EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 32
Ephomoghiạn Phọ Anyina Ephoph Ni
“Iphẹn kụ iiḅereghị dị mị raaḅereghị ghan kingọ inyina, mọ ephomoghiạn phọ anyina ephoph ni eghiọm ghisigh.”—FIL. 1:9.
AḌUỌR PHỌ 106 Cultivating the Quality of Love
OGHAẠPH OOKARAGH *
1. Abuọ anhiạn kụ ulhoghonhaạn ḍighaạgh omiteom ookpomhoghan aFilipai phọ?
MEM dị abutelhedom mọ Pọl, Sailạs, Luk, r’aTimoti osi Filipai, itooghị phọ aRom kụ ephogh ghan bọ, bidị umhiịn ni ḍita awe dị omhoọgh ḍiḅeeraạn adom Omhạr phọ. Inya phọ abutelhedom mọ abuẹn omhoọgh bọ iduọn oophugh ulhoghonhaạn ni ḍighaạgh omiteom ookpomhoghan, kụ oomo abumhoom abumatuạn phọ omhiigh ookpomhoghan ghan k’onyọ umarani dị amhaạr iikiạ okọ igoni, dị oghol mọ Lidia.—Iiḍighi 16:40.
2. Eeghe iiḅaghamhị kụ edị ookpomhoghan phọ asoman?
2 I/bia bịn omhoom ookpomhoghan phọ osoman iiḅaghamhị. ASetan aḍighi idị awe dị olhọgh ḍien igey phọ osophoghom oḍighi iphelhegbeel phọ aPọl r’arighirị ph’odị. Osiph Pọl r’aSailạs, ogurọgh, kụ olhọgh ikoli. Roseere bidị ikoli phọ, bidị ughị ni ophogh bumhoom abumatuạn phọ kụ okparamhị. Kụ aPọl, aSailạs, r’aTimoti oḅuạ emhạ phọ, bịn eeni esugha ogina aLuk. Omhoom ookpomhoghan phọ koḍighi ika nyiidiphọ? R’olhoghonhaạn aḍighaạgh uwaloor phọ aZihova, omhoom ookpomhoghan phọ ughiọm ni ghisigh okumu aZihova r’oophugh. (Fil. 2:12) APọl amhoọgh ni riphigh otuạn obagaam abidị!
3. Odaphạn ipẹ ogẹ bọ Filipai 1:9-11, aPọl aghol emhụ eeghe kụ aaḅereghị?
3 Ḍioph asiạ reten, aPọl agẹ ni ḍinyạ aghiomaạn ookpomhoghan phọ aFilipai. Iduọn nạ rabạl bọ ḍinyạ phọ aḍiphẹ phọ, nạ kamiịn ni odọ ephomhoghiạn dị aPọl amhoọgh aghị esi abumor phọ. Odị agẹ mọ: “Ephomoghiạn phọ mị iphomoghiạn bọ inyina iḍuạ esi [aZizọs] Kraist kụ eru bọ.” (Fil. 1:8) Odị agẹ aghiọm bidị mọ odị akol li emhụ abidị raaḅereghị ghan. Odị alhọm ni aZihova dị kaloghonhaạn bidị ḍighaạgh dị ephomhoghiạn phọ abidị kepoph, kosọn ghan ipẹ esooran bọ kụ osighẹ, dị iyaạr ke/bịph bidị, ḅilhẹ ko/ḍighi idị oye kakpetaan ameel, kụ okiọm ghisigh omuum onugu iimuma aruukuan. Dị iikia i/lo, rodon yira kotue ni otuughạ aani iyaạr esi ikpo onhụ phọ iphẹn phọ aPọl agẹ bọ. Kụ iḍighi kụ aạl ipẹ aPọl agẹ bọ aghiọm Kristẹn aFilipai phọ. (Bạl Filipai 1:9-11.) Kụ ooḅeghiọn raraạr phọ ipẹ odị aghaạph bọ aghol r’ipẹ torobọ onyọ ayira katue bọ asighẹ aḍighinhom aani.
EPHOMOGHIẠN PHỌ ANYINA EPHOPH
4. (a) Odaphạn 1 Jọn 4:9, 10, ika kụ idị aZihova uḍeenhaan bọ iyira ephomhoghiạn phọ odị? (b) Ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn keleeny ika?
4 AZihova uḍeenhaan iyira egbogh ephomhoghiạn phọ odị esi orom Oọny phọ odị mọ aru siẹn ade phọ amhugh loor ikarạph ayira. (Bạl 1 Jọn 4:9, 10.) Ephomhoghiạn phọ Enhaạn iphomhoghiạn bọ iyira, kụ inyu bọ iyira ophomhoghiạn aani odị. (Rom. 5:8) Ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn keleeny ika? AZizọs aphagharanhaạn ni ḍipuru phọ aḍiphẹ phọ mem dị aḅenhị onyọ aFarisi mọ: “Pomoghiạn Omoọgh-we, Emụgh phọ anạ, r’oomo oIoghi anạ, r’oomo [aghuḍum] anạ, r’oomo iitughiạn anạ.” (Mat. 22:36, 37) Ewạ dị yira kopomoghiạn Enhaạn r’oomo ekpom. Ewạ dị ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn kekpạr ghan bịn ḍio ḍio ḍio. APọl aḅenhị Kristẹn phọ aFilipai mọ ephomhoghiạn phọ abidị “ephoph ni eghiọm ghisigh.” Yira koḍighi eeghe okparamhị ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn?
5. Ika kụ idị ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn kekpạr ghan bịn?
5 Ewạ dị yira kolegheri Enhaạn pidị yira ophomhoghiạn nyodị. ABaibul phọ aḅẹm mọ: “Oye lọ ephomoghiạn u/moọgh o/legheri [Enhaạn], idị eḍighi bọ [Enhaạn] phọ ephomoghiạn.” (1 Jọn 4:8) Otelhedom mọ aPọl amạ ni amiteom mọ ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn kekpạr mem lọ yira oḅarạm “olegheri iyaạr r’ooḅeghiọn ghan oomo araraạr” dị egbolhomaam aZihova. (Fil. 1:9) Eḅẹl amem mọ yira omhiigh bọ otuughạ aBaibul phọ, yira umhiigh ni ophomhoghiạn Enhaạn ghalhamọ r’idiphọ yira u/legheri bọ ni oomo idị egbolhomaam nyodị. Iduọn yira oghiọm bọ ghisigh otuughạ ghan ilọ aZihova, idiphọ kụ idị ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị ekpạr ghan bịn. Pọ kụ iyaạr phọ ogbor ghan otuughạ aBaibul phọ r’ogbirima ghan Ekpo onhụ phọ Enhaạn emhạn bọ maạr siẹn aghuḍum mọ ayira!—Fil. 2:16.
6. Odaphạn 1 Jọn 4:11, 20, 21, eghẹn eten kụ edị yira kotue opophe ephomhoghiạn phọ ayira?
6 Eboom mọ ephomhoghiạn phọ Enhaạn uḍeenhaan bọ iyira, inyu iyira ophomhoghiạn aani abumor phọ ayira. (Bạl 1 Jọn 4:11, 20, 21.) Eeni yira otue ni ootughiạn mọ ephomhoghiạn abumor r’abumarani phọ ayira eḍighi ni eseeriom, siẹn dị oomo yira kụ rooḅereghị bọ ni aZihova oḅilhẹ rokparaghạ ghan otuughaạny imạ araagharạ phọ odị. Yira otuughaạny ghan eḍeenhaan phọ aZizọs, opọ ephomhoghiạn phọ odị ebụgh bọ ni iboom dị tutụ asighẹ ghuḍum odị aphighironhọm ekiạ loor emhụ ayira. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, eeni amem rikparanhaạn ghan ni iyira odaphạn itọ phọ eḅẹm bọ mọ: oniin aphomoghiạn nyoniin. Ooḅeghiọn eḍeenhaan idị emite epẹ ookpomhoghan phọ aFilipai.
7. Yira otuughạ eeghe esi oroma phọ aPọl angọ bọ Yuodia r’aSintiki?
7 Yuodia r’aSintiki abumarani dị omhoọgh oophugh dị okumuan ghan r’aPọl. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, eeni iyạl abumarani phọ abuẹn phọ umhoọgh iikpalaghiạn dị eḍighi idị arighirị phọ abidị ekạ. Siphẹ aḍinyạ phọ aPọl agẹ bọ aghiọm ookpomhoghan phọ iyạl abumarani phọ orọl bọ, aPọl atuụgh ni ḍien aYuodia r’aSintiki aghol kụ aroma bidị mọ “igbaaghiạn ephomoghiạn.” (Fil. 4:2, 3) Siphẹ aḍinyạ phọ aḍiphẹ phọ, inyu ni Pọl oromaam oomo ookpomhoghan phọ mọ: “Oomo araraạr Iọ nyina reḍighi, ke/gum ghan, ḅiIẹ kẹn kee/gbaghanaạn ghan.” (Fil. 2:14) Dị iikia i/lo, oroma phọ aPọl o/lhoghonhaạn ḍighaạgh iyạl phọ abumarani phọ bịn, kuolọ alhoghonhaạn kẹn ni ḍighaạgh oomo ookpomhoghan phọ okparamhị ephomhoghiạn phọ oniin amhoọgh bọ aghị esi oniin.
Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị yira kopogh ghan imạ araagharạ abumor phọ ayira? (Miịn ekpịgh phọ 8) *
8. Eeghe kụ ketue eḍighi idị kikparanhaạn iyira ophomhoghiạn abumor phọ ayira, kụ ika kụ idị yira kotue okpạr opu?
8 Idiphọ aYuodia r’aSintiki, etue ni ikparanhaạn iyira omhoọgh ephomhoghiạn dị ekpạr oghị esi abunhọn,—eeni esi ophogh ghan asipiomạn. Oomo phọ ayira ropiomạn ghan ni ḍio etum ḍio. Eḍighi maạr dị yira oghiọm ghisigh ophogh ghan sipiomạn abunhọn, ephomhoghiạn phọ ayira esi abidị keephoọm ni. Esi omaạm, eḍighi maạr dị onyọ umor u/ḅeer aani Kindom Họl phọ r’ayira, ketue ni epin olhoghi ayira. Eḍighi maạr dị yira omhiigh ogbiighi inhọn asipiomạn onyọ umor phọ ayira, ophin olhoghi phọ ayira kabụgh ni, bịn ephomhoghiạn phọ ayira esi odị edugh. Nạ amhoọgh idọ iiḅaghamhị phọ iphẹn r’onyọ umor siẹn ookpomhoghan phọ, kenighẹ ghụn dị nạ kalegheri mọ aZihova ramiịn ni sipiomạn phọ ayira r’ilọ abumor phọ ayira. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, etigheri e”munughan phọ ayira aZihova akiọm ni ghisigh uphomoghiạn iyira r’abumor phọ ayira. Esi iduọn phọ, ewạ dị yira kotuughaạny ephomhoghiạn phọ aZihova kụ opogh ghan imạ araagharạ abumor phọ ayira. Mem dị yira olhọgh inyaạm ophomhoghiạn abumor phọ ayira, pọ yira rokparamhị ghan muḅọph phọ ayira r’abidị.—Fil. 2:1, 2.
“IPẸ ESOORAN BỌ”
9. Ighẹn kụ araraạr phọ “ipẹ esooran bọ” aPọl aghaạph bọ aghol siphẹ aḍinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm we phọ aFilipai?
9 Uwaloor iigbia phọ aphum ni Pọl oroma abuphẹ orọl bọ Filipai—ḅilhẹ r’oomo aKristẹn—mọ ‘isọn ghan ipẹ esooran bọ kụ esighẹ.’ (Fil. 1:10) Ipẹ esooran bọ eḅaramaạm, oḅaalhamhị aḍien phọ aZihova, omhunhenhi ogbi phọ odị, ḅilhẹ r’eephọ r’amuḅọph ookpomhoghan phọ. (Mat. 6:9, 10; Jọn 13:35) Mem dị yira osighẹ ipẹ esooran bọ kụ oḍighi eḅẹl, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni aZihova.
10. Yira koḍighi ika kụ aZihova usighẹ iyira idiphọ awe dị iyaạr i/bịph?
10 APọl aḅilhẹ kẹn aḅẹm mọ “iyaạr inyina ki/bịph.” Iphẹn phọ re/mạ ghan mọ yira koḍighi we dị omhunhughan. Yira ko/tue otọl idiphọ aZihova dị r’iyaạr iyira ki/bịph. Kuolọ aZihova katue ni usighẹ iyira idiphọ awe dị iyaạr i/bịph, eḍighi maạr dị yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ, ophophe ephomhoghiạn phọ ayira ḅilhẹ r’osọn ipẹ esooran bọ. Eniin eten dị yira kotue oḍeenhaan ephomhoghiạn phọ ayira, pọ oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ omhiịn mọ yira u/ḍighi idị oye kakpetaan ameel.
