼel u tsʼáaiktech u tiempoil a meyajtik Jéeobaeʼ. Kʼáat tiʼ le precursoroʼob yaan teʼ circuito yéetel tiʼ le superintendente tiʼ circuito baʼax meyajiloʼob maʼalob ka kan a beetoʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ pʼat «tu kʼab Yuumtsil tuláakal baʼax ka beetik, beyoʼ ku béeychajal le baʼax ka tuklikoʼ» (Pro. 16:3; 20:18).

16. ¿Baʼax uláakʼ utsil ku taasik a beetik a precursoril desde ta táankelmil?

¹⁶ U jaajileʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka yanaktech kiʼimak óolal (xok 1 Timoteo 6:18, 19). Wa ka xupkuba a meyajt Dioseʼ yaan a máansik yaʼab tiempo yéetel uláakʼ máaxoʼob beetik xan beyoʼ. Lelaʼ yaan u yáantkech utiaʼal u yiijchajal a tuukul. Yaʼabeʼ tsʼoʼok u yilkeʼ le u xupkubaʼob u meyajtoʼob Dios desde tu táankelmiloʼoboʼ, ku yáantaj utiaʼal u bin utsil tiʼob ken tsʼoʼokok u beeloʼob. U suukileʼ le máaxoʼob ku beetik u precursoriloʼob tu táankelmiloʼoboʼ, ku seguer u beetkoʼob tak ken tsʼoʼokok u beeloʼob (Rom. 16:3, 4).

17, 18. ¿Baʼax unaj a beetik utiaʼal u tsʼáaiktech Jéeoba baʼax ku tsʼíiboltik a puksiʼikʼal?

¹⁷ Le baʼaxoʼob k-chʼaʼtuklik k-beetkoʼ ku yeʼesik baʼaxoʼob yaan t-puksiʼikʼal. Salmo 20:4, ku yaʼalik: «Ka u béeykunt [Jéeoba] tuláakal a tsʼíibolaloʼob, ka u béeykunt xan tuláakal baʼaxoʼob a tukultmaj a beetik». Le oʼolal maʼalob ka a tukult baʼax ka beetik yéetel a kuxtal, baʼax ku beetik Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ yéetel bix jeʼel a maas meyajtikeʼ. Tsʼoʼoleʼ chʼaʼtukult a beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba.

¹⁸ A xupkaba a maas meyajt Jéeobaeʼ yaan u taasiktech kiʼimak óolal, tumen yaan a tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ yéetel a kuxtal. Bey túunoʼ «[yaabilt] Yuumtsil yéetel muumun óolal, letiʼ túuneʼ bíin u tsʼáatech u tsʼíibolal a puksiʼikʼal» (Sal. 37:4).