1. Eeghe kụ idị ewạ mọ aKristẹn oḍighi, oghiil eghiil aghuḍum mọ osi eekunha?

AKRISTẸN rokiil ghan eghiil aghuḍum. Mughumọ purukụ yira omhiigh eghiil phọ obobọ yira moghiil li esi ibadị asiạ, ewạ mọ yira oghiil li tutụ osi eekunha phọ. Oroma phọ aPọl angọ bọ Kristẹn phọ epẹ Filipai katue ni ukparamhị aani iyira oghiil eghiil phọ osiemhi eekunha. Abuniin abumor r’abumarani epẹ ookpomhoghan phọ aFilipai mokumu ni aZihova esi ibadị asiạ kụ aPọl agbi bọ ogẹ aḍinyạ phọ oghiọm abidị. Ghalhamọ r’iduọn bidị rokumu bọ ni aZihova eten dị ekpẹ oḍuomolhoghi, aPọl aghiọm ni bidị olhoghi mọ ewạ ni dị bidị kokiọm ghisigh okiil eghiil phọ r’okparạm. Odị awạ mọ bidị oghiọm ghisigh otuughaạny eḍeenhaan phọ odị “ogbon oghiil osi aḍiigbu phọ.”—Fil. 3:14.

2. Utuạn eeghe kụ koḅẹm bọ mọ oroma phọ aPọl angọ bọ Kristẹn phọ epẹ Filipai akasiạn ni r’amem mọ bidị orọl bọ?

² Oroma phọ aPọl angọ bọ we phọ aFilipai akạr kụ akasiạn r’amem mọ bidị orọl bọ. K’emhiighom mọ ophighi bọ ookpomhoghan phọ kụ edị awe omhiigh ni ogbiphoghọm abumor r’abumarani phọ. Imhiigh mem mọ aPọl r’aSailạs omhegheron bọ ḍimhạgh ‘oḅeẹny epẹ Masidonia,’ mem dị bidị osi bọ Filipai lhạ phọ 50 C.E. (Iiḍighi 16:9) Bidị uuzuanaan ni anhịr dị oghol mọ Lidia epẹ phọ, dị “Omoọgh-we phọ aghughuron oIoghi odị ozuumaam onaghạn ipẹ aPọI aghaạph bọ” ilọ iiḅi iinaghạn phọ. (Iiḍighi 16:14) I/bia bịn odị r’oomo eghun otu odị oḍiiny muụm. Kuolọ i/mạn mem bịn eru phọ amhiigh okomọgh iiḅaghamhị. Awe ekpisi phọ ughoghọgh ni Pọl r’aSailạs oghiomaạn butooghiạ phọ, mọ rokomọgh igbaragbarạ emhạ phọ. Esi iduọn phọ, bidị ugurọgh ni Pọl r’aSailạs, okasaghiọm, kụ oḅenhị bidị mọ oḍuạ emhạ phọ. (Iiḍighi 16:16-40) Olhoghi abidị adugh ni ḍughụm? Eeye! Kokaạph aani ika ilọ abumor  r’abumarani phọ orọl bọ omhoom ookpomhoghan phọ? Bidị uphighi aani ni egey eḍeenhaan esi okparạm! Eten dị iikia i/lo, emạ eḍeenhaan phọ aPọl r’aSailạs ikạr kụ ekparamhị bidị.

3. APọl alhọgh elhegh eeghe, ḅilhẹ eeghe asipuru kụ edị yira kooḅeghiọn?

³ APọl asopha mọ onọ ka/dugh. (2 Kọr. 4:16) Odị alhegheri ni mọ tutụ odị katue akiil eghiil phọ asiemhi eekunha, pọ ewạ mọ onọ agbon ḍiigbu phọ. Yira kotuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aPọl? Ighẹn areḍeenhaan awe dị okpẹ oḍuomolhoghi ḍio arodon kụ iḍeenhaan mọ yira kotue ni okparạm etigheri ipaanhaạn? Ḅilhẹ ika kụ idị oḍuomolhoghi phọ yira omhoọgh bọ ilọ aghisigh phọ akparamhị osopha phọ ayira oghiọm aghisigh okumu aZihova?

