1, 2. ?Aghɩca lɛ́ Ʒoova cɛwu é?

?CA EƝË evivi n’ye bë elɛ eɲë cɛwu é? Apɔ-ntɔnë bë elɛ ghɩnë eɲë kolo. Ghɩnë eɲë ece ëë mbë, ëë esë ece eɲë mbë. Ghɩnë elɛ bu ayɔghɔnë eyɛyɛ eɲë sɛ.

² Ofo Ʒoova nɩ ngiki jɔghɔ bɔ́ álɛ kebë elɛ në cɛwuelë. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, Abrahamë lɛ́ Ʒoova cɛwu nkpɔ. (Isaïe 41:8; Jacques 2:23) Ʒoova kolo Davidë esë. Në hɛ́ kɔ Davidë lɛ́ ‘ghɩnë elɛ në oghorumɔn bu.’ (Actes 13:22) Ofo agbagho Daniɛlë esë lɛ́ ghɩnë ‘yɛ́ Ʒoova aɛn tete’.—Daniel 9:23.

3. ?Mabughëwu Abrahamë lɛ, Davidë lɛ, Daniɛlë lɛ, kë lɛ́ Ʒoova cɛwuelë é?

³ ?Mabughëwu Abrahamë lɛ, Davidë lɛ, Daniɛlë lɛ, kë lɛ́ Ʒoova cɛwuelë é? Ʒoova hɛ́ Abrahamë kɔ: “Fë cé më mbë.” (Genèse 22:18) Aghɩnë kë ése kelë esë eshi ewu Ʒoova ghɩnë, Ʒoova ekaci kelë cɛwu. Ootu bɔ́bɔ́ bë eɔsɛ ekaci Ʒoova cɛwu. Ʒoova hɛ́ Israɛlë ngikinë kɔ: “Éwu më mbënë ghɩ, álɛ më ekaci eɲë Ofo, álɛ eɲë ekaci më ngiki.” (Jérémie 7:23) Bu ntɔnë ghëwu, àlɛ́ eɲë avivi n’ye eɲë ekaci Ʒoova cɛwu, yɛsɛ n’ye eɲë ewu në ghɩ.

4, 5. ?Élé Ʒoova eba ebidi cɛwuelë shi é?

⁴ Biblë ehɛ kɔ Ʒoova eviɛ n’ye bë eba “ebɔ ëë mɛnsɩnë elɛ bu elɔ aghɩnë kë bɔ́ kelë oghorumɔn powu bá ëë ghënë.” (2 Chroniques 16:9) Psaume 32:8 ghë,  Ʒoova ehɛ cɛwuelë kɔ: “Má elɛ aɛn bë eji fë shi, má eyaya fë bu shigbënë fë ebɔnë ghë. Më aɛn bá enʋn fë ngboru eo fë jɔ.”

⁵ Kaɛngho nkpɔ, ɔɔ mɛnsɩ, evivi n’ye bë eji elë shigbë aɛn álɛ elë ghe ekaci Ofo cɛwuelë. Ese, Ʒoova evivi n’ye bë ebidi elë shi. (Éka Psaume 55:22.) Noo elɛ́ Ʒoova cɛwuelë, elë esʋ në alɛ elë oghorumɔn powu lɛ, elë edi ecele në ngbeɲi àlɛ́ bɔ́bɔ́ elë anʋn mianmian kpɛkpɛ ghë. Elë lɛ ghɩnë ghɛ́ghɛ Psaume nakwanë lɛ, eɔ́ ntɩji nkpɔkpɔnë. Në ghɛ́ghɛ Ʒoova jɔ, në hɛ́ kɔ: “Noo në nʋn më mbamɛn bànë, më ghe etutu ekëbë.” (Psaume 16:8; 63:8) ?Élé Satan eba viɛ n’ye bë eji elë shigbë aɛn álɛ elë ghe kpa ghe elɛ Ofo cɛwuelë n’ye wué?

6. ?Mabu jɔ Satan hɛ́ fú ngiki sɛ é?

