1-2. Odaphạn eḍeenhaan phọ Angelito, eeghe kụ edị torobọ onyọ ayira kaḍighi?

ODẸ r’onhiin dị oḍighi Bugbanhaạn AZihova kụ rookonhom nyinhạ ḍughụm? Eḍighi idiphọ, pọ legheri mọ ro/diom ghan erua siya phọ ayira r’aZihova. Mughumọ odẹ r’onhiin ayira rooḅereghị ni Enhaạn obobọ roo/ḅereghị ghan, eḍighi oḍighi atorobọ onyọ ayira olhẹm okparamhị asiya phọ ayira r’aZihova.

² Ooḅeghiọn eḍeenhaan oniin onyọ umor dị oghol mọ Angelito. Uukonhom nyodị eghunotu Abugbaanhaạn. Toroboiperolbọ, mem dị odị aḍighi obumoọny, odị o/kạr oḍuraan otuman Enhaạn. Odị aḅẹm mọ, “Mị ukumu ghan aZihova loor esi dị mị uwạ oḍighi aani ipẹ eghunotu phọ ayoor roḍighi bọ.” Toroboiperolbọ, Angelito asopha ni olhọgh amem aạl ḅilhẹ r’ogbirima ghan Ekpo Onhụ phọ Enhaạn, kụ amhiigh ogbor ghan ooḅereghị aZihova. Eeghe kụ iḍuạ emite? Angelito aḅẹm mọ, “Mị uru ni alhegheri mọ egina eten dị mị katue aḍuraan atuman ooḅi Odẹ phọ amhị Zihova, pọ okuamhị olhegheri odị.” Eḍeenhaan phọ Angelito emiteom iphigh asipuru dị eḅẹm mọ: Eeghe kụ ogbaranhaạn phọ odi bọ igbo olhegheri aZihova r’okuamhị olhegheri odị? Yira koḍighi ika kụ okuamhị olegheri aZihova?

3. Eeghe kụ ogbaranhaạn phọ odi bọ igbo olhegheri ilọ aZihova r’okuamhị olhegheri odị?

³ Yira kotue ni oḅẹm mọ oye alegheri ilọ aZihova eḍighi maạr dị alhegheri ḍien phọ Enhaạn obobọ alhegheri iniin araraạr dị aghaạph obobọ aḍighi. Kuolọ olhegheri aZihova phọ epelhom ni siphẹ. Ewạ m’olhọgh ghan mem otuughạ ilọ aZihova r’imạ araagharạ phọ odị. Pọ bịn kụ amem dị yira kotue omiigh onhaghanhạn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ nyodị rakaạph ghan bọ kaḅilhẹ  atuụgh aḍighi. Ipẹ phọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri mughumọ iitughiạn phọ ayira, osopha phọ ayira, ḅilhẹ r’iḍighinhom araraạr phọ ayira eḅeeraạn ni aZihova. Mem dị yira motuughạ olhegheri ipẹ eḅeeraạn bọ aZihova, okem ghan osighẹ oḍighinhom.

4. Ika kụ idị ooḅeghiọn areḍeenhaan awe aBaibul phọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh?

⁴ Abuniin awe otue ni ugilaạm iyira loor iduọn yira rowạ bọ okumu aZihova, otue kẹn ni usophoghom iyira mem dị yira omhiigh oghị aani ituughạ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yira oḍuom olhoghi aZihova, pọ odị iyira ku/wilhẹ. Yira ropighi ghan siya arighirị r’Enhaạn dị ketọl oomo adọl aghuḍum ayira. Yira kotue ni okuamhị olegheri aZihova ḍughụm? Ii, yira kotue ni! Areḍeenhaan awe dị u/munughan aani iduọn ayira, idiphọ aMozis ḅilhẹ r’Uw-emhạ phọ Devid, emạ emiteom mọ yira kotue ni. Mem dị yira rooḅeghiọn ipẹ bidị oḍighi bọ, yira kopanyanhaạn iyạl asipuru phọ iphẹn: Bidị ulhegheri ika aZihova? Eeghe kụ edị yira kotue otuughạ esi areḍeenhaan phọ abidị?