11. Eeghe kụ iḍighi kụ i/wạ bọ dị yira koḍighi idị abunhọn kokpetaan omeel?
11 Iphẹn aPọl aḅẹm bọ mọ yira ku/ḍighi idị oye kakpetaan ameel ekạr kụ eḍighi iphụr arurụ. Ika kụ idị yira kotue oḍighi idị oye kakpetaan ameel? Odọ ozaamhiạn aloor phọ ayira, iinmenhian phọ ayira, obobọ odọ phọ oḍighi phọ yira roḍighi ghan bọ ketue ni eḍighi idị oye kameel. Eeni ipẹ nạ raḍighi bọ i/beeph ni. Kuolọ eḍighi maạr dị ipẹ yira osaḅạr bọ oḍighi phọ kụ etir ooruẹn olhoghi onhọn oye, kụ akpetaan amheel, pọ m’eeph. AZizọs aḅẹm mọ kenighẹ ghụn dị kosighẹ ilumạ okoroghiọm orum oye phọ osumeeny ḍigher ophiịny, kparipẹ roḍighi idị oniin oyool odị kakpetaan ameel!—Mat. 18:6.
12. Eḍeenhaan olom r’anhịr phọ okọy ghan bọ eten phọ itughemhị iyira eeghe?
12 Lọgh elhegh idị olom r’anhịr dị oḍighi bukọy eten osighẹ oḍighinhom iphụr arurụ phọ aZizọs. Bidị urọl ghan oniin ookpomhoghan r’olom r’anhịr dị purukụ oḍiiny muụm, uukonhom omhoom olom r’anhịr phọ rughun-otu dị osiphigha ghan iboom. Omhoom olom r’anhịr phọ umheeraam mọ i/kpẹ dị onyọ aKristẹn kapogh ghan fim—ghalhamọ r’idị enhighẹ ni. Iḍighi ni iikia esi abidị omhiịn dị olom r’anhịr phọ rokọy ghan bọ eten phọ ropogh ghan fim. Esi iduọn phọ, olom r’anhịr phọ rokọy ghan bọ eten phọ uwilhẹ ni oghị ghan ophogh afim, tutụ omhoom olom r’anhịr phọ okuamhị otughemhị ooruẹn olhoghi phọ abidị ilọ igey r’ikarạph. (Hib. 5:14) R’eegharạ e/wạ ghan imạ ilọ aloor phọ abidị, abukọy eten phọ uḍeenhaan mọ bidị opomoghiạn ni omhoom olom r’anhịr phọ dị epelom ikpo onhụ bịn.—Rom. 14:19-21; 1 Jọn 3:18.
13. Ika kụ idị yira kotue okpaariọm oye oḍighi ikarạph?
13 Enhọn eten dị yira kotue oḍighi idị oye kakpetaan ameel, pọ okpaariọm oye oḍighi ikarạph. Ika kụ idị ipẹ phọ ketue bọ emite? Tuutughiạn ilọ iphẹn phọ. Isighẹ ni oye dị ratuughạ ghan Baibul phọ muboom amem orue owilhẹ ophughọl amiim. Kụ asopha mọ onọ kaa/nemạ mun r’oonemạ. Anmeeghi reten aghuḍum mọ odị bịn aḍiiny muụm. I/mạn mem bịn onyọ umor amhạgh aani nyodị esi dị abumor ookpomhoghan roḍẹ oḍẹ, kụ akpaariọm ghan mọ aphughọl mugbagarạ amiim, esi oḅẹm mọ: “Nyiidiphọ nạ maḍighi onyọ aKristẹn; uwaloor phọ aZihova k’aaḅakị ni nyinhạ. Eniin agạ uwaloor iigbia phọ pọ ophamaghạn aloor. Eḍighi maạr dị nạ amhoọgh ni ophamaghạn aloor, pọ nạ katue ni atuụgh apughọl.” Kebeeph ni iboom eḍighi maạr dị onyọ umor phọ anhaghạn oroma phọ bịn aḅilhẹ amhiigh ophughọl amiim!
