1. Eeghe kụ eniin ephigh phọ aZizọs atụ bọ amaaniọm budaphạm mọ odị iyool igạ?

AZIZỌS amaaniọm masian phọ odị amhoọgh bọ r’abudaphạm mọ odị masian phọ odi ghan bọ igbo opoghom r’iyool igạ. (Jọn 10:14) Omaaniọm mọ opọ akạr kụ akasiạn. Iyool igạ phọ elegheri opoghom mọ abidị kụ renaghanhạn ghan eḍọgh phọ odị. Oniin oye akạr amhiịn dị iphẹn phọ emite. Odị aḅẹm mọ: “Awe phọ r’ayoor rotelhean bọ uwạ osighẹ asifoto iyool igạ phọ kụ yoor okparaghạ ghan omhạgh dị kituman iyoor. Kuolọ iyoor i/dạph, loor esi dị bidị i/legheri roḍọgh phọ ayoor. I/bia igeni, bịn oḅạm oọny dị aḍighi opoghom aru; odị ramạgh bọ bịn bidị emhiigh odạph.”

2-3. (a) Ika kụ idị abudaphạm mọ aZizọs koḍeenhaan mọ bidị ronaghạn ni eḍọgh phọ odị? (b) Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn r’epẹ etum bọ siẹn?

² Ipẹ emitenhaan bọ oye phọ opọ phọ iitughianhạm iyira ikpo onhụ phọ aZizọs ilọ iyool phọ odị—oḍighi bọ bumatuạn phọ odị. Odị aḅẹm mọ: “Bidị konaghạn aani ni eḍọgh phọ amị.” (Jọn 10:16) Kuolọ aZizọs odi epẹ k’akẹ. Ika kụ idị yira konaghanhạn bọ nyodị? Eten dị emhạn maạr dị yira koḍeenhaan mọ yira ronaghanhạn ni eḍọgh Uwotu phọ ayira pọ osighẹ itughemhị phọ odị oḍighinhom.—Mat. 7:24, 25.

³ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ r’epẹ etum bọ siẹn, yira kooḅeghiọn iniin itughemhị phọ aZizọs. Iduọn yira komiịn bọ ni, aZizọs atughemhị ni iniin araraạr dị yira ko/ḍighi ghan ḅilhẹ r’idị yira koḍighi ghan. Yira kopụr ooḅeghiọn iyạl araraạr dị ooḅi opoghom mọ uḅenhị iyira mọ ku/ḍighi.

4. Odaphạn Luk 12:29, eeghe kụ ketue ekọm ‘ooḅaghamhiạn aloor’?

⁴ Bạl Luk 12:29 NWT. AZizọs aromha budaphạm mọ odị mọ  ‘kuu/ḅaghamhiạn loor’ ilọ omhoọgh araraạr orolhọm. Yira olegheri ni mọ oromha aZizọs raḍighi ghan ni olọ osụ olhoghi kaḅilhẹ anhighẹ. Yira rowạ ghan ni osighẹ oḍighinhom, kuolọ eeni amem rikparanhaạn ghan ni iyira. Eeghe kụ iḍighi?

5. Uḍighi ika kụ eeni abuniin komoọgh bọ ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm?

 ⁵ Abuniin awe otue ni omoọgh ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm—idiphọ eḍien, iinmenian, r’otu orọl. Eeni bidị otugh eelhe dị ekulhom edi. Etue ni ekparanhaạn bidị omhoọgh ikpoki dị emhanhạm ophoghom eghunotu phọ abidị. Obobọ eeni oye phọ ramiteom ghan bọ ikpoki siphẹ eghunotu phọ mamhugh, bịn eḍighi idị eghunotu phọ u/moọgh mun oye dị kamiteom ghan ikpoki. Ḅilhẹ kẹn eeni ibadị moroph iiḍighi abidị loor iiḅaghamhị phọ ezẹgh aCOVID-19 mekọm bọ. (Eccl. 9:11) Eḍighi maạr dị yira osoman iniin ipaanhaạn phọ iphẹn phọ obobọ inhọn, ika kụ idị yira konaghanhạn oromha phọ aZizọs angọ bọ mọ kuu/ḅaghamhiạn loor?