5. Eeghe kụ edị aMozis asaḅạr oḍighi?

⁵ AMozis asighẹ aḍighinhom ipẹ odị atuughạ bọ. Mem dị odị ramạn 40 asiạ, odị asaḅạr ooḍikuan r’awe phọ Enhaạn, we aHibru phọ, kparipẹ dị kolegheriom nyodị idiphọ “oọny onyanị odaạm eelhe phọ.” (Hib. 11:24) AMozis awilhẹ ni orọl aḍigbogh adọl. Odị atuạn ni oḍighan abuọ aHibru phọ odi bọ dọl arebenhẹ epẹ Izipt, alhọgh ghuḍum odị esi ooto r’osooromineen, idị eḍighi bọ aFero odaạm emhạ dị amhoọgh iikpọ agey dị awe phọ Izipt osighẹ nyodị idiphọ emhụgh. P’eeghe ookiạ omheeraam dị aMozis amhoọgh! AMozis aḍuomolhoghi aZihova. Odọ phọ oḍuomolhoghi phọ ophọn phọ kụ azin igey asiya r’aZihova.—Prov. 3:5.

6. Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aMozis?

⁶ Yira otuughạ eeghe? Idiphọ aMozis, nạ r’aloor kụ kasopha mughumọ, nạ kasaḅạr ri okumu Enhaạn r’ooḍikuan awe phọ odị. Eeni kewạ ni mọ yira ophinyọn rikiạ orue okumu Enhaạn, awe dị u/legheri aZihova otue ni usophoghom iyira. Kuolọ, eḍighi maạr dị yira oḍuomolhoghi Odẹ k’akẹ phọ ayira, yira kokuphom ni owol m’odị kubakị ni iyira!

7-8. Eeghe kụ edị aMozis aghiọm ghisigh atuughạ?

⁷ AMozis aghiọm ghisigh atuughạ ghan ilọ araagharạ phọ aZihova ḅilhẹ r’oḍighi ogbi phọ Odị. Esi omaạm, mem mọ aZihova aḅenhị bọ Mozis oghị oḍiemhiom awe phọ Izrạl omiteom Izipt, loor e”moọgh akpọ oḅio, aMozis aḅenhị kụ aḅilhẹ aḅenhị aZihova mọ onọ o/kpeanhaạn. Enhaạn aphagharanhaạn ni nyodị r’igbiririph, angọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Ex. 4:10-16) Epẹ eekunha phọ, aMozis arue ni aghị agbeelhom ogbagarạ ooruẹn phọ aḅenhị Fero. AMozis amhiịn ni idị aZihova asighẹ iikpọ phọ Odị aphelhọm we Izrạl phọ, kuolọ aphiemhi Fero r’aḍita awe eghạm mọ odị siphẹ ophiịny igbila phọ.— Ex. 14:26-31; Ps. 136:15.

⁸ Mem mọ aMozis aḍiemhiom bọ we phọ Izrạl amiteom siphẹ Izipt, bidị u/gbạ ghan mem ogum ghan. Toroboiperolbọ, aMozis amhiịn ni oboom okparạm dị aZihova amhoọgh aghị esi awe phọ Odị matagharạn bọ asighẹ dọl arebenhẹ phọ. (Ps. 78:40-43) AMozis aḅilhẹ kẹn amhiịn idị aZihova aḍeenhaan ookiạ osooromhi aloor mem mọ odị aḅenhị bọ aZihova mọ ku/piemhi we phọ Odị, kụ aZihova atuạn bọ idiphọ anme olhoghi.—Ex. 32:9-14.

9. Odaphạn Hibru 11:27, asiya phọ aMozis r’aZihova ilheeny ika?

⁹ Mem mọ awe phọ Izrạl oḍuạ bọ Izipt, asiya phọ aMozis r’aZihova ilhegheri bịn ekpạr dị tutụ eghịgh mudị odị ramhiịn ghan Odẹ k’akẹ phọ odị. (Bạl Hibru 11:27.) Omạ oḍeenhaan idị asiya arighirị phọ aZihova r’aMozis elheeny, aBaibul phọ aḅẹm mọ: “AZihova aḅaanhaạn  ghan Mozis ghisigh r’aghisigh, idiphọ iyạl awe romeerạ ghan bọ koghaạph raghaạph”—Ex. 33:11.

10. Orue okuamhị olhegheri aZihova, eeghe iyaạr kụ edị yira omhoọgh oḍighi?

¹⁰ Yira otuughạ eeghe siẹn phọ? Okuamhị olhegheri aZihova, i/muneen esi otuughạ olhegheri ilọ araagharạ phọ odị bịn, kuolọ eḅarạm kẹn oḍighi ogbi phọ odị. Ḍio arodon, ogbi phọ aZihova pọ “oomo awe omoọgh pelieẹny r’olegheri iyaạr phọ opọ igey phọ.” (1 Tim. 2:3, 4) Kụ iḍighi kụ eniin eten dị yira roḍighi ghan ogbi phọ Enhaạn pọ otughemhị ghan abunhọn ilọ aZihova.