4. Ika kụ idị aPọl aphamhanhạm rukumuan phọ odị etigheri sidọl phọ odị?

⁴ Ooḅeghiọn ipẹ aPọl akuọm bọ loor mem mọ odị agẹ bọ ḍinyạ phọ aghiọm we phọ aFilipai. Odị arọl ikoli olhoghi otu epẹ Rom. Idị odị kakị akaạph iiḅi iinhaghạn phọ i/tọl. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị angọ ghan ni ogbaanhaạn we lọ oghị ophogh odị, aḅilhẹ agẹ ghan rinyạ aghiọm rookpomhoghan dị ekelọgh ni iboom. Iniin phọ kẹn ni ḍio arodon, ibadị aKristẹn dị moḍigh otu loor esi aḍikpọ obobọ e”moon rosighẹ ghan ni koḍighinhom torobọ eepoogh dị bidị omhoọgh, oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị aani awe dị oghị ophogh abidị. Bidị oḅilhẹ kẹn rogẹ ghan rinyạ koghiọm we dị bidị ko/tue oteẹny.

5. Odaphạn ikpo onhụ phọ odị edi bọ siphẹ Filipai 3:12-14, eeghe kụ iloghonhaạn ḍighaạgh Pọl ogbon aḍiigbu phọ?

⁵ APọl o/mheera mọ igey araraạr obobọ ikarạph araraạr dị odị maḍighi ghan igbaany egbaragbaramhị nyodị. Okạr agey, odị aḅẹm mọ “owuIa ipẹ meten bọ” kụ ilhoghonaạn ḍighaạgh “okparamị aḍighaạgh oḍighi ilọ mị kateẹny ipẹ edi bọ ghisigh phọ,” iduọn phọ pọ, oghiil eghiil phọ osiemhi eekunha. (Bạl Filipai 3:12-14.) Ighẹn kụ iniin araraạr dị obọ migbaragbaramhị ni Pọl? Eḅẹl phọ, ghalhamọ r’iduọn odị maḍighi bọ ni ibadị araraạr amoọgh ekol kụ agbi bọ oḍighi onyọ aKristẹn, odị amhiịn oomo phọ idị idiphọ “eekuna amuphe.” (Fil. 3:3-8) Edị emhunhenhiom iyạl, odị o/mheera mọ olhoghoma apum ilọ ipẹ odị agbiphoghọm ghan bọ Kristẹn phọ esophoghom nyodị okumu aZihova. Edị emhunhenhiom iraạr, odị oo/tughiạn mọ ipẹ odị maḍighi bọ angọ aZihova mekasiạn ni. APọl amhoọgh ni ekol siphẹ arukumuan phọ etigheri ikoli, ikuphogh, oroḅol ikpo, oghuugh dị aḅi, ghalhamọ r’ekuom eḍien r’iinmenhian. (2 Kọr. 11:23-27) Toroboiperolbọ, etigheri ekol phọ odị m’amhoọgh bọ ni aḅilhẹ amhiinhọm, aPọl alhegheri ni mọ ewạ ni dị odị kakiọm ghisigh akumu aZihova. Yira phọ kẹn oḍighi aani iniin phọ.

