1. Eeghe kụ eniin ephigh phọ amuḅọph phọ odi bọ siẹn eghunotu phọ aZihova?

OLHOGHI ayira aḅaạl agey iduọn yira odi aani bọ siẹn eghunotu phọ aZihova. Eeghe kụ iḍighi kụ eephọ r’amuḅọph edi bọ siẹn igbo awe phọ aZihova? Eniin ephigh phọ pọ, oomo phọ ayira rolọgh ghan ni ikuph omhiịn mọ yira olọgh ni eegu iikolhobian aruw-emhụ phọ aZihova amiteom bọ siẹn ookpomhoghan phọ. Okạr oghaạph, mem dị yira okạr onhaghanhạn ipẹ aZihova adẹ bọ iikolhobian aruw-emhụ phọ ḅilhẹ r’ipẹ odị raaḅakị bọ ookpomhoghan phọ, kụ edị amuḅọph phọ ayira kabụgh agey.

2. Yira kopanyanhaạn eeghe asipuru siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

² Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn olegheri we dị omhoọgh iikpọ siẹn ookpomhoghan phọ. Yira kooḅeghiọn kẹn ni sipuru phọ iphẹn: Eeghe kụ oḍighi abumarani phọ siphẹ ookpomhoghan phọ? Eḍighi ni inẹ mọ torobọ onyọ umor kụ aḍighi uw-emhụ atorobọ onyọ umarani ḍughụm? Eḍighi ni edị iikpọ phọ ikumor awe ookpomhoghan phọ omhoọgh bọ ophogh abumor r’abumarani phọ eḍighi iniin phọ iikpọ phọ uw-emhụ eghunotu amhoọgh bọ ophogh anhịr odị r’ibạm anmụny phọ odị ḍughụm? Uguạ, ophụr ooḅeghiọn ipẹ yira komiịn ghan bọ bumarani phọ ayira.

3. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh obughẹ ipẹ yira rosereghiạn bọ oḍighi phọ anmariịr phọ roḍighi bọ siẹn ookpomhoghan phọ?

³ Yira rosereghiạn ni ikuph phọ abumarani phọ ayira olhọgh bọ ophogh arughunotu phọ abidị, ogbeelhom aani iiḅi iinhaghạn phọ, ḅilhẹ r’obakị ookpomhoghan phọ. Ooḅeghiọn eten phọ epẹ aZihova r’aZizọs omhiịn bọ bumarani phọ ketue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh obughẹ ipẹ yira osereghiạn bọ bidị. Yira kotue kẹn ni ozoọm ghan bidị egey eten esi ooḅeghiọn ipẹ aPọl azoọm ghan bọ nmariịr.

4. Ika kụ idị aBaibul phọ aḍeenhaan mọ aZihova amaghamhị ni maạr nmariịr idiphọ alhephiri?

 ⁴ ABaibul phọ aḍeenhaan ni mọ aZihova amaghamhị ni maạr nmariịr idiphọ alhephiri. Esi omaạm, aBaibul phọ agananamhi ni mọ mem oḅẹl okuron asiạ phọ aZihova angọ ni uwaloor iigbia phọ odị nmariịr idiphọ odị angọ bọ lhephiri phọ, aḅilhẹ anyaamhị bidị oḍighi iiḍaạny idiphọ oḅạ arunhụ kirokirọ. (Iiḍighi 2:1-4, 15-18) AZihova asagharạn aani ni nmariịr uwaloor iigbia phọ, ogheel aani epẹ k’akẹ otooghị r’aKraist. (Gal. 3:26-29) Anmariịr r’alhephiri kụ komoọgh ni iikpiạ aghuḍum k’agee-pọ siẹn ade phọ. (Ogan. 7:9, 10, 13-15) Kụ anmariịr r’alhephiri kụ edị ongọ bọ ni oḍighi ogbạ ikpo onhụ phọ ḅilhẹ r’otughemhị. (Mat. 28:19, 20) Esi omaạm, aḍinyạ Iiḍighi phọ ekaạph ni ilọ onyọ umarani dị oghol mọ aPrisiIiạ. Odị r’olom mọ odị AkuiIạ, ugbạ ni oogholhomhi igey phọ oḅenhị oniin oye dị oghol mọ aPolọs. Oye phọ ophọn phọ alhegheri iyaạr agey.—Iiḍighi 18:24-26.