11. Ika kụ idị yira rokuamhị ghan kolhegheri aZihova, mem dị yira rotughemhị bunhọn ilọ odị?

¹¹ Amem dị yira rogbor kotughemhị bunhọn ilọ aZihova, kụ edị yira phọ rokuamhị ghan kolhegheri aZihova. Esi omaạm, yira romiịn ghan ni egaan eḍeenhaan igbiririph phọ aZihova mem dị uḍiemhiom iyira oghị oteẹny abuphẹ omhoọgh bọ iiḅi arokpom mọ. (Jọn 6:44; Iiḍighi 13:48) Yira romiịn ghan ni iikpọ dị Ekpo Onhụ phọ Enhaạn emhoọgh mem dị abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ owilhẹ ikarạph aroozọ abidị, kụ omiigh okpolhoghiạn omhoom oye phọ. (Kọl. 3:9, 10) Yira romiịn ghan kẹn eḍeenhaan okparạm mọ Enhaạn amhoọgh bọ aghị esi awe, iduọn odị rurom ghan bọ iyira oghị kụ oḅilhẹ oghị oteẹny awe phọ odiighi bọ ephẹn ekool phọ ayira dị bidị kotuughạ ilọ odị kụ omoọgh pelieẹny.—Rom. 10:13-15.

12. Odaphạn Exodus 33:13, aMozis alhọm aZihova eeghe, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹² AMozis o/pheghom ephegh siya phọ odị r’aZihova. Etigheri iduọn aMozis asighẹ bọ ni ḍien phọ Enhaạn aḍighinhom iiḍaạny, r’olhọgh eegu odị aḅilhẹ ni alhọm aZihova mọ amheera onọ akuamhị alhegheri nyodị. (Bạl Exodus 33:13.) AMozis mapel li 80 asiạ mem mọ odị alhọm bọ aZihova ilọm mọ ipẹ phọ, kuolọ odị alhegheri ni mọ odị aḅilhẹ ni amoọgh ibadị araraạr otuughạ ilọ aZihova Odẹ k’akẹ phọ odị.

13. Eghẹn kụ eniin eten dị yira koḍeenhaan mọ yira omaghamhị ni maạr siya phọ ayira r’aZihova?

¹³ Yira otuughạ eeghe? Etigheri onhụ asiạ dị yira mokumu aZihova, r’amem r’amem yira ku/peghom ephegh siya phọ ayira r’odị. Eniin eten dị yira koḍeenhaan mọ yira omaghamhị ni maạr siya phọ ayira r’aZihova pọ oghaaphạn ghan odị esi iiḅereghị.

14. Eeghe kụ iḍighi kụ iiḅereghị eḍighi bọ isabị okuamhị olhegheri ilọ Enhaạn?

¹⁴ Ogey oghaaphạn kụ rakparamhị ghan siya awe. Kụ iḍighi kụ ḍuraan atuman Enhaạn esi ooḅereghị ghan egbạ gbạ amem, ka/kiilhaan oḅenhị ghan odị ipẹ nạ akạr bọ alhoghoma. (Efẹ. 6:18) Onyọ umarani dị oghol mọ Krista epẹ Turkey, aḅẹm mọ: “Ephomhoghiạn r’oḍuomolhoghi phọ mị amhoọgh bọ aghị esi aZihova rebụgh ghan bịn torobọ amem dị mị aghaạph ipẹ mị alhoghoma bọ aḅenhị aZihova esi iiḅereghị, kụ amhiịn dị odị rulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh. Omhiịn ipẹ aZihova rapagharanhaạn ghan bọ iiḅereghị amhị meḍighi idị mị amhiịn aZihova idiphọ Odẹ r’Oyaghirị amhị.”

15. AZihova aghaạph ika ilọ Uw-emhạ phọ Devid?

¹⁵ Umhạr Uw-emhạ phọ Devid eelhe dị aZihova kụ amhoọgh. Kuolọ aDevid aḍighi ni idị epelhom odạph eten iiḅereghị eghunotu phọ abidị bịn. Odị aphighi siya dị egbatanhaạn r’aZihova, kụ aZihova aphomhoghiạn nyodị agey. AZihova r’aloor aḅẹm mọ aDevid aḍighi “oye olhoghi” Onọ. (Iiḍighi 13:22) Ika kụ idị aDevid arue bọ atuman aZihova?

