Pel aghị epẹ ogọ bọ raraạr phọ

Pel aghị epẹ ogọ bọ raraạr phọ

EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 6

Araraạr Dị ABaibul Phọ Aganhanhamhi Ilọ Opọ Amhoọgh Bọ

Araraạr Dị ABaibul Phọ Aganhanhamhi Ilọ Opọ Amhoọgh Bọ

“Gẹ loor aḍinyạ torobọ iyaạr lọ mị aḅenhị nyinhạ.”—JER. 30:2.

AḌUỌR PHỌ 96 God’s Own Book—A Treasure

OGHAẠPH OOKARAGH a

1. Nạ utụ eeghe kụ asereghiạn bọ Baibul phọ?

 YIRA okạr kụ rosẹph aZihova Enhaạn phọ ilọ aBaibul phọ odị ungọ bọ iyira! Siphẹ aBaibul phọ, odị ungọ iyira oromha osụ-olhoghi dị kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okaran iiḅaghamhị ḍio arodon. Odị aḅilhẹ ungọ iyira ookiạ oḍuomolhoghi ilọ aghisigh phọ. Dị emhạn maạr epelhom, aZihova maganhanhamhi ibadị araagharạ odị siphẹ aBaibul phọ. Mem dị yira ootughiạn ilọ imạ araagharạ phọ odị, retir ghan ni rokpom ayira keḅilhẹ inyu iyira oḍuraan otuman Enhaạn phọ ayira kụ oḍighi oyaghirị odị.—Ps. 25:14.

2. Ighẹn areten kụ idị aZihova maganhanhamhi raraạr ilọ aloor odị aḍeenhaan we?

2 AZihova rawạ mọ awe olhegheri nyodị. Mem dị eten, odị aganhanhamhi ghan raraạr ilọ aloor odị dị eego esi aramalhạ, uḍien, ḅilhẹ r’aruukpaạny. (Num. 12:6; Iiḍ. 10:3, 4) Kuolọ yira mutuughạ bọ ikạ ramalhạ phọ, uḍien phọ obobọ dom aruukpaạny phọ mughumọ u/gẹ bọ ulọgh esi? Esi iduọn phọ kụ idị aZihova aḍighi bọ idị awe ‘kogẹ loor aḍinyạ’ ipẹ odị rawạ bọ mọ yira olhegheri phọ. (Jer. 30:2) Loor esi iduọn “eten egey Enhaạn phọ eselheman bọ,” yira kotue ni okuphom owol mọ eten phọ odị asighẹ bọ ruḅaanhaạn iyira kụ inhighẹ epu eḅilhẹ eḍighi ilọ asuọ ayira.—Ps. 18:30.

3. AZihova aḍighi ika omhiịn mọ aBaibul phọ atọl li ateẹny k’arodon? (Isaiah 40:8)

3 Bạl Isaiah 40:8. Esi asimuunịr asiạ, Ekpo-onhụ phọ Enhaạn mengọ ni iiḅakiọm dị emhoon lhephiri r’anmariịr dị okpẹ oḍuomolhoghi. Ika kụ idị iphẹn phọ erue bọ edugh? Aḍiphẹ phọ aḍimạ aḍipuru ni, loor esi dị ugeọm Igẹ Iigbia phọ raraạr dị ketue ni eḅu, kụ ikạr iḅẹl araraạr phọ ogeọm bọ i/lo mun k’aḍio arodon. Kuolọ aZihova aḍighi ni idị igẹ phọ ketọl eteẹny ḍio arodon. Buphẹ ogeeghị bọ otenheghi uḍighi ni we dị u/munughan, kuolọ bidị umhiigha loor kụ ogẹ. Rakaạph bọ ilọ Igẹ Iigbia aHibru phọ, oniin oye dị atuughạ ilọ arinyạ agẹ mọ: “Kotue ni oḅẹm mọ aḍinhọn aḍigbaany aḍinyạ dị okạr otuụgh ipẹ erọl bọ ḍiḅẹl phọ kụ ogẹ otenheghi k”erọl ghan.” Etigheri iduọn ogẹ bọ Baibul phọ mem dị mebia, r’esi araraạr dị ketue ni eḅu, ḅilhẹ r’iduọn awe phọ ogẹ bọ otenheghi u/munughan bọ, yira kotue ni okuphom owol mọ ipẹ yira robạl ghan bọ siphẹ aBaibul phọ ayira rodon aḍiitughiạn Uwo aBaibul phọ ni, Zihova.

4. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

4 AZihova kụ ungọ iyira “Oomo phọ igey inmo phọ yira omoọgh bọ.” (Jems 1:17) ABaibul phọ aḍighi nyeniin esi igbogh inmo phọ aZihova mungọ bọ iyira. Inmo riḅenhị ghan iyira iyaạr ilọ ongoọm mọ—esi phọ odị ulhegheri bọ iyira r’iiḅaghamhị phọ ayira asiemhi. Iniin phọ kụ idị kotue ni okaạph aani ilọ Ongoọm aBaibul phọ. Yira rotuughạ ghan ni ibadị araraạr ilọ aZihova mem dị yira ooḅeghiọn inmo phọ iphẹn phọ. Yira romiịn ghan ni mọ odị ulhegheri ni iyira r’iiḅaghamhị ayira. Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn raraạr dị yira otuughạ ilọ iraạr araagharạ aZihova: eḍighi bọ osụ-olhoghi, elhiom ooruẹn, r’ephomhoghiạn phọ odị. Ophụr ooḅeghiọn idị aBaibul phọ aganhanhamhi osụ-olhoghi phọ Enhaạn.

ABAIBUL PHỌ AGANHANHAMHI OSỤ-OLHOGHI PHỌ ENHAẠN

5. Eghẹn kụ eniin eten dị aBaibul phọ aganhanhamhi osụ-olhoghi phọ Enhaạn?

5 AZihova alegheri ni mọ yira omoghi oromha osụ-olhoghi phọ odị. Kụ osụ-olhoghi phọ odị amuza siphẹ aBaibul phọ odị ungọ bọ iyira. Oromha aBaibul ratir ghan ni we emạ eten. ABaibul phọ ranme ghan ni sighuḍum awe. Mem mọ aMozis agẹ bọ iḅẹl arinyạ aBaibul phọ, odị aḅenhị we phọ Enhaạn, buọ Izrạl phọ mọ: “Itughemhị phọ iphẹn k/oopho ikpo-onhụ, eḍighi ghuḍum mọ anyinha.” (Deut. 32:47) Buphẹ odaphạn bọ Igẹ Iigbia phọ romoọgh ni ekol koghelhọm ghuḍum oḅaạl olhoghi. (Ps. 1:2, 3) Ghalhamọ r’iduọn Ekpo-onhụ phọ Enhaạn mebia bọ ni, ekiọm ni ghisigh renighemhị sighuḍum awe. Esi omaạm, siphẹ jw.org, gạ phọ “ABaibul Phọ Ranme Ghan Ni Sighuḍum Awe,” nạ kamiịn ni ilọ awe aḍio arodon dị ropel li 50, dị eḍeenhaan mọ aBaibul phọ ‘raḍighi ni oḍighi loor abuphẹ momheeraam bọ’.—1 Tẹs. 2:13.

6. Utuạn eeghe kụ yira koḅẹm bọ mọ aḍinyạ i/lo dị erọl idiphọ aBaibul phọ?

6 Aḍinyạ i/lo dị erọl idiphọ Ekpo-onhụ phọ Enhaạn. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aZihova Enhaạn phọ kụ Uwo aḍinyạ phọ, odị kụ apelheghiom, ra/mugh ghan, ḅilhẹ odị kụ asụ olhoghi apu. Ibadị awe robilhẹ ghan ni rinyạ abidị komhuughu, ḅilhẹ esighẹ rekị bịn oromha phọ abidị ra/nighẹ ghan mun. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, oromha osụ-olhoghi aBaibul phọ odi ghan bịn; kụ akiọm ni ghisigh raloghonhaạn ḍighaạgh oghiil atum oghiil. Mem dị yira aạl Ḍinyạ Iigbia phọ kụ oḅilhẹ ogbirima, Uwo aḍinyạ phọ dị eego esi uwaloor iigbia phọ odị, rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh omhiịn idị yira kotue osighẹ oḍighinom oromha aBaibul phọ siphẹ adọl aghuḍum mọ ayira. (Ps. 119:27; Mal. 3:16; Hib. 4:12) Okạr agey, Uwo aBaibul phọ ra/mugh ghan bọ anyaaghiạn ni olhoghonhaạn anạ ḍighaạgh. Ipẹ phọ inyu iyira ogbor ghan aạl aBaibul phọ!