5. ALuk 10:38, 39, 42 egananamhi eeghe ilọ eegu phọ aZizọs alhọgh bọ nmariịr?

⁵ AZizọs alhọgh ghan ni eegu aḅilhẹ aghuenhi ghan nmariịr. Odị o/daphạn ghan idighinhom araraạr aFarisi phọ, ophogh ghan bọ nmariịr osooromhi ḅilhẹ kẹn u/ḅaanhaạn ghan bọ bidị esi ogbo, kụ esugha oḅẹm mọ oghaạph igẹ iigbia phọ oḅenhị abidị. Kparipẹ ghụn ni, odị aḅarạm ghan ni nmariịr mem dị odị rakaạph ilọ araraạr iigbia dị eḍiinyan agey, mem dị odị rakaạph kaḅenhị bumatuạn phọ odị. * (Bạl Luk 10:38, 39, 42.) Odị amheera kẹn mọ anmariịr odạph aani nyodị siphẹ oḍighi iphelhegbeel phọ. (Luk 8:1-3) AZizọs aḅilhẹ kẹn angọ bidị eepoogh ogbeelhom oḅenhị abutelhedom mọ odị mọ moḅeton nyodị siphẹ aḍuugh phọ.—Jọn 20:16-18.

6. Ika kụ idị aPọl aḍeenhaan mọ onọ alọgh ni eegu nmariịr?

⁶ Otelhedom mọ aPọl aghiọm ni olhoghi Timoti mọ aghuenhi ghan nmariịr phọ. APọl aḅenhị nyodị mọ, odị “asighẹ ikumor anmariịr phọ idiphọ aburunhiin” ḅilhẹ “risina-anmanyaạn phọ idiphọ abumarani” odị. (1 Tim. 5:1, 2) APọl alhoghonhaạn ni iboom ḍighaạgh Timoti oḍighi okpokolo onyọ aKristẹn, kuolọ odị aghaạph ni amiteom mọ onhiin aTimoti ḅilhẹ r’onhiin oko phọ odị kụ uphụr otughemhị Timoti ‘ḍinyạ iigbia phọ.’ (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Okạr oghaạph, aPọl aagholhogh ni siḍien abuniin anmariịr mem mọ odị agẹ bọ ḍinyạ phọ odị aghiọm ookpomhoghan phọ aRom. Odị o/lhọgh elhegh iiḍighi phọ abidị bịn kuolọ aḅilhẹ kẹn ni asẹph bidị esi arukumuan phọ abidị.—Rom. 16:1-4, 6, 12; Fil. 4:3.

7. Yira kooḅeghiọn nyiidiphọ ighẹn asipuru?

⁷ Idiphọ asiikpịgh phọ yira mooḅeghiọn bọ eghaạph bọ, esi i/lo siẹn aBaibul phọ dị yira kotuạn ootughiạn mọ abumarani phọ kụ usoorom opu bumor phọ. Abumarani phọ ayira omhoọgh bọ ephomhoghiạn ḅilhẹ omhaạr bọ idiphọ onmo inmo okạr kụ rologhonhaạn ḍighaạgh ookpomhoghan phọ agey, ikumor awe phọ osereghiạn ni olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ bidị olhọgh bọ ophophe eephọ r’amuḅọph siẹn ookpomhoghan phọ. Kuolọ asipuru edi ni dị ewạ mọ yira olhegheri ophanyanhaạn phọ. Esi omaạm: Eeghe kụ iḍighi kụ aZihova aḅẹm bọ mọ onyọ umarani akaghạ ghan emhụ odị eeni amem? Eḍighi bọ edị romạ ghan ogina abumor bịn oḍighi ikumor awe ookpomhoghan r’abudị rologhonhaạn ḍighaạgh ikumor awe phọ, iphẹn phọ emạ ni eḍeenhaan mọ torobọ onyọ umor kụ aḍighi uw-emhụ atorobọ onyọ umarani siẹn ookpomhoghan phọ ḍughụm?

