Junpʼéel libro ku tʼaan tiʼ u síijil mejen paalaloʼobeʼ ku yaʼalik: «Le leche ku koʼonol utiaʼal u tséentaʼal le mejen paalaloʼoboʼ maʼ tu páajtal u comparartaʼal yéetel le leche ku yantal tiʼ le maamatsiloʼoboʼ». Le lecheaʼ jach maʼalob tumen u wíinklil le maamatsiloʼ ku bin u maas maʼalobkíintik utiaʼal ka u beet uts tiʼ le chaambaloʼ.

 Tukult lelaʼ: Le leche ku yantal tiʼ le maamatsiloʼ ku bin u kʼexpajal cada kéen chuʼuchnak le chaambaloʼ. Tu káajbaleʼ maas yaʼab jaʼ yaantiʼ, vitaminas, proteínas yéetel uláakʼ baʼaloʼob kʼaʼabéet tiʼ u wíinklil le chaambaloʼ. Le tu taal u tsʼoʼokol u chuʼuch le chaambaloʼ le lecheoʼ ku taasik maas yaʼab grasaʼob utiaʼal u naʼajtal, tsʼoʼoleʼ jeʼex u bin u maan le mesoʼoboʼ yéetel u bin u nojochtal le chaambaloʼ ku bin u kʼexpajal le lecheoʼ.

 Le u bin u kʼexpajal le lecheoʼ jach ku yáantik le chaambaloʼ tumen de nocheeʼ ku taasik junpʼéel clase hormona ku kʼaabaʼtik melatonina, lelaʼ ku yáantaj utiaʼal ka wenek le chaambaloʼ. De kʼiineʼ ku taasik uláakʼ clase hormonaʼob utiaʼal maʼ u wenel le chaambaloʼ, tuláakal lelaʼ ku yáantaj utiaʼal ka wenek yéetel ka ajak le chaambal le horas kʼaʼabéetoʼ.

 Le táant u síijil le chaambaloʼ tiʼ le maamatsiloʼ ku yantal junpʼéel clase leche kʼaankʼan ku kʼaabaʼtik calostro. Le calostrooʼ jach ku beetik uts tiʼ le chaambaloʼ tumen yaʼab vitaminas yaantiʼ, kex chéen junpʼíit ka u yukʼe jach ku beetik uts tiʼ. Le calostro wa le lecheaʼ jach ku taasik yaʼab anticuerpos wa vitaminas ku kanáantik le chaambal utiaʼal maʼ u séeb kʼojaʼantaloʼ. Tsʼoʼoleʼ jach ku yáantaj utiaʼal u meyaj tubeel u choochel yéetel u estómago le chaambaloʼ.

 Kex ka yanak gemelos tiʼ le maamatsiloʼ maʼ kʼaʼabéet u tuklik tuʼux kun taal u maasil lecheiʼ, tumen tu juun kun bin u yantal jeʼex kun bin u kʼaʼabéettaleʼ.

 ¿Techeʼ baʼax ka tuklik? Le leche ku yantal tiʼ le maamatsil yéetel le vitaminas ku taaskoʼ, ¿chéen wa bey anchajikoʼ, wa yaan máax beete?