EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 32
Kparamhị Omheeraam Mọ Anạ Esi Olemhiạ Phọ
“Omoọgh omeeraam pọ . . . oIegheri okuphom owol ilọ araraạr phọ ipẹ yira k”omiịn bọ.”—HIB. 11:1.
AḌUỌR PHỌ 11 Creation Praises God
OGHAẠPH OOKARAGH *
1. Motughemhị nyinhạ eeghe ilọ Olemhiạ phọ?
EḌIGHI maạr dị ookonhom nyinhạ siẹn igey phọ, pọ eeni nạ umhiigh ni otuughạ ilọ aZihova k’eghoroghọr. Utughemhị ni nyinhạ mọ aZihova kụ Olemhiạ, mọ odị amoọgh imạ araagharạ, ḅilhẹ mọ odị amooghanhaạn omhạr awe imạ ogbi.—Gen. 1:1; Iiḍighi 17:24-27.
2. Ika kụ idị awe osighẹ buphẹ omheeraam bọ mọ Olemhiạ odi ni?
2 Toroboiperolbọ, ibadị awe u/meeraam mọ Enhaạn edi ghan ni, kụ esugha oḅẹm mọ odị kụ alhẹm raraạr. Bidị omeeraam ghụn mọ aghuḍum agạ ni bịn amite ḅilhẹ mọ ikpirikpirị araraạr kụ iḍuạ eteneghu inhọn igbogh araraạr. Abuniin abuẹn omheeraam bọ iphẹn phọ okị ni askul. Eeni amem bidị roḅẹm ghan mọ asayẹns molhọgh Baibul phọ okpẹ ḅilhẹ mọ awe dị r’iniin u/legheri, obobọ odugh ookelheghi kụ romeeraam ghan mọ Olemhiạ odi ni.
3. Uḍighi ikạ kụ emhạn bọ maạr okparamhị omheeraam mọ ayira?
3 Ipẹ awe olhegheri iyaạr phọ oghaạph bọ kelọgh ni omheeraam mọ ayira esi iikia mọ aZihova kụ Olemhiạ phọ ḍughụm? Ọ, iyaạr phọ eḍighi bọ kụ yira omheeraam bọ mọ aZihova kụ Olemhiạ phọ kụ kemạ emiteom. Eḍighi ni edị oye kụ uḅenhị iyira obobọ yira kụ uuḅeghiọn ni riphigh phọ kụ omheeraam bọ mọ Enhaạn kụ ilhẹm ni raraạr ḍughụm? (1 Kọr. 3:12-15) Etigheri onhụ asiạ phọ yira oḍighi bọ Bugbaanhaạn AZihova, ewạ ni dị yira kokiọm ghisigh okparamhị ghan omheeraam mọ ayira. Yira oḍighi iduọn phọ, oye ka/tue asighẹ “olegheri iyaạr aḅirini phọ” uukelheghiom iyira. (Kọl. 2:8; Hib. 11:6) Olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh, emhuoghaạph phọ ephẹn phọ keeḅeghiọn (1) iyaạr phọ eḍighi bọ kụ ibadị u/meeraam bọ Olhemhịa phọ, (2) idị nạ katue aaneghị omheeraam mọ anạ esi Olemhiạ ph’anạ Zihova, ḅilhẹ (3) r’idị nạ katue akiọm ghisigh akparamhị ghan omheeraam mọ anạ.
IYAẠR PHỌ EḌIGHI BỌ KỤ IBADỊ U/MEERAAM BỌ OLẸMHIẠ PHỌ
4. Odaphạn Hibru 11:1, ogey omheeraam akpasị esi eeghe?
4 Abuniin awe rootughiạn ghan mọ omhoọgh omheeraam remạ ghan omheeraam ghalhamọ r’amem dị oye phọ u/miịn ni riphigh. Kuolọ odaphạn ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ, opọ ko/gey omheeraam. (Bạl Hibru 11:1.) ABaibul phọ aḅẹm mọ omheeraam rakpasị ghan esi ariphigh dị yira okuphom owol, kụ iḍighi kụ ghalhamọ r’iduọn yira u/miịn bọ ni aZihova, Zizọs r’Omhạr akẹ phọ, yira omoọgh ni riphigh otuạn okuphom owol. (Hib. 11:3) Oniin onyọ asayẹns dị maḍighi onyọ Ogbaanhaạn aḅẹm mọ: “Omheeraam mọ ayira o/ḍighi eekulha omheeraam dị aphogh agunhọm riphigh asayẹns.”