6. Kaạph iyaạr dị emitenhaan otelhedom mọ Pita eniin amem.

⁶ Eniin amem, otelhedom mọ aPita r’abunhọn abutelhedom mọ urọl li oghuugh epẹ Ophiịny phọ AGalili mem dị oolhogh raaḅaghamhị ophiịny phọ, kụ bidị omhiịn dị aZizọs arelhe anyụ amuụm mọ rakị oteẹny abidị. Kụ aPita aḅẹm mọ: “Omoọgh-we, mughumọ okạr anạ ni, pọ uḅenị imị mọ teIhe anyụ amuụm mọ aru epẹ nạ odi bọ.” Kụ aZizọs r’oḅenhị nyodị mọ “tue,” kụ aPita aḍuạ siphẹ oghuugh phọ asoor “kụ amiigh oreIhe anyụ amuụm mọ oghị epẹ aJizọs odi bọ.” Lọgh elhegh ipẹ eḅilhẹ bọ emite. “Mem dị odị amiịn bọ mọ oghim rakim, aruugu asiph ni nyodị. Odị rawạ oḅi, kụ aIọ aḅẹm mọ: ‘Omoọgh-we, uphẹl imị!’ ” AZizọs asele ḍighaạgh aphạm nyodị. Dị eḍighan ni  elhegh, aPita arue ni arelhe anyụ amuụm mọ oolhogh phọ raaḅaghamhị bọ mem mọ odị agbon bọ Zizọs. Kuolọ mem mọ aPita amhiigh bọ ophogh oolhogh phọ, oghiilhaan r’iikia iḅogh nyodị bịn odị amhiigh oḅi.—Mat. 14:24-31.

7. Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ aPita?

⁷ Yira kotue ni otuughạ iyaạr esi eḍeenhaan phọ aPita. Mem mọ aPita asoor bọ siphẹ oghuugh phọ adạgh muụm mọ, odị oo/tughiạn mọ odị kaaḅaghamhiạn ni loor ilọ oolhogh phọ bịn amiigh oḅi. Odị awạ ni orelhe anyụ amuụm mọ oghị oteẹny Uwotu phọ odị. Kuolọ odị apiọm ogbon aZizọs bịn amhiigh ooḅaghamhiạn aloor. Ii, yira ko/tue otelhe anyụ amuụm, kuolọ omheeraam mọ ayira raḍigh ghan ni esi odẹgh ophogh. Eḍighi maạr dị yira u/gbon mun aZihova r’aruguanhaan phọ odị, asiya phọ ayira r’aZihova kemiigh ni odugh. Etigheri iiḅaghamhị dị eghịgh oolhogh dị yira kosoman, rewạ mọ ogbon aZihova oḅilhẹ oḍuom olhoghi mọ odị kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. Ika kụ idị yira kotue oḍighi iphẹn phọ?

8. Eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghel oboom ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm?

⁸ Yira komooghọm ni suọ esi oḍuom olhoghi aZihova kparipẹ r’ooḅaghamhiạn aloor. Legheri mọ aZihova Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira, aguanhaan ni ongọ ayira raraạr orolhọm eḍighi maạr dị yira oḍighi Omhạr phọ eḅẹl. (Mat. 6:32, 33) Odị ko/bi ghan omhunhenhi oguan phọ opọ phọ. (Deut. 8:4, 15, 16; Ps. 37:25) Eḍighi maạr dị aZihova ramiteom ni kangọ inhụn r’asifalawạy, pọ agey ni i/wạ mọ ooḅaghamhiạn ghan loor ilọ iyaạr olhe r’iinmenian! (Mat. 6:26-30; Fil. 4:6, 7) Idiphọ ephomhoghiạn renyu ghan bọ odẹ r’onhiin dị omhoọgh ogbolhomaam omiteom ongọ ibạm anmụny abidị, kụ edị ephomhoghiạn renyu ghan Odẹ k’akẹ phọ ayira omiteom araraạr orolhọm ongọ awe phọ odị. Ii, yira kotue ni okuphom owol mọ aZihova iyira ku/wilhẹ!

