Odẹ r’onhiin amhị ulhegheri igey phọ igbo asiạ phọ 1920, bidị umhiinhạn ni siẹn igey phọ kụ aalhạn bọ. Umhạr imhị lhạ phọ 1939. Yoor urọl ghan England eghoroghọr amhị, kụ mị adạph ghan odẹ r’onhiin amhị aghị ituughạ, esighẹ r’ekị bịn mị aḍigh aani Theocratic Ministry School phọ. Mị aatughiạn ni mem mọ mị angọ bọ oḅẹl oghaạph phọ amhị, mị udạgh anyụ igbe pidị mị atue amiịn aani ḍita phọ ronaghạn bọ oghaạph phọ amhị. Mị umhạn odiiny asiạ bịn, ḅilhẹ oḅio amhị o/phọ mem mọ mị amhiịn bọ sirisigh aḍita awe phọ.

Oḍighi idị mị kakaạph aani ghan iyaạr epẹ erugh phọ, odẹ amhị agẹ ghan ipẹ mị kakaạph bọ alhọgh opoḍi aḍinyạ kụ mị apạm akimọm epẹ erugh phọ. Mị umhạn ophaanyạ asiạ bịn eḅẹl amem dị ogina amhị aghị akar eghuugh. P’eeghe idị olhoghi amhị aḅaạl mem mọ uwotu phọ aạl bọ ḍinyạ phọ amhị bịn asighẹ ḍinyạ phọ oghol bọ mọ “Let God Be True”! Mị ughiil li aḅulha epẹ oḅodo phọ oḅenhị odẹ amhị. Oghị ghan epẹ erugh phọ r’ituughạ phọ ingọ ghan imhị ibo eḅilhẹ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh obughẹ aḍiḅeraạn phọ mị amhoọgh bọ okumuan aZihova oomo amem.

Mị ukạr aphomhoghiạn igey aBaibul phọ iboom mem dị odẹ amhị aḍighi idị ungọ aani ghan imhị Watchtower phọ. Mị ukuọm ghan loor kụ aạl torobọ amem lọ osighẹ ophọn amhị uruom imhị. Bịn oḍuomolhoghi phọ amhị esi aZihova akpạr, bịn mị aḅọgh loor amhị angọ nyodị.

Lhạ phọ 1950, eghunotu phọ ayoor ughị aani asemblị phọ oghol bọ mọ Theocracy’s Increase, epẹ New York. Kụ Thursday, August 3, emhuoghaạph aḍio phọ iḅẹm mọ “Missionary Day.” Ḍio phọ aḍiphẹ phọ, Umor phọ Carey Barber, opọ akumuan aani bọ siphẹ Aloor Phọ Repogh Bọ, kụ angọ oghaạph oḍiiny amuụm mọ. Odị ropuru iyạl phọ asipuru phọ buphẹ koḍiiny bọ muụm mọ, bịn mị amheerạ aphagharanhaạn mọ, “Ii!” Mị umhạn 11 asiạ, mị ulhoghoma  ni mọ mị magbatạn ephigh edạ. Toroboiperolbọ, mị ughiilhaan ni osuma isiphẹ amuụm mọ loor esi dị mị ko/mhaạr ilọ omhughị. Umor odẹ amhị kụ uphạm imhị asoorom siphẹ amuụm mọ kụ uḅenhị imhị mọ iiḅaghamhị i/lo. Ikạr kụ eegborion, aruwol amhị i/ti ude amuụm mọ. Abumor phọ ku uphạm imhị; oniin siphẹ phọ uḍiinye imhị muụm mọ kụ onhọn uphoophe imhị aphunhe siphẹ olhoghi amuụm mọ. Kụ emhiigh k’aḍio phọ aḍiphẹ phọ emhạn bọ maạr iboom esi amhị, aZihova akiọm ni ghisigh r’asele ghan reten phọ amhị.

Mem mọ mị amhạn bọ sekondrị skul, mị uwạ ghan okọy eten, kuolọ abutughemhiạ amhị uroma imhị oghị ogbogh askul. Mị umheel li aḍighanhaan ikpaarioghọm mọ abidị bịn mị aḍigh ogbogh askul phọ; toroboiperolbọ, i/bia bịn mị alhoghoma mọ ogbon askul phọ kekọm idị mị kaaphoọm siẹn igey phọ, kụ mị asopha owilhẹ askul phọ. Mị uuḅereghị ni aḅenhị aZihova kụ r’olhọgh eegu mị ugẹ ni ḍinyạ aghiọm butughemhiạ phọ mọ mị kabilhẹ askul phọ eekunha aḍiḅẹl alhạ phọ. Mị ukpasaghị ni oomo oḍuomolhoghi amhị esi aZihova, kụ amhiigh okọy eten.