⁶ Órò 11 ghë, ewú n’ye Satan víɛ Ʒoova ghɛ. Në hɛ́ kɔ Ʒoova lɛ́ mpugho, Ʒoova gha sheghë, noo në gha lɔ́ Adamë lɛ, Ɛvë lɛ shigbë álɛ kelë omu, kebë enɩ bunë yɛsɛ lɛ, bunë gha yɛsɛ lɛ ebɔ. Biblënë ghë, Job nakwanë eyaya elë n’ye Satan ekpa elele ngikinë kë evivi n’ye kebë elɛ Ofo cɛwuelënë dɛ̀. Satan ehɛ kɔ gha lɛ́ n’ye kë kólo Ofo ghëwu ëë kë esʋ Ofo, ese bunë Ofo elɔ kelënë ghëwu ëë kë esʋ në. Satan ekpa ehɛ kɔ në eɔsɛ elɛ ngiki nfre powu bë epete eji etu Ofo. Elë éwu bunë Ʒɔbë oohʋnnë bë eɔsɛ eyaya elë alɛ n’ye Ʒoova bá bídi ëë shi lɛ.

7, 8. (a) ?Élé Ʒoova bá wú Ʒɔbë é? (b) ?Mabu jɔ Satan hɛ́ fú Ʒɔbë sɛ é?

⁷ ?Ca lɛ́ Ʒɔbë é? Në lɛ́ ghɩ yɔghɔnë hʋn-oo agbʋʋn 3.600 sáasɛ dádá. Ʒoova hɛ́ kɔ, cibɩ ntɔnë ghë, ghɩʋn gha nʋn fɛ Ʒɔbë mɩnɛn eshipatanë ghë. Ʒɔbë wú Ofo  ghɩ tete, në tú bunë gha yɛsɛ wunë tiɛ. (Job 1:8) Nahɔnrɛghë, Ʒɔbë lɛ́ Ʒoova cɛwu tete nkpɔ.

⁸ Satan hɛ́ kɔ Ʒɔbë sʋ Ofo, bunë Ofo lɔ́ ëënë ghëwu. Satan hɛ́ Ʒoova kɔ: “?Mëkɔ fë lé kwa bídi në lɛ, në aʋn lɛ, bunë në ɔɔnë powu lɛ shi o? Fë yɔ́ bunë në elɛnë powu shi, në nɛpiɛnelë tá dɔ́ mɩɩ kë bɔ́ eshipatanë powu. Ese, álɛ bë epete, bɩ bà shi, ci bunë ɔɔnë powu aba, álɛ fë ewu n’ye bë éso fë ngbeɲi n’yo eo fë oshu.”—Job 1:10, 11.

9. ?Mabu Ʒoova lɔ́ Satan shigbë álɛ bë elɛ é?

⁹ Satan hɛ́ kɔ Ʒɔbë esʋ Ʒoova, bunë Ʒoova elɔ Ʒɔbënë ghëwu. Satan kpa hɛ́ kɔ në eɔsɛ elɛ Ʒɔbë ghe kpa ghe esʋ Ʒoova n’ye. Ʒoova gha dísʋ gha bɔ́ Satan jɔnë hɛ́në, ese Në lɔ́ Satan shigbë álɛ bë ejeje Ʒɔbë ewu kɔ́, teteghë, kolo ghëwu ëë Ʒɔbë lɛ́ Ʒoova cɛwu o.

10. ?Élé Satan bá míanmian Ʒɔbë é? ?Mabu Ʒɔbë lɛ́ é?

¹⁰ Epidɛghë, Satan ée nɛpiɛnë Ʒɔbë ɔɔnë powu. Satan kpa ée Ʒɔbë jumanghɩnë afannga nhɛn. Ʒɔbë gha kpa gha ɔɔ bʋʋn n’ye. Mianmian fɛjinë ghë, Satan lɛ́ nvɛvɛ gbɔ nhɛn pú, ée Ʒɔbë jɛelë enɛnnë powu. Ese, Ʒɔbë dí ecele Ʒoova ngbeɲi. “Bu ntɔnelë powu ghë, Ʒɔbë gha lɛ́ lakwa, në gha kpa gha bɔ́ bu kwa ngʋʋn gha níni gha fú Ofo ngboru.”—Job 1:12-19, 22.

11. (a) ?Bu fuɔ nkpɔca Satan kpa lɛ́ Ʒɔbë é? (b) ?Mabu Ʒɔbë lɛ́ é?

¹¹ Satan gha káka bà. Në kpa víɛ Ofo ghɛ lapɔ. Në hɛ́ kɔ: “Ci në efie lɛ, në sɛ nɛpiɛ lɛ aba, álɛ fë ewu n’ye në éso fë ngbeɲi n’yo eo fë oshu.” N’yonë, Satan ká jí orogba pʋpʋ nhɛn nɛ́fu Ʒɔbë sɛ. (Job 2:5, 7) N’yonë esë, Ʒɔbë kpa dí  ecele Ʒoova ngbeɲi. Në hɛ́ kɔ: “Mɩɩ bë eshu më rɔ micinë, më ghe eka më eceledinë afʋ wu tata!”—Job 27:5.