14. Ika kụ idị ituughạ phọ ayira kiloghonhaạn iyira ḍighaạgh osighẹ oḍighinhom oroma phọ ogẹ bọ siphẹ Filipai 1:10?
14 Ituughạ phọ ayira rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh osighẹ oroma phọ ogẹ bọ Filipai 1:10 oḍighinhom ibadị areten. Eḅẹl phọ, edeọm ituughạ phọ righiọm ghan iyira olhoghi ilọ araraạr phọ ipẹ aZihova akạr bọ amhaghamhị maạr. Edị etum siẹn, yira rotuughạ ghan ipẹ yira kotue bọ osighẹ oḍighinhom pidị iyaạr iyira ki/bịph. Ḅilhẹ edị emhunhenhiom iraạr, rinyu ghan iyira dị oniin kakologholomị ghan nyoniin “esi ephomoghiạn r’iiḅi iiḍighi.” (Hib. 10:24, 25) Mem dị abumor phọ ayira rukparamhị iyira, ephomhoghiạn phọ ayira esi Enhaạn r’abumor phọ ayira kepoph ghan bịn ekiọm ghisigh. Mem dị yira ophomhoghiạn Enhaạn r’abumor phọ ayira r’oomo ekpom, yira kokparaghạ ni oomo ipẹ yira kotue bọ omhiịn mọ yira u/ḍighi idị oye kakpetaan ameel.
KIỌM GHISIGH “AMUUM ONUGU IIMUMA ARUUKUAN”
15. Remạ ghan eeghe omhuum “onugu iimuma aruukuan” phọ?
15 APọl aaḅereghiọm ni r’oomo olhoghi odị obọ aKristẹn aFilipai phọ ‘omuum onugu iimuma aruukuan.’ (Fil. 1:11) Okạr agey “iimuma aruukuan” phọ iphẹn phọ eḅaramaạm ephomhoghiạn phọ bidị omhoọgh bọ oghị esi aZihova r’awe phọ odị. Ipẹ phọ keḅaramaạm kẹn ni oghaạph oḅenhị abunhọn ilọ omheeraam mọ bidị omhoọgh bọ oghị esi aZizọs r’ookiạ oḍuomolhoghi phọ abidị. Aḍinyạ phọ aFilipai 2:15 esighẹ etoomaạm enhọn iyaạr, mọ; “Imụ . . . idiphọ aḍiḅaạl siẹn aḅirini phọ.” Ikpo onhụ phọ ipẹ phọ ekạr kụ ekasiạn loor esi dị aZizọs amhạgh bumatuạn phọ odị mọ “aḍiḅaạI awe isiẹn aḅirini phọ.” (Mat. 5:14-16) Odị aḅilhẹ kẹn atọ aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: ‘iḍighi we bumatuạn,’ kụ aḅemọm mọ bidị ‘kogbaanaạn nyodị . . . kụ osiemi eekuna aḅirini phọ.’ (Mat. 28:18-20; Iiḍighi 1:8) Kụ iḍighi kụ yira romuum ghan “iimuma aruukuan” phọ mem dị yira okạr ophinhom aani bin oḍighi iphelhegheel phọ amhạn bọ idiphọ maạr.
While under house arrest in Rome, Paul writes his letter to the congregation in Philippi. During that time, Paul also makes good use of opportunities to preach to his guards and to visitors (See paragraph 16)
16. Ika kụ idị aFilipai 1:12-14 eḍeenhaan mọ yira kotue ni omụ idiphọ aḍiḅaạl ghalhamọ r’amem ipaanhaạn? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)
16 Etigheri torobọ asidọl dị yira osoman, yira kotue ni omụ idiphọ aḍiḅaạl. Ibadị amem, araraạr dị eghịgh mudị ketue ni isophoghom iyira ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ, remitoem ghan ghụn eepoogh ogbạ ikpo onhụ phọ. Esi omaạm, eeni otelhedom mọ aPọl arọl ikoli ologhotu epẹ Rom, mem mọ odị agẹ bọ ḍinyạ phọ aghiọm Kristẹn aFilipai phọ. Kuolọ ghalhamọ r’iduọn aPọl arọl bọ ni ikoli phọ, odị o/wilhẹ ghan oghaạph oḅenhị abukoriom mọ r’abulọ oghị ophogh odị. APọl aghaaphọm ni ikpo onhụ phọ r’oophugh eeḍiạn asidọl phọ iphẹn phọ, kụ iphẹn phọ ingọ ni bumor phọ oḍuom olhoghi r’akpọ oḅio oghaaphọm “oghaạph phọ [Enhaạn], dị okaphian oḅio u/lo mun.”—Bạl Filipai 1:12-14; 4:22.