5. Eeghe kụ iḍighi kụ ibadị omheeraam bọ mọ aghuḍum agạ ni bịn amite?
5 Eeni yira otue ni opuru mọ, ‘Eḍighi maạr dị araraạr edi ni otuạn okuphom owol m’Olemhiạ odi ghan ni, eeghe kụ iḍighi kụ ibadị awe u/meeraam bọ mọ Enhaạn kụ alhẹm ni raraạr?’ Ephigh phọ pọ, abuniin awe r’amem r’amem koo/ḅeghiọn riphigh phọ r’aloor abidị. ARobert, nyiidiphọ maḍighi aani bọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova, aḅẹm mọ: “Loor iduọn u/tughemhị ghan bọ ilọ olhẹm mọ siphẹ askul phọ, mị uutughiạn ghan mọ iduọn phọ ni. Amem mọ mị amhạn bọ 22 asiạ kụ mị atuughạ bọ Baibul phọ r’Abugbaanhaạn AZihova, kụ edị mị atuughạ alhegheri siphẹ aBaibul phọ riphigh otuạn omheeraam mọ Enhaạn kụ ilhẹm ni raraạr.” *—Miịn igbe phọ “ Ilọm Dị Rolọm Burudẹ R’aburunhiin.”
6. Uḍighi ika kụ ibadị u/meeraam bọ mọ Olemhiạ odi ghan ni?
6 Buniin u/meeraam mo Olemhiạ odi ni loor esi dị bidị roḅẹm ghan mọ ogina iyaạr dị bidị omhiịn ekpeḍien kụ edị bidị romeeraam ghan. Kuolọ okạr oghaạph, bidị omeeraam ni ilọ araraạr dị bidị ko/tue omiinọm ekpeḍien idiphọ ookuugh, loor esi dị omiịn ni eḍeenhaan. Odọ phọ omheeraam mọ oghaạph bọ oghol siẹn aBaibul phọ eḅaramaạm ni inhọn araraạr dị yira “olegheri okuphom owol ilọ araraạr phọ ipẹ yira k”omiịn bọ.” (Hib. 11:1) Resighẹ ghan ni mem r’inyaạm otuughạ ilọ araraạr phọ iphẹn phọ, ibadị u/moọgh eephuạ olhọgh odọ inyaạm mọ iphẹn phọ. Oye dị u/waaghị raraạr r’aloor odị upogh katue ni bịn ameeraạm mọ olemhiạ o/lho.
7. Oomo awe dị oghị askul kụ umheeraam mọ olemhiạ o/lho ḍughụm? Gbạ.
7 Abuniin abuọ asayẹns dị mokiririom ophogh oḅilhẹ otuughạ ilọ olhẹm mọ, morue okuphom owol mọ Enhaạn kụ alhem oomo araraạr. * Idiphọ aRobert oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, buniin eeni umheeraam bịn mọ Olemhiạ o/lho loor esi dị u/tughemhị ghan bidị ilọ olemhiạ epẹ igbogh asiskul phọ abidị. Toroboiperolbọ, ibadị abuọ asayẹns moru olegheri oḅilhẹ opomhoghiạn aZihova. Idiphọ abuọ asayẹns phọ abuẹn phọ, emoghi dị oomo ayira kokparamhị omheeraam mọ ayira esi Enhaạn, etigheri ipẹ utughemhị bọ iyira otu askul. Onhọn oye kụ ka/kparamhị omheeraam mọ ayira.
IDỊ NẠ KATUE AKPARAMHỊ OMHEERAAM ANẠ ESI OLEMHIẠ PHỌ
8-9. (a) Aḍighẹn aḍipuru kụ edị yira kooḅeghiọn? (b) Ika kụ idị otuughạ ilọ olhẹm mọ kingọ iyira suọ?
