JƆVIVI 6
?Élé më éba eɔsɛ erishi ekpɛkpɛ më cɛwuelë ngbeɲi é?
?MABU FË ÉLƐ É?
Di bu ntɛnɩ akɔnda: Nakwatɩ cɛwu aɲʋn erɩeda Brayanë sɛ. Opu eka eji në. Gbai ntɛnɩ ghë, eki aɲʋn, kë lɔ́ në sigarɛtënë kë bɔ́ asëla pʋpʋ lɛ́ ëënë. Pëlɛ, eki arɩ ghë ëë kë ekpa ebɔ bu ntɔnë elɔ në.
Casɔghɔje pidɛnë ehɛ kɔ:
“?Fë esëkpɔ ëë fë wá é? Lɔ më bɔ më cɛwu nkpɔ eya fë.”
Në efi miya muɛn elɛlɛ ëë “cɛwu,” ese në eka eta bà eyi pɔshë esɔ bu nkpɔ elɔ Brayanë.
Brayanë ewu n’ye sigarɛtënë kë bɔ́ asëla pʋpʋ lɛ́ ëënë, ëë nʋn ëë mërɩ. Opu eka eji Brayanë mɩɩ eruru në opu eshi.
Brayanë ehɛ kɔ: “Më gha bɔ. Më boepi hɛ́ fë kɔ më ghe...”
Casɔghɔje gbeenë ka jí në mbë shi, ehɛ kɔ: “Gha élɛ fɛ aghɩnë kë gha mʋn bunë kë elɛlɛ ëë sɛyɛyɛ wunë mɩnɛn!”
Brayanë hʋn-hʋn mbë ɲi hɛ́ kɔ: “Më gha nʋn nhɛn!”
Casɔghɔje ntɔnë lapɔ, ebɔ bà eba Brayanë abafʋ, ehɛ bɛtɛɛghë kɔ: “Bɔ bunë ëë!”
Casɔghɔje pidɛnë bɔ́ sigarɛtënë, erɩ ëë eda Brayanë eyimbu sɛ. Në ehɛ mɛnsɩghë kɔ: “Elë ghe ehɛ ghɩʋn. Apɔʋn ghe emʋn.”
?Saci fë ëë fë lɛ́ Brayanë, sa mabu fë élɛ é?
RISHI DI AKƆNDA!
?Brayanë cɛwuelë dí bunë kë elɛnë akɔnda tete wú? ?Kë mʋn bunë ghëwu kë elɛ bu ntɔnë wú? Oowo. Agheci, kë elɛ bunë cɛwuelë ehɛ kelë. Kë evivi n’ye cɛwuelë bë edisʋ ebɔ kelë, ëë ghëwu kë eɲa cɛwuelë shi eya kelë bunë kebë elɛ.
?Saci jɔ ntɔnë fɩ fë, fɛ kelë mɩnɛn, sa mabu fë élɛ enɩ shigbë fuɔ ebɔ álɛ fë erishi ekpɛkpɛ më-cɛwuelë ngbeɲi é?
-
BOEPI VIƐ N’YE FË ÉBA ELƐ BU
Biblë ehɛ kɔ: “Ghɩnë mʋn mpʋnë, awu aviɛlɛ ɲannë, eyi elogho shi. Ese, ghɩnë gha mʋn bu gha dɔ́ wunë, enɛobu eyi eja ëë ghë, epɔ enɛ ëë apɩ.” —Proverbes 22:3.
Mici jɔghɔ, fë eɔsɛ ewu mianmiannë ɲannë. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, fë ewu n’ye fë nakwatɩ cɛwuelë píe epi gbo kë ewa, kë enɔn sigarɛtë. Àlɛ́ fë eboepi eviɛ n’ye fë eba elɛ bu jɔ ntɔnë ngbeɲinë, fë eɔsɛ erishi ekpɛkpɛ eyɛsɛ.
-
DI AKƆNDA
Biblë ehɛ kɔ: ‘Akɔnda éyɛ eɲë sɛ eyi.’—1 Pierre 3:16.
Vivi fë esë: ‘?Élé më eba enʋn àlɛ́ më ekpʋ ooya elɛ bu é?’ Agbate, abata n’yo, bu ntɔnë bë eɔsɛ eyɛyɛ më-cɛwuelë sɛ. ?Ese, élé fë éba enʋn ngbeɲi gbo é? ?Ghɩ mumunë fë lɛ́në, fë evivi n’ye fë ebɔ ëë eba cɛcɛ, álɛ fë ekaci ghɩnë fë nakwatɩ cɛwuelë evivi wú?—Exode 23:2.
