1. Eeghe oḍighi kụ edị oomo arebenhẹ Enaạn omhoọgh oḍighi, kụ utuạn eeghe? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

AZIZỌS KRAIST angọ ni itọ bumatuạn phọ odị mọ ‘ikị oomo areelhe aḅirinhi phọ eḍighi we bumatuạn amhị.’ (Mat. 28:19) Oomo arebenhẹ phọ Enaạn okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ, rowạ ni olhegheri ipẹ bidị kotue bọ oḍighi “k’ikparạ k’ikpuru” oḍighi phọ ophọn ongọ bọ bidị. (2 Tim. 4:5) Idị eḍighi bọ, oḍighi phọ ophọn phọ amạn ni maạr, akpeanaạn, ḅilhẹ awạ mọ oogboronom opuemhi inhọn iiḍighi siẹn aghuḍum mọ ayira. Toroboiperolbọ, ketue ni eḍighi ipaanhaạn olhọgh amem dị emhanhạm oḍighi oḍighi phọ, ipẹ iḅeraạn bọ iyira.

2. Eeghe ipaanhaạn kirokirọ kụ edị yira osoman, iduọn yira rokparaghạ ghan bọ oḍighi oḍighi phọ ayira?

² Inhọn odọ iiḍighi dị emhạn maạr edi ni dị rewạ aani mem ḅilhẹ r’inyaạm mọ ayira. Yira rolọgh ghan ni muboom amem oḍighi oḍighi dị yira komoọgh ikpoki ophoghom aloor ḅilhẹ r’eghunotu ayira. Yira rotool ghan kẹn ni inhọn asidool eghunotu, e/moon, abeeph olhoghi obobọ ariiphinha aḍikpọ. Ika kụ idị yira kotue oḍighi oḍighi phọ k’ikparạ k’ikpuru ghalhamọ r’asidọl ipaanhaạn phọ iphẹn phọ?

3. Yira kokaạph ika ilọ ikpo onhụ phọ aZizọs edi bọ siphẹ Matiu 13:23?

³ Eḍighi maạr dị asidọl phọ ayira esophoghom mem mọ yira rolọgh ghan bọ siphẹ arukumuan phọ aZihova, pọ ku/ḅonyonhu uzuan. Idị eḍighi bọ aZizọs bịn alegheri ni mọ oomo awe kụ ko/tue olọgh muniin phọ amem mọ siphẹ iiḍighi Omhạr phọ. (Bạl Matiu 13:23.) AZihova amaghamhị ni maạr oomo ipẹ yira roḍighi ghan bọ, okumu odị ipẹ yira kotue bọ r’oomo olhoghi. (Hib. 6:10-12) Ḍierị phọ aḍighaạgh phọ, eeni yira kotue ni ologhoma mọ asidọl phọ ayira kemeera ni mọ yira oḍighi obughẹ. Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, k’eeḅeghiọn ipẹ yira kotue bọ osighẹ oḍighi iphelhegbeel phọ  kụ oḍighi eḅẹl, odughe sidọl aghuḍum mọ ayira, oḅilhẹ otophomhi sighalhanyạ phọ ayira epẹ erugh phọ. Kuolọ, remạ ghan eeghe oḍighi oḍighi phọ ayira k’ikparạ k’ikpuru?

4. Remạ ghan eeghe oḍighi oḍighi phọ ayira k’ikparạ k’ikpuru?

⁴ Oghaạph onyen, oḍighi oḍighi ph’ayira k’ikparạ k’ikpuru, pọ yira omoọgh ophinhom aani abin dị amhunhughan ogbạ ghan ikpo onhụ phọ, kụ oḅilhẹ otughemhị ghan dị edaphạn esi phọ inyaạm mọ ayira esi bọ. Kuolọ epelhom oḅẹm mọ olhọgh amem bịn. Ipẹ yira otụ bọ kụ roḍighi oḍighi phọ kụ imhạn maạr esi aZihova. Eḍighi maạr lọ yira ophomhoghiạn aZihova ḅilhẹ r’amatuman ayira, yira koḍighinhom ni r’oomo olhoghi oḍighi phọ ayira idiphọ aKristẹn. * (Mạk 12:30, 31; Kọl. 3:23) Okumu Enaạn r’oomo olhoghi ayira remạ ghan okuọm aloor, iduọn phọ pọ yira kolọgh oomo inyaạm ayira. Mem dị yira omhaghamhị maạr eepoogh oghaạph iiḅi iinaghạn phọ, k’inyu iyira ogbạ ikpo onhụ phọ oḅenhị ibadị awe.