8 Ika kụ idị nạ katue akparamhị omheeraam anạ esi olemhiạ phọ? Ooḅeghiọn inya areten.
9 Tuughạ ilọ olhẹm mọ. Nạ katue ni akparamhị omheeraam mọ anạ esi olemhiạ phọ mem dị nạ akiririom aphogh ghan inhạm mọ, iizuphạ phọ, ḅilhẹ r’araanhaạn phọ. (Ps. 19:1; Isa. 40:26) Iduọn nạ ratuughạ bọ kabughẹ ilọ araraạr phọ iphẹn phọ, kụ edị nạ katue akuamhị ameeraam akuphom owol mọ aZihova ku olemhiạ oomo araraạr. Arinyạ phọ ayira regbor ghan ni kephạm rumhuoghaạph dị regbạ ghan olhẹm mọ. Ka/pel ghan rumhuoghaạph phọ iphẹn phọ ghalhamọ r’iduọn eeni amem rekpạr ghan bọ ni onhaghanhạn. Kparaghạ otuughạ onhaghanhạn. Ḅilhẹ kẹn ka/bulha ophogh ghan asividio phọ edi bọ jw.org, imạ asividio olhẹm mọ iphẹn phọ moḍeenhaan ghan ni rookpomhoghan eephugh ayira iphurukpu asiạ epẹ omhạn.
10. Ngọ eḍeenhaan olhẹm dị emạ mọ Olemhiạ odi ni. (Rom 1:20)
10 Mem dị nạ ratuughạ ilọ olhẹm mọ, gbon ghan omhiịn araraạr dị ipẹ phọ etughemhị nyinhạ ilọ olemhiạ phọ. (Bạl Rom 1:20.) Esi omaạm, nạ alegheri ni mọ erumuḍio phọ rengọ ghan eghologhọl r’aḍiḅaạl ophamhanhạm aghuḍum siẹn ade phọ, kuolọ iniin aḍiḅaạl erumuḍiọ phọ ketue ni ekọm iiḅaghamhị engọ oye. Esi iduọn phọ, yira omoghi ni oghoph. Kụ yira omoọgh ni oghoph phọ opọ phọ! Ika? Ade phọ yira odi bọ kụ imhoọgh oghoph phọ opọ phọ—omhunhenhiom iyạl ookpe akẹ phọ. Ookpe phọ opọ phọ kụ rughoph ghan bọ iyira esi odọ eghologhọl r’aḍiḅaạl phọ aḍiẹn phọ. Torobọ amem dị ekarạph eghologhọl aḍiḅaạl phọ ephẹn phọ ebụgh, inyaạm ookpe phọ ophọn phọ repogh ghan bịn obụgh aani. Ḅilhẹ kụ, iphẹn phọ i”ḍeenhaan mọ Olemhiạ odi ni dị asụ olhoghi ḅilhẹ amhoọgh ephomhoghiạn aru esi ayira?
11. Iḍighen kụ edị nạ katue akị atuughạ ilọ araraạr dị ketue ekparamhị omheeraam mọ anạ ilọ olemiạ phọ? (Miịn igbe phọ “ Araraạr Okparamhiọm Omheeraam.”)
11 Nạ katue ni amiịn riphigh dị ketue ni ekparamhị omheeraam mọ anạ esi olemhiạ phọ siphẹ aWatch Tower Publications Index phọ ḅilhẹ rowaaghị araraạr siphẹ jw.org. Nạ atue ni amiighom rumhuoghaạph r’asividio phọ edi bọ eeḍiạn emhuoghaạph phọ “Ulhẹm Ni Ḍughụm?” Iikpera arumhuoghaạph phọ iphẹn phọ etughemhị ni ibadị araraạr ilọ olhẹm inhạm mọ ḅilhẹ r’inhọn. Ḅilhẹ r’areḍeenhaan idị asayẹns motuughaạny olhẹm mọ olhẹm aani raraạr.