16. ADevid atuughạ eeghe ilọ aZihova iduọn odị aphogh ghan bọ olhẹm mọ?

¹⁶ ADevid asighẹ olhẹm mọ kụ atuughaạm ilọ aZihova. Mem dị aDevid aḍighi onyọ iḍoọgh, odị arọl ghan erugh kụ igbogh, ophogh iyool igạ odẹ phọ odị. Eeni opọ kụ amem mọ odị amhiigh bọ ogbirima ilọ araraạr phọ aZihova  alhẹm bọ. Esi omaạm, mem dị odị aphogh anyụ okuaḍio phọ ḍughul, odị o/mhiịn ghan simuunịr araanhaạn bin, kuolọ aḅilhẹ ghan ni arọph amhiịn raagharạ Opọ alhẹm bọ. Kụ enyu Devid ogẹ mọ: “Asikẹ phọ regbeelhom ni eegu phọ Enhaạn; okuaḍio phọ ragbeelhom ni oḍighi araghaạgh phọ odị.” (Ps. 19:1, 2) Mem dị aDevid agbirima ilọ eten phọ epẹ olhẹm bọ oye, odị amhiịn ni ogbogh osụ-olhoghi phọ aZihova. (Ps. 139:14) Idiphọ aDevid akparaghạ bọ olhegheri ilọ olhẹm mọ aZihova, odị amhiịn ni mọ onọ o/si r’eraạph aZihova.—Ps. 139:6.

17. Eeghe kụ edị yira kotuughạ eḍighi maạr dị yira ogbirima ghan ilọ olhẹm mọ?

¹⁷ Yira otuughạ eeghe? Moọgh ḍiḅeeraạn aghị esi olhẹm mọ. Ka/pogh ghan imạ olhẹm mọ odi bọ siẹn aḅirinhi phọ bịn; kuolọ eḍighi ghan ḍiigu esi anạ! Torobọ aḍio siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ, gbirima ghan raraạr dị olhẹm mọ aZihova ekitonhom bọ nyinhạ—idiphọ ireeny phọ, inhạm mọ, ḅilhẹ r’awe phọ etughemhị nyinhạ ilọ aZihova. Bịn torobọ aḍio nạ kamoọgh ghan ni iboom araraạr otuughạ ilọ Odẹ ephomhoghiạn phọ anạ. (Rom. 1:20) Kụ torobọ aḍio nạ kamiịn ghan dị ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi aZihova kebụgh ghan bịn.

18. Odaphạn Psalm 18, aDevid alhọgh elhegh eeghe?

¹⁸ ADevid alhọgh ni elhegh olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ aZihova. Esi omaạm, mem mọ aDevid atagharạn bọ oyool ogạ odẹ phọ odị asighẹ ḍighaạgh idimini-ḅuagụ r’ebeẹny phọ, odị alhọgh ni elhegh mọ aZihova kụ alhoghonhaạn ghan nyodị ḍighaạgh ozẹ ilhom inhạm mọ ipẹ phọ. Mem mọ odị akpạr bọ apu ophelhegbe oye eghạm mọ Golayat, odị amhiịn ni eten dị eegholhaan mọ aZihova kụ alhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh. (1 Sam. 17:37) Kụ mem mọ odị aghiil bọ akpetenhaan Uw-emhạ phọ Sọl, aDevid alhegheri ni mọ aZihova kụ aphẹl nyodị. (Ps. 18, superscription) Mughumọ aDevid aḍighi oye ophoophe aloor, obọ muloghoma mọ ekpạr onọ. Kuolọ odị asooromhi loor, kụ iḍighi kụ odị arue ni alhọgh elhegh olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ aZihova siphẹ adọl aghuḍum mọ odị.—Ps. 138:6.

19. Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aDevid?

¹⁹ Yira otuughạ eeghe? Ewạ ni mọ yira oḍighi idị epelhom olhọm ghan aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh. Ewạ m’olhọgh ghan elhegh mem mọ ḅilhẹ r’ipẹ odị ulhoghonhaạn bọ iyira ḍighaạgh phọ. Eḍighi maạr dị r’osooromhi aloor kụ yira olhọgh elhegh esi dị yira osughanam, yira komiịn ni m’aZihova kụ rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh oḍighi ilọ inyaạm ayira i/si. Torobọ amem dị yira omhiịn olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ aZihova, asiya phọ ayira r’odị kekpạr ghan bịn. Onyọ umor dị makumu ni aZihova esi ibadị asiạ dị oghol mọ Isaac, olọ aFiji, amhiịn ni mọ iphẹn phọ inẹ phọ ni. Odị aḅẹm mọ: “Mem dị mị aaghiraan aphogh dọl aghuḍum mọ amhị, mị ramiịn ghan ni reten dị aZihova mulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh egbi k’amem mọ mị amhiigh bọ otuughạ aBaibul phọ kụ eteẹny ḍio arodon. Loor esi iduọn phọ, aZihova akạr kụ atu eye esi amhị.”