9. Yira otuughạ eeghe esi ipẹ emitenhaan bọ oniin olom r’anhịr?

⁹ Ooḅeghiọn iyaạr dị emite dị eḍeenhaan mọ aZihova katue ni amiteom ungọ iyira raraạr orolhọm. Esi oniin awạ oniin olom r’anhịr dị odi rukumuan oomo amem ughiilhom ni ogbaany amoto abidị oghị osaạny abuniin abumarani dị odi ghan ekpisi dị awe dị oghiil eghạm rotọl ghan oghimọm ituughạ. Onyọ umor phọ aḅẹm mọ: “Mem mọ okureri bọ ituughạ phọ, yoor umhạgh ni bumarani phọ oru olhe aani eḍien k’ayoor, kuolọ iru ni olhoghi ayoor mọ iyaạr otu i/lo.” Olom r’anhịr phọ koḍighi bọ ika? Onyọ umor phọ aghiọm ghisigh aḅẹm mọ: “Mem mọ yoor osi bọ olhoghotu, yoor umhiịn iyạl igbogh arukuru dị olhọgh eḍien oseere siphẹ onhụ aḍibuo phọ ayoor. Yoor u/legheri oye phọ aseere bọ. AZihova amiteom ni ungọ iyoor.” Eniin amem, amoto olom r’anhịr phọ aphụ ni. Bidị rowạ ni oghimọm ghan epẹ erugh phọ; kuolọ ikpoki i/tọl oselemhiom. Mem dị bidị osighẹ moto phọ oghimọm esi dị koselemhi r’olhegheri onhụ ikpoki dị kesighẹ, oniin oye aru ni ateẹny bidị kụ apuru mọ: “Ophọn phọ amoto anhiạn?” Onyọ umor phọ aḅẹm mọ olọ odị kụ mọ rowạ oselhemhi. Kụ oye phọ aphagharanhaạn mọ: “Ipẹ kii/ḅaghamhị. Anhịr amhị rawạ ghan odọ amoto phọ ophọn phọ, dị amhoọgh odọ agbạ phọ ophọn. Ika ikpoki nạ rawạ bọ aal phọ?” Oye phọ agho moto onyọ umor phọ ikpoki dị emhanhạm oghoom onhọn amoto. Odị aḅẹm mọ: “Olhoghi ayoor aḅaạl li iboom ḍio phọ aḍiphẹ phọ. Yoor ulhegheri ni mọ iphẹn phọ i/gạ bịn imite. AZihova kụ ulhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh.”

10. Ika kụ idị aPsalm 37:5 ikparamhị iyira oghel ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm?

¹⁰ Mem dị yira onhaghanhạn ooḅi opoghom  mọ kụ owilhẹ ooḅaghamhiạn ghan aloor ilọ araraạr orolhọm, yira kotue ni okuphom owol mọ aZihova kamiteom ni ungọ iyira. (Bạl Psalm 37:5; 1 Pit. 5:7) Tuutughiạn ilọ igbagarạ asidọl phọ ogoolhạ bọ siphẹ  ekpịgh phọ 5. Eeni k’aḍio phọ, aZihova asighẹ uw-emhụ eghunotu obobọ oye dị usighẹ aani iyira oḍighi kụ rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh omhoọgh araraạr orolhọm. Kụ eḍighi maạr dị uw-emhụ eghunotu phọ u/tue mun obobọ yira moroph oḍighi ayira, aZihova kasighẹ ni enhọn eten amiteom ongoọm ghan ayira raraạr orolhọm. Yira okuphom ni owol ipẹ phọ. Uguạ ooḅeghiọn enhọn iyaạr dị ooḅi opoghom mọ uromha iyira mọ ku/ḍighi.

11. Odaphạn Matiu 7:1, 2, aZizọs uḅenhị iyira mọ oghel oḍighi eeghe, kụ eeghe kụ iḍighi kụ eḍighi bọ ipaanhaạn?

¹¹ Bạl Matiu 7:1, 2. AZizọs alhegheri ni mọ abuphẹ ronaghanhạn bọ nyodị u/munughan, kụ iḍighi kụ kogbon ghan ni sipiomạn abunhọn. Lọgh elhegh mọ odị aḅẹm mọ: “Kee/gboonaan iiruẹn bunọn.” Eeni yira rokparaghạ ni oḍighi idị yira koo/gboonaan iiruẹn bumor r’abumarani phọ. Toroboiperolbọ, eeni amem yira ropiọm ghan ni. Eḍighi maạr dị yira owạ omhiịn mọ yira ropogh ghan sipiomạn abunhọn, pọ yira koḍighi ika? Naghanhạn Zizọs kụ akparaghạ oḍighi idị nạ kaa/gboonaan iiruẹn bunhọn.

