1. Idiphọ Uw-emhạ phọ Devid, ḍighẹn aḍipuru kụ idị abuniin ayira kotue ni opuru?

OOMO phọ ayira rowạ ni orọl adọl aghuḍum eborọph ḅilhẹ r’eephọ. Onyọ ayira o/lho dị rakelhọm ghan ooḅaghamhiạn aloor. Kuolọ, eeni amem yira rokaran ghan ni ooḅaghamhiạn aloor. Esi iduọn phọ, abuniin arebenhẹ aZihova otue ni opuru aani ḍiniin phọ aḍipuru phọ Uw-emhạ phọ Devid apuru bọ aZihova mọ: “K’apụr amem kụ edị mị katolhọm ghan ooḅaghamhiạn aloor r’otọ oomo aḍio siẹn ekpom mọ amhị?”—Ps. 13:2.

2. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

² Olegheri ni mọ yira ko/tue okạr okpetenhaan ooḅaghamhiạn aloor, kuolọ yira kotue ni opamhaghạn. Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kopụr ooḅeghiọn raraạr phọ rekọm ghan bọ ooḅaghamhiạn aloor kingọ iyira. Kụ yira oḅilhẹ ooḅeghiọn odiiny araraạr dị yira oḍighi, kilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ophoomhị aloor, mem lọ yira osoman iiḅaghamhị.

3. Eeghe ipaanhaạn kụ edị yira rosoman ghan, kụ yira kotue ni opamaghạn ḍughụm?

³ Yira ko/tue opamaghạn iniin araraạr dị rekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor. Esi omaạm, yira ko/tue opamaghạn eten phọ epẹ aḍighi eḍien, ikpoki otu, ḅilhẹ r’aḍighi iinmenian rekị ghan bọ anyụ bịn torobọ alhạ; Yira kẹn ko/tue opamaghạn eten phọ epẹ abuọ otu oḍighi ayira, obobọ abuọ askul ayira kukpaariọm ghan bọ iyira ogbạ okpẹ ḅilhẹ r’opesi ipesi. Ḅilhẹ yira ko/tue osophoghom osoroghu iilhogh phọ remite ghan bọ epẹ ekool phọ ayira. Yira rosoman ghan ipaanhaạn phọ iphẹn phọ loor esi dị yira odi aḅirinhi dị adọl aghuḍum ibadị awe i/moọgh muḅọph r’asinhị iilhogh aBaibul phọ. Ḅilhẹ kẹn aSetan, emhụgh aḅirinhi  phọ ophọn phọ, alegheri ni mọ “ogbiriḅa ilọ aḅirini phọ,” kesophoghom ni we okumu aZihova. (Mat. 13:22; 1 Jọn 5:19) Iikia i/lo, aḅirinhi phọ amuza bọ r’asidọl dị rekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor!

4. Eeghe kụ kemite eḍighi maạr dị yira olhoghoma oboom ooḅaghamhiạn aloor ilọ iiḅaghamhị ayira?

⁴ Yira otue ni ologhoma oghiilhaan bịn otolonhaạn ghan ooḅaghamhiạn aloor. Esi omaạm, eeni yira otue ni ologhoma mọ yira ko/tue omoọgh ikpoki ophoghaam aloor, obobọ mọ eeni yira komeel e/moon bịn opiọm oghị oḍighi, obobọ eeni kẹn otoph oḍighi phọ. Yira otue kẹn ni ooḅaghamhiạn loor mọ yira kosoor olhogh Enhaạn eḍighi maạr dị yira osoman odẹgh ophogh. Moọny amem aSetan kaḍighi ni idị abuphẹ odị adạ bọ kozuom we phọ Enhaạn, esi iduọn phọ, yira otue ni omiigh ooḅaghamhiạn aloor ilọ ipẹ yira koḍighi bọ mem dị bidị kuzuoghom bọ iyira. Eeni yira otue ni opuru mọ, ‘Ebeeph ni ootughiạn ghan ilọ iphẹn phọ ḍughụm?’

5. Ikpo onhụ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ: ‘K/eeḅaghamiạn Ioor anyina’ remạ ghan eeghe?

⁵ Yira olegheri ni mọ aZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: ‘K/eeḅaghamiạn loor anyina.’ (Mat. 6:25) Eḍighi ni edị aZizọs raḅẹm ghan siẹn phọ mọ yira ko/moọgh ghan r’enụm ooḅaghamhiạn aloor ḍughụm? Eeye! Tuutughiạn mọ abuniin arebenhẹ aZihova dị okpẹ oḍuomolhoghi iḍiodi phọ umhoọgh ni ooḅaghamhiạn aloor, kuolọ aZihova o/ghel bidị. * (1 Ki. 19:4; Ps. 6:3) AZizọs ruudereghị ghan iyira. Odị o/wạ dị yira kooḅaghamhiạn loor iboom ilọ adọl aghuḍum mọ ayira, bịn opogh ogunhọm rukumuan phọ aZihova. Ighẹn areten kụ edị yira kotue opamaghạn ooḅaghamhiạn aloor?—Miịn igbe phọ “ Idị Nạ Kaḍighi.”

6. Odaphạn Filipai 4:6, 7, eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophoomhị ghan aloor?

⁶ (1) Gbor ghan aaḅereghị. AKristẹn dị osoman ooḅaghamhiạn aloor loor iiḅaghamhị, kotue ni ooḅereghị olọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh. (1 Pit. 5:7) AZihova katue ni apagharanhaạn iiḅereghị phọ anạ esi ongọ anạ “eephọ phọ k’Enaạn epel bọ dị oye katue alegheri.” (Bạl Filipai 4:6, 7.) AZihova kangọ nyinhạ eephọ phọ epẹ phọ dị eego esi uwaloor iigbia phọ odị.—Gal. 5:22.

7. Eeghe kụ edị ewạ mọ olhọgh elhegh mem lọ yira rooḅereghị?

⁷ Mem lọ nạ rakaaphạn aZihova esi iiḅereghị, kaạph oomo phọ ipẹ nạ alhoghoma bọ aḅenhị nyodị. Kaạph onyen. Kaạph iiḅaghamhị phọ aḅenhị nyodị, kụ aghaạph ipẹ nạ alhoghoma bọ ilọ iiḅaghamhị phọ. Eḍighi maạr dị kotue ni opamaghạn iiḅaghamhị phọ, po lọm nyodị osụ-olhoghi olhