1, 2. ?Akɔnda nkpɔca ngiki fannga nhɛn edi aghɩnë kë rɔ́në sɛ é?

 SƐVIGHƖ fannga nhɛn edi akɔnda n’ye àlɛ́ yiki arɔ, bu nkpɔ epie ëë sɛnë ghë esɔ eyi ehʋn-oo. Kelë afannga nhɛn, kë edi akɔnda n’ye kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në, kë epie ngiki maɛnnë ghë eyi ehʋn-oo akɔ̀-oo gbo.

² Ngiki edi akɔnda n’ye kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në, kë ebidi kelë shikwaghɩnë kë nʋn eshipata n’yenë shi, kë ése kelë mbuafuɛ. Ëë ghëwu, kë ebɔ ewu n’ye kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në, kë lɛ́ cɛwuelë akpɛkpɛnë kebë eɔsɛ elɛ mpʋ bë eyɛ kelë sɛ, sɛ bë eyɛ kelë, kë ekpa ebidi kelë shi álɛ bu pʋpʋ ghe efɩ kelë. Ese, àlɛ́ kelë shikwaghɩ gha wú kelë ghɩ wunë, kebë eɔsɛ elɛ lakwa bë efɩ kelë, fɛ orogba lɛ, yalɛ lɛ, aviɛlɛ lɛ mɩnɛn.

3. ?Mabu ngiki jɔghɔ elɛ elɔ kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në, ese eya n’ye kë esʋ kelë é?

³ Ngiki elɛ bu fannga nhɛn ele aghɩnë kë rɔ́në eyi, álɛ opu ghe ejiji kelë. Ese, bunë kë elɛnë eya n’ye kë esʋ kelë. Àlɛ́ owo aja, àlɛ́ roro cibɩ ashu, kë elɛ bu ntɔnë edɔ. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn: álɛ ngiki bë egbɔ enɔn mërɔnë, kë eta leje eshi elɔ kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në. Àlɛ́ kë ashi bu la, kë ebɔ aghɔ eba cɛcɛ̀, álɛ kelë kpowukpowúelënë kë rɔ́në kë awa, kebë ebɔ ëë edi.

4. ?Mabu akɔnda ngiki edi àlɛ́ yiki arɔ é?

⁴ Ngiki jɔghɔ edi akɔnda n’ye àlɛ́ yiki arɔ, bu nkpɔ epie ëë sɛnë ghë esɔ eyi ehʋn-oo. Kë ehɛ kɔ bu ntɔnë eyi oforu àlɛ́ apɔ-ntɔnë elɛ bu ayɔghɔ në oohʋn ghë, ese àlɛ́ në elɛ bu apʋpʋ, bu ntɔnë eyi la. Mici jɔghɔ, oo bunë ngiki elɛ wɔ́wɔ́ óó kë ebɔ ewu nahɔnrɛnë, kë ebɔ ëë ecɔcɔ akɔnda ntɔnë ghë. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, àlɛ́ kë në eghʋ radio ghë elɔ rɔ nda, mici jɔghɔ, ngiki ehɛ kɔ “kë yí akɔ̀-oo,” kë ekpa ehɛ kɔ “Ofo lɛ́lɛ kelë.” Ngiki ebɔ jɔ ntɔnelë ewu nahɔnrɛ noo kë edi akɔnda n’ye àlɛ́ yiki arɔ, bu nkpɔ epie ëë sɛnë ghë esɔ eyi ehʋn-oo. ?Mabu jɔ Biblënë ehɛ jɔ ntɔnë ghë é?

5. ?Élé Ofo bá lɛ́ Adamë é?

⁵ Biblë eya n’ye Adamë bá wú oohʋn. Në ehɛ kɔ: “Ofo Ʒoova bɔ́ ngaɲɔn eshipatanë ghë lɛ́ yikpenë, ë në pú ëë ngɔ muru, në lɔ́ ëë murutɛ, n’yonë yikpenë káci ghɩnë ehʋn-oo.” (Genèse 2:7) ?Eɲë wú n’ye Adamë bá wú oohʋnnë wú? Ofo gha bɔ́ bʋʋn gha lé Adamë sɛnë nɛmbëlɛ álɛ micinë në arɔnë, bu ntɔnë bë esɔ eyi ehʋn-oo. Oohʋnnë nʋn yiki sɛnë, nkpɔkpɔnë ëë nʋn nɛpiɛelë esë sɛ.—Ecclésiate 3:19.

6. ?Mabu lɛ́ oohʋnnë nʋn ngiki sɛnë é?

