1. Eeghe imạ uwaloor kụ edị arebenhẹ aZihova moḍeenhaan emhiigh k’iḍiodi phọ?

 NẠ AMAGHAMHỊ ni maạr siya phọ anạ r’aZihova ḍughụm? Dị iikia i/lo, nạ amaghamhị ni maạr! Kụ ko/gina anạ bịn. K’iḍiodi phọ, ibadị awe uphomhoghiạn ni iboom aZihova idiphọ anạ. (Ps. 104:33, 34) Ibadị mophinyọn ni rikiạ orue okumu aZihova. Idiphọ kụ edị abuniin awe epẹ Izrạl iḍiodi phọ dị oghol mọ aNazaraịt oḍighi. ANazaraịt phọ uḍighi eeghe awe? Eeghe araraạr kụ edị yira kotue otuughạ esi eḍeenhaan phọ abidị?

2. (a) ANazaraịt phọ uḍighi eeghe awe? (Numbers 6:1, 2) (b) Eeghe kụ iḍighi kụ abuniin abuọ Izrạl osopha ghan bọ oghiran iyọ aNazaraịt phọ?

² Ekpo onhụ phọ “Nazaraịt” eḍighi ekpo onhụ aHibru dị remạ ghan mọ “Odị Osaḅạr,” “Odị Ogbatạn,” obobọ “Odị Aḅọgh Loor Angọ.” ANazaraịt phọ pọ abuọ Izrạl dị omhoọgh oophugh kụ ophinyọn rikiạ okumu aZihova eten dị egbatanhaạn. Olhogh phọ AMozis angọ ni eepoogh dị olhephiri oọny obobọ anhịr ephoph kakiran iyọ dị egbatanhaạn r’aZihova m’onọ katọl idiphọ onyọ aNazaraịt esi amem dị odị amaanhaạn. a (Bạl Numbers 6:1, 2.) Mem dị onyọ Izrạl aghunyan obobọ aghiran iyọ aNazaraịt phọ, pọ odị kadaphạn iilhogh dị abunhọn abuọ Izrạl ko/dạph aani. Eeghe kụ iḍighi kụ onyọ Izrạl kasopha bọ oghiran iyọ aNazaraịt phọ? Eeni aloor esi ephomhoghiạn dị odị amhoọgh esi aZihova ḅilhẹ  r’oḍeenhaan osereghiạn esi aḍisẹph dị aZihova masẹph Nyodị.—Deut. 6:5; 16:17.

3. Ika kụ idị awe Enhaạn rodon oghịgh buọ aNazaraịt phọ?

³ Iikolhobian oḍighi ghan onyọ aNazaraịt phọ isi ni eekunha mem mọ “iiIogh phọ aKraist” esighẹ bọ esi Olhogh phọ AMozis. (Gal. 6:2; Rom 10:4) Toroboiperolbọ, idiphọ abuọ aNazaraịt phọ, awe aZihova ḍio arodon okiọm ni ghisigh roḍeenhaan ghan oophugh okumu odị r’oomo ekpom, r’oomo aloor, r’oomo olhoghi, ḅilhẹ r’inyaạm. (Mạk 12:30) Yira rokunyan ghan oḍighi iduọn phọ mem dị yira oḅọgh loor ayira ongọ aZihova eten dị iyira u/kpaariọm. Omhunhenhi ipẹ yira oghunyian bọ eḅaramaạm odaphạn ghan ogbi phọ aZihova ḅilhẹ r’ophinyọn ghan arikiạ. Iduọn yira kooḅeghiọn bọ ipẹ abuọ aNazaraịt phọ omhunhenhi ghan bọ ipẹ bidị oghunyan bọ, yira kotuughạ ni ikpanhạ araraạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhunhenhi aani iphẹn yira moghunyan aani bọ. b (Mat. 16:24)

PINYỌN GHAN RIKIẠ

4. Odaphạn ipẹ edi bọ Numbers 6:3, 4, eghẹn ekiạ kụ edị aNazaraịt phọ ophighirọn?

⁴ Bạl Numbers 6:3, 4. Iwạ mọ aNazaraịt phọ ku/pughọl mugbagarạ amiịm ḅilhẹ ku/le iimhuumha agrep obobọ toborọ iyaạr dị osighẹ grep oḍighinhom. Abumatuman abidị ughelhọm ghan ni raraạr phọ iphẹn phọ loor esi dị i/beeph. ABaibul phọ akạr ri akaạph mọ “[amiim] mọ raḍighi ghan bọ idị ilhoghi awe keḅaạl” aḍighi inmo dị Enhaạn kụ angọ. (Ps. 104:14, 15) Kuolọ etigheri edughọm araraạr phọ iphẹn phọ, aNazaraịt phọ usopha ni owilhẹ yogh dị oye bidị kụ u/kpaariọm. c

5. Eeghe arikiạ kụ edị aMadián r’aMarcela osopha ophinyọn, kụ eeghe kụ iḍighi?

⁵ Idiphọ aNazaraịt phọ, yira kẹn ropinyọn ghan ni rikiạ orue okumu aZihova obughẹ. Ooḅeghiọn eḍeenhaan aMadián r’aMarcela. d Adọl olom r’anhịr phọ abuẹn phọ oḍighi bọ Kristẹn iitọl li agey. AMadián amhoọgh ni oḍighi dị okpẹ ghan iboom ikpoki, kụ bidị orugh imạ otu. Toroboiperolbọ, bidị uwạ ghan ni obughẹ arukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova. Orue oteẹny aḍiigbu phọ aḍiphẹ phọ, bidị usopha ni ooḅenhion araraạr. Bidị uḅẹm mọ: “Yoor umhiigh ni oghome amaleom mọ ayoor. Yoor owilhẹ ogbogh otu phọ yoor orọl ghan bọ oghị orugh obạm otu kụ oḅilhẹ aal moto ayoor.” I/kpaariọm aMadián r’aMarcela ophinyọn arikiạ phọ iphẹn phọ—bidị bịn kụ usopha, loor esi dị kengọ bidị eepoogh obughẹ arukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova. Bidị umhoọgh ni ogbaanyạn r’oḅaạl olhoghi esi osopha phọ abidị.

6. Uḍighi ika kụ aKristẹn ḍio arodon ropinyọn ghan bọ rikiạ? (Miịn kẹn afoto phọ.)

 ⁶ Ḍio arodon aKristẹn romoọgh ghan ni ibo esi ophinyọn arikiạ orue olhọgh amem dị ebụgh rukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova. (1 Kọr. 9:3-6) AZihova iyira u/kpaariọm ophinyọn arikiạ phọ iphẹn phọ; u/ḅẹm kẹn mọ araraạr phọ yira owilhẹ bọ ebeeph. Esi omaạm, abuniin mowilhẹ imạ oḍighi abidị, otu r’inhạm dị bidị rookonhom. Abunhọn mowilhẹ onhuụn ophin anhịr obobọ aạl ilhom obobọ omhạr anmụny. Abunhọn kẹn mosopha oghị ekpisi dị ewaạm mọ ebụgh, ghalhamọ imhoghi ni owilhẹ abuọ ephomhoghiạn abidị oghị ekpisi dị ekẹl iboom. Dị u/kpaariọm, ibadị ayira mophinyọn rikiạ phọ iphẹn phọ loor ongọ aZihova ipẹ ekạr bọ enhighẹ. Kuphom ni owol mọ aZihova amaghamhị ni maạr iboom torobọ ekiạ dị nạ aphighirọn orue okumu odị, mughumọ ekom obobọ ebụgh.—Hib. 6:10.

KOOKOLHOBIAN OGBATANHAẠN R’ABUNHỌN

7. Eeghe ipaanhaạn kụ edị aNazaraịt phọ osoman ghan? (Numbers 6:5) (Miịn kẹn afoto phọ.)

⁷ Bạl Numbers 6:5. Onyọ aNazaraịt o/samạ ghan silhaạl emhụ odị. Epẹ phọ eten dị eḍeenhaan mọ odị asooromhi ni loor angọ aZihova. Eḍighi maạr dị onyọ Izrạl maḍighi onyọ aNazaraịt esi ibadị asiạ, pọ asilhaạl emhụ phọ odị kedoọny ni iboom kụ awe kẹn komiịn ni. Eḍighi maạr dị awe phọ otuman bọ nyodị obobọ asiya odị obakị ni osopha phọ odị oghiọm aghisigh oḍighi onyọ aNazaraịt, pọ ipaanhaạn ke/tolhonhaạn nyodị. Kuolọ dị eeph ni iboom, amem irọl li siphẹ Izrạl dị awe u/sereghiạn ghan obobọ u/bakị we dị osopha oḍighi aNazaraịt. Mem oyil phọ Amos, awe Izrạl dị momheel oḍuạ siẹn igey phọ ughị ghisigh bịn oḍighi idị “abuọ aNazaraịt phọ ophugholhọgh miim,” eeni oḍighi idị bidị kosoor olhogh phọ oḅenhị bọ bidị mọ miim ku/pughọl. (Amos 2:12) Eeni amem, imhoghi ghan ni ogey phọ akpọ oḅio esi aNazaraịt phọ orue ogbatanhaạn r’ophạm okparamhị ikunya phọ abidị.

8. Eeghe iyaạr okparamhị kụ edị nạ amhiịn siẹn eḍeenhaan obạm oọny phọ Benjamin?

⁸ R’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, yira kẹn ni kotue ni ogbatanhaạn bunhọn r’akpọ oḅio, ghalhamọ yira uḍighi we dị rokiil ghan umugholoor obobọ eepuph. Ooḅeghiọn eḍeenhaan aBenjamin. Odị onyọ Ogbaanhaạn epẹ Norway dị mamhạn ḍioph asiạ. Askul phọ odị rakị ghan bọ umhoọgh ni eḍighieeny dị bidị oḍighi oḍeenhaan mọ bidị robakị ni eghạm mọ Ukraine. Uḅenhị nmụny askul phọ omhoọr asuọr ḅilhẹ r’oonmenian iinmenian eelhe phọ Ukraine. Oḍighi idị odị ka/pinomaam aani bin, aBenjamin amheerạ k’ekpisi dị ekẹl. Kuolọ, oniin otughemhiạ abidị amhiịn nyodị kụ alọ amhạgh kụ aḅenhị nyodị mọ: “Tue ephẹn uḍighan iyoor nyiidiphọ. Yoor rokori ghan nyinhạ!” R’akpọ oḅio, aBenjamin arelhe ni aghị ateẹny otughemhiạ phọ kụ aḅenhị mọ: “Mị u/ḍigh agạ,  kụ mị ra/pinomaam ghan bin reephegh apolitis obobọ igiri e/meera. Okạr oghaạph, ibadị Abugbaanhaạn AZihova odiighi ikoli loor iduọn bidị u/meera bọ ukị ube eghạm.” Otughemhiạ phọ r’onhaghạn iphẹn aBenjamin aghaạph bọ, bịn o/kpaariọm mun nyodị oḍighom aani. Toroboiperolbọ, anmụny ekụ phọ odị umhiigh ni opuru yogh odị iyaạr phọ eḍighi bọ kụ odị u/ḍighan bọ bidị. ABenjamin aakpereghaan ni dị tutụ awạ omhoghi yogh; kuolọ, r’akpọ oḅio, odị asighẹ ni ipẹ odị aḅenhị bọ otughemhiạ phọ aḅenhị aani buọ ekụ phọ odị. Onyebel roten, aBenjamin aḅenhị odẹ r’onhiin odị mọ odị aloghoma m’aZihova malhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh ogbạ omheremhị omheeraam mọ odị.

9. Eghẹn eten kụ edị yira kotue oḍighi idị ekpom aZihova kemoọgh ibo?

⁹ Loor esi iduọn yira osopha bọ osooromhi aloor odaphạn ogbi phọ aZihova, yira rogbatanhaạn ghan ni r’awe phọ ukitonhom bọ iyira. Emoghi ni akpọ oḅio orue omạ aloor ayira omiteom mọ yira Abugbaanhaạn AZihova mem dị yira odi otu oḍighi obobọ otu askul. Idiphọ araagharạ r’aroozọ awe rebeeph ghan bọ bịn kelhoghorị siẹn aḅirinhi phọ, eeni kikparanhaạn ghan ni iyira orọl r’asinhị iilhogh aBaibul phọ ḅilhẹ r’omhoọgh oḅio oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị abunhọn. (2 Tim. 1:8; 3:13) Kụ iḍighi kụ, oomo amem legheri mọ yira roḍighi ghan idị “ekpom [aZihova] kemoọgh ibo” mem dị r’akpọ oḅio yira omheerạ bịn ogbatanhaạn r’abuphẹ ro/kumu bọ aZihova.—Prov. 27:11; Mal. 3:18.

ḌIGHI AZIHOVA EḄẸL SIPHẸ AGHUḌUM MỌ ANẠ

10. Ika kụ idị odaphạn olhogh phọ oghaạph bọ siphẹ Numbers 6:6, 7 eeni eḍighi ipaanhaạn engọ Nazaraịt phọ?

¹⁰ Bạl Numbers 6:6, 7. Onyọ aNazaraịt o/tuman ghan oye dị mamhugh. Eeni nạ kaatughiạn mọ olhogh phọ ophọn phọ o/kpạr odạph. Kuolọ mem aBaibul phọ, eeni iḍighi ni ipaanhaạn engọ Nazaraịt phọ odạph olhogh phọ opọ phọ mem dị onyọ asiya abidị amhugh. Mem dị oye amhugh, iḍighi ni eḍighinhom iyaạr amem aBaibul phọ oghị ghan otuman oye phọ mamhugh bọ. (Jọn 19:39, 40; Iiḍ. 9:36-40) Toroboiperolbọ, onyọ aNazaraịt ka/daphạn aani eḍighinhom iyaạr phọ ephẹn phọ. Ghalhamọ r’amem dị iiḅaghamhị dị eḍighi ni ilọ okururu emite siphẹ eghunotu phọ abidị bịn aNazaraịt phọ uḍeenhaan ghan ni omheeraam esi oḅạr iyọ phọ bidị oghiran bọ. AZihova angọ ghan ni inyaạm Nazaraịt phọ abuẹn phọ okuọm bọ iduọn loor okaran ipaanhaạn phọ bidị osoman ghan bọ.

11. Eeghe kụ edị kewạ mọ onyọ aKristẹn aḍighi mem dị odị amhoọgh osopha dị agbolhomaam raraạr eghunotu odị? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹¹ Idiphọ aKristẹn, yira omiịn ikunyan oḅọgh  aloor ongọ aZihova idiphọ iyaạr dị emhạn maạr. Iphẹn phọ retir ghan ni osopha kirokirọ ḅilhẹ r’iḍighinhom araraạr ayira dị egbolhomaam raraạr eghunotu. Ii, yira rolọgh ghan ni inyaạm oḍighi araraạr phọ ipẹ aBaibul phọ aḅẹm bọ mọ oḍighi siphẹ eghunotu phọ, kuolọ yira ro/sighẹ ghan ogbaanyamhị aruuphuạ abuọ eghunotu ayira kụ koḍighi eḅẹl. (Mat. 10:35-37; 1 Tim. 5:8) Eeni amem, kemoghi mọ yira ogbagharạn buọ eghunotu ayira orue oḍighi ipẹ eḅeraạn bọ aZihova.

12. Eeghe kụ edị Alexandru aḍighi iduọn odị akparaghạ bọ ophamhaghạn iiḅaghamhị phọ esoor bọ siphẹ eghunotu phọ odị, kụ eeghe kụ edị odị u/ḍighi?

¹² Ooḅeghiọn eḍeenhaan Alexandru r’anhịr odị, Dorina. Mem dị Alexandru r’anhịr phọ odị, Dorina motuughạ ni Baibul phọ esi aḍiniin alhạ, aDorina asopha owilhẹ ituughạ aBaibul phọ, kụ awạ dị olom mọ odị kabilhẹ aani kẹn. Toroboiperolbọ, r’amagheel Alexandru amhiigha ni loor aḅenhị nyodị m’onọ kakiọm ni ghisigh ituughạ aBaibul phọ. Olhoghi aDorina o/ḅaạl esi iphẹn odị aghaạph bọ, kụ akpaariọm ghan nyodị owilhẹ. Alexandru aḅẹm mọ odị akparaghạ ghan ni onhaghanhạn ipẹ eḍighi bọ kụ anhịr phọ odị razọ bọ eten phọ ephẹn phọ, kuolọ i/dughanhaan nyodị. Eeni amem, odị awạ ghan ni owilhẹ ituughạ aBaibul phọ mem dị anhịr phọ odị aḍighạ nyodị aḅilhẹ aḅạ ikarạph ikpo onhụ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, Alexandru aghiọm ni ghisigh asighẹ aZihova aḍighi eḅẹl kụ aḅilhẹ aḍeenhaan ghan anhịr phọ odị eboom ephomhoghiạn r’olhọgh eegu, etigheri ipẹ odị raḍighi bọ. Epẹ eekunha phọ, emạ phọ eḍeenhaan phọ odị inyu ni anhịr phọ odị oḅilhẹ omhiigh otuughạ aBaibul phọ kụ oḍiiny amuụm.—Kiạ jw.org aphogh vidio phọ Alexandru r’aDorina Văcar: “Ephomhoghiạn Rekparạm Ghan Keḍighi Iiḅi,” asikoọl arumhuoghaạph phọ “Truth Transforms Lives.”

13. Ika kụ idị yira koḍeenhaan ephomhoghiạn aZihova ḅilhẹ r’eghunotu phọ ayira?

¹³ AZihova kụ amiteom iikolhobian eghunotu phọ, kụ odị rawạ mọ eghunotu phọ ayira omhoọgh oḅaạl olhoghi. (Efẹ. 3:14, 15) Eḍighi maạr dị nạ rawạ okạr omhoọgh ogey oḅaạl olhoghi pọ nạ amoọgh oḍighi araraạr eten phọ epẹ aZihova rawạ bọ. R’amem r’amem, kaa/kia mọ aZihova asereghiạn ni rikiạ phọ nạ rapinyọn bọ iduọn nạ rapogh bọ ni eghunotu phọ anạ r’ephomhoghiạn ḅilhẹ r’olhọgh eegu.—Rom. 12:10.

KPARAMHỊ ONIIN ATUM NYONIIN OMHOỌGH AANI UWALOOR ANAZARAỊT PHỌ

14. Abuọ anhiạn kụ edị ekạr ekpaariọm dị yira kolọgh inyaạm okparamhị esi ikpo onhụ phọ ayira?

¹⁴ Rodon, ewạ ni dị oomo abuphẹ osopha bọ okumu aZihova komoọgh uwaloor ophinyọn arikiạ dị eḍuạ esi ephomhoghiạn phọ bidị omhoọgh bọ esi aZihova. Re/dugh ghan oḍighi ipẹ phọ eeni amem. Ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh oniin atum nyoniin  omhoọgh uwaloor ophinyọn ghan arikiạ? Esi oḅạ ghan ikpo onhụ okparamhị. (Job 16:5) Abumor r’abumaranhi odi ni siphẹ ookpomhoghan phọ anyinha dị rokparaghạ ghan odughe adọl aghuḍum mọ abidị loor obughẹ arukumuan phọ bidị rongọ bọ aZihova ḍughụm? Nạ alegheri ni iḍoọgh dị r’akpọ oḅio omạ loor abidị ogbatạn esi abunhọn siphẹ askul phọ abidị, ghalhamọ r’iduọn eeni ekparanhaạn bọ ni bidị? Kokaạph aani ika ilọ abuphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ, ḅilhẹ r’abumor r’abumaranhi dị ophạm omheeraam mọ abidị etigheri isophoghom eghunotu? Ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ oḅaanhaạn abuuḅi abumor r’abumaranhi phọ abuẹn phọ r’ikpo onhụ okparamhị, esi oghaạph ghan idị nạ asereghiạn rikiạ phọ bidị ophinyọn bọ ḅilhẹ r’akpọ oḅio phọ abidị.—Fai. 4, 5, 7.

15. Ika kụ idị abuniin mobakị buphẹ odi bọ rukumuan oomo amem mọ?

¹⁵ Eeni amem yira otue ni oḍighi iyaạr omiteom olhoghonhaạn aḍighaạgh buḅaramạ omheeraam mọ ayira odi bọ rukumuan oomo amem mọ. (Prov. 19:17; Hib. 13:16) Iphẹn kụ idị umaranhi dị asiạ meghị ni anyụ epẹ Sri Lanka akạr awạ oḍighi. Ubughẹ ikpoki apensọn phọ okpẹ ghan bọ nyodị, kụ odị awạ olhoghonhaạn aḍighaạgh iyạl iḍoọgh abumaranhi dị rokọy eten opọ oomo amem mọ pidị bidị okiọm ghisigh rukumuan phọ abidị etigheri ḍikparamhinheẹn phọ. Esi iduọn phọ, odị asopha ni onhụ ikpoki dị odị kangọ ghan iyạl phọ abumaranhi phọ pidị bidị oko ghan kạd r’adatạ olọgh fon abidị ilọ oḍighinhom epẹ erugh phọ. P’eeghe imạ uwaloor dị umaranhi phọ ophọn phọ aḍeenhaan!

16. Yira otuughạ eeghe esi iikolhobian aNazaraịt iḍiodi phọ?

¹⁶ Yira kotue ni otuughạ ibadị araraạr esi emạ eḍeenhaan awe iḍiodi phọ omiteom bọ loor oḍighi aNazarait! Iikolhobian phọ iphẹn phọ itughemhị ni iyira iyaạr ilọ Odẹ k’akẹ phọ ayira, Zihova. Itughemhị iyira mọ odị aḍuom ni olhoghi mọ yira okạr kụ rowạ okumu odị ḅilhẹ mọ yira onyạ ni ophinyọn arikiạ orue omhunhenhi ipẹ yira moghunyan bọ. Enhọn pọ, rughuenhi ghan iyira esi ongọ ayira eepoogh dị yira koḍeenhaan mọ yira opomoghiạn ni nyodị. (Prov. 23:15, 16; Mạk 10:28-30; 1 Jọn 4:19) Iikolhobian aNazaraịt phọ aZihova amiteom bọ eḍeenhaan mọ odị alọgh ni elhegh aḅilhẹ asereghiạn oomo arikiạ phọ yira ropinyọn ghan bọ orue okumu odị. Esi iduọn phọ, osopha oghị aghisigh okumu aZihova, kụ ongọ ghan nyodị ipẹ enhighẹ bọ epeleghiom eten dị iyira u/kpaariọm.