6. Ighẹn kụ iniin araraạr phọ “ipẹ meten bọ” dị ewạ dị yira kobula?

⁶ Ika kụ idị yira kotuughaạny eḍeenhaan phọ aPọl esi “owuIa ipẹ meten bọ”? Abuniin ayira komoghi ni okpạr opu olhoghoma apum, ilọ ikarạph dị yira moḍighi ghan igbaany. Eḍighi iduọn phọ, pọ nạ ragbi mọ i/nighẹ omhiigh ituughạ ilọ aloor anạ dị ekpasị esi ekiạ etagharạn phọ aKraist ḍughụm? Eḍighi maạr dị yira otuughạ, ogbirima, oḅilhẹ ooḅereghị ilọ emhuoghaạph phọ ephẹn kekparamị bọ ni oye, ketue ni iloghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍuạ esi olhoghoma apum dị u/moọgh maạr oḍighinhom. Etue kẹn ni iloghonhaạn iyira ḍighaạgh owilhẹ olhoghoma apum, ilọ ikarạph dị aZihova masạr ri uwilhenaạn iyira. Ooḅeghiọn enhọn iyaạr dị yira kotuughạ esi aPọl. Eeni abuniin ayira mowilhẹ ni igbogh iiḍighi loor obughẹ arukumuan phọ ayira ilọ Omhạr phọ. Eḍighi iduọn phọ, pọ yira kotue ni obula ipẹ meten bọ esi owilhẹ ootughiạn ghan ilọ araraạr dị obọ yira mumoọgh. (Num. 11:4-6; Eccl. 7:10) “Ipẹ meten bọ” etue kẹn ni eḅaramaạm raraạr dị yira oḍighi siphẹ arukumuan phọ aZihova obobọ odẹgh ophogh  kirokirọ dị yira okaran epẹ omhạn. Ii, ootughiạn ghan ipẹ aZihova musẹph bọ iyira aḅilhẹ ubakị iyira k’asiạ phọ ketue ni iḍur iyira egbiemhị Odẹ phọ ayira. Toroboiperolbọ, i/wạ dị yira kootughiạn ghan mọ yira mokumu ni aZihova idị mekasiạn.—1 Kọr. 15:58.

7. Odaphạn 1 Korịnt 9:24-27, eeghe kụ iyaạr dị rewạ orue osi aḍiigbu phọ ayira siphẹ eghiil aghuḍum mọ? Kaạph amaaniọm.

⁷ APọl akạr ri anhaghanhạn ikpo onhụ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ: “Ikparamị ni.” (Luk 13:23, 24) APọl alhegheri ni mọ idiphọ aKraist, odị amoọgh okparamhị aloor odị tutụ k’epẹ eekunha phọ. Pọ kụ iyaạr phọ odị asighẹ bọ dọl aghuḍum onyọ aKristẹn atomaạm eghiil. (Bạl 1 Korịnt 9:24-27.) Okiilom eghiil ragbon ghan oghiil oteẹny aḍiigbu phọ bịn ra/wạ ghan mọ iyaạr egbaragbaramhị nyodị. Esi omaạm, abukiilom eghiil igbogh aramhạ aḍio arodon, rokiil ghan ni ekpisi dị romuul ghan ḍighi ḅilhẹ inhọn araraạr dị ketue ni egbaragbaramhị oye edi. Nạ ragbi mọ oye dị rakiil eghiil katue ni ameerạ okiririom ophogh iyaạr lọ omiteom esi ibool? Eeye, eḍighi maạr dị rawạ ni owin! Siẹn eghiil aghuḍum mọ, ewạ ni dị yira kokel raraạr dị kigbaragbaramhị iyira. Eḍighi maạr dị yira ogbon ḍiigbu phọ ayira, okparamhị siloor ayira idiphọ aPọl, yira koteẹny ni ḍiigbu phọ!

8. Ighẹn iraạr ipaanhaạn kụ edị yira kooḅeghiọn?

⁸ Uguạ ooḅeghiọn iraạr ipaanhaạn dị ketue ni idughe iyira. Iphẹn phọ pọ amem dị ipẹ yira rogon bọ kụ k”emite, mem dị aḍikpọ retu, r’iiḅaghamhị dị i/meera isi eekunha. Yira kotue ni omooghọm suọ mem dị yira olhegheri ipẹ abunhọn orue bọ okaran idọ asidọl phọ iphẹn phọ.—Fil. 3:17.