8. Odaphạn Efesọs 5:23, atorobọ onyọ umor kụ aḍighi uw-emhụ atorobọ onyọ umarani ḍughụm? Gbạ.

⁸ Eeye kụ ophagharanhaạn phọ! Onyọ umor o/ḍighi uw-emhụ oomo abumarani phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ, aKraist kụ uw-emhụ. (Bạl Efesọs 5:23.) Siphẹ eghunotu phọ, olom mọ kụ uw-emhụ anhịr phọ odị. Obumoọny dị  aḍighi olhephiri oọny dị maḍiiny muụm o/ḍighi uw-emhụ onhiin odị. (Efẹ. 6:1, 2) Kụ siphẹ ookpomhoghan phọ, iikpọ phọ ikumor awe phọ omhoọgh bọ ophogh abumor r’abumarani phọ emoọgh ni esi dị ekpọ ukpe. (1 Tẹs. 5:12; Hib. 13:17) Onyọ umarani dị k/aạl ilhom kụ u/lo mun kodẹ r’onhiin odị, o/lho mun eeḍiạn itooghị odẹ phọ odị. Kuolọ kakiọm ni ghisigh alọgh eegu odẹ r’onhiin phọ odị ḅilhẹ r’ikumor awe ookpomhoghan phọ. Toroboiperolbọ, aZizọs kụ uw-emhụ odị r’oomo alhephiri anmụny phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ.

9. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị abumarani phọ kokaghạ ghan emhụ abidị eeni amem?

⁹ Toroboiperolbọ, etu ni inẹ mọ aZihova mamạ lhephiri anmụny otughemhị ghan r’ophạm iiseeny siẹn ookpomhoghan phọ, kụ odị ko/ngọ aani iikpọ phọ ipẹ phọ nmariịr phọ. (1 Tim. 2:12) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị odị mamạ Zizọs oḍighi uw-emhụ olhephiri oọny phọ—omhaạr ophạm ookpomhoghan phọ odị. Eḍighi maạr dị asidọl phọ ekọm idị ewạ dị onyọ umarani kaḍighi iyaạr dị onyọ umor kụ muḍighi, aZihova aḅẹm mọ onyọ umarani phọ akaghạ emhụ odị. * (1 Kọr. 11:4-7) AZihova o/tuạn osooromhi abumarani phọ kụ atọ bọ iphẹn phọ angọ bidị, kuolọ pidị bidị oḍeenhaan olhọgh eegu buphẹ odị mangọ bọ iikpọ. R’ariphigh phọ iphẹn yira monhaghạn bọ, uguạ ophagharanhaạn nuụn ḍipuru phọ eḅẹm bọ mọ: Iikpọ dị elheeny ika kụ edị uw-emhụ eghunotu amhoọgh dị ikumor awe ookpomhoghan phọ omhoọgh aani?

10. Eeghe kụ iḍighi kụ eeni okumor oye kawạ bọ olhọgh iilhogh siphẹ ookpomhoghan phọ?

¹⁰ Ikumor awe phọ opomhoghiạn Kraist agey, oḅilhẹ opomhoghiạn iyool phọ aZihova r’aZizọs moḅọgh bọ ongọ bidị ophogh. (Jọn 21:15-17) Okumor oye dị raatughiạn ni imạ ḅilhẹ rapogh  ookpomhoghan phọ, atue ni aatughiạn mọ odị maḍighi odẹ siphẹ ookpomhoghan phọ. Odị atue ni agbiighi mọ, eḍighi bọ edị uw-emhụ eghunotu amhoọgh bọ ni elhiom olhọgh iilhogh ilọ oghoph eghunotu phọ odị, mọ onọ okumor oye ookpomhoghan phọ atue ni kẹn alọgh aani iilhogh oghophom iyool phọ Enhaạn. Kụ abuniin abumor r’abumarani otue ni oḅenhị ikumor awe phọ osophanhaan abidị osopha. Kuolọ eḍighi ni edị iikpọ phọ ikumor awe ookpomhoghan phọ omhoọgh bọ eḍighi iniin r’iikpọ phọ aruw-emhụ eghunotu omhoọgh bọ ḍughụm?