Ika kụ idị aBaibul phọ maḅophoghị we aZihova mem dị meten ḅilhẹ r’aḍio arodon? (Miịn siikpịgh phọ 7-8)

7. Ika kụ idị aBaibul phọ aḅophoghị we phọ Enhaạn mem dị meten?

7 Enhọn emạ eten dị aBaibul phọ aganhanhamhi osụ-olhoghi phọ Enhaạn pọ iduọn raḅophoghị ghan bọ we phọ Enhaạn. Mem mọ abuọ Izrạl phọ oḍigh bọ De Oguan phọ, bidị u/tugh ukpulạn. Buniin ukonị ghan akonị, bunhọn uukonhom ghan inhạm, kụ abunhọn oḅeph ghan iizo. Iphẹn phọ mikikima ni onyọ Izrạl olhegheri idị nyooriphọ onyọ Izrạl phọ odi pạ eelhe phọ. Kuolọ aZihova amiteom ni iikolhobian dị abuọ Izrạl phọ kogbor ghan ookpomhoghan onaghạn dị robạl koḅilhẹ ogbạ Ekpo-onhụ phọ odị. (Deut. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Gbiom olhoghi idị ketọl esi onyọ Izrạl dị akpẹ oḍuomolhoghi mem dị odị asi Jeruselem kụ eeni amhiịn irubal abuẹn r’odị rooseeny ghan bọ Enhaạn oomo isiphẹ eelhe phọ! Epẹ phọ eten dị aZihova aḍighi ghan idị awe phọ odị kokiọm ghisigh oḅọph. Onyebel roten, ookpomhoghan aKristẹn phọ ophighi bọ aḅaramaạm ni lhephiri r’anmariịr dị oḅạ ghan runhụ kirokirọ, oḍuạ rikpisi kirokirọ kụ oru, ḅilhẹ asidọl phọ egbaranaạn. Kuolọ loor esi iduọn bidị ophomhoghiạn bọ Igẹ Iigbia phọ, bidị uḅọph ni ooseeny ghan egey Enhaạn phọ. Buphẹ momheeraam bọ konaghanạn Ekpo-onhụ phọ Enhaạn mem dị abunhọn olhoghonhaạn bidị ḍighaạgh ḅilhẹ r’amem dị bidị ookpomhoghan ooḅereghị Enhaạn.—Iiḍighi 2:42; 8:30, 31.

8. Ika kụ idị aBaibul phọ raḅophoghị we phọ aZihova ḍio arodon?

8 Enhaạn phọ ayira asụ bọ olhoghi akiọm ni ghisigh asighẹ Baibul phọ ratughemhiọm ghan kaḅilhẹ aḅophoghiọm we phọ odị. ABaibul phọ kụ aphamhanhạm oomo igey phọ ilọ aZihova yira rokelhọm bọ. Yira rogbor ghan ni kookpomhoghan ophạm ituughạ r’arookpomhoghan eghir r’eephugh konhaghạn dị robạl, kogbạ oḅilhẹ ooḅeghiọn Baibul phọ. Esi iduọn phọ aBaibul phọ ephigh iyaạr dị aZihova ratughemhiọm ghan we phọ odị “ooseeny odị ophạ atum ophạ.”—Zeph. 3:9.