Mị umhiigh rukumuan oomo amem mọ July 1957 epẹ Wellingborough. Mị ulhọm ni buniin abumor siphẹ Olạ Agadạ phọ aLondon mọ uḍeenhaan imhị okọy eten dị asilor dị mị kadạph aani ghan. Bidị uḍeenhaan imhị Umor phọ Bert Vaisey, odị utughemhị ni imhị ibadị araraạr, ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh omhoọgh egey edeọm omite ghan epẹ erugh phọ. Ookpomhoghan phọ ayoor amhoọgh ghan odiiny abumarani dị asiạ phọ meghị ni anyụ, ḅilhẹ r’Umor phọ Vaisey r’amhị. Ookolhobian ghan oḅilhẹ ophinhom aani ghan abin oomo ituughạ phọ ingọ imhị ibadị aroopoogh okpasị oḍuomolhoghi phọ amhị esi aZihova ḅilhẹ r’oghaạph omiteom omheeraam mọ amhị.

Mị romite ekula amem ikoli dị usophonhaan imhị loor idị mị u/meera ukị rukumuan abuọ eghạm mọ, bịn mị azuan umarani phọ Barbara, onyọ okọy eten dị agbatanhaạn. Kụ yoor aalhạn lhạ phọ 1959, kụ yoor osopha oghị okumuan atorobọ ekpisi dị ookpomhoghan phọ omạ. Eḅẹl amem mọ usighẹ iyoor oghị Lancashire, epẹ England, igbo esiinyọm mọ r’epẹ erumuḍio phọ remeel ghan bọ. Reteẹny January 1961, bịn umhạgh imhị oghị aani aKingdom Ministry School dị katọl oniin unwanyụ siphẹ Olạ Agadạ aLondon. Eekunha askul phọ bịn umạ imhị oḍighi opoghom eghir, iḍighi ni iikia esi amhị. Esi iyạl awiki mị urọl ḍighaạgh opoghom eghir dị asilor epẹ egbogh emhạ phọ Birmingham, kụ omheera mọ aBarbara aru arọl r’amhị. Bịn yoor oḅulha epẹ usighẹ bọ iyoor oghị, epẹ arokool phọ aLancashire r’aCheshire.

Mem dị yoor oghị ophooghian unwanyụ August 1962, aḍinyạ iḅuạ ni epẹ olạ agadạ phọ eru iteẹny iyoor, kụ yoor ophogh bọ, iḅaramaạm sifọm aSkul aGilead! Yoor ughol li emhụ iphẹn phọ ooḅereghị, kụ aBarbara r’amhị oogborion ogeeghị sifọm mọ oḅulhemhi epẹ olạ agadạ phọ. Oogh unwanyụ reten, bịn yoor onyeenhe Brooklyn, New York, omhunhenhiom 38 ekụ askul aGilead phọ, ituughạ aBaibul dị esighẹ ḍioph arunwanyụ.

Ituughạ askul aGilead phọ itughemhị ni iyoor ibadị araraạr ilọ aBaibul phọ r’ookpomhoghan phọ Enhaạn, ḅilhẹ r’ilọ abumor r’abumarani oomo isiẹn aḅirinhi phọ. Mị umhạn 24 asiạ kụ anhịr amhị  amhạn 23 asiạ mem mọ opọ phọ, esi iduọn phọ yoor utuughạ ni ibadị araraạr ḍighaạgh abueriphọ abuọ ekụ phọ. Mị ughelhọm ni eepoogh okumuan ghan r’Umor phọ Fred Rusk torobọ aḍio, odị aḍighi aani oniin otughemhiạ phọ ayoor. Eniin iyaạr ituughạ dị odị aghaạph ghan alhọgh iiphaghamhiọm pọ ongọ ghan oroma dị aaleeny, iduọn phọ pọ, oroma dị akạr akpasị siphẹ aBaibul phọ. Abumor dị okạr osilor kụ utughemhị ghan bọ iyoor, idiphọ Umor phọ Nathan Knorr, Frederick Franz, r’aKarl Klein. Kụ yoor anmụny askul phọ utuughạ ni ibadị araraạr esi eḍeenhaan osooromhi aloor Umor phọ A. H. Macmillan, utughemhị bọ iyoor ipẹ aZihova alhoghonhaạn bọ ḍighaạgh we phọ odị siạ phọ bidị osoman bọ iiḅaghamhị phọ emhiigh bọ 1914 kụ eghị eteẹny emhiighom a1919!