5-6. Kaạph amaanhiọm idị oye dị u/kạr umoọgh mem katue asighẹ rukumuan Omhạr phọ aḍighi eḅẹl.

⁵ Gbiom olhoghi onyọ ugheel oọny dị rakelhọm ghan oti agida. Reḅeraạn ghan nyodị oti agida phọ torobọ amem dị eepoogh emite. Bịn amhoọgh oḍighi oti ghan agida phọ torobọ eekunha awiki esi dị robolhoghi ghan rimiim. Kuolọ ikpoki phọ rokpẹ ghan bọ nyodị i/kasiạn. Esighẹ rekị bịn, odị amhoọgh onhọn oḍighi idiphọ oye dị rapogh ghan ogbogh otu ibool emhiigh Mondị kụ eghị eteẹny Fraidee. Ghalhamọ r’iduọn odị ralọgh ghan bọ muboom amem epẹ otu ibool phọ, oti agida phọ kụ akạr aḅeraạn nyodị. Odị amoọgh ikpukpụ obughẹ aḍighalhanyạ phọ odị ilọ oti ghan agida phọ, kụ ophegh ghan asuọr oomo amem. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni bịn, odị amiteom ghan ni eepoogh ophegh agida phọ, ghalhamọ ekulha amem ni bịn.

⁶ Eniin phọ eten phọ, eeni nạ ka/moọgh aani mem dị ekasiạn oghị aani ghan epẹ erugh phọ ipẹ nạ rawạ bọ. Ghalhamọ r’iduọn epẹ kụ eru bọ ni iyaạr dị ekạr eḅeraạn nyinhạ oḍighi. Nạ rakparaghạ ghan ni olhọgh amuboom amem obọ nạ arue ateẹny rokpom awe dị eego esi iiḅi iinhaghạn phọ. Loor esi ibadị araraạr phọ nạ  amhoọgh bọ oḍighi, nạ katue ni aakia ipẹ nạ katue bọ aḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, eḅẹl iyaạr.

7-8. Ika kụ idị yira kotuughaạny aani imạ eḍeenhaan phọ aZizọs mem dị rokaạph ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ?

⁷ AZizọs aphighi ni eḍeenhaan dị eḍighan elhegh mem dị rokaạph ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ. Oghaạph ghan ilọ Omhạr phọ k’Enaạn kụ iḍighi ekpanhạ iyaạr siphẹ aghuḍum mọ odị. (Jọn 4:34, 35) Odị arelhe ghan ni rukuron itobi omhiịn mọ odị akaạph ni iiḅi iinhaghạn phọ aḅenhị ibadị awe. Odị asighẹ ghan ni aḍighinhom torobọ eepoogh dị odị amhoọgh oghaaphạn awe riisi ogbo r’ilhoghi arutu. Oomo adọl aghuḍum mọ aZizọs aaghironhaan ni oḍighi iphelhegbeel phọ.

⁸ Yira kotue ni otuughaạny Kraist esi omiteom ghan eepoogh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ torobọ amem r’esi lọ yira odi. Yira ookolhobian ni owilhẹ araraạr oghelhọm mọ ayira obọ yira ophinhom aani bin oḍighi iphelhegbeel phọ. (Mạk 6:31-34; 1 Pit. 2:21) Abuniin siphẹ ookpomhoghan phọ eeni oḍighi bukọy eten dị ogbatanhaạn, buphẹ oomo amem mọ, obobọ buphẹ ekulha amem mọ. Abunhọn motuughạ inhọn arunhụ aḍiaḅạ obobọ okị rikpisi dị ewaạm mọ ebụgh. Toroboiperolbọ, ogbogh apakirị oḍighi phọ ophọn phọ awe dị u/moogh aani roopoogh phọ iphẹn phọ kụ roḍighi. Toroboiperolbọ, aZihova iyira ru/ḅenhị ghan oḍighi idị epel inyaạm mọ ayira. Odị rawạ mọ oomo phọ ayira oghelhọm rukumuan phọ ipẹ yira rongọ bọ nyodị, idiphọ yira rogbeelhom bọ ‘ipẹ edi bọ siphẹ ooḅi oghaạph Egbogh Enaạn Oḅaạl Ologhi phọ.’—1 Tim. 1:11; Deut. 30:11.

