1, 2. ?Mabughëwu eɲë edi akɔnda n’ye ofosɛrɛ lɛ́ bu yɔghɔ tetenë Ofo hɔ́ elë é? ?Mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë emʋn bunë Biblë eyaya jɔ ntɔnë ghë é?

OFORUNË ngbeɲi, eshipatnë lɛ́ lomu dɔ́ tete. Àlɛ́ Ʒoova akpɩ eshipatanë, ngikinë kë nʋn ëë ghënë powu kë nʋn fɛ miji oba nkpɔ sonu nɛmbëlɛ mɩnɛn. (Psaume 115:15; Isaïe 40:15) Agbate, oforunë ngbeɲi, elɛ́ lomu dɔ́ tete, ese Psaume 145:18, 19 ehɛ kɔ: “Ʒoova dá aghɩnë kë efuɔ elɛlɛ ëënë sɛ, aghɩnë kë efuɔ elɛlɛ ëë nahɔnrɛghënë. Aghɩnë kë egbʋ ëënë, në elɔ kelë bunë mían kelë; àlɛ́ kë afuɔ alɛlɛ në, në ece kelë, në eca kelë.” Bu ntɔnë lɛ́ bu yɔghɔ tetenë Ofo lɔ́ elë! Ʒoova, Mɛnsɩgho Gbɔnë lɛ́ bu powunë, evivi n’ye bë eda elë sɛ, në evivi n’ye në ece elë sɛrɛnë. Agbate, ofosɛrɛ lɛ́ bu yɔghɔ gbɔ tetenë Ʒoova lɔ́ elë powu.

² Ese, álɛ Ʒoova bë ece elë mbënë, yɛsɛ n’ye ebë esɛrɛ në fɛ n’ye në bá vívinë mɩnɛn. ?Élé ebë eba eɔsɛ elɛ bu ntɔnë é? Elë éwu jɔnë Biblë ehɛ ofosɛrɛ ghë.

3. ?Mabughëwu eɲë esɛrɛ Ʒoova é?

³ Ʒoova evivi n’ye eɲë esɛrɛ në, eɲë elɛ̀ në mbë. ?Élé ebá mʋn jɔ ntɔnë é? Éka Philippiens 4:6, 7. Édi jɔ ntɛnɩ akɔnda. Ghɩnë bá bu powu shinë, edi eɲë akɔnda edɔ, në evivi n’ye eɲë ebɔ eɲë jɔrɛrɛ lɛ, bunë eci eɲë oghorumɔn aba lɛ powu eka edi në.

4. ?Àlɛ́ elë asɛrɛ Ʒoova mici powu, élé bu ntɔnë bë eba elɛ elë lɛ Ofo lɛ cɛwudinë bë eɔ mɛnsɩ é?

 ⁴ Ofosɛrɛnë elɛ elë lɛ Ʒoova lɛ cɛwudinë edɔomu eyi. Àlɛ́ cɛwuelë aɲʋn në edidi jɔ mici powu, kë ehɛ kelë esë akɔndanë kë edi lɛ, jɔnë efɩ kelë lɛ, bunë eci kelë oghorumɔn aba lɛ, eka elɛ kelë cɛwudinë edɔomu eyi. Nhɛn ëë bu eba eyi àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova. Ʒoova ghʋ Biblënë ghë hɛ́ eɲë në akɔnda lɛ, bunë eci në oghorumɔn aba lɛ, bunë ná elɛ ngbeɲi gbonë lɛ. Eɲë eɔsɛ ebɔ eɲë opu jɔ eka edi në mici powu. Àlɛ́ eɲë në eba nhɛn elɛ, eɲë lɛ Ʒoova lɛ cɛwudinë bë eɔ mɛnsɩ, bë edɔomu eyi.—Jacques 4:8.

5. ?Élé ebá mʋn n’ye Ʒoova ghe ce sɛrɛnë powu wué?