Reteẹny bọ mem mọ askul phọ kamineen bọ, Umor phọ Knorr aḅenhị ni Barbara r’amhị mọ usighẹ iyoor rokị Burundi, eelhe Africa. Mem mem mọ bịn yoor okem oghị epẹ alaibrị aBetẹl phọ ophogh isiphẹ aYearbook phọ onhụ abukaaphọm dị odi Burundi mem mọ amuphẹ phọ. Yoor u/miịn esi dị ogẹ onhụ abạl abukaaphọm eelhe phọ aBurundi, kụ eḍigh iikia esi ayoor! Iduọn phọ pọ yoor rokị eelhe dị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ko/si, kụ yoor kẹn u/kạr ulegheri ilọ Africa. Muạ, iḅio ayoor ikaph ni! Kụ yoor rooḅereghị bịn emalaạm.

Epẹ emhoom ekpisi phọ, oomo araraạr ikạr kụ egbatanhaạn r’ipẹ yoor momhiịn ghan bọ—oku aḍio phọ, iḍighinhom araraạr awe phọ, ḅilhẹ r’onhụ aḍiaḅạ phọ. Nyiidiphọ, ewạ mọ yoor utuughạ French. Imhoghi kẹn mọ yoor uwạ esi orọl. Iyạl aḍughulotu reten mem mọ yoor osi bọ, oniin odị r’ayoor orọl ekụ askul aGilead phọ, Harry Arnott, agbatanhụ ni ophogh ayoor mem dị raḅulha ekool arukumuan odị epẹ Zambia. Odị ulhoghonhaạn ni iyoor ḍighaạgh owạ esi orọl, epẹ kụ iḍighi eḅẹl esi dị yoor orugh mem mọ yoor oghị bọ rukumuan amisonarị phọ ayoor. I/bia bịn abuọ itooghị ekpisi phọ omhiigh osophoghom ayoor, loor esi dị bidị u/kạr ulegheri ilọ Abugbaanhaạn AZihova. Obọ yoor momhiigh rokelhọm rukumuan phọ ayoor, bịn itooghị phọ uḅenhị iyoor mọ yoor u/moọgh ḍinyạ dị eḍeenhaan elhiom orọl epẹ phọ okumuan. Dị eeph ni, yoor uḅuạ ni oghị enhọn eelhe, yoor uḅuạ oghị Uganda.

Oḍuom olhoghi aZihova kụ ilhoghonhaạn bọ iyoor ḍighaạgh okpạr opu oghiilhaan mem mọ yoor rokị bọ oḍigh Uganda dị visa yoor u/moọgh. Oniin onyọ umor olọ aCanada dị akumuan ghan ekpisi dị ewaạm mọ ebụgh epẹ Uganda kụ amhiigha loor aghaạph ilọ adọl phọ ayoor aḅenhị buọ itooghị  phọ odi ghan bọ siphẹ okụ phọ ropogh ghan bọ we, kụ ungọ iyoor runwanyụ dị yoor kotọl kụ oḍighi yogh rinyạ avisa phọ ayoor. Iphẹn phọ iḍighi idị yoor olhegheri mọ aZihova akạr ri rulhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh.

Asidọl ephẹn emhoom ekpisi oḍighi phọ ayoor ikạr kụ egbatanhaạn r’ipẹ aBurundi phọ. Momhiigh ni oghaạph ilọ Omhạr phọ ephẹn phọ, kuolọ 28 Abugbaanhaạn bịn kụ odi oomo eelhe phọ. Ephẹn emhoom ekool phọ ephẹn phọ, yoor uzuan ni ibadị awe dị roḅạ aḅekeeny. Toroboiperolbọ, ibia bịn yoor omhiịn mọ orue olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ omhoọgh bọ ḍiḅeraạn igey phọ, pọ emoghi ni dị yoor konaghạn aani ghalhamọ r’oniin onhụ ekpisi phọ. Yoor umhiigh rukumuan oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ epẹ Kampala, ekpisi dị oḅạ ghan onhụ dị oghol mọ Luganda, kụ yoor osopha otuughạ onhụ phọ opọ phọ. Isighẹ ni iyoor ibadị asiạ orue osilor, kuolọ ikạr kụ elhoghonhaạn ḍighaạgh rukumuan phọ ayoor, yoor umhiigh ni onhaghanhạn araraạr phọ ipẹ ewạ bọ dị buphẹ yoor rotughemhị ghan bọ Baibul phọ kolegheri! Kụ bidị phọ kẹn ni ughunyon ni rokpom mọ abidị omhiigh oghaạph omiteom ipẹ bidị olhoghoma bọ ilọ araraạr phọ bidị rotuughạ bọ.