9. (a) Ika kụ idị aPọl aḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ eḅẹl iyaạr ghalhamọ r’idiphọ odị akumuan ghan bọ ni owạ iyaạr olhe? (b) Iiḍighi 28:16, 30, 31 eḍeenhaan eeghe ilọ eten phọ epẹ aPọl asighẹ bọ oḍighi iphelhegbeel phọ?

⁹ Otelhedom mọ aPọl aphighi ni imạ eḍeenhaan esi osighẹ oḍighi iphelhegbeel phọ oḍighi eḅẹl. Mem dị odị arọl epẹ Korịnt siphẹ omhunhenhiom iyạl eghị phọ odị, asipenị ikuom ni nyodị, kụ iḍighi kụ odị akolhọgh ghan rukpe odoghoḍiom arogbogo kụ aalhaghi. Toroboiperolbọ, aPọl o/sighẹ oḍighi phọ ophọn phọ idiphọ eḅẹl iyaạr. Odị akumuan ghan iduọn phọ ologhonhaạn aḍighaạgh loor odị, oḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ “oopho” epẹ Korịnt, obọ abumor phọ obilhẹ uu/ḅaghamhiạn loor. (2 Kọr. 11:7) Ghalhamọ r’iduọn aPọl akolhọgh ghan bọ rukpe arogbogo phọ, odị aghiọm ni ghisigh asighẹ oḍighi iphelhegbeel phọ aḍighi eḅẹl, kụ agbeelhom ghan iiḅi iinhaghạn phọ torobọ Aḍio Ophooghian. Mem dị araraạr emalaạm, aPọl “akuọm oomo amem odị oghaạph ghan adom mọ ilọ oḍeenhaan mọ [aZizọs] kụ aMesaya phọ.” (Iiḍighi 18:3-5; 2 Kọr. 11:9) Onyebel roten, mem dị odị arọl ikoli otu esi iyạl asiạ epẹ Rom, aPọl angọ ghan ni ogbaanhaạn we phọ oghị ghan bọ ophogh odị ḅilhẹ ageeghị rinyạ aghiomnhaạn. (Bạl Iiḍighi 28:16, 30, 31.) APọl asopha mọ odị ka/meera iyaạr esophoghom oḍighi iphelhegbeel phọ odị. Odị agẹ mọ: “Idiphọ Enaạn . . . , meḅọgh bọ oḍighi phọ ophọn elọgh ḍighaạgh ayoor, ologhi ayoor r’amem ra/dugh.” (2 Kọr. 4:1) Idiphọ aPọl, ghalhamọ r’iduọn yira rolọgh ghan bọ ni mem owạ kụ olhe, yira kotue ni osighẹ oḍighi Omhạr phọ oḍighi eḅẹl siphẹ adọl aghuḍum mọ ayira.

10-11. Ika kụ idị yira kotue oḍighi oḍighi phọ ayira k’ikparạ k’ikpuru mem dị e/moon resophoghom ipẹ yira kotue bọ oḍighi?

¹⁰ Eḍighi maạr dị aḍikpọ r’areekpelheghụ esophoghom oḍighi oḍuạ otu ogbạ otu phọ ayira, inhọn areten edi ni dị yira kotue opinhom aani bin. AKristẹn oḅẹl okuron asiạ phọ ughị ghan oteẹny we torobọ ekpisi lọ awe odi. Bidị u/peghom ghan ephegh eepoogh oghaạph ghan igey phọ—bidị ughị ghan ni riisi ogbo, oḍuạ ghan otu ogbạ otu, ḅilhẹ r’amem dị u/gu—torobọ ekpisi dị bidị “oozuanaan” we. (Iiḍighi 17:17; 20:20) Eḍighi maạr dị yira u/tue uḍuạ otu ugbạ otu, yira otue ni otọl ogbo esi lọ awe omuza okaạph ghan  oḅenhị bulọ roten. Obobọ yira otue kẹn ni oḍighi ogbaanhaạn eten dị u/gu, ogẹ rinyạ, obobọ osighẹ fon oḍighinhom. Ibadị abukaaphọm dị e/moon imeera mọ oḍuạ otu ogbạ otu, romoọgh ghan ni iboom ibo r’ogbaanyạn esi osighẹ areten phọ iphẹn phọ oḍighinhom.