⁵ ?Ʒoova ece sɛrɛnë powu wú? Oowo, në ghe ce sɛrɛnë powu. Izai brɛsʋ, Ʒoova hɛ́ Israɛlë ngikinë kɔ: “Àlɛ́ bɔ́bɔ́ eɲë esɛrɛ më edɔ o,  më ghe ce; eɲë ewu mpia shi edɔ.” (Isaïe 1:15) Bu ntɔnë ghëwu, àlɛ́ elë gha lé elë esë aɛn ghë, ebë eɔsɛ elɛ bunë bë elɛ ebë eka Ʒoova miji. Bu ntɔnë bë elɛ në ghe ece elë sɛrɛnë n’ye.

6. ?Mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë eɔ ntɩji é? ?Élé eɲë eba eya n’ye eɲë ɔɔ ntɩji é?

⁶ Àlɛ́ elë avivi n’ye Ʒoova bë ece elë sɛrɛnë, ebë ebɔ elë ntɩji eba në ghë. (Marc 11:24) Akoto Pɔlë hɛ́ kɔ: “Ghɩnë gha ɔɔ ntɩji, gha ɔɔsɛ bë eyɛ Ofo aɛn, noo ghɩnë eda Ofo sɛ, bë emʋn n’ye Ofo nʋnghë, në ekpa ekaci ghɩnë eo ngikinë kë eviɛ në nahɔnrɛghënë ajokpa.” (Hébreux 11:6) Ese, gha lɛ́ n’ye ebë ehɛ eyimbu ghë esëkpɔ kɔ eɔ ntɩji. Álɛ ebë eya n’ye ebɔ́ elë ntɩji bá Ʒoova ghënë, yɛsɛ n’ye ebë ewu në ghɩ mici powu.—Éka Jacques 2:26.

7. (a) ?Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova, mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë ése elë esë eshi, ebë ekpa ewu në ghɩ edɔ é? (b) ?Élé ebë eba eya n’ye elë edi nahɔnrɛ ofosɛrɛ ghë é?

⁷ Álɛ ebë esɛrɛ Ʒoova, yɛsɛ n’ye ebë ése elë esë eshi, ebë ewu në ghɩ eyɛsɛ. ?Mabughëwu é? ?Álɛ ebë elɛ̀ kɔ́ oodishì mbë o, mëkɔ yɛsɛ n’ye ebë elɛ̀ ëë ghɩwu ghë o? ?Noo Ʒoova ëë lɛ́ Ofo, Mɛnsɩgho Gbɔnë ëë edɛ gha nʋnghë wunë, mëkɔ kpa yɛsɛ dɔ́ n’ye àlɛ́ elë elɛ̀ në mbë, ebë ewu në ghɩ, ebë ése elë esë eshi edɔ o? (Genèse 17:1; Psaume 138:6) Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova, yɛsɛ n’ye ebë edi nahɔnrɛ, ebë ebɔ jɔnë nʋn elë oghorumɔn ghënë eka edi në. Gha ba gha yɛ n’ye ebë ehɛ jɔ nkpɔkpɔnë mici kwapowu wo.—Matthieu 6:7, 8.

8. ?Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova bu nkpɔ ghëwu, bu fuɔ nkpɔca yɛsɛ n’ye ebë ekpa elɛ é?

⁸ Rereghë, àlɛ́ elë esɛrɛ Ofo n’ye bë elɔ elë bu nkpɔnë, yɛsɛ n’ye ebë elɛ bunë ebë eɔsɛ elɛ powu eviɛ bunë elë evivinë. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, Ʒoova lɔ́ elë mɛnsɩ álɛ ebë edi juman eviɛ bunë mían elë. Ese, àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova n’ye bë elɔ elë bunë emian elë mici powunë, gha sheghë n’ye ebë edada bà sɛ ekɩkɩ n’ye në ebɔ bu ntɔnelë ése elë. Yɛsɛ n’ye ebë elele mɛnsɩ edi juman, ebë  edisʋ edi jumannë ebë eɔsɛ edinë powu. (Matthieu 6:11; 2 Thessaloniciens 3:10) Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova n’ye bë eboka elë, álɛ ebë eɲa bu pʋpʋnë elë elɛnë shinë, bunë bë eɔsɛ eshu elë rupu álɛ ebë elɛ ëënë, yɛsɛ n’ye ebë eka ëë miji. (Colossiens 3:5) Elë éwu jɔnë ngiki evivi edɔ ofosɛrɛ ghënë aghɔ.