12. ?Élé Ʒɔbë bá yá n’ye Satan lɛ́ mpugho é?

¹² Ʒɔbë gha mʋn n’ye Satan léle në dɛ̀, në gha kpa mʋn bunë ghëwu në eba nhɛn epɛ edɔnë. Në dí akɔnda n’ye Ʒoova ëë elɛ në eba nhɛn epɛ. (Job 6:4; 16:11-14) Agbate, Ʒɔbë bá nhɛn dí akɔnda, ese në dí ecele yí Ʒoova ngbeɲi. Pëlɛ, ngiki powu mʋn n’ye Ʒɔbë gha lɛ́ ghɩnë edi ëë esëkpɔ akɔnda. Noo në kolo Ofo ghëwu, në lɛ́ Ofo cɛwu. Jɔnë Satan hɛ́në powu lɛ́ mpu aa!

13. ?Noo Ʒɔbë dí ecelenë, mabu në wú é?

¹³ Agbate, Ʒɔbë gha mʋn bunë kë elɛ oforu gbonë wu kʋra, ese në dí ecele Ofo ngbeɲi, në yá n’ye Satan lɛ́ abɛlɛgho. Ʒoova yɔ́ Ʒɔbë shi noo në dí ecele kelë cɛwudinë ghë.—Job 42:12-17.

14, 15. ?Dɛ̀ nkpɔca Satan léle eyikpe lɛ, eyighɔ lɛ powu é?

¹⁴ Bunë fɩ Ʒɔbënë, eɲë eɔsɛ enɩ jɔo ayɔghɔ nhɛn ebɔ ëë ghë. Amɛn, Satan ehɛ kɔ elë esʋ Ʒoova, bunë Ʒoova elɔ elënë ghëwu. Satan hɛ́ Job 2:4 ghë kɔ: “Álɛ yiki bë eca ëë oohʋn ebɔnë, bë eɔsɛ elɔ bunë ɔɔnë powu.” N’yonë, Satan gha léle Ʒɔbë esëkpɔ dɛ̀, ese në léle eyikpe lɛ, eyighɔ lɛ powu dɛ̀, n’ye kë edi kelë esëkpɔ akɔnda. Ʒɔbë rɔ́ agbʋʋn fannga nhɛn sáasɛ, ebise Satan era Ʒoova, në elele aghɩnë kë esʋ Ʒoovanë dɛ̀. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, elë eka Proverbes 27:11 ghë kɔ: “Më jɛ, lɛ aɛn eji fë shi, lɛ sɛ bë eyɛyɛ më, álɛ më emʋn ntɛnɩ më ehɛ elɔ ghɩnë eviɛ më ghɛnë [era mënë].”

¹⁵ Eɲë eɔsɛ edisʋ n’ye eɲë ewu Ʒoova ghɩ, álɛ eɲë ekaci ëë cɛwu, álɛ eɲë eya n’ye Satan lɛ́ mpugho. Àlɛ́ bɔ́bɔ́ eba eyɛ n’ye eɲë épete bu fannga nhɛn eɲë oohʋn ghë, álɛ eɲë eɔsɛ ekaci Ofo cɛwunë, émʋn n’ye bu ntɔnelë lɛ́ bu yɔghɔ tetenë eɲë eɔsɛ elɛ eɲë oohʋn ghë! Bu  ntɔnë lɛ́ bu tetenë eɲë eɲishi. Satan ehɛ kɔ eɲë ghe edi ecele Ofo ngbeɲi àlɛ́ eɲë enʋn mianmian ghë. Në eviɛ n’ye në efafa elë, álɛ elë ghe edi ecele Ofo ngbeɲi. ?Élé në eba elɛ é?

16. (a) ?Bu nfre nfre nkpɔca Satan elɛ álɛ bë elɛ ngiki ghe kpa ghe esʋ Ʒoova n’ye wué? (b) ?Bu nkpɔca Satan bë eɔsɛ elɛ álɛ eɲë ghe esʋ Ʒoova n’ye wué?