⁶ Biblë eya n’ye oohʋnnë nʋn ngiki sɛnë, ëë elɛ kë eɔsɛ edi juman nfre powu.  Oohʋn ntɔnë nʋn fɛ kuran mɩnɛn. Kuran bë eɔsɛ elɛ vantilatɛrë bë ejighe álɛ nvɛvɛ bë epu, bë kpa eɔsɛ elɛ ebë ece mbënë kë elɛ̀ radio ghë àlɛ́ kë atu ëë. Ese, kurannë esëkpɔ gha ɔɔsɛ bë elɛ nvɛvɛ bë epu, gha ɔɔsɛ bë elɛ ebë ece mbë wo. Fɛ nhɛn mɩnɛn, noo elë ehʋn-oo, elë eɔsɛ ewu amɔn, elë eɔsɛ ece mbë, elë ekpa eɔsɛ edi akɔnda. Ese, fɛ kurannë mɩnɛn, oohʋnnë esëkpɔ gha ɔɔsɛ bë elɛ bu ntɔnelë àlɛ́ aɛnmɔn lɛ, rɔkɔ lɛ, orofufu lɛ gha nʋnghë.

7. ?Àlɛ́ elë oohʋnnë arishi, mabu eshu é?

⁷ Bunë elɛ elë ehʋn-oonë, ëë lɛ́ murutɛ. Ese, gha lɛ́ murunë elë enɩnë ëë kë elɛlɛ ëë oohʋnnë wo. Biblë eya Ecclésiaste 3:19 ghë kɔ murutɛnë ëë lɛ́ bunë elɛ elë eɔsɛ enɩ muru. Àlɛ́ ghɩ oohʋnnë arishi, apɔ-ntɔnë ka rɔ́ o. Bu ntɔnë ghëwu, Biblënë ehɛ kɔ: “Àlɛ́ [Ofo] ale kelë aɛn ghë, àlɛ́ në arɩ kelë murutɛnë abɔ, ngiki powu bë erɔ, maɛnnë powu bë ekaka eyi ngaɲɔn ghë aji.”—Job 34:14, 15.

8. ?Fɛ n’ye Psaume 146:4 eba eyanë mɩnɛn, mabu yiki akɔnda ekaci àlɛ́ në arɔ é?

⁸ Biblënë ekpa eya Psaume 146:4 ghë kɔ, àlɛ́ yiki arɔ, “në ekaka eyi ngaɲɔn ghë aji.” Jɔ ntɔnë eshi ëë lɛ́ n’ye apɔ-ntɔnë omu ekaci ngaɲɔn. Ese, Biblë abɩnë ekpa ehɛ kɔ: “Mici ntɔnë cɛɛ, ëë akɔndanë powu ehʋnhʋnshi.” Fɛ n’ye Ecclésiaste 12:7 eba ehɛnë mɩnɛn, “ëë murutɛnë ekaka eyi Ofo tetenë lɔ́ ëënë ee gbo.” Jɔ ntɔnë eshi ëë lɛ́ n’ye, Ofo esëkpɔ cece ëë bë ekpa eɔsɛ elɔ apɔ-ntɔnë oohʋn, fɛ n’ye në bá lɛ́ mícínë në lɔ́ Adamë oohʋnnë mɩnɛn.

9. ?Mabu Ofo gha bɔ́ gha lɔ́ yiki wué?

⁹ Bu ntɔnë ghëwu, fɛ n’ye Biblë eba eyanë mɩnɛn, àlɛ́ yiki arɔ, bʋʋn ghe pie ëë sɛnë ghë ghe sɔ ghe yi ofuro gbo ghe hʋn-oo wo. Ofo lɔ́ elë oohʋn, ese àlɛ́ elë arɔ, bʋʋn gha nʋn elë sɛ óó esɔ eyi ehʋn-oo, óó bë eɔsɛ eyɔ yiki shi, bë eɔsɛ elɛ lahuɔn bë eyo yiki, bë kpa eɔsɛ elɛ yiki lakwa.

10. ?N’ye aghɩnë kë rɔ́në kë bá nʋnnë, mabu jɔ Biblë ehɛ ëë ghë é?

¹⁰ ?Ese aghɩnë kë rɔ́në, élé kë bá nʋn é? Noo Ʒoova ëë lɛ́ ngikinë, në mʋn bunë elë ekaci àlɛ́ elë arɔ. Ofo Mbënë eyaya elë n’ye aghɩnë kë rɔ́në, kë ghe kpa ghe hʋn-oo n’ye, kë ghe ce mbë n’ye, kë ghe wu amɔn n’ye, kë ghe lɛ̀ mbë n’ye, kë ghe kpa ghe di akɔnda esë n’ye. Biblë ehɛ kɔ:

•   “Aghɩnë kë rɔ́në, [...] kë gha kpa gha mʋn bʋʋn n’ye.”—Ecclésiaste 9:5.

•   “Kelë kolo lɛ, kelë tiɛtu lɛ, kelë kɔru lɛ powu yɛ́yɛshi dádá.”—Ecclésiaste 9:6.

•   “Juman lɛ, akɔndadi lɛ, bu-mʋn lɛ, aɛnshiji lɛ gha nʋn mì ghë, aʋnkunë fë në eyinë.”—Ecclésiaste 9:10.

11. ?Adamë lɛ́ lakwanë, mabu jɔ Ʒoova hɛ́ në é?