20. Eeghe kụ iḍighi kụ aDevid amhoọgh bọ siya dị akpạr aghị esi aZihova, kụ yira otuughạ eeghe?

²⁰ ADevid atuughaạny raagharạ phọ aZihova. AZihova ulhẹm iyira eten dị yira kotue ni otuughaạny raagharạ phọ odị. (Gen. 1:26) Mem dị yira ogbor otuughạ ilọ ikpanhạ araagharạ phọ eḍeenhaan bọ odọ phọ oye phọ aZihova aru bọ, kidughanhaan ni iyira orue otuughaạny odị. Olhegheri aZihova okuamhị alhoghonhaạn ni Devid ḍighaạgh orue otuughaạny eten phọ epẹ aZihova razoọm ghan bọ bunhọn awe. Esi omaạm, ghalhamọ r’iduọn aDevid aḍighi bọ ikarạph aghị esi aZihova mem mọ odị alhiom bọ emhạ Bath-sheba kụ aḅilhẹ aghiigh olom mọ, aZihova aḍeenhaan ni Devid onmạ ighirigiir. (2 Sam. 11:1-4, 15) Loor esi iduọn aDevid manmạ ghan bọ ighirigiir bunhọn, aZihova anmạ aani ni nyodị ighirigiir. Loor esi iduọn aDevid amhoọgh bọ imạ asiya  r’aZihova, odị aḍighi ni ogey uw-emhạ dị awe phọ Izrạl ophomhoghiạn agey, kụ aZihova aḅilhẹ asighẹ nyodị aḍighinhom idiphọ Uw-emhạ dị aḍighi eḍeenhaan angọ bueriphọ aruw-emhạ phọ.—1 Ki. 15:11; 2 Ki. 14:1-3.

21. Odaphạn Efesọs 4:24 r’5:1, eeghe kụ asuọ ‘otuughaạny’ ghan Enhaạn?

²¹ Yira otuughạ eeghe? Ewạ mọ yira ‘otuughaạny’ ghan Enhaạn. Otuughaạny Enhaạn k/ingọ iyira suọ bịn, kuolọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okuamhị olhegheri odị. Mem dị yira otuughaạny raagharạ phọ odị, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira anmụny odị ni.—Bạl Efesọs 4:24; 5:1.

22-23. Eeghe asuọ kụ edị yira komoọgh eḍighi maạr dị yira osighẹ ghan oḍighinhom ipẹ yira rotuughạ bọ ilọ aZihova?

²² Idiphọ yira m’omhiịn bọ ni, aZihova agananami ilọ odị uḍeenhaan iyira dị eego esi olhẹm mọ ḅilhẹ r’Ekpo Onhụ phọ odị edi bọ siphẹ aBaibul phọ. Idiphọ aḍinyạ dị egbatanhaạn, aBaibul phọ apamanhạm reḍeenhaan awe dị okpẹ oḍuomolhoghi dị ewạ mọ yira otuughaạny aani, idiphọ aMozis r’aDevid. AZihova maḍighi ipẹ odị. Edi esi ayira nyiidiphọ osighẹ ariḍien, reḅeri, ḅilhẹ r’ekpom mọ ayira otuughaạm ilọ odị.

²³ Yira ko/bilhẹ otuughạ ghan ilọ aZihova. (Eccl. 3:11) Kuolọ iyaạr dị emhạn maạr epelheghiom pọ, ko/nhụ ipẹ yira kolegheri bọ bịn, kuolọ ipẹ yira kosighẹ bọ oḍighinhom ipẹ yira motuughạ bọ ilọ odị. Kụ iḍighi kụ, eḍighi maạr dị yira osighẹ oḍighinhom ipẹ yira rotuughạ ghan bọ, oḅilhẹ okparaghạ otuughaạny Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira, odị kakiọm ni ghisigh aḍuraan utuman iyira. (Jems. 4:8) Dị eego esi Ekpo Onhụ phọ odị, odị akaạph ni akpaariọm mọ r’amem r’amem onọ ka/bilhẹ buphẹ rowạ ghan bọ nyodị.