Yoor umhoọgh ni ibo esi ozuan ibadị awe dị osooromhi loor onhaghạn igey aBaibul phọ yoor otughemhị ghan bọ. Kụ yoor uḅilhẹ ni omhoọgh enhọn eepoogh dị elhegheri bịn ebughẹ ibo phọ ayoor,—eepoogh oghiighị arikpisi kirokirọ siphẹ oomo eelhe phọ. Eeḍiạn iiḅakiọm olạ agadạ phọ aKenya, yoor umhoọgh ni eepoogh “oghị owaaghị arikpisi kirokirọ” dị emhoghi mọ abukọy eten dị ogbatanhaạn oghị omhiighom oghaạph Omhạr phọ. Ibadị amem yoor uzuan ghan ni igoni ḍighaạgh awe dị kekulha ko/zuan Bugbaanhaạn AZihova, bidị ulhọgh ghan ni iyoor otu kụ uukolhobianhaan ghan iyoor eḍien.

Enhọn erelhe oghị owaaghị arikpisi phọ irọl li. Mị uḍigh ni atren ephẹn Kampala, erelhe iyạl aḍughulotu aghị asi esiḍia aMombasa epẹ Kenyan, kụ mị aḍigh unwunyarụ aghị Seychelles, ekpisi arukpu ogbo Indian Ocean phọ. Onyebel roten siạ phọ 1965 kụ eghị eteẹny 1972, aBarbara udạph aani ghan ni imhị kụ yoor ogbor ghan oghị oḅilhẹ ophogh ilọ araraạr rekị epẹ Seychelles phọ. Mem mọ amuphẹ phọ, iyạl abukaaphọm dị okelạn ni bịn kụ urọl ghan epẹ phọ, bidị uḅọph ni bịn oḍighi eniin egu, esighẹ rekị bịn oḍighi ookpomhoghan. Enhọn odọ “erelhe oghị owaaghị arikpisi” phọ isighẹ imhị eghị epẹ Eritrea, Ethiopia, ḅilhẹ r’aSudan omhiịn abumor phọ.

Epẹ Uganda phọ, adọl itooghị phọ inmia ni ekperenhom bịn, mem dị oḅian amite igbo abuọ eghạm mọ. Asiạ phọ edaphạn bọ iphamhạm ni oghiilhaan, kụ itughemhị imhị iyaạr phọ eḍighi bọ kụ ekpẹ bọ ni odaphạn itọ aBaibul phọ eḅẹm bọ mọ “isogh ilọ aSiza engọ Siza.” (Mạk 12:17) Eniin amem, utọ ni mọ oomo aruuruen dị oḍighi buọ enhọn eelhe dị odi Uganda oghị ogeeghị siḍien abidị siphẹ aruutu iḍiil phọ etuman bọ bidị. Mem mem mọ bịn yoor udaphạn ni ipẹ phọ. Iphurukpu asiḍughulotu reten, yoor odi olhoghi amoto epẹ Kampala, bịn abuọ iḍiil oru uteẹny imhị r’onhọn onyọ amisonarị, kụ iḅio ayoor emhiigh okaphagh. Yoor uukpereghaan ni agey! Bidị uḅẹm mọ yoor abuọ iḅiligha, kụ usighẹ iyoor oghị epẹ ogbogh otu iḍiil phọ kụ yoor omhiigha loor oghaạph oḅenhị bidị mọ yoor asimisonarị. Oomo ikuph dị yoor olhọgh oghaạph oḅenhị abidị mọ ogeeghị aani ni siḍien ayoor otu iḍiil, i/ḅọph. R’asilaagbạ, uḅilhẹ ni usighẹ iyoor onyeenheom epẹ otu iḍiil phọ yoor ogeeghiạn bọ. Toroboiperolbọ, yoor useere ni ekpom mem mọ onyọ iḍiil phọ opọ arọl bọ mem mọ yoor oghị bọ ogeeghiạn umhiịn bọ iyoor, kụ atọ aḅenhị mọ useere iyoor mọ yoor mogeeghiạn ni!

Siiḍio phọ ipẹ phọ, yoor ugbor ghan ni osoman igbagarạ asidọl riisi dị abuọ eghạm kụ omhereghạ, ekạr ekpaariọm mem dị yoor ozuan buọ eghạm dị  mophughọl miim iboom. Toroboiperolbọ, mem lọ eḍighi iduọn phọ yoor uuḅereghị ghan ni kụ olhoghoma ghan eephọ olhoghi, iduọn omheera ghan bọ ni mọ yoor uten. Dị eeph ni, lhạ phọ 1973, utọ ni mọ oomo aruuruen asimisonarị dị odi Uganda oghelheghu.