¹¹ Etigheri e/moon, nạ katue ni aḍighi oḍighi phọ anạ k’ikparạ k’ikpuru. Oḅilhẹ ooḅeghiọn eḍeenhaan otelhedom mọ aPọl. Odị aḅẹm mọ: “Mị katue ni adaluạn oomo araraạr lọ eru ghisigh amị loor iikpọ phọ aKraist rungọ ghan bọ imị.” (Fil. 4:13) APọl amhoghi ni iikpọ ph’iphẹn phọ eniin amem dị amheel e/moon, ekpisi dị odị aghị erelhe ph’odị. Odị agbạ ni aḅenhị bumor phọ orọl bọ Galetia mọ: “Nyina elegheri ni mọ e/moon phọ amị kụ iḍighi bọ idị mị atụ bọ kụ aghaạph ooḅi oghaạph phọ iḅenị inyina eḅẹl amem mọ.” (Gal. 4:13) Eniin phọ eten phọ, e/moon phọ anạ ketue ni engọ aani nyinhạ eepoogh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị aani abunhọn, idiphọ ariil arookonhom, sinọs, r’abudị oru olhoghonhaạn anạ ḍighaạgh mem dị nạ u/moon. Ibadị awe phọ abuẹn phọ rotọl ghan ruutu iiḍighi abidị mem lọ yira oghị ilhoghi aruutu abidị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.

12. Remạ ghan eeghe omhoọgh “eeḅi ekpeḍien”?

¹² AZizọs aḅẹm mọ: “Ariḍien phọ anạ kụ otozị aIoor phọ anạ. Eḍighi maạr dị nạ amoọgh eeḅi ekpeḍien, pọ oomo aIoor phọ anạ aḍiḅaạl kụ imuza.” (Mat. 6:22) Odị raḅẹm ghan m’ee? Odị raḅẹm ghan mọ odughe dọl aghuḍum mọ ayira obobọ oghoọr ḍiniin aḍiigbu, ku/meera iyaạr igbaragbaramhị iyira. AZizọs r’aloor bịn aphighi ni emạ eḍeenhaan esi ogbon oḍighi iphelhegbeel phọ, kụ odị atughemhị ni butelhedom mọ odị mọ ogbon okumu aZihova ḅilhẹ r’Omhạr phọ  Odị. Mem dị yira osighẹ oḍighi iphelhegbeel phọ oḍighi eḅẹl, kụ ophụr “ghụn [owạ omhạr] phọ k’Enaạn r’ipẹ dị rawạ bọ mọ iḍighi ghan,” pọ yira okạr kụ rotuughaạny Zizọs.—Mat. 6:33.

13. Eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ogbon oḍighi aKristẹn phọ ayira?

¹³ Eniin eten dị yira kotue ogbon oḍighi iphelhegbeel phọ pọ odughe adọl aghuḍum mọ ayira, pidị yira otue olọgh mem ologhonhaạn bunhọn ḍighaạgh olhegheri aZihova. * Esi omaạm, yira kotue ni ooḅenhion mem mọ yira rolọgh ghan bọ epẹ aruutu iiḍighi phọ ayira, obọ engọ eepoogh dị yira komite aani ghan epẹ erugh phọ ḍughụm? I/kpẹ dị yira koosophion iniin odọ oozaghamhiạn aloor dị rele ghan mem ayira ḍughụm?

14. Ika kụ idị oniin olom r’anhịr ooḅenhion raraạr pidị omoọgh mem ogbon arukumuan epẹ erugh phọ?

¹⁴ Iphẹn kụ idị oniin okumor oye dị oghol mọ Ilias, r’anhịr odị oḍighi. Olom mọ aghaạph mọ: “Eḅẹl amem mọ yoor u/tue ghan ukọy eten, kụ iwạ ni mọ yoor uḍighi iyaạr umiteom. Kụ iḍighi kụ yoor ogbariọn radạ obughẹ amem mọ ayoor epẹ erugh phọ. Esi omaạm, yoor ughomhe ni maleom ikpoki ayoor, yoor owilhẹ yogh iniin odọ oozaghamhiạn aloor dị rasighẹ ghan muboom amem ayoor, kụ yoor oḅenhị uw-otu oḍighi ayoor mọ aaḅenhion edeọm oḍighi ph’ayoor, pidị yoor omoọgh mem oghị epẹ erugh phọ. Bịn eru eḍighi idị yoor omhoọgh aani eepoogh omite aani ghan epẹ erugh phọ dulhe, otughemhị ghan we Baibul, ḅilhẹ omite aani ghan epẹ erugh phọ ogbo awiki, iyạl amem siphẹ unwanyụ phọ. P’eeghe ibo!”