¹⁶ Satan eghʋ bu nfre nfre fannga nhɛn ghë elɛ bu álɛ bë eri elë lɛ Ofo lɛ cɛwudinë shi. Në eja elë ngboru, në “ejighe fɛ jranë egbʋrʋ mɩnɛn, eviɛ ghɩnë bë edi.” (1 Pierre 5:8) Sɛ gha ji eɲë àlɛ́ eɲë ewu n’ye eɲë cɛwuelë lɛ, eɲë shikwaghɩ lɛ, ngiki fuɔ lɛ, kë eviɛ n’ye eɲë eri Biblënë eɲë ekanë lɛ, bu ayɔghɔnë eɲë elɛnë lɛ shi. Eɲë eɔsɛ edi akɔnda n’ye kë emianmian eɲë. * (Jean 15:19, 20) Satan ebɔ ëë esë elɛ fɛ “anʒënë egbe fɛ kaniɛn mɩnɛn.” Bu ntɔnë ghëwu, në eɔsɛ efafa elë álɛ elë ghe ewu Ʒoova ghɩ. (2 Corinthiens 11:14) Bu fuɔnë Satan ekpa elɛ álɛ elë ghe kpa ghe esʋ Ʒoova n’ye wunë, ëë lɛ́ n’ye në elɛ ebë edi akɔnda n’ye elë gha pi bʋʋn álɛ ebë eɔsɛ esʋ Ofo.—Proverbes 24:10.

17. ?Mabughëwu elë ewu Ʒoova ghɩ é?

¹⁷ Àlɛ́ elë ewu Ʒoova ghɩ, elë eya n’ye Satan lɛ́ mpugho. ?Mabu bë eboka elë álɛ ebë ewu Ofo ghɩ é? Biblë ehɛ kɔ: “Fë ékolo Ʒoova fë Ofo alɛ fë oghorumɔn powu lɛ, fë oohʋn powu lɛ, fë mɛnsɩ powu lɛ.” (Deutéronome 6:5) Elë ewu Ʒoova ghɩ noo ekólo në.  Àlɛ́ kolonë ekolo Ʒoovanë edɔomu eyi, ebë evivi n’ye ebë elɛ bunë në ehɛ elë kɔ ebë elɛnë powu. Akoto Ʒan ghɛ́ghɛ jɔ ntɛnɩ: “Kolonë ekólo Ofonë, ëë eshi ëë lɛ́ n’ye ebë ewu ëë kulenelë ghɩ; ese ëë kulenelë gha dídi.”—1 Jean 5:3.

18, 19. (a) ?Bu nkpɔca Ʒoova ehɛ kɔ gha yɛsɛ wué? (b) ?Élé ebá mʋn n’ye Ʒoova ghe hɛ elë kɔ ebë elɛ bunë elë gha ɔɔsɛ ebë elɛnë wué?

¹⁸ ?Ese, bu nkpɔca Ʒoova ehɛ elë kɔ gha yɛsɛ wué? Bu ntɔnelë jɔghɔ nʋn kare ntɛnɩ ghë: “Bunë Ʒoova etu tiɛnë, étu ëë tiɛ.” Epidɛghë, eɲë eɔsɛ edi akɔnda n’ye bu ntɔnelë jɔghɔ gha lɛ́ bu pʋpʋ tete. Ese, àlɛ́ eɲë eka Biblë abɩnelë eyɛsɛ, àlɛ́ eɲë edi kelë akɔnda eyɛsɛ, eɲë ewu n’ye aɛnshiji bu ëë lɛ́ Ʒoova mbranë ebë ewu ghɩnë. Eɲá ekpa ewu n’ye ɔɔ bu ntɛnɩ eɲë epete eɲë oohʋn ghë. Agbate, bë eɔsɛ ekpɛkpɛ elɔ eɲë n’ye eɲë épete bu ntɔnelë, ese àlɛ́ eɲë apete kelë, eɲë ewu bɛtɛɛ lɛ, sɛyɛyɛ lɛnë epie eɲë lɛ  Ofo lɛ cɛwudi yɔghɔnë ghë. (Isaïe 48:17, 18) ?Élé ebá mʋn n’ye ebë eɔsɛ epete bu ntɔnelë é?