Uḅilhẹ ni onme eepoogh arukumuan phọ ayoor. Egi phọ ephẹn phọ, usighẹ iyoor oghị Côte d’Ivoire, eelhe aWest Africa. Ophọn phọ onhọn oboom onmia esi ayoor: yoor kotuughạ imhoom iḍighinhom araraạr, oḅilhẹ omiigh oḅạ aFrench, ḅilhẹ r’otuughaạny abunhọn asimisonarị eelhe kirokirọ! Toroboiperolbọ, yoor umhiịn ni ḍighaạgh phọ aZihova, idiphọ awe dị osooromhi loor kụ rowạ igey phọ onhuụn bọ omhegheron oru esi iiḅi iinhaghạn phọ. Iyạl phọ ayoor umhiịn ni ipẹ okpasị ghan oḍuomolhoghi esi aZihova esele ghan bọ reten phọ ayoor.

ONMIA ASIDỌL PHỌ

Kụ usighẹ iyoor oghị okumuan siphẹ Betẹl epẹ London, kụ ezẹgh akansạ phọ aBarbara ilhoghorị ghan bịn, esighẹ rekị bịn odị amhugh. Eghunotu aBetẹl phọ ulhoghonhaạn ni imhị ḍighaạgh iboom. Oniin olom r’anhịr nuụn, ukạr kụ ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh oghiọm aghisigh oḍuom ghan olhoghi aZihova. Esighẹ rekị bịn mị azuan umarani phọ Ann dị rakumuan ghan ekulha amem siphẹ olạ agadạ phọ, ḅilhẹ dị makumuan ni idiphọ okọy eten dị agbatanhaạn. Kụ arukumuan phọ odị ekạr eḍeenhaan mọ odị apomhoghiạn ni aZihova agey. Umarani phọ Ann r’amhị aalhạn lhạ phọ 1989, kụ k’asiạ phọ yoor rokumuan ghan siẹn olạ agadạ phọ aLondon.

Emhiigh k’alhạ phọ 1995 kụ eghị eteẹny 2018, mị maghelhọm ni eepoogh okumuan ghan idiphọ omeerạ enye emhụ agadạ phọ (ughol ghan mọ opoghom eelhe), mị maghiighị ni reelhe dị remạn ni 60. Kụ torobọ eelhe dị mị aghị, mị ramiịn ghan ni reḍeenhaan dị remạ ghan mọ aZihova rasẹph ghan ni rebenhẹ phọ odị etigheri sidọl kirokirọ.

Lhạ phọ 2017 eniin erelhe ayoor isighẹ imhị eḅulhemhi Africa. Olhoghi amhị aḅaạl li ophạm Ann oghimọm Burundi idiphọ eḅẹl amem, kụ iḍigh ni ḍiigu esi iyạl phọ ayoor omhiịn onhụ abạl awe phọ moḍigh bọ siẹn igey phọ! Ekool phọ epẹ mị akạr ghan bọ aḅuạ otu agbạ otu lhạ phọ 1964, kụ edị olhọgh imạ otu aBetẹl phọ, kụ abukaaphọm dị ropel li 15,500 kụ odi oomo eelhe phọ.

Olhoghi amhị aḅaạl li mem mọ ungọ bọ imhị edeọm erelhe a2018 phọ, siphẹ aḍikoọl areelhe phọ mị umhiịn ni Côte d’Ivoire. Mị aghị bọ asi Abidjan, ekpanhạ emhạ phọ, ighịgh esi amhị mudị mị masi emhạ amhị. Mem mọ mị rapogh bọ sifon nomba abuọ aBetẹl phọ, mị ulhọgh ni elhegh ḍien oye phọ odi bọ osoph phọ atuman bọ opọ mị katọl bọ, ughol mọ, Sossou. Mị uḅẹm mọ ophọn oye phọ makumuan ghan bọ ni idiphọ opoghom eephugh epẹ Abidjan. Kuolọ iḍighi opiomạn. Iḍighi onhọn aSossou—iduọn phọ pọ oọny odị.

AZihova amhunhenhi ni oguan phọ odị. Ipaanhaạn phọ mị akaran bọ mekạr kụ itughemhị imhị mọ eḍighi maạr dị yira okpasaghị oomo oḍuomolhoghi ayira esi aZihova, odị kakạr kụ aselhe reten phọ ayira. Nyiidiphọ, yoor okạr kụ ropogh koghiọm ghisigh orelhe eten dị eekunha i/lo mun mem dị aḍiroọr omhoom aḅirinhi phọ keḅaạl bọ.—Prov. 4:18.