9. ?Ca ebë esɛrɛ é? ?Mabu Jean 14:6 eyaya elë ofosɛrɛ ghë é?

⁹ ?Ca ebë esɛrɛ é? Ʒezi hɛ́ në ejiti-aghɩnelë kɔ kebë esɛrɛ “elë Shìnë nʋn oforu.” (Matthieu 6:9) Në kpa hɛ́ kɔ: “Më lɛ́ shigbënë lɛ, nahɔnrɛnë lɛ, oohʋnnë lɛ. Ghɩʋn gha ɔɔsɛ bë eshu Shì ee gbo àlɛ́ në gha ghʋ më ghë.” (Jean 14:6) Bu ntɔnë ghëwu, ebë eghʋ Ʒezi ghë esëkpɔ esɛrɛ Ʒoova. ?Ebë eghʋ Ʒezi ghë esɛrɛ Ofonë, ëë eshi ëë lɛ́ nkpɔca é? Álɛ Ʒoova bë edisʋ ece elë sɛrɛnë, yɛsɛ n’ye ebë ewu jumannë Ʒoova bɔ́ lé Ʒezi mërɩnë ghɩ. Fɛ n’ye ebá wúnë mɩnɛn, Ʒezi wá eshipata n’ye álɛ bë eca elë epieji lakwa lɛ rɔ lɛ ghë. (Jean 3:16; Romains 5:12) Ʒoova kpa nɩ Ʒezi bɔ́ álɛ bë elɛ Ntɛɛn-yiyigho Gbɔ lɛ Aanɩnɩgho lɛ.—Jean 5:22; Hébreux 6:20.

10. ?Ɔɔ n’ye ebë eba eso álɛ ebë egbɔ esɛrɛ Ofo wú? Égbagba jɔ ntɔnë shi.

¹⁰ ?Ɔɔ n’ye ebë eba eso álɛ ebë egbɔ esɛrɛ Ofo wú? Oowo. Ʒoova gha hɛ́ elë kɔ́ ebë eoo ofʋdʋ eshi o, kɔ́ ebë eso eshi o, kɔ́ ebë esʋmɔnshi o, álɛ ebë egbɔ esɛrɛ në. Biblënë ehɛ elë kɔ, n’ye elë eba eso powu, ese ghɩwu ghë, Ʒoova bë eɔsɛ ece elë sɛrɛnë. (1 Chroniques 17:16; Nehémia 8:6; Daniel 6:10; Marc 11:25) Gha lɛ́ n’ye elë eba eso esɛrɛ Ofonë ëë Ʒoova ekpɩ, ese jɔnë elë ehɛ në ghɩwu ghënë ëë në ekpɩ. Ebë eɔsɛ ece mbë orù esɛrɛ Ofo, ebë eɔsɛ ése mbë eshi, ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo n’ye elë anʋn powu  lɛ, cibɩ powu lɛ, ngbu lɛ, orogbu lɛ. Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova, ebë emʋn eyɛsɛ n’ye në ece elë sɛrɛnë àlɛ́ bɔ́bɔ́ ghɩʋn gha ɔɔsɛ bë ece jɔnë elë ehɛnë.—Nehémia 2:1-6.

11. ?Bu nkpɔca ebë eɔsɛ evivi Ʒoova ofosɛrɛ ghë é?