12-13. Ika kụ idị ogbirima ghan ipẹ aZihova aphogh ghan bọ Uw-emhạ phọ Devid kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghel oogboonaan abunhọn iiruẹn?

¹² Yira kotue ni omooghọm suọ esi ogbiran ilọ eḍeenhaan phọ aZihova. Odị ragbon ghan imạ araagharạ awe. Yira umhiịn iphẹn phọ esi ipẹ odị azoọm bọ Uw-emhạ phọ Devid, opọ aḍighiyogh bọ ni igbogh ikarạph. Esi omaạm, odị alhe emhạ r’aBath-sheba, kụ aḅilhẹ aḍighi idị oghiigh olom mọ. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Kụ iphẹn phọ ikọm ni iiḅaghamhị engọ Devid, eghunotu phọ odị, r’abueriphọ anmariịr phọ odị. (2 Sam. 12:10, 11) Enhọn amem, aDevid o/ḍeenhaan mọ onọ abeḍenhọm ni aZihova, esi ongọ itọ mọ oghị ogbiighi onhụ abạl awe eghạm mọ Izrạl, iyaạr dị aZihova u/tom. Eeni ophoophe aloor r’oḍuom olhoghi ḍita awe eghạm mọ odị kụ inyu bọ nyodị oḍighi iduọn phọ. Eeghe kụ iḍuạ emite? Awe Izrạl dị romạn 70,000 kụ umhugh loor ezẹgh!—2 Sam. 24:1-4, 10-15.

¹³ Mọ nạ urọl epẹ Izrạl mem mọ amuphẹ phọ, nạ mupoghom Devid eeghe ekpeḍien? Nạ musophonhaan ni nyodị ooruẹn mọ o/kpeanhaạn dị aZihova kasạr abilhenhaạn ḍughụm? AZihova o/ḍighi idiphọ, agbon ghụn imạ araraạr dị aDevid maḍighi ghan ḅilhẹ r’ipẹ odị akiton bọ k’ekpom, bịn asạr awilhenhaạn igbogh ikarạph phọ aDevid. AZihova alhegheri ni mọ aDevid apomhoghiạn ni nyodị agey, kụ rawạ ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Olhoghi anạ o/ḅaạl omhoọgh Enhaạn dị ragbon ghan ghụn imạ dị yira oḍighi?—1 Ki. 9:4; 1 Chron. 29:10, 17.

14. Eeghe kụ keloghonhaạn ḍighaạgh Kristẹn oghel oogbonhaan ghan iiruẹn bunhọn?

¹⁴ Eḍighi maạr dị aZihova kụ alhọgh ni elhegh mọ omhạr awe u/munughan, pọ ewạ kẹn dị yira kolọgh aani elhegh mọ yira u/munughan, kụ ogbon imạ araagharạ abunhọn. Redugh ghan ni omhiịn ariisi dị awe opiomạn kụ oḍaghạ abidị. Toroboiperolbọ, oye dị rawạ otuughaạny aZihova rakparaghạ ghan ni ooḍikuan r’abunhọn etigheri e/munughan phọ abidị. Mem dị oye u/legheri idị iyaạr emhạn maạr, atue ni aḅeerom atoph eḍighi maạr lọ i/kạr inighẹ anyụ r’anyụ. Idiphọ aZihova r’aZizọs, kparipẹ rogbon asipiomạn abunhọn ogbon ghụn imạ araagharạ phọ abidị.

15. Ika kụ idị ooḅeghiọn ghan asidọl awe kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh dị yira ko/kem osophonhaan bidị ooruẹn?

¹⁵ Eeghe kụ edị yira koḅilhẹ oḍighi, pidị yira  ko/gbon ghan sipiomạn abunhọn ḅilhẹ r’oḍaghạ yogh abidị? Kparaghạ ghan ootughiạn araraạr phọ bidị osoman bọ. Tuutughiạn ilọ eḍeenhaan phọ ephẹn. Ḍiniin aḍio epẹ otu iiḅereghị phọ, aZizọs amhiịn uw-ekulhom ekpukelhe anhịr dị alhọgh iyạl ikpirikpirị ikpoki siphẹ eekoom mọ. AZizọs o/ḅẹm mọ: “Uḍighi ika kụ odị o/lhọgh bọ opuemhi pạ?” Kparipẹ r’ogbon onhụ ikpoki phọ anhịr phọ alhọgh bọ, aZizọs agbon ghụn iyaạr phọ enyu bọ anhịr phọ ḅilhẹ r’adọl phọ odị, kụ asẹph nyodị esi ipẹ odị aḍighi bọ.—Luk 21:1-4.