12. Mem dị yira rotuughạ Baibul phọ, ighẹn araraạr kụ edị ewạ mọ yira okiririom ghan ophogh?
12 Tuughạ Baibul phọ. Onyọ asayẹns phọ oghaạph bọ oghol epẹ omhạn o/mheeraam ghan mọ olemhiạ odi ni. Kuolọ, iduọn esighẹ bọ rekị, bịn odị arue amheeraam akuphom owol mọ olemhiạ odi ni. Odị aḅẹm mọ: “Araraạr phọ mị atuughạ bọ ilọ asayẹns bịn kụ i/kparamhị bọ omheeraam mọ amhị ilọ olemhiạ phọ. Kuolọ otuughạ aBaibul phọ.” Eeni nạ amoọgh ni ogey olhegheri iyaạr ilọ aBaibul phọ. Kuolọ ewạ ni mọ kiọm ghisigh atuughạ ghan Ekpo Onhụ phọ Enhaạn orue okparamhị omheeraam mọ anạ mọ Olemhiạ odi ni. (Josh. 1:8; Ps. 119:97) Esi omaạm tuutughiạn ilọ ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ araraạr dị etuụgh bịn kaị emite ibadị asiạ epẹ omhạn. Kiririom kẹn aphogh imiịn ḅilhẹ r’ipẹ oomo igẹ aBaibul phọ eḅọph bọ. Nạ aḍighi ghan iduọn phọ, kekparamhị omheeraam mọ anạ mọ Olemhiạ dị amhoọgh ni ephomhoghiạn, asụ olhoghi kụ ulhẹm ni iyira ḅilhẹ mọ aBaibul phọ Ekpo Onhụ odị. *—2 Tim. 3:14; 2 Pit. 1:21.
13. Eghẹn kụ eniin eḍeenhaan osụ olhoghi dị edi siphẹ aBaibul phọ?
13 Mem dị nạ ratuughạ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, gbirima ghan ilọ asuọ phọ odi bọ. Esi omaạm, aBaibul phọ maphụr ri rurụ k’epẹ omhạn mọ ephomhoghiạn ikpoki rekọm ghan ibadị ariiphinha dị ragimian ghan “Idiphọ iitoor.” (1 Tim. 6:9, 10; Prov. 28:20; Mat. 6:24) Nạ ragbi mọ iphụr arurụ phọ ipẹ phọ i/moọgh maạr oḍighinhom rodon ḍughụm? Aḍinyạ dị eghaạph ilọ aroozọ awe asiḍio phọ ayira iḅẹm mọ: “Ibadị amem, awe dị ootughiạn mọ omhoọgh ikpoki kụ iyaạr dị emhạn maạr ro/moọgh ghan ogey oḅaạl olhoghi. Etigheri e/moọgh oḅaạl olhoghi ḅilhẹ r’oḅonyonhu ozuan; bidị ro/moọgh ghan kẹn ogey omhoon aloor.” Okạr agey, iphụr arurụ aBaibul phọ eḅẹm bọ mọ yira ku/pomhoghiạn ikpoki ekạr kụ eḍighi ogey oromha! Nạ atue ni aatughiạn inhọn asinhị iilhogh aBaibul dị mengọ nyinhạ suọ? Mem dị yira ogbor ghan ootughiạn ilọ imạ oromha aBaibul phọ, yira komiịn ni mọ olemhiạ phọ ayira uphomhoghiạn ni iyira kụ rawạ ghan ilọ asuọ ayira, iphẹn phọ kinyu iyira odaphạn ghan atorobọ oromha dị odị angọ. (Jems. 1:5) Kụ yira kokelhọm agey ghuḍum.—Isa. 48:17, 18.
14. Eeghe kụ edị ituughạ aBaibul phọ kegananamhi eḍeenhaan nyinạ ilọ aZihova?
14 Tuughạ Baibul phọ r’aḍiitughiạn—olhegheri aZihova. (Jọn 17:3) Ituughạ aḍinyạ iigbia phọ, kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh olhegheri araagharạ ḅilhẹ r’odọ phọ oye phọ olemhiạ phọ ayira aru bọ—iniin phọ araagharạ phọ nạ katuughạ bọ ni mem dị nạ aphogh olhẹm mọ. Otuughạ ilọ araagharạ phọ aZihova rekparamhị ghan omheeraam mọ ayira mọ aZihova odi ni. (Ex. 34:6, 7; Ps. 145:8, 9) Iduọn olhegheri iyaạr phọ anạ ilọ aZihova rabụgh bọ, kụ edị omheeraam mọ, ephomoghiạn phọ ḅilhẹ r’arighirị phọ anạ r’odị kepogh ghan bịn okpạr.