9. Ika kụ idị ritir ghan iyira mem dị ipẹ yira ogon bọ kụ i/mite?

⁹ Mem dị ipẹ yira rogon bọ kụ k”emite. Eḍighi eseeriom ayira ogon omhiịn amem dị imạ araraạr phọ ipẹ aZihova uguanhaan bọ iyira kemite. Ogbạ agey, mem mọ oyil phọ aZihova aHabakkuk agon bọ r’ikpukpụ omhiịn dị aZihova kasiemhi eekunha ekarạph eḍighinhom iyaạr epẹ Zuda, aZihova aḅenhị nyodị mọ “kiọm ghisigh akori ghan.” (Hab. 2:3) Toroboiperolbọ, mem dị ipẹ yira ogon bọ kụ eghịgh mudị reebinya, etue ni edughe oophugh phọ ayira. Yira otue kẹn ni oḅonyonhu ozuan. (Prov. 13:12) Iphẹn phọ  imitenhaan ni buniin abumor ayira siphẹ okuron asiạ phọ amuneniom bọ 20. Mem mọ amuphẹ phọ, ibadị aKristẹn phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ ugon ghan ogheel k’akẹ 1914. Toroboiperolbọ, mem dị ipẹ phọ i/mite, ika kụ idị abudị okpẹ oḍuomolhoghi okaran mem mọ amuphẹ phọ?

10. Ika kụ idị oniin olom r’anhịr oḍighi mem dị ipẹ bidị ogon bọ kụ i/mite?

¹⁰ Ooḅeghiọn eḍeenhaan iyạl abumor ayira dị osoman aani ipaanhaạn phọ ipẹ phọ. Umor phọ Royal Spatz aḍiiny muụm lhạ phọ 1908 mem dị amhạn 20 asiạ. Odị akuphom ni owol mọ moọny amem odị k’akeel li k’akẹ. Okạr oghaạph, mem dị aguan onyanhị pinien lhạ phọ 1911, aḅenhị ni umarani phọ rawạ bọ ophin phọ Pearl, mọ: “Nạ alhegheri bọ ni ipẹ kemite bọ lhạ phọ 1914. Eḍighi maạr dị nạ k’aạl li imhị pọ ku/piemhi mem!” Idughe ni olom r’anhịr phọ ophọn phọ oghiil eghiil aghuḍum mọ, mem mọ bidị u/keel bọ k’akẹ phọ lhạ phọ 1914 ḍughụm? Eeye, loor esi dị bidị ugbon okumu Enhaạn eten dị ekpẹ oḍuom olhoghi, kii/kpiạ phọ abidị. Bidị usopha oghiil eghiil phọ r’okparạm. Kụ okạr agey, aRoyal r’aPearl uphamhanhạm ni rukumuan phọ abidị eten dị ekpẹ oḍuom olhoghi, tutụ omhạn rukumuan phọ abidị siẹn ade phọ. Iikia i/lo, nạ ragon ni omhiịn dị aZihova kaḅaalhamhị ḍien phọ r’elhiom itooghị phọ odị, ḅilhẹ amunhenhi oomo aruguanhaan phọ odị. Kuphom ni owol mọ iphẹn phọ kemite mem mọ opọ eḅeeraạn bọ aZihova. Kụ egbi oteẹny amem mọ amuphẹ phọ, oghiọm ni ghisigh okumu Enhaạn phọ ayira, ku/meera ipẹ yira ogon bọ omhiịn kụ k”emite bọ idughe iyira.

11-12. Eeghe kụ iḍighi kụ yira kokiọm bọ ni ghisigh rukumuan phọ ayira ghalhamọ r’amem dị inyaạm mọ ayira medugh ni? Ngọ eḍeenhaan.

¹¹ Mem dị aḍikpọ retu. Dị yira u/kịgh aani okiilom eghiil, i/wạ mọ yira omhoọgh inyaạm orue okparamhị omheeraam mọ ayira esi aZihova, ḅilhẹ r’obughẹ oophugh arukumuan phọ ayira. Okạr agey, ibadị abudị inyaạm i/lo mụn loor esi aḍikpọ, okiọm ni ghisigh osopha okumu aZihova r’oophugh. (2 Kọr. 4:16) Esi omaạm, Umor phọ Arthur Secord * mamhạn bọ 88 asiạ, odị makumuan ni epẹ Betẹl esi 55 asiạ, kụ m’amheel e”moon loor aḍikpọ. Eniin aḍio onyọ anọs aghị ni ophogh odị siphẹ emhinạ e/moon ph’odị. Onyọ anọs phọ akiton ni aphogh nyodị r’oseenyaạn kụ aḅẹm mọ: “Umor phọ Secord, aloor phọ anạ aḍiẹn mekumu ni iboom engọ aZihova.” Toroboiperolbọ, Arthur o/phogh ghan ipẹ meten bọ. Odị akiton ni aphogh onyọ anọs phọ, ayịgh, kụ aphagharanhaạn mọ: “Ii, iduọn phọ ni nạ aghaạph bọ. Kuolọ ipẹ yira moḍighi bọ kụ i/kạr imoọgh maạr oḍighinhom. Ipẹ yira roḍighi bọ nyiidiphọ kụ imhoọgh ghụn maạr oḍighinhom.”