16. Yira otuughạ eeghe esi aVeronica?

¹⁶ Eḍeenhaan onyọ umarani dị oghol mọ Veronica ketue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn idị emhạn maạr olhọgh ghan elhegh sidọl abunhọn. Siphẹ ookpomhoghan phọ abidị, oniin anhịr arọl li dị oọny odị r’odị bịn kụ odi ghan otu. AVeronica aḅẹm mọ: “Ighịgh esi amhị mudị bidị ro/pinom aani ghan bin raraạr dị roḍighi siphẹ ookpomhoghan phọ. Kụ mị aḍaghạ ghan bidị. Kuolọ ḍiniin aḍio onhiin phọ r’amhị umite ni epẹ erugh phọ, kụ odị amhiigh oghaạph ipaanhaạn phọ odị asoman bọ loor iduọn oọny phọ odị amhoọgh bọ iiḅaghamhị epul. Odị akparaghạ ghan ni oḍighi ipẹ odị katue bọ omhoọgh araraạr orolhọm ḅilhẹ r’onhighemhị asiya phọ abidị r’aZihova. Loor esi e/moon oọny phọ odị, eeni amem idughanhaan ghan nyodị oghị ituughạ onhọn ookpomhoghan.” AVeronica aghaạph akureriom mọ: “Mị u/legheri mọ iphẹn kụ idị adọl ekparanhaạn  nyodị. Nyiidiphọ, mị rasereghiạn ghan kaḅilhẹ alhọgh eegu umarani phọ ophọn phọ, loor esi iboom ikuph phọ odị ralọgh bọ okumu aZihova.”

17. Eeghe iyaạr kụ edị aJems 2:8 iḅenhị iyira oḍighi, kụ ika kụ idị yira kotue bọ oḍighi iduọn phọ?

¹⁷ Yira koḍighi eeghe eḍighi maạr dị yira omhiịn mọ yira mosophonhaan iiruẹn onyọ umor obobọ umarani? Yira ku/bulha mọ ewạ dị yira kopomhoghiạn bumor phọ ayira. (Bạl Jems 2:8.) Yira kotue kẹn ni ozu ekpom ayira oḅenhị aZihova, olọm olhoghonhaạn aḍighaạgh pidị yira koo/gboonaan ghan bunhọn iiruẹn. Oḅarạm isiphẹ, yira kotue ni oḍighi idị eḅọph r’iiḅereghị phọ ayira esi owạ ghan amem ooḍikuan r’oye phọ yira momhiigh bọ roḍaghạ. Ipẹ phọ etue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okạr olhegheri odị. Yira otue ni olọm orelhean odị epẹ erugh phọ obobọ oru aani k’ayira olhe eḍien. Mem dị yira olhegheri umor phọ ayira agey, yira kotue ni otuughaạny aani eḍeenhaan phọ aZihova r’aZizọs esi owạ ghan imạ araagharạ onyọ umor phọ. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira ronaghanhạn ni itọ phọ ooḅi opoghom mọ angọ bọ mọ kuu/gboonaan ghan iiruẹn bunhọn.

18. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira ronaghanhạn ni eḍọgh ooḅi opoghom mọ?

¹⁸ Idiphọ iyool igạ renaghanhạn ghan bọ eḍọgh opoghom, abudaphạm mọ aZizọs ronaghanhạn ghan eḍọgh phọ odị. Eḍighi maạr dị yira olhọgh ikuph oghel ooḅaghamhiạn aloor ilọ araraạr orolhọm ḅilhẹ r’oghel oogbonaan iiruẹn bunhọn, aZihova r’aZizọs kosẹph ni ikuph phọ ayira. Mughumọ yira oḍighi buọ “aḍibạm aḍita” phọ obobọ “inọn iyooI,” oghiọm ni ghisigh onhaghanhạn ghan eḍọgh ooḅi opoghom mọ. (Luk 12:32; Jọn 10:11, 14, 16) Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn, yira kooḅeghiọn iyạl araraạr dị aZizọs aḅenhị budaphạm mọ odị oḍighi.