Kpe bu jɔghɔnë ofoshighɩnë kë nʋnnʋn ofotɩ ologbɔ nfre nfre ghënë kë elɛ Ikrɛnë aghʋghʋnë ghë:

•   “Patriashë Kirilë, ëënë lɛ́ Risi Ɔrtodɔksë ofotɩ kpashi gbɔnë gha sɔ́ mbë nkpɔe gha hɛ́ kɔ Risi sonjaghɩnë kë shí bɔ́ Ikrɛnë oonë lɛ́ bu pʋpʋ joʋn. [...] Ëë ofotɩnë hɛ́ mpu aa fú Ikrɛnë oonë sɛ. Aa ntɔnelë esë ëë Putinë ɲíshi, ë ebɔ ehɛ kɔ bu ntɔnelë ghëwu ëë në eghʋ aghʋnë.”—EUobserver, agbʋʋn 2022 Avɛ-arɩ mici 7.

•   “Patriashë Kirilë [...] damë hɛ́ ayɔghɔ nhɛn kɔ mɛnsɩnë kë elele álɛ kebë ekʋra lakwanë, ëë nkpɔ ëë lɛ́ aghʋnë Risi eghʋ Ikrɛnë oonë.”—AP News, agbʋʋn 2022 Avɛ-arɩ mici 8.

•   “Kiɛvë ee Metropolitë Epifanë, ëënë lɛ́ Ikrɛnë Ɔrtodɔksë ofotɩ kpashi gbɔnë, lɛndinë, në yɔ́ ëë oo ngikinë shi álɛ ‘kebë eyi eghʋ Risi sonjaghɩnë aghʋ [...] Në kpa hɛ́ kɔ àlɛ́ kë ae Risi sonjaghɩnë, kë gha lɛ lakwa joʋn wo.”—Jerusalem Post, agbʋʋn 2022 Avɛ-arɩ mici 16.

•   “Elënë [le Conseil panukrainien des Églises et des organisations religieuses (UCCRO)], elë etu Ikrɛnë sonjaghɩnelë kwapowu àkpa alɛ ngikinë kë eghʋ aghʋ álɛ kebë ebidi oonë shinë powu lɛ. Mɛnsɩnë kë elele álɛ kebë ebidi elë oonë shi epieji elë kaɛnghɩ mërɩnë, elë eyɔ powu shi, elë ekpa esɛrɛ Ofo elɔ kelë.”—Jɔnë UCCRO a hɛ́, agbʋʋn 2022, Avɛ-arɩ mici 24.

 ?Élé fë eba ewu bu ntɔnelë é? ?Ofotɩ nfre nfrenë kë ehɛ kɔ kë ekpʋ Ʒezi Krisënë, bayɛ n’ye kebë ele kelë ngikinë ndɔnʋn álɛ kebë eyi eghʋ aghʋ wú? ?Mabu jɔ Biblënë ehɛ é?

Bu nfre nfrenë ofotɩ lɛ́ aghʋghʋ ghë

 Ngiki oohʋn jɔnë yá n’ye ofotɩ nfre nfre fannga nhɛn hɛ́ kɔ, mici jɔghɔ ebë eɔsɛ edisʋ ebɔ n’ye ngiki bë eghʋ aghʋ, n’ye bu yɔghɔ ëë lɛ́ n’ye ngiki bë eghʋ aghʋ, n’ye bayɛ n’ye ngiki bë eghʋ aghʋ bɔ́bɔ́ àlɛ́ bu ntɔnë bë eɔsɛ ése bɛtɛɛ. Agbʋʋn fannga ntɛnɩelë sásɛnë ghënë, Ʒoova Adashɛghɩnelë kë bɔ́ n’ye ofotɩ ntɔnelë bá nʋ́n teteghënë nɛ́fu ngbɛ, kë gha lógho ëë shi wo. Jɔ nfre nfrenë Ʒoova Adashɛghɩnelë kë hɛ́ óó nʋnnʋn elë nakwanelë ghënë, le jɔghɔ aɛn ghë.