¹² Eeni nạ makumu ni aZihova esi ibadị asiạ, kuolọ nyiidiphọ e”moon i/meera mun m’oḍighi ipẹ nạ aḍighi ghan bọ. Eḍighi idiphọ, pọ  ka/ḅonyonhu azuan. Legheri ni akuphom owol mọ aZihova asereghiạn ni ipẹ nạ maḍighinhaan bọ nyodị. (Hib. 6:10) Kuolọ idị egbolhomaam nyiidiphọ, legheri mọ okuọm aloor aZihova re/daphạn ghan iboom idị oye phọ rakumuan kongọ aZihova. Kparipẹ ghụn, yira roḍeenhaan ghan ipẹ okuọm aloor phọ ayira alheeny bọ mem dị yira ophamhanhạm ibo r’oḍuom-olhoghi kụ roḍighi ghan ipẹ inyaạm mọ ayira esi bọ. (Kọl. 3:23) AZihova alegheri ni sidugh ayira, kụ ra/gon ghan mọ ongọ nyodị idị ipel iyira loor.—Mạk 12:43, 44.

13. Ika kụ idị ipẹ emitenhaan bọ Anatoly r’aLidiya ikparamị iyira oghiọm aghisigh okumu aZihova etigheri iiḅaghamhị?

¹³ Iiḅaghamhị dị i/meera isi eekunha. Abuniin arebenhẹ aZihova mokparaghạm ni odẹgh ophogh r’igbiphoghọm esi ibadị asiạ. Esi omaạm, Anatoly Melnik * amhạn 12 asiạ bịn mem dị osiph odẹ odị, olhọgh ikoli, oḅilhẹ osighẹ oghị epẹ Siberia, ekpisi dị aḍikẹl phọ emhạn ni 4,000 itobi oḍuạ oghị osi epẹ eghunotu phọ odị odi bọ, epẹ Moldova. Alhạ reten bịn osighẹ Anatoly, onhiin odị, r’ogbogh odẹ r’onhiin odị, oghị olhọgh aani dọl arebenhẹ epẹ Siberia. Idiphọ asiạ phọ rekị bọ, bidị omhiigh oghị ghan ituughạ enhọn emhạ, dị bidị orelhe ghan erelhe dị epel li 6 awạ ekpisi ibikpo, okparạm ghan eboom eephoọm. Onyebel roten, Umor phọ Melnik arọl aani ni ikoli iraạr asiạ, bịn agbatanhaạn anhịr odị Lidiya r’onyanhị odị dị m’amhạn ḍiniin alhạ bịn. Etigheri siạ ipaanhaạn phọ iphẹn phọ, Anatoly r’eghun otu odị ughiọm ni ghisigh okumu ghan aZihova. Nyiidiphọ Anatoly m’amhạn 82 asiạ, odị oniin onyọ abuphẹ ropogh bọ Olạ Agadạ aCentral Asia. Idiphọ Anatoly r’aLidiya, eḍighi idị yira koḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ siẹn arukumuan phọ aZihova, okiọm ghisigh okparạm ghan idiphọ amem dị meten.—Gal. 6:9.

14. APọl alhoghoma mọ ewạ mọ odị aḍighi eeghe oteẹny aḍiigbu phọ odị?

¹⁴ APọl akuphom ni owol mọ onọ kakiil li eghiil phọ ateẹny ḍiigbu phọ odị. Idiphọ odị osagharạn uwaloor iigbia phọ, odị aḍuom olhoghi omhoọgh aruunmo phọ Enhaạn etụ bọ kụ emạgh “ogheeI k’akẹ.” Toroboiperolbọ, oteẹny aḍiigbu phọ, odị alhegheri ni mọ ewạ ni dị odị kakiọm ghisigh “agbon oghiil osi.” (Fil. 3:14) APọl angọ we aFilipai phọ imạ oghaạph omaaniọm dị kaloghonhaạn bidị ḍighaạgh ogbon aḍiigbu phọ abidị.