Oomo amem wạ ghan reten ophinhom aani abin rukumuan epẹ erugh phọ (Miịn ekpịgh phọ 17) *
17. Mạ idị eḍeenhaan mọ ḍio arodon abumor r’abumarani phọ ayira romuum ni iimuma ghalhamọ r’amem dị osomhan ni ipaanhaạn.
17 Ibadị abumor r’abumarani moḍeenhaan aani oniin phọ akpọ oḅio phọ aPọl aḍeenhaan bọ. Bidị odiighi reelhe dị ko/tue okaạph iiḅi iinhaghạn phọ esi ogbo obobọ oḍuạ otu ogbạ otu, kụ iḍighi kụ bidị rowạ ghan ni inhọn areten osighẹ oghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ. (Mat. 10:16-20) Eniin ekpisi dị eḍighi iduọn phọ, opoghom eghir phọ aḅenhị mọ torobọ okaaphọm aghaạph ghan aḅenhị siya odị, matuman odị, buọ ekụ odị, buọ otu oḍighi abidị, r’arighirị. Esi iyạl asiạ bịn onhụ abạl arookpomhoghan dị erọl eghir phọ ighị ni anyụ iboom. Eeni yira u/lo ekpisi dị osophoghom oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ esi ogbo. Toroboiperolbọ, yira kotue ni otuughạ ephigh iyaạr esi amagheel phọ abumor r’abumarani phọ roḍighinhom ghan bọ. Yira otuughạ mọ: Oomo amem, owạ ghan reten ophinhom aani abin rukumuan epẹ erugh phọ, kụ oḍuom olhoghi mọ aZihova kungọ ni iyira inyaạm mọ rewạ bọ, okpạr opu ipaanhaạn.—Fil. 2:13.
18. Yira osopha oḍighi eeghe?
18 Ophọn kụ amem dị ekạr ekpẹ osighẹ oḍighinhom oroma phọ uwaloor phọ aphum bọ Pọl ogẹ oghiọm aKristẹn aFilipai phọ. Eḍighi idị yira kosọn ghan ipẹ esooran bọ kụ osighẹ, oḍighi idị iyaạr iyira ki/bịph, obilhẹ oḍighi idị oye iyira ku/kpetaan ameel, ḅilhẹ omuum onugu iimuma aruukuan. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira kopophe ni ephomhoghiạn phọ ayira ḅilhẹ osighẹ rughuenhian otuom odẹ ephomhoghiạn phọ ayira, Zihova.
AḌUỌR PHỌ 17 “I Want To”
^ par. 5 Anyiidiphọ kụ amem dị ekạr emhoghi dị yira kokparamhị ephomhoghiạn phọ ayira esi abumor phọ. Aḍinyạ phọ ogẹ bọ oghiọm Kristẹn aFilipai phọ kiloghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn ipẹ yira kotue bọ opophe ephomhoghiạn phọ ayira, ghalhamọ r’amem dị ekpạr ri oḍighi iduọn phọ.
^ par. 54 ILỌ AFOTO: Mem dị oghị iḅeer aKindọm Họl, onyọ umor phọ aJoe awilhẹ oḍighi phọ rakaaphạn ghan oniin onyọ umor r’oọny odị. Iphẹn phọ iphin ni olhoghi aMike opọ r’odị roḅeer bọ. Odị aatughiạn ghan mọ, ‘i/kpẹ dị aJoe kabilhẹ oḍighi phọ amiigh raghaạph.’ Onyebel roten, aMike amhiịn dị aJoe aloghonhaạn ḍighaạgh onyọ umarani dị asiạ meghị anyụ. Imạ phọ iphẹn aMike amhiịn bọ ighiọm ni nyodị olhoghi ootughiạn ghan imạ araagharạ onyọ umor phọ.
^ par. 58 ILỌ AFOTO: Eniin eelhe dị osophoghom Bugbaanhaạn phọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ esi ogbo, oniin onyọ umor amiigha loor rakaaphạn ghan oye dị odị alhegheri olhoghi amoto. Enhọn amem, mem dị odi ophooghian otu oḍighi abidị, onyọ umor phọ angọ ni ogbaanhaạn oye dị r’odị roḍighi ghan oḍighi.