15-16. Odaphạn 1 Timoti 4:13, 15, ika kụ idị yira kotue okiọm ghisigh otophomhi sighalhanyạ ph’ayira idiphọ abukaaphọm? (Miịn igbe phọ “ Asiigbu Dị Keloghonhaạn Ḍighaạgh Oḍighi Oḍighi Phọ K’ikparạ K’ikpuru..”)

¹⁵ Enhọn eten dị yira kotue oḍighi oḍighi phọ ayira k’ikparạ k’ikpuru pọ esi orophomhi asighalhanyạ  phọ ayira epẹ erugh phọ. Iniin iiḍighi dị awe roḍighi ghan rewạ ghan ni m’oghiọm ghisigh otughemhị bidị, pidị orophomhi ḍighalhanyạ r’olhegheri iyaạr ph’abidị. Iniin phọ kẹn r’abukaaphọm iiḅi iinhaghạn Omhạr phọ. Ewạ dị yira k’okiọm ghisigh otuughạ ghan ilọ ipẹ yira kotophomhi bọ sighalhanyạ phọ ayira epẹ erugh phọ.—Prov. 1:5; bạl 1 Timoti 4:13, 15.

¹⁶ Ika nuụn, kụ edị yira kotue bọ okiọm ghisigh otophomhi ghan sighalhanyạ ph’ayira epẹ erugh phọ? Esi ozuumaam ghan onhaghạn ipẹ rutughemhị ghan bọ iyira siphẹ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ. Ituughạ phọ iphẹn phọ ritughemhị ghan iyira idị yira kotophomhi sighalhanyạ phọ ayira epẹ erugh phọ. Esi omaạm, mem dị otolhọm agadạ phọ r’angọ iromhoghiom nmụny askul phọ ophạm bọ iiḍighi phọ, yira kotue ni omiịn iyaạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh orophomhi aḍighalhanyạ phọ ayira epẹ erugh phọ. Yira kotue ni osighẹ ipẹ phọ oḍighinhom aani epẹ erugh phọ. Yira kotue owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh ḍighaạgh opoghom arukumuan ekool ph’ayira, obobọ ookolhobian orelhean aani odị, onhọn okaaphọm dị asilor, okọy oten, obobọ opoghom eghir phọ. Mem dị yira osilor osighẹ oḍighinhom atorobọ iyaạr dị edi siphẹ Igbe Araraạr Osighẹ Otughemhiọm Mọ Ayira, yira kokạr kụ okelhọm oḍighi iphelhegbeel ph’ayira.

17. Eeghe asuọ kụ edị nạ k’amoọgh eḍighi maạr dị nạ aḍighi oḍighi phọ anạ k’ikparạ k’ikpuru??

¹⁷ P’eeghe eepoogh dị yira omhoọgh “oḅọph oḍighi” r’aZihova! (1 Kọr. 3:9) Mem dị nạ asọn ghan “ipẹ esooran bọ” aḅilhẹ agbon oḍighi aKristẹn phọ, nạ “kakumu ni aZihova r’ibo.” (Fil. 1:10; Ps. 100:2) Idiphọ oye arukumuan Enaạn, nạ katue ni akuphom owol mọ odị k’angọ ni nyinhạ inyaạm omhunhenhi arukumuan phọ anạ etigheri ipaanhaạn obobọ isophoghom. (2 Kọr. 4:1, 7; 6:4) Mughumọ adọl ph’anạ emeera mọ ḍighi abughẹ obobọ ḍighi ephurukpu bịn siphẹ oḍighi iphelhegbeel phọ, nạ katue ni “amoọgh iyaạr otuạn obo” iduọn nạ raḍighi bọ oḍighi phọ r’oomo olhoghi. (Gal. 6:4 [NWT]) Mem dị nạ aḍighi oḍighi ph’anạ k’ikparạ k’ikpuru, pọ nạ raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn k’aghị esi aZihova r’amatuman. “Nạ aḍighi ghan ni iphẹn phọ, pọ nạ kapẹl Ii Ioor phọ anạ r’abuphẹ ronaghanạn ghan bọ nyinạ.”—1 Tim. 4:16.