9. Eghẹn eegharạ dị emhạn maạr kụ edị ewạ mọ yira omhoọgh obọ yira onhaghanhạn dom aBaibul phọ? (Luk 10:21)

9 Oḅilhẹ ooḅeghiọn enhọn eten dị osụ-olhoghi phọ aZihova aganhanha. Odị aḍighi idị ogẹ ibadị apakirị aBaibul phọ eten dị oginha abuphẹ osooromhi bọ loor kụ konaghanhạn. (Bạl Luk 10:21.) Awe oomo arikpisi kụ robạl ghan Baibul phọ. Oniin oye dị atuughạ ilọ arinyạ alhọgh elhegh mọ, aBaibul phọ “o/ḍighi oginha aḍinyạ dị awe aạl opu bịn, kuolọ aBaibul phọ kụ aḍinyạ dị edi ghan dị romiigha ghan loor kaạl.” Kuolọ buphẹ osooromhi bọ loor bịn kụ ronaghanhạn ghan kosighẹ oḍighinhom.—2 Kọr. 3:15, 16.

10. Eghẹn kụ enhọn eten dị aBaibul phọ aganhanhamhi osụ-olhoghi phọ aZihova?

10 Enhọn eten edi ni dị yira oḅilhẹ rotuughạ ghan ilọ osụ-olhoghi phọ aZihova siphẹ aBaibul phọ. Epel otughemhị ayira idiphọ egu, aZihova aḅilhẹ ni akiọm ghisigh asighẹ Baibul phọ ratughemhiọm ghan torobọ onyọ ayira. Yira romiịn ghan ni mọ aZihova amoọgh ni ḍiḅeraạn atu esi atorobọ onyọ ayira mem dị yira aạl Baibul phọ. (Isa. 30:21) Ika amem nạ masoman ghan bọ iiḅaghamhị kụ aạl Baibul phọ amhiịn ekpịgh dị eghịgh mudị ugeanhaạn nyinhạ? Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, ugẹ Baibul phọ eten dị irubal awe konaghanhạn. Ika kụ idị aBaibul phọ arue bọ aphamhanhạm imhoom araraạr dị ekasiạn r’okạr ipẹ nạ rawạ bọ? Loor esi dị Uwo aBaibul phọ kụ asụ olhoghi apu oomo aḅirinhi phọ.—2 Tim. 3:16, 17.

ABAIBUL PHỌ AGANHANHAMHI ELHIOM OORUẸN PHỌ AZIHOVA

11. Ika kụ idị Enhaạn aḍeenhaan mọ onọ ra/lọgh ghan oye iiseẹny mem mọ rogẹ bọ Baibul phọ?

11 Elhiom ooruẹn eḍighi enhọn eegharạ aZihova. (Deut. 32:4) Oye elhiom ooruẹn ra/lọgh ghan oye iiseẹny, kụ ipẹ kụ idị aZihova arọl. (Iiḍ. 10:34, 35; Rom 2:11) Yira romiịn ghan elhiom ooruẹn phọ odị esi arunhụ phọ odị asighẹ bọ ageọm Baibul phọ. Ogbogh opol iḅẹl 39 arinyạ aBaibul phọ ugẹ onhụ aHibru, onhụ phọ opọ awe phọ Enhaạn onhaghanhạn ghan bọ mem mọ amuphẹ phọ. Kuolọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, ibadị awe uḍighinhom ghan onhụ aGrik, esi iduọn phọ opọ kụ onhụ dị ogẹ 27 arinyạ aBaibul phọ esugha bọ. AZihova o/sighẹ nyoniin onhụ bịn kụ ageọm bọ Ekpo-onhụ phọ odị. Ḍio arodon, awe phọ odi bọ siẹn ade phọ romạn bọ ni ophaanyạ eelạ roḅạ ghan ni ibadị arunhụ aḍiaḅạ. Ika kụ idị ibadị awe kotuughạ bọ ilọ aZihova?