11. Ika kụ idị iiḍighi aruw-emhụ eghunotu r’iiḍighi ikumor awe phọ eeghighighạn bọ?

¹¹ Otelhedom mọ aPọl amạ ni amiteom ooghighighạn phọ odi bọ igbo uw-emhụ eghunotu r’ikumor awe phọ. (1 Tim. 3:4, 5) Esi omaạm, aZihova rawạ dị buphẹ odi bọ siphẹ eghunotu phọ konaghanhạn ghan uw-emhụ eghunotu phọ. (Kọl. 3:20) Iniin phọ kẹn ni kụ edị aZihova rawạ dị buphẹ odi bọ siphẹ ookpomhoghan phọ, konaghanhạn ikumor awe phọ. AZihova rawạ mọ aruw-emhụ eghunotu r’ikumor awe phọ omhiịn ni mọ bidị oḍighi ni oomo ipẹ bidị kotue bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ bidị ropogh bọ omhoọgh asiya dị emhoon r’aZihova. Aruw-emhụ eghunotu r’ikumor awe phọ roḍighi ghan ni oomo ipẹ bidị kotue bọ oḍighi idị buphẹ bidị ropogh bọ kologhoma oghoph. Kụ idiphọ ogey uw-emhụ eghunotu, ikumor awe phọ roḍighi ghan ni oomo ipẹ bidị kotue bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh buphẹ bidị ropogh bọ  mem lọ bidị osoman iiḅaghamhị. (Jems. 2:15-17) Oḅarạm isiphẹ, aZihova rawạ mọ ikumor awe ookpomhoghan r’aruw-emhụ eghunotu ‘ku/tenom ghan okụ’ ipẹ ogẹ bọ siphẹ aBaibul phọ, kuolọ mọ bidị olhoghonhaạn ḍighaạgh buphẹ bidị ropogh bọ odạph asiigbu phọ odị.—1 Kọr. 4:6.

12-13. Odaphạn Rom 7:2, ika kụ idị iikpọ phọ aruw-emhụ eghunotu omhoọgh bọ egbatanhaạn r’iikpọ ikumor awe phọ?

¹² Toroboiperolbọ, oboom ogbaranhaạn odi ni esi iikpọ phọ ikumor awe ookpomhoghan phọ omhoọgh bọ ḅilhẹ r’iikpọ aruw-emhụ eghunotu. Esi omaạm, aZihova angọ ikumor awe ookpomhoghan phọ iikpọ oogbo ghan iiruẹn, ḅilhẹ kẹn angọ bidị oḍighi ophorogh ghan oḍighinhom ikarạph dị u/meera ukiton siphẹ ookpomhoghan phọ.—1 Kọr. 5:11-13.

¹³ Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, aZihova angọ ruw-emhụ eghunotu iikpọ dị odị u/ngọ aani ikumor awe ookpomhoghan phọ. Esi omaạm, odị mangọ ruw-emhụ eghunotu iikpọ ophighi ghan iilhogh ḅilhẹ r’omhiịn mọ eghunotu phọ odị odaphạn ni iiḅakiọm mọ. (Bạl Rom 7:2.) Esi omaạm, uw-emhụ eghunotu amoọgh ni elhiom osopha amem dị ibạm anmụny odị kotigheel ghan olhoghotu dulhe. Odị aḅilhẹ kẹn amoọgh iikpọ olhiọm ibạm anmụny phọ eḍighi maạr dị bidị u/daphạn itọ phọ odị. (Efẹ. 6:1) Uw-emhụ eghunotu dị amhoọgh ephomhoghiạn rapuru aani ghan ni anhịr odị kụ agbi ongọ itọ dị keeḅakị otu phọ; loor esi dị iyạl phọ abidị oḍighi “nyoniin” Iphulhupul. *—Mat. 19:6.