¹¹ Édi jɔnë Biblë ehɛ elë shì pidɛ Adamë sɛnë akɔnda. Ʒoova bɔ́ “ngaɲɔn” lɛ́ Adamë. (Genèse 2:7) Saci Adamë wú Ʒoova mbranë ghɩ, sa në hʋn-oo eshipata n’ye, sɛyɛyɛ ghë, mɩɩ bë elɛ ananan. Ese, Adamë gha wú Ʒoova mbranë ghɩ. Bunë fɩ ëënë, ëë lɛ́ rɔ. ?Mícínë Adamë rɔ́në, yadʋwa në yí é? Ofo hɛ́ në kɔ: “[Fá] ekaka eyi eshipatanë ghë aji, noo ëë ghë ëë fë píe. Noo fë lɛ́ ngaɲɔnnë, fá ekaka eyi ngaɲɔnnë ghë aji.”—Genèse 3:19.

12. ?Adamë rɔ́në, mabu në káci é?

¹² ?Álɛ Ʒoova bë egbɔ elɛ Adamënë, yadʋwa Adamë boepi nʋn é? Në gha boepi gha nʋn aʋn-ngʋʋn. Bu ntɔnë ghëwu, n’ye Ʒoova bá hɛ́ kɔ Adamë bá “ekaka eyi eshipanë ghë” ajinë, ëë eshi ëë lɛ́ n’ye Adamë ghe kpa ghe ehʋn-oo n’ye fɛ ngaɲɔn mɩnɛn. Adamë gha yí akɔ̀-oo. Në gha yí oforu, në gha yí la. Në káci ngaɲɔnnë kë bɔ́ lɛ́ ëënë, në gha kpa gha hʋn-oo n’ye.

13. ?Àlɛ́ yiki lɛ nɛpiɛ lɛ kë arɔ, mabu kë ekaci é?

¹³ ?Bu nkpɔkpɔnë ëë ngiki powu ekaci wú? Ao. Biblë ehɛ kɔ àlɛ́ yiki lɛ nɛpiɛ lɛ kë arɔnë, “kë eyi aʋnku nkpɔkpɔnë ghë. Kelë powu kë píe ngaɲɔn ghë, kelë powu kë ekaka eyi ngaɲɔn ghë aji.”—Ecclésiaste 3:19, 20.

14. ?Mabu ekɩkɩ aghɩnë kë rɔ́në é?

¹⁴ Biblë ehɛ kɔ Ofo bá epulɛ ngikinë kë rɔ́në, álɛ kebë ehʋn-oo paradinë ghë eshipata n’ye. (Jean 5:28, 29; Actes 24:15) Ese, cibɩ ntɔnë gha shú se. Amɛn, ngikinë kë rɔ́në, elɛ fɛ kë eca mëla mɩnɛn. (Jean 11:11-14) Gha ba gha yɛ n’ye ebë ewu kelë erie, ebë eyiyi ntɛɛn elɔ kelë, noo kë gha ɔɔsɛ kebë eboka elë, kë gha ɔɔsɛ kebë elɛ elë lakwa.

15, 16. ?Élé Satan eba elele mɛnsɩ elɛ bu álɛ ngiki bë edi akɔnda n’ye aghɩnë kë rɔ́në, teteghë, kë gha rɔ́ wué?

¹⁵ Jɔnë ngiki ehɛ kɔ, teteghë, elë ghe rɔ wunë, lɛ́ mpu jɔnë Satan eyaya. Satan lɛ ëë abʋsɛmʋnnelë lɛ, kë elɛ ngiki edi akɔnda n’ye aghɩnë kë rɔ́në, kelë ëë kë ése orogba lɛ, pɛ lɛ. Agbate, abʋsɛmʋnnelë nʋn miannë efɩ elënë jɔghɔ oghoshi. Ese, gha lɛ́ powu ëë epie kerie gbo wo. N’yonë, mpu jɔ ëë lɛ́ n’ye mian bë eɔsɛ epie aghɩnë kë rɔ́në ee gbo.

¹⁶ Abʋsɛmʋnnelë ekpa elele mɛnsɩ elɛ bu fuɔ, álɛ ngiki bë edi akɔnda n’ye, jɔnë Biblë ehɛ rɔ jɔ ghënë gha lɛ́ nahɔnrɛ. Kë efafa ngiki álɛ kebë edi akɔnda n’ye kë wú aghɩnë kë rɔ́në, n’ye kelë lɛ aghɩnë kë rɔ́në lɛ dídi jɔ. Abʋsɛmʋnnelë eghʋ mëlaki ghë lɛ, asarɩ ghë lɛ, bu fuɔ ghë lɛ, elɛ bu ntɔnë. Ese, aghɩ ntɔnelë, kë gha lɛ́ aghɩnë kë rɔ́në wo, abʋsɛmʋnnelë ëë lɛ́ kelë. Ëë ghëwu, Ʒoova ehɛ elë kɔ elë gha érɩ-asa tata, elë gha éviɛ n’ye ebë elɛ̀ aghɩnë kë rɔnë mbë tata.—Deutéronome 18:10-12; Zekaria 10:2.