12. Eghẹn kụ eniin eten dị aDaniel 12:4 memhunhughan siẹn asiḍio eekunha phọ?

12 Dị eego esi oyil phọ Daniel, aZihova aguanhaan ni mọ mem eekunha phọ, “ogey olhegheri iyaạr phọ” odi bọ siphẹ aBaibul phọ “kaapaany ni.” Kụ ibadị konaghanhạn ni. (Bạl Daniel 12:4.) Eniin eten dị olhegheri iyaạr phọ ophọn phọ maapaany pọ idị eego esi ogbạ otenheghi, ogẹ omiteom, ḅilhẹ r’odiemhi awe Baibul phọ r’arinyạ dị regbạ ghan Baibul phọ. ABaibul phọ kụ aḍinyạ dị mogbạ ghan otenheghi oḅilhẹ odiemhi we opu inhọn arinyạ. Eeni amem, asị-Baibul phọ abumuul ḍighi aḅirinhi phọ rogbạ ghan bọ kotenheghi remạn ghan agey ḍighi. K’aḍio arodon, awe phọ aZihova mogbạ otenheghi Ekpo-onhụ phọ Enhaạn pakirị obobọ oomo phọ odị, runhụ dị epel li 240, kụ torobọ oye katue ni ateẹny aani dị ikpoki u/kpẹ. Iphẹn phọ meḍighi idị awe oomo areelhe ronaghạn aani “ooḅi oghaạph Omạr phọ” kụ eekunha phọ egbi oteẹny. (Mat. 24:14) Lọ edugh ni, Enhaạn elhiom ooruẹn phọ ayira rawạ mọ ibadị awe omhoọgh aani eepoogh olhegheri odị dị eego esi aạl ghan Ekpo-onhụ phọ odị. Loor esi dị odị apomhoghiạn ni oomo awe agey.

ABAIBUL PHỌ AGANHANHAMHI EPHOMHOGHIẠN PHỌ ENHAẠN

13. Uḍighi ika kụ yira koḅẹm bọ mọ aBaibul phọ aḍeenhaan ephomhoghiạn phọ aZihova? (Jọn 21:25)

13 ABaibul phọ aḍeenhaan mọ ekpanhạ eegharạ Uwo aBaibul phọ pọ ephomhoghiạn. (1 Jọn 4:8) Tuutughiạn ilọ araraạr phọ ipẹ aZihova agẹ bọ siphẹ aBaibul phọ ḅilhẹ r’ipẹ odị u/loghọm bọ. Odị agẹ iginha araraạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhoọgh amasian r’odị, orue omhoọgh aghuḍum oḅaạl olhoghi nyiidiphọ, ḅilhẹ r’omhoọgh aghuḍum k’agee-pọ. Kuolọ, loor iduọn aZihova uphomhoghiạn bọ iyira, odị iyira u/ḅenhị ibadị araraạr dị kigbaragbaramhị iyira.—Bạl Jọn 21:25.

14. Eghẹn kụ enhọn eten dị araraạr phọ edi bọ siphẹ aBaibul phọ eganhanhamhi ephomhoghiạn phọ Enhaạn?

14 AZihova aḅilhẹ uḍeenhaan iyira ephomhoghiạn esi oḅaanhaạn ayira eten dị ighuenhi iyira. Siphẹ aBaibul phọ, odị iyira u/ngọ ibadị iilhogh dị kisiphigha iyira iboom. Kparipẹ ghụn, odị uḅenhị iyira raraạr dị emitenhaan we, ungọ iyira imiịn dị ketue ni etir oye, ḅilhẹ r’oromha dị kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osopha ogey osopha. Iphẹn phọ areten dị Ekpo-onhụ phọ Enhaạn rinyu ghan iyira ophomhoghiạn ḅilhẹ r’onhaghanhạn odị k’ekpom.

Uḍighi ika kụ ekpẹ bọ ni dị yira kogbirima ghan ilọ ipẹ aZihova azoọm ghan bọ rebenhẹ phọ odị mem dị meten? (Miịn ekpịgh phọ 15)

15. (a) Ika kụ idị aZihova maḍeenhaan ogbolhomhaam buphẹ robạl ghan bọ Ekpo-onhụ phọ odị? (b) Ilọ abughẹn awe aBaibul kụ edị obạm onyanhị phọ, oḍoọgh onyọ umor phọ, ḅilhẹ r’okumor umaranhi phọ rogbirima ghan bọ siphẹ afoto phọ? (Gen. 39:1, 10-12; 2 Ki. 5:1-3; Luk 2:25-38)

15 ABaibul phọ aganhanhamhi ni mọ aZihova amoọgh agey ogbolhomhaam ayira. Ika? Ekpo-onhụ phọ Odị epamhanhạm raghaạph dị eḍeenhaan okạr ipẹ awe rologhoma ghan bọ. Yira kotue ni onaghanhạn ipẹ awe aBaibul phọ ozọ ghan bọ loor esi dị bidị uḍighi ni we “iduọn ayira.” (Jems 5:17) Kụ edị emhạn maạr epelhom, mem dị yira omhiịn ipẹ odị azoọm ghan bọ bidị, keegholhaany ni esi ayira mọ “Omoọgh-we phọ amoọgh ni iboom igbiririph r’onmạ ighirigiir.”—Jems 5:11.