14. (a) Odaphạn Mạk 10:45, uḍighi ika kụ ekpeanhaạn bọ dị aZihova kamạ Zizọs oḍighi uw-emhụ ookpomhoghan phọ? (b) Eeghe kụ oḍighi Aloor Phọ Repogh Bọ? (Miịn igbe phọ “ Oḍighi Aloor Phọ Repogh Bọ.”)

¹⁴ AZihova asighẹ etagharạn phọ kụ akoom ghuḍum atorobọ oye siẹn ookpomhoghan phọ,  r’atorobọ oye dị amheeraam aani ekiạ phọ aZizọs. (Bạl Mạk 10:45; Iiḍighi 20:28; 1 Kọr. 15:21, 22) Kụ iḍighi kụ, ekpeanhaạn ni dị aZihova kamạ Zizọs phọ angọ bọ ghuḍum mọ odị idiphọ etagharạn, maḍighi uw-emhụ ookpomhoghan phọ. Kụ idiphọ uw-emhụ ayira, aZizọs amoọgh ni iikpọ ongọ ayira itọ ḅilhẹ r’omhiịn mọ torobọ oye, torobọ eghunotu, ḅilhẹ r’oomo ookpomhoghan phọ odaphạn ni. (Gal. 6:2) AZizọs raḍighi ghan ni idị epelhom ongọ ayira itọ. Odị ramaạr ghan ni kaphogh ḅilhẹ kamhaghamhị maạr torobọ onyọ ayira.—Efẹ. 5:29.

15-16. Nạ atuughạ eeghe esi ipẹ umarani phọ Marley ḅilhẹ r’umor phọ Benjamin oghaạph bọ?

¹⁵ Abumarani phọ roḍeenhaan ghan mọ bidị olọgh ni eegu Kraist esi odaphạn ghan iiḅakiọm awe phọ abuphẹ odị amạ bọ mọ ophogh ghan bidị. Oniin umarani dị oghol mọ Marley, dị odi ghan United States, akạr kụ aghaạph idị ibadị abumarani rologhoma ghan esi oḅẹm mọ: “Mị amaghamhị ni maạr oḍighi phọ amhị idiphọ anhịr ḅilhẹ r’umarani siẹn ookpomhoghan phọ. Ewạ ni dị mị kalọgh ghan eegu iikolhobian aruw-emhụ phọ aZihova amiteom bọ. Kụ olom mọ amhị r’abumor phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ moḍighi idị mekạr idughanhaan imhị oḍighi iphẹn phọ, loor esi dị bidị rulhọgh ghan ni imhị eegu koḅilhẹ osereghiạn ipẹ mị raḍighi aani ghan bọ.”

¹⁶ Abumor roḍeenhaan ghan mọ bidị onaghanhạn ni iikolhobian aruw-emhụ phọ, esi olhọgh ghan eegu kụ oḅilhẹ oghuenhi ghan bumarani phọ. Onyọ umor dị oghol mọ Benjamin, dị odi ghan epẹ England, aḅẹm mọ: “Mị matuughạ ni iboom araraạr esi ophanyanhaạn phọ abumarani phọ rongọ ghan bọ epẹ otu ituughạ phọ ḅilhẹ r’amem dị bidị osogh ḍiitughiạn idị kotue ogbạ ikpo onhụ phọ ḅilhẹ otughemhị oye Baibul phọ kụ omoọgh ekol. Mị aatughiạn mọ oḍighi phọ bidị roḍighi bọ amoọgh igey maạr oḍighinhom.”

17. Uḍighi ika kụ yira kolọgh bọ ni eegu iikolhobian aruw-emhụ phọ aZihova amiteom bọ?

¹⁷ Mem dị oomo awe siẹn ookpomhoghan phọ—lhephiri, nmariịr, ruw-emhụ eghunotu, ḅilhẹ r’ikumor awe ookpomhoghan phọ—kụ onhaghanhạn oḅilhẹ olhọgh eegu iikolhobian aruw-emhụ phọ, ookpomhoghan phọ rakelhọm ghan ni eephọ. Kụ edị ekạr emhạn maạr pọ, resighẹ ghan iiseeny kụ etuomnaan Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira opọ k’akẹ phọ, Zihova.—Ps. 150:6.