15. Ika kụ idị oghaạph ilọ omheeraam mọ anạ oḅenhị abunhọn kengọ nyinhạ suọ?
15 Ḅenhị aani bunhọn ilọ omheeraam mọ anạ esi Enhaạn. Iphẹn phọ keḍighi idị omheeraam mọ anạ kakpạr. Na kaḍighi ika eḍighi iyaạr dị oye dị nạ rakaaphạn ilọ aBaibul phọ amhoọgh iikia mughumọ Enhaạn edi ghan ni, kuolọ nạ u/legheri ilọ ophagharanhaạn odị? Kparaghạ owạ esi aBaibul dị ephagharanhaạn ḍipuru phọ siphẹ arinyạ phọ ayira, nạ momhiịn kụ aḍeenhaan aani oye phọ. (1 Pit. 3:15) Nạ katue kẹn ni awạ olhoghonhaạn aḍighaạgh okaaphọm dị asilor. Mughumọ oye phọ ameeraam ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ obobọ o/mheeraam, nạ kamooghọm ni suọ esi araraạr phọ ipẹ nạ awaaghị bọ amhiịn. Omheeraam mọ anạ kakị ni ghisigh akpạr. Iphẹn phọ, keḍighi iyaạr dị nạ ka/meel aḍighanhaan iikelheghian awe igbogh arinyạ phọ roḅẹm ghan bọ mọ Olemhiạ o/lho.
KPARAMHỊ OMHEERAAM MỌ ANẠ!
16. Eeghe kụ kemite eḍighi maạr dị yira u/kiọm ghisigh ukparamhị omheeraam mọ ayira?
16 Etigheri onhụ asiạ phọ yira mokumu bọ aZihova, ewạ ni dị yira kokiọm ghisigh okparamhị ghan omheeraam mọ ayira. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị yira u/gona loor, omheeraam mọ ayira atue ni adugh. Iduọn yira motuughạ bọ, omheeraam mọ ayira aḅaramaạm raraạr dị yira k”omhiịn ekpeḍien. Redugh ghan ni onhuụn owulha iyaạr dị yira ko/tue omiịn. Pọ kụ iyaạr phọ aPọl aghol bọ e/moọgh omheeraạm mọ “ikarạph [dị] ikpophonom iyira.” (Hib. 12:1) Ika nuụn kụ edị yira kotue bọ okparamhị omheeraam mọ ayira?—2 Tẹs. 1:3.
17. Eeghe olhoghonhaạn aḍighaạgh kụ edị yira omhoghi orue ophamhanhạm omheeraam mọ ayira?
17 Eḅẹl phọ, gbor ghan alhọm aZihova uwaloor iigbia phọ odị. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị omheeraam aḍighi aani pakirị eemhumha uwaloor iigbia phọ. (Gal. 5:22, 23) Yira ko/tue omoọgh oḅilhẹ okparamhị omheeraam ayira esi Olemhiạ phọ dị uwaloor iigbia phọ u/lọgh ḍighaạgh. Yira olhọm ghan aZihova uwaloor iigbia phọ odị, odị kungọ ni iyira. (Luk 11:13) Yira kotue ni ooḅereghị mọ: Enhaạn “bughẹ omeeraam mọ ayoor.”—Luk 17:5.
18. Odaphạn Psalm 1:2, 3, eeghe inmo kụ edị yira omhoọgh?
18 Oḅarạm isiphẹ, gbor ghan aphạm ituughạ aBaibul ogina anạ. (Bạl Psalm 1:2, 3.) Mem mọ ogẹ bọ suọr phọ ipẹ phọ, iphurukpu abuọ Izrạl bịn kụ umhoọgh ghan igẹ Olhogh phọ. Toroboiperolbọ, aruw-emhạ r’abupinyọn rikiạ phọ urue ghan ni oteẹny ḍinyạ Olhogh phọ, ḅilhẹ kẹn torobọ oḍual asiạ iikolhobian irọl ghan ni dị kookpomoghi “lhephiri, nmariịr, ibạm anmụny,” ḅilhẹ r’aruuruen phọ odi bọ siphẹ aramhạ phọ Izrạl onhaghạn ibạl Olhogh phọ Enhaạn. (Deut. 31:10-12) Siḍio phọ aZizọs, Iphurukpu awe bịn kụ umhoọgh ghan ikpoghinheen Arinyạ Iigbia phọ. Iniin usereghi ghan siphẹ Arubughotu phọ. Rodon, ogbogh opol awe kotue ni obạl pakirị obobọ oomo Ekpo Onhụ pho Enhaạn. P’eeghe imạ. Ika nuụn kụ edị yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni Baibul phọ?