16. Yira rotuughạ ghan eeghe ilọ aZihova mem dị yira aạl siphẹ aBaibul phọ ilọ awe dị opiomạn? (Isaiah 55:7)

16 ABaibul phọ aḅilhẹ ni aganhanhamhi ephomhoghiạn phọ aZihova enhọn eten. ABaibul phọ ungọ ni iyira okuphom owol mọ Enhaạn phọ ayira ka/tuạn opiomạn ayira bịn uḅitonaạn iyira. Abuọ Izrạl phọ u/gbạ ghan mem opiomạn aZihova; kuolọ, torobọ amem dị bidị okiton k’ekpom, Enhaạn asạr ghan ni awilhenhaạn bidị. (Bạl Isaiah 55:7.) Abuḅẹl aKristẹn phọ kẹn bịn ulhegheri ni mọ Enhaạn apomhoghiạn ni bidị agey. Iphum ni otelhedom mọ Pọl ogẹ oghiọm abuphẹ r’odị oḅọph bọ omheeraam mọ ‘osạr bịn owiIhenhaạn okparamhị oIhoghi’ oniin oye dị aḍighi igbogh ikarạph kuolọ makiton. (2 Kọr. 2:6, 7; 1 Kọr. 5:1-5) Enighẹ agey olhegheri mọ aZihova o/tuạn opiomạn arebenhẹ phọ odị bịn o/ghel bidị! Kparipẹ ghụn, r’eten ephomhoghiạn odị alhoghonhaạn ghan bidị ḍighaạgh, aalhemhi bidị, kụ aḅilhẹ aghuraam bidị. Ipẹ kụ idị odị aguan oḍighinhaan oomo abulọ oḍighi ikarạph kuolọ mokiton ḍio arodon.—Jems 4:8-10.

MAGHAMHỊ MAẠR “IGEY INMO” EKPO-ONHU PHỌ ENHAẠN

17. Uḍighi ika kụ aBaibul phọ aḍighi bọ inmo dị eḍighan elhegh?

17 AZihova mungọ iyira imạ inmo. Uḍighi ika kụ Ekpo-onhụ phọ odị eḍighan bọ elhegh? Idiphọ yira motuughạ bọ, aBaibul phọ aganhanhamhi osụ-olhoghi, elhiom ooruẹn, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ Enhaạn. ABaibul phọ aḍeenhaan mọ aZihova rawạ ni mọ yira olhegheri nyodị. Odị rawạ mọ yira oḍighi righirị odị.

18. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni “igey inmo” aBaibul phọ aZihova ungọ bọ iyira?

18 I/wạ m’osighẹ “igey inmo” Ekpo-onhụ phọ Enhaạn eyegheyeghẹ eten. (Jems 1:17) Esi iduọn phọ oghiọm ghisigh osereghiạn ghan Baibul phọ. Yira koḍighi iduọn phọ esi aạl ghan igẹ iigbia phọ kụ ogbirima ghan. Yira oḍighi iduọn phọ, yira kotue ni okuphom owol mọ Uwo aBaibul phọ kasẹph ni inyaạm mọ ayira kụ “yira omiịn olhegheri iyaạr phọ Enhaạn.”—Prov. 2:5.

AḌUỌR PHỌ 98 The Scriptures—Inspired of God

a ABaibul phọ raḍighi ghan idị yira koḍuraan otuman aZihova. Aḍinyạ Iigbia phọ aḍiphẹ phọ kitughemhị iyira raraạr ilọ osụ-olhoghi, elhiom ooruẹn, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ Enhaạn. Kụ araraạr ituughạ phọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh okuamhị osereghiạn aBaibul phọ ḅilhẹ r’omhiịn m’aḍighi inmo dị Odẹ k’akẹ phọ ayira ungọ iyira.