¹⁹ Ʒoova ghe hɛ elë kɔ ebë elɛ bunë elë gha ɔɔsɛ ebë elɛ. (Deutéronome 30:11-14) Noo në lɛ́ elë Cɛwu tetenë, në mʋn elë dɔ́ she n’ye ebá mʋn elë esënë. Në mʋn bunë ebë eɔsɛ elɛ, alɛ bunë elë gha ɔɔsɛ ebë elɛ lɛ. (Psaume 103:14) Akoto Pɔlë lé elë ndɔnʋn, në hɛ́ kɔ: “Ofo edi ecele, në ghe eɲa eɲë shi kebë ejeje eɲë edɔ eshe bunë eɲë eɔsɛ erishi ekpɛkpɛnë ngbeɲi, ese jejenë ghë, në ebaba bu eyɛ álɛ eɲë eɔsɛ ekɩ opu.” (1 Corinthiens 10:13) Elë émʋn eyɛsɛ n’ye Ʒoova bá elɔ elë mɛnsɩnë bë eboka elë, álɛ ebë elɛ bunë sheghë. Ná elɔ eɲë “mɛnsɩnë” bë eboka eɲë álɛ eɲë ekɩ opu mianmian bu powu ngbeɲi. (2 Corinthiens 4:7) Noo Pɔlë wú n’ye  Ʒoova bá bóka në bu ntɔnelë ghënë, në ghɛ́ghɛ kɔ: “Bu powu ghë, më ɔɔ mɛnsɩ, ghɩnë elɔ më mɛnsɩnë ghëwu.”—Philippiens 4:13.

20. ?Bu ayɔghɔ nkpɔca eɲë éyɔyɔ é? ?Mabughëwu eɲë élɛ bu ntɔnë é?

²⁰ Àlɛ́ elë avivi n’ye ebë elɛ Ʒoova cɛwunë, yɛsɛ n’ye, bunë Ʒoova ehɛ kɔ gha yɛsɛ wunë, elë gha kpa gha lɛ́ ëë n’ye. Ese, ebë kpa elɛ bu edɔ eshe ntɔnë lapɔ. (Romains 12:9) Ofo cɛwunelë, kë kolo bunë Ofo kolo. Kë ehɛ kelë jɔ Psaume 15:1-5 ghë. (Éka abɩ ntɔnelë.) Ʒoova cɛwunelë, kë eyɔyɔ bu ayɔghɔnë në elɛnë, kë eya “kolo lɛ, sɛyɛyɛ lɛ, bɛtɛɛ lɛ, opushifu lɛ, opuyɛ lɛ, ghɩ yɔghɔlɛ́ lɛ, ntɩji lɛ, dɛɛnlɛ́ lɛ, oghorumɔn shiɲi lɛ.”—Galates 5:22, 23.

21. ?Élé eɲë eba ehɔhɔ n’ye eɲë eba elɛ bu ayɔghɔnë Ofo kolonë é?

²¹ ?Élé eɲë éba ehɔhɔ n’ye eɲë éba elɛ bu ayɔghɔ ntɔnelë é? Yɛsɛ n’ye eɲë eka Biblënë, eɲë egbagba ëë shi mici powu álɛ eɲë éhɔhɔ n’ye eɲë eba ekolo bunë Ʒoova ekolonelë. (Isaïe 30:20, 21) Àlɛ́ eɲë elɛ bu ntɔnë eyi, kolonë eɲë kolo Ʒoovanë bë edɔomu eyi, eɲë kpa evivi n’ye eɲë ewu në ghɩ.

22. ?Àlɛ́ eɲë awu Ʒoova ghɩ, mabu eɲë ewu é?

²² Bunë eɲë épete eɲë oohʋn ghënë, ebë eɔsɛ ebɔ ëë epɔpɔ talɛ hɔnë yiki bë eghɔ enɩ álɛ bë ebɔ talɛ puɔpuɔ eba ëë okunë ghë. Biblë ehɛ kɔ eɲë “épete n’ye eɲë bá nʋn lahɔnë” álɛ “eɲë elele mɛnsɩ elɛ yiki puɔpuɔ.” (Colossiens 3:9, 10) Nahɔnrɛghë, elë oohʋnnë ebë epetenë bë eɔsɛ ekpɛkpɛ, ese àlɛ́ elë epete ëë álɛ ebë ewu Ʒoova ghɩnë, në ehɛ elë kɔ ebë “ewu ayɔghɔ gbɔ tete.” (Psaume 19:11) Agbate, édisʋ ewu Ʒoova ghɩ, éya n’ye Satan lɛ́ mpugho. Eɲë gha sʋ Ʒoova, bunë eɲë éwu ngbeɲi gbonë ghëwu, ese ésʋ ëë noo eɲë kolo në tete ghëwu. N’yonë, eɲë ékaci Ofo cɛwu tete!