19. Eeghe kụ edị yira omhoghi ophamhanhạm orue okparamhị omheeraam mọ ayira?
19 Yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni Ekpo Onhụ phọ Enhaạn esi ogbor ghan aạl. Orue oḍighi iduọn phọ ewạ mọ omhoọgh edeọm aạl ghan oḅilhẹ otuughạ ghan, ka/mem dị iḅeraạn iyira bịn. Mem dị yira ogbor ghan odaphạn edeọm mọ ephẹn phọ, yira kokparamhị ni omheeraam mọ ayira.
20. Eeghe kụ idị yira kosopha oḍighi?
20 Dị yira u/kịgh aani “we olegheri-iyaạr” aḅirinhi phọ ophọn phọ, yira opighiom omheeraam mọ ayira r’Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. (Mat. 11:25, 26) Loor esi ituughạ igẹ iigbia phọ, kụ edị yira orue bọ olhegheri iyaạr phọ eḍighi bọ kụ araraạr repogh ghan bọ bịn olhoghorị ḅilhẹ r’ipẹ aZihova magbiighi bọ oḍighi. Esi iduọn phọ, osopha okparamhị omheeraam mọ ayira ḅilhẹ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh ibadị dị kotue omoọgh aani omheeraam esi Olemhiạ phọ. (1 Tim. 2:3, 4) Ḅilhẹ kẹn ophogh oghiọm ghisigh mem dị oomo omhạr awe koboom aZihova kụ oḅẹm ghan ikpo onhụ phọ edi bọ siphẹ Ogananami 4:11: “Nạ, Enaạn r’Omoọgh-we phọ ayoor, amạn ni lọ yoor kongọ ghan eghuan . . . idị eḍighi bọ nạ kụ ulẹm bọ oomo araraạr phọ.”
AḌUỌR PHỌ 2 Jehovah Is Your Name
^ par. 5 Aḍinyạ Iigbia phọ etughemhị ni mọ aZihova Enhaạn phọ kụ Olemhiạ phọ. Kuolọ ibadị awe u/meeraam ipẹ phọ. Bidị roḅẹm ghan mọ aghuḍum amite ni bịn dị u/lẹm. Asiagbạ phọ abidị ke/pighemhi omheeraam mọ ayira eḍighi maạr dị yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ okparamhị omheeraam mọ ayira esi Enhaạn r’aBaibul phọ. Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ kekaạph ni ipẹ yira kotue bọ oḍighi iduọn phọ.
^ par. 5 Ibadị asiskul, abutughemhiạ phọ ro/kaạph ghan kotirom ilọ olemhiạ. Abuniin abutughemhiạ phọ roḅẹm ghan mọ bidị u/wạ okpaariọm oye omheeraam mọ Enhaạn kụ ilhẹm oomo araraạr.
^ par. 7 Araraạr dị Awe igbogh arinyạ r’abuọ asayẹns dị opel li 60, dị omheeraam mọ olemhiạ odi ni oghaạph kotue ni omiịn siphẹ omhoom aWatch Tower Publications Index pho. Siphe eeḍiạn emhuoghaạph phọ “Science.” Pogh ebạm emhuoghaạph phọ eḅẹm bọ mọ “scientists expressing belief in creation.” Ḅilhẹ kẹn siphẹ Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Eeḍiạn emhuoghaạph phọ “Science and Technology,” ebạm emhuoghaạph phọ “‘Interview’ (Awake! series).”
^ par. 12 Esi omaạm, miịn emhuoghaạph phọ “Are Science and the Bible Compatible?” siphẹ Awake! aFebruary 2011 r’emhuoghaạph phọ “What Jehovah Foretells Comes to Be” siphẹ Watchtower aJanuary 1, 2008.
