Maɛnnë kwapowu ghë, ngiki ewu n’ye sɛ edamë emʋn edɔ tete, kë ekpa ewu aviɛlɛ nfre nfrenë sɛmʋnnë edamë ésenë esë. Kpe jɔ nfre nfrenë ngiki ehɛ jɔ ntɔnë ghë:

•   “Agbʋʋn powu, Avɛ-lɔhʋnnë ghë, sɛ emʋn edɔ. Ese, sɛnë mʋ́n owue Avɛ-lɔhʋnnë ghënë jí agbʋʋn 174 ntɛnɩelë sásɛnë erienë abɩ.”—Agence américaine d’observation océanique et atmosphérique [NOAA], États-Unis, département du Commerce, agbʋʋn 2023 Avɛ-lɔhʋn-arɩ mici 13.

•   “Sɛ emʋn edɔ tete eyi Itali lɛ, Ɛspaɲë lɛ, Fransë lɛ, Alëmaɲë lɛ, Polɔɲë lɛ gbo. N’ye sɛ eba emʋnnë, ngiki edi akɔnda n’ye bë eɔsɛ eyi mɩɩ bë elɛ 48°C Sisilë lɛ Sardɛɲë lɛ oo jɛelënë miji jighe ëënë gbo. Agheci, Erɔpë oonelë powu ghë, tanperatirë ntɔnë ëë yi orù dɔ́ tete.”—Agence spatiale européenne, agbʋʋn 2023 Avɛ-lɔhʋn-arɩ mici 13.

•   “Noo sɛ emʋn eyi edɔ eshipatanë powu ghënë, bu ntɔnë elɛ elë eka emʋn kɔ miji bá enɔn edɔ, miji ologbɔ esë bá enɔn edɔ tete, bu ntɔnë bá elɛ miji bá eshi ebɔ ngiki aʋn.”—Jɔnë ntɔnë ëë Stefanë Ulɛnbrukë hɛ́ agbʋʋn 2023 Avɛ-lɔhʋn-arɩ mici 17 ghë, në lɛ́ directeur de l’hydrologie, de l’eau et de la cryosphère à l’Organisation météorologique mondiale.

 ?Cibɩnë epetèpetè eyi óó kë ehɛ ëë jɔ edɔnë bë eji fë opu wú? Wu jɔnnë Biblënë ehɛ jɔ ntɔnë ghë.

 Ao. Sɛnë edamë emʋn edɔ eyi eshipatanë powu ghënë lɛ, cibɩnë epetèpetè eyinë lɛnë, lɛ́ bu nfre nfrenë Biblë hɛ́ báshi kɔ bá eshu elë brɛsʋnë jɔghɔ. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, Ʒezi hɛ́ báshi kɔ eba ewu “bu nfre nfrenë eyo lahuɔn” (Luc 21:11). Sɛnë edamë emʋn edɔ eshipatanë powu ghënë lɛ́ ngiki fannga nhɛn dí akɔnda n’ye ngiki bá ecɔghɔ eshipatanë.

 Oowo. Ofo óo eshipatanë álɛ bë elɛ aʋnkunë ebë ehʋn-oo ëë ghë mɩɩ bë elɛ ananan; në ghe eɲa ngiki shi kebë ecɔghɔ ëë wo (Psaume 115:16; Ecclésiaste 1:4). Agbate, në hɛ́ báshi kɔ bá “ekpʋsʋ aghɩnë kë ecɔghɔ eshipatanë shi.”—Révélation 11:18.

 Biblënë eya n’ye Ofo bë eɔsɛ ebidi eshipatanë shi aviɛlɛ nfre nfrenë eshunë ghëwu, agbate bá elɛ bu ntɔnë.

•   “[Ofo] elɛ nvɛvɛ gbɔnë epunë eso dɛɛn; ngʋjinë etinë ecɛomu” (Psaume 107:29). Ofo ɔɔ mɛnsɩnë bë ebɔ eba bunë nʋnnʋn maɛnnë kwapowu ghënë shi. Bu nfre nfrenë elɛ ngiki epɛ sɛnë edamë emʋnnë ghëwunë, në éɔsɛ ebaba kwapowu eyɛ.

•   “Fë ece eshipatanë aɛn ghë, fë elɛ bu edamë esɛ ayɔghɔ nhɛn, bu edɔ ëë ghë” (Psaume 65:9). Ofo bá elɛ eshipatanë bá ekaci paradi.

 Álɛ fë ékpa emʋn bu edɔ jɔnë Biblë hɛ́ báshi kɔ bu powu bá eyɛsɛnë ghënë, ka jɔ ntɛnɩ: « Qui sauvera la terre ? »