15. Ika kụ idị aPọl asighẹ oghaạph omaaniọm akparamhiọm Kristẹn phọ aFilipai obọ bidị ‘ogbon oghiil osi’?

¹⁵ APọl aatughianhạm ni we aFilipai phọ mọ bidị abuọ k’akẹ. (Fil. 3:20) Eeghe kụ iḍighi  kụ ootughiạn mọ abidị abuọ k’akẹ emhạn bọ ni maạr? Mem mọ amuphẹ phọ, awe uwạ ghan agey oḍighi abuọ aRom loor esi dị ingọ ghan bidị suọ. * Toroboiperolbọ, aKristẹn phọ abuphẹ osagharạn bọ uwaloor phọ, oḍighi buọ itooghị dị k’engọ suọ dị epelheghiom. Oḍighi olọ aRom bịn i/mạn iyaạr phọ rotoomaạm bọ! Loor ephigh phọ ephẹn phọ, aPọl aroma we aFilipai phọ mọ: “itọI dọl dị ekpeanaạn buọ emạ awe dị momeeraam ooḅi oghaạph aKraist.” (Fil. 1:27) AKristẹn phọ osagharạn bọ uwaloor phọ ḍio arodon opighi ni imạ eḍeenhaan esi ogbon aḍiigbu omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ phọ abidị epẹ k’akẹ.

16. Mughumọ oḍuomolhoghi phọ ayira olọ ogheel k’akẹ obobọ orọl isiẹn ade phọ, yira omoọgh oghiọm aghisigh oḍighi ghan eeghe odaphạn Filipai 4:6, 7?

¹⁶ Mughumọ oḍuomolhoghi ayira aḍighi olọ ogheel k’akẹ, obobọ olọ orọl aparadais siẹn ade phọ, ogbon ni oghiil oteẹny aḍiigbu phọ. Etigheri sidọl phọ ayira, ku/pogh raraạr phọ ipẹ meten bọ ḅilhẹ ku/meera iyaạr isophoghom iyira okumu aZihova. (Fil. 3:16) Omhunhughan araraạr phọ ipẹ yira rogon bọ etue ni ekịgh mudị reebinya ni, obobọ kẹn eeni aḍikpọ i/meera mun m’oḍighi ipẹ yira oḍighi ghan bọ. Eeni yira rokparaghạm ghan odẹgh ophogh r’igbiphoghọm esi ibadị asiạ. Etigheri dọl phọ anyinha, “Kee/ḅaghamiạn loor anyina esi atorobọ iyaạr.” Kparipẹ ghụn, iiḅereghiọm ghan olhoghi aḍisẹph elhọm ghan Enhaạn ilọ nyina rewạ, bịn odị kingọ ni inyina eephọ dị epel epẹ nyinha reetughiạn bọ.—Bạl Filipai 4:6, 7.

17. Yira kooḅeghiọn eeghe siphẹ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn?

¹⁷ Idiphọ okiilom eghiil dị akuọm loor idiphọ odị rakpụl bọ epẹ eekunha phọ, eḍighi idị yira kokuamhị ogbon ḍiigbu omhadạn eghiil aghuḍum mọ. Torobọ ipẹ inyaạm mọ r’asidọl phọ ayira emheera bọ, okuọm siloor ayira okuamhị oghiil oghị oteẹny iikiạ araraạr phọ rikori bọ iyira ghisigh. Eeghe kụ iyaạr dị ewạ m’oḍighi pidị yira ogbon oghiil oghị apakirị phọ epẹ ekpẹ bọ, ḅilhẹ okiọm ghisigh okparạm ghan? Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn kiloghonhaạn iyira ḍighaạgh ophighi imạ asiigbu ḅilhẹ ‘osọn ghan ipẹ esooran bọ kụ osighẹ.’—Fil. 1:9, 10.