-
NƖ BUNË FË ÉLƐNË BƆ
Biblë ehɛ kɔ: “Ghɩnë aɛn ji ëë shinë ele ëë esë aɛn ghë.”—Proverbes 14:16.
Élɛ pete o, élɛ ngbeɲi gbo o, bunë elë powu elë enɩebɔnë, elë ewu bu aji ëë ghë. Biblë ehɛ kɔ ngiki fɛ Ʒozɛfë lɛ, Ʒɔbë lɛ, Ʒezi lɛ mɩnɛn, kë nɩ bu ayɔghɔ bɔ́. Biblë ekpa ehɛ kɔ Kaɛn lɛ, Ezau lɛ, Ʒida lɛ, kë nɩ bu apʋpʋ bɔ́. ?Mabu fë élɛ é?
Biblë ehɛ kɔ: “Di ecele lɛ bu.” (Psaume 37:3) Àlɛ́ fë boepi dí bunë fë ewu aji fùnë fá etanë ghë akɔnda, àlɛ́ enʋn fë akɔnda ghë eyɛsɛ, hɛ më-cɛwuelë bunë fë ghe lɛ. Fá eɔsɛ ewu n’ye bu ntɔnë gha kpɛkpɛ, bë eyɛsɛ elɔ fë.
Opu gha ji fë. Fë ghe elɛ̀ mbë ghe edɔ më-cɛwuelë ngbeɲi. Fë eɔsɛ ehɛ kɔ OOWO. Fë eka erishi n’yo. Álɛ fë eya n’ye fë ghe epete jɔnë fë hɛ́në wunë, fë eɔsɛ ehɛ kɔ:
-
“Më ghe elɛ ëë wo!”
-
“Më ghe lɛ bu nfre ntɔnë!”
-
“?Mëkɔ fë mʋn n’ye më ghe lɛ bu ntɔnë wo?”
Ntɛnɩ fë émʋnnë, ëë lɛ́ n’ye fë ékaka mbë elɔ kelë aji kpa-nkpɔ, fë éɲi jɔnë fë hɛ́në shi. Àlɛ́ fë eba nhɛn elɛ, fë eɔsɛ ewu n’ye kebë eɲa fë shi mɛnsɩghë!
N’YE FË ÉBA ELƐ MIYAFIFI NGBEƝI
Àlɛ́ fë edisʋ elɛ bunë më-cɛwuelë evivinë, fë ekaci fɛ ajɛrɛbadunë gha ɔɔ mpʋmʋn óó ngbɔjɛelë ebɔ egbegbenë mɩnɛn.
Àlɛ́ më-cɛwuelë efifi fë miya ehɛ kɔ “?Fë omunë, fë gha ɔɔsɛ fë élɛ bunë eyɛyɛ sɛ je wué?,” mʋn n’ye bu ntɔnë lɛ́ ghɛnë kë eviɛ yiki álɛ bë edisʋ elɛ bunë kë vívinë. ?N’yonë, mabu jɔ fë eɔsɛ ehɛ é? Kpe jɔ aɲʋnnë fë eɔsɛ ehɛ.
-
Fë eɔsɛ edisʋ ebɔ jɔnë kë hɛ́në. (“Nahɔnrɛghë, më omunë, më erie o!” N’yonë, lɛ̀ mbë je, hɛ kelë bunë elɛ fë erienë.)
-
Fë eɔsɛ ekaka miyafifinë eda kelë agba. Hɛ bunë ghëwu fë gha dísʋ, kpa hɛ jɔnë bë elɛ kebë edi akɔnda je. (“Më dí akɔnda n’ye eɲë mʋn mpʋ, amëlɔ eɲë enɔn sigarɛtë!”)
Àlɛ́ më-cɛwuelë eviɛ fë ghɛ eyi, bɔ shigbë yi! Ghaghaghë n’ye, àlɛ́ fë eso n’yo enʋnmɔn, bë ekpɛkpɛ elɔ fë n’ye fë erishi ekpɛkpɛ. Àlɛ́ fë epieji n’yo, fë eya n’ye, fë ghe eɲa ngiki shi kebë epete ghɩnë fë lɛ́.
Nahɔnrɛghë, bunë më-cɛwuelë evivi fënë, fë eɔsɛ epie ëë ghë esɔ. Ese, fë eɔsɛ enɩ bunë fë evivi n’ye fë élɛnë ebɔ, bɔ ëë hɛ kelë, lɛ ëë cɛɛ. Rere ghënë, fë ëë fë enɩ bunë fë vívinë ebɔ!—Josué 24:15.