•   Jɔnë kë gbágbashi óó ëë órò ëë lɛ́ « Les croisades : une ‘ illusion tragique ’ », eya n’ye ngiki fannganë kë cɔ́shi Ofo lɛ Krisë lɛ eyi ghënë, Katolikë ofotɩnë ëë nʋn ëë eji.

•   Jɔnë kë gbágbashi óó ëë órò ëë lɛ́ « L’Église catholique en Afrique », eya n’ye ofotɩnelë gha bá gha ɔɔsɛ gha rí ooshì ngiki nfre nfrenë kë ghʋ́ kelë esë aghʋnë lɛ, ngiki fannganë kë cɔ́shinë lɛ shi.

•   Jɔ ntɛnɩelë kë gbágbashi óó kelë órò ëë lɛ́ « La religion est-elle responsable ? » lɛ, « Le rôle de la religion dans les guerres » lɛ, « La religion prend parti » lɛnë, eya n’ye àlɛ́ ngiki nfre aɲʋn në eghʋ aghʋnë, Katolikë lɛ, Ɔrtodɔksë lɛ, Protɛstan lɛ ofotɩnelë ofoshighɩnelënë, kë enʋn ngiki nfre aɲʋn ntɔnelë eji, aghʋghʋ fannga nhɛn ghë.

?Bayɛ n’ye kretiɛn ofotɩnelë bë etu aghʋghʋ àkpa wú?

 Bunë Ʒezi yáya: “Fë ékolo më-nɔnjɛ-pie fɛ fë omunë mɩnɛn” (Matthieu 22:39). “Ékolo eɲë kaɛnghɩ eyi.”—Matthieu 5:44-47.

 Jɔnë Ʒezi hɛ́: “Më Shibanë gha nʋn maɛn ntɛnɩ ghë. Saci më Shibanë nʋ́n maɛn ntɛnɩ ghënë, sa më jumanghɩnelë ghʋ́ aghʋ álɛ ngiki ghe eɲi më” (Jean 18:36). “Aghɩnë kë ebɔ dɛnginë, dɛngi ëë bá ee kelë.”—Matthieu 26:47-52.

 Di bu ntɛnɩ akɔnda: ?Àlɛ́ kretiɛnnelë kë gha ghʋ́ aghʋ álɛ kebë ebidi Ʒezi shi wunë, bayɛ n’ye kebë eghʋ aghʋ bu fuɔ ghëwu wú? Ka jɔ ntɛnɩ álɛ fë éwu n’ye kretiɛn pidɛnelë kë bá dí ecele kpʋ́ fùnë Ʒezi tánë lɛ, bunë në yáyanë lɛ: « Peut-on concilier guerre et christianisme ? ».

?Mabu bá efɩ ofotɩ nfre nfrenë kë eshu ngiki rupu álɛ kebë eyi eghʋ aghʋnë é?

 Biblënë eyaya n’ye Ofo epetè eji etu ofotɩ nfre nfrenë kë ehɛ kɔ kë elɛ bu Ʒezi eyi ghë, ese cibɩ nkpɔkpɔnë ghë, kë ghe kpʋ bunë Ʒezi yáyanë wunë.—Matthieu 7:21-23; Tite 1:16.

•   Révélation nakwanë eya n’ye Ofo aɛnnë, ofotɩ ntɔnelë nʋn ‘aghɩnë kë ée kelë eshipatanë ghënë powu’ eji (Révélation 18:21, 24). Álɛ fë émʋn bunë ghëwunë, ka jɔ ntɛnɩ: « Qu’est-​ce que Babylone la Grande ? »

•   Ʒezi yá n’ye ofotɩ ntɛnɩelë Ofo pétè eji tú kelënë, kë bá ekpʋsʋ kelë shi bu apʋpʋnë kë elɛnë ghëwu, fɛ n’ye kë eba ‘eji ti powunë esɛ amɔn apʋpʋnë shi ele la ghë’ mɩnɛnnë (Matthieu 7:15-20). Álɛ fë émʋn n’ye bu ntɔnë bë eba eshunë, ka jɔ ntɛnɩ: « La fin de la fausse religion est proche ! »

N’ye fotonelë píe, epie mbakwa eyi mbamɛn: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images