¹¹ ?Bu nkpɔca ghëwu ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo é? Ebë eɔsɛ esɛrɛ Ʒoova bunë në edisʋ ebɔnë powu ghë. Biblë ehɛ kɔ: “Bunë elë evivi në óó sheghë alɛ ee bunë evivinë lɛ powunë, në ece elë mbë.” (1 Jean 5:14) ?Ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo bunë mían elënë ghëwu wú? Ao. Sɛrɛnë elë esɛrɛ Ʒoovanë, nʋn fɛ jɔnë elë lɛ, elë cɛwu tete lɛ edidi mɩnɛn. Ebë eɔsɛ ebɔ jɔnë nʋn elë oghorumɔn lɛ, elë akɔnda ghë lɛ powu ehɛ Ʒoova. (Psaume 62:8) Ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo n’ye bë elɔ elë ëë wawɛ celenë álɛ bë eboka elë ebë elɛ bunë sheghë. (Luc 11:13) Ebë eɔsɛ esɛrɛ Ʒoova n’ye bë elɔ elë aɛnshiji álɛ ebë elɛ bu yɔghɔ, álɛ ebë kpa erishi ekpɛkpɛ mianmian ngbeɲi. (Jacques 1:5) Elë ésɛrɛ Ʒoova álɛ bë eɲa lakwa shi ehɔ elë. (Éphésiens 1:3, 7) Elë ekpa ésɛrɛ Ofo elɔ elë shikwaghɩ lɛ, elë nɔnjɛelënë kë nʋn ofokwanë ghënë lɛ, ngiki fuɔ esë lɛ.—Actes 12:5; Colossiens 4:12.

12. ?Mabu bë eɔ alɔ edɔ elë ofosɛrɛ ghë é?

¹² ?Bu nkpɔca ebë eɲishi edɔ elë ofosɛrɛ ghë é? Ëë lɛ́ Ʒoova lɛ, bunë në evivinë lɛ. Yɛsɛ n’ye ebë eda Ʒoova nasɩ ayɔghɔ nhɛn, bunë në elɛ elɔ elënë powu ghëwu. (1 Chroniques 29:10-13) Emʋn jɔ ntɔnë, noo n’ye Ʒezi bá nʋn eshipata n’yenë, në yáya në ejiti-aghɩnë n’ye kebë eba esɛrɛ Ofo. (Éka Matthieu 6:9-13.) Në hɛ́ kɔ bu pidɛnë ghëwu kebë esɛrɛ Ofonë ëë lɛ́ n’ye Ofo eyinë bë elɛ ecele. Ʒezi kpa hɛ́ kɔ ebë esɛrɛ Ofo álɛ Ofo Shibanë bë ewa, álɛ kebë elɛ bunë Ʒoova evivinë eshipatanë powu ghë. Ʒezi hɛ́ kɔ ebë eboepi esɛrɛ Ofo bu ntɔnelë ghëwu, álɛ ebë egbɔ evivi bunë emian elë. Àlɛ́ elë  abɔ Ʒoova eyinë lɛ, bunë në evivinë lɛ aboepi elë ofosɛrɛ ghë, elë eya n’ye bu ntɔnelë ɔɔ alɔ dɔ́ elë ngbeɲi.

13. ?Élé elë ofosɛrɛnë bë eba efo enʋn é?

¹³ ?Élé elë ofosɛrɛnë bë eba efo enʋn é? Biblë gha hɛ́ elë jɔ ntɔnë. Elë ofosɛrɛnë bë eɔsɛ efo, bë eɔsɛ elɛ ghedi. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo cibɩ je nhɛn álɛ ebë egbɔ edi bu, ese àlɛ́ elë eda Ʒoova nasɩ, àlɛ́ elë eka bunë emian elë edi në, elë ofosɛrɛnë bë eɔsɛ efo  edɔ. (1 Samuel 1:12, 15) Elë gha sɛrɛ Ofo caca álɛ ebë eya n’ye emʋn Ofo sɛrɛ, fɛ n’ye ngiki jɔghɔ bá lɛ́ Ʒezi brɛsʋnë mɩnɛn. (Luc 20:46, 47) Ofosɛrɛ ntɔnelë ghe lɛ́ Ʒoova bʋʋn. Bu ntɛnɩ ɔɔ alɔ Ʒoova ngbeɲinë, ëë lɛ́ n’ye elë sɛrɛnë bë epie elë oghorumɔnnë ghë.

14. ?Eki evie ebë esɛrɛ Ofo é? ?Mabu bu ntɔnë eya elë Ʒoova sɛ é?

¹⁴ ?Eki evie ebë esɛrɛ Ofo é? Ʒoova evivi n’ye ebë esɛrɛnë mici powu. Biblë ehɛ kɔ ebë “esɛrɛ Ofo eyi,” ebë “ekɩ opu esɛrɛ Ofo,” ebë “esɛrɛ Ofo edɔ.” (Matthieu 26:41; Romains 12:12; 1 Thessaloniciens 5:17) Ʒoova evivi n’ye në ece elë sɛrɛnë mici powu. Ebë eɔsɛ eda në nasɩ mici powu noo në kolo elë, në kpa yɛ́ opu. Ebë kpa eɔsɛ evivi ëë n’yë bë emimi elë aɛn, bë ele elë mɛnsɩ, bë kpa enini  elë opushi. Àlɛ́ teteghë, elë ewu n’ye Ʒoovanë elë esɛrɛnë lɛ́ bu yɔghɔ tete, ebë eɔsɛ eghʋ n’yo elɛ̀ në mbë mici powu.

15. ?Mabughëwu àlɛ́ elë asɛrɛ Ofo arere, ebë ehɛ kɔ “eba nhɛn eba” é?

¹⁵ ?Mabughëwu àlɛ́ elë asɛrɛ Ofo arere, ebë ehɛ kɔ “eba nhɛn eba” é? Àlɛ́ elë ehɛ “eba nhɛn eba,” ëë eshi ëë lɛ́ “nahɔnrɛ,” elë evivi n’ye “bë eshu.” Elë ekpa eya n’ye emʋn jɔnë ehɛ́, ecé ëë eshi yɛsɛ, píe elë oghorumɔn ghë. (Psaume 41:13) Biblë eya elë n’ye àlɛ́ elë esɩsɩ óó yiki nkpɔ esɛrɛ ofo elë powu eyi ghë, yɛsɛ n’ye ebë ehɛ kɔ “eba nhɛn eba.” Ebë eɔsɛ ése mbë eshi, ebë eɔsɛ ece mbë orù ehɛ jɔ ntɔnë, álɛ ebë eya n’ye edísʋ bɔ́ jɔnë kë hɛ́në.—1 Chroniques 16:36; 1 Corinthiens 14:16.

16. ?Teteghë, Ʒoova elɔ elë bunë elë evivi ëë ofosɛrɛnë ghë wú? Égbagba jɔ ntɔnë shi.

¹⁶ ?Teteghë, Ʒoova elɔ elë bunë elë evivi në ofosɛrɛnë ghë wú? Agbate, në elɔ elë ëë. Biblënë elɛlɛ Ʒoova, “Ghɩnë ece ofosɛrɛ.” (Psaume 65:2) Ngiki fannga nhɛn esɛrɛ Ʒoova oghorumɔn yɔghɔ ghë. Në ece kelë sɛrɛnë powu, në eghʋ bu nfre nfre ghë elɔ kelë bunë kë evivinë.

17. ?Élé Ʒoova eba eghʋ anʒënelë lɛ, aghɩnë kë sʋ ëë eshipata n’yenë lɛ ghë elɔ elë bunë elë evivi ëënë é?

¹⁷ Ʒoova eghʋ anʒënelë lɛ, aghɩnë kë esʋ ëë eshipata n’yenë lɛ ghë elɔ elë bunë elë evivi ëë ofosɛrɛ ghënë. (Hébreux 1:13, 14) Amɛn, elë ewu n’ye ngiki fannga nhɛn sɛ́rɛ Ofo álɛ kebë eboka kelë lɛ kebë ece Biblënë eshi eyɛsɛ. Kë sɛ́rɛ Ofo rére cɛɛ, Ʒoova Adashɛghɩ ká wá dágha kelë. Biblë eya elë n’ye anʒënelë esë, kë eboka ngikinë kë eka “nda yɔghɔnë” eshipatanë powu ghë. (Éka Révélation 14:6.) Elë afannga nhɛn esë, ewú n’ye Ʒoova ghʋ elë nɔnjɛelë kretiɛnnelë ghë  lɔ́ elë bunë evívi në ofosɛrɛ ghënë.—Proverbes 12:25; Jacques 2:16.

18. ?Élé Ʒoova eba eghʋ ëë wawɛ celenë lɛ, Biblënë lɛ ghë elɔ elë bunë elë evivi në ofosɛrɛ ghënë é?

¹⁸ Ʒoova eghʋ ëë wawɛ celenë ghë elɔ elë bunë elë evivi në ofosɛrɛ ghënë. Àlɛ́ elë esɛrɛ Ofo álɛ bë boka elë, jɔnë fɩ elënë ghëwu, në ebɔ në wawɛ celenë ele elë mɛnsɩ, emimi elë aɛn. (2 Corinthiens 4:7) Ʒoova ekpa eghʋ Biblënë ghë elɔ elë bunë elë evivi në ofosɛrɛ ghënë lɛ, aɛnshijinë bë eboka elë álɛ ebë elɛ bu ayɔghɔ elë oohʋnnë ghë lɛ. Biblënë elë ekanë ghë, ebë eɔsɛ ewu mbënë bë eboka elë. Jɛmɛnnë elë eyinë ghë, Ʒoova bë eɔsɛ eghʋ mbënë yiki bɔ́në ghë ehɛ elë bunë bë eboka elë. Ʒoova bë ekpa eɔsɛ elɛ ofokwa ghɩmɛn nkpɔ bë egbagba Biblë abɩ nkpɔ shi eboka elë.—Galates 6:1.

19. ?Mabughëwu ebë eɔsɛ edi akɔnda n’ye Ʒoova ghe lɔ́ elë bunë elë evivi ëë ofosɛrɛnë ghë wué?

¹⁹ Mici jɔghɔ, ebë eɔsɛ evivi elë esë: ‘?Mabughëwu Ʒoova gha lɔ́ më bunë më vívi ëë ofosɛrɛ ghënë se wué?’ Éghaghaghë n’ye në mʋn cibɩnë bayɛ álɛ në elɔ elë bunë elë evivinë, në kpa mʋn n’ye në eba elɔ elë ëë. Në mʋn bunë mían elënë. Bayɛ n’ye ebë esɛrɛ Ofo eyi bunë mían elënë ghëwu, álɛ ebë eya n’ye emʋn bunë elë evivi ëënë, ebë ekpa eya n’ye elë eji në ntɩ. (Luc 11:5-10) Mici jɔghɔ, n’ye Ʒoova eba elɔ elë bunë elë evivi ëënë, elë ghe ji ëë ofu. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, ebë eɔsɛ esɛrɛ Ofo miannë efɩ elënë ghëwu. Ese, n’ye Ʒoova bë eba eghɔ mian ntɔnë enɩnë, në eɔsɛ ele elë mɛnsɩ álɛ ebë erishi ekpɛkpɛ mian ntɔnë ngbeɲi.—Éka Philippiens 4:13.

20. ?Mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë esɛrɛ Ʒoova edɔ é?

²⁰ Ʒoovanë elë esɛrɛnë, lɛ́ bu yɔghɔ gbɔ tete! Elë émʋn eyɛsɛ n’ye në ece elë mbë. (Psaume 145:18) Àlɛ́ elë esɛrɛ Ʒoova edɔ nahɔnrɛghë, elë lɛ në lɛ cɛwudinë esë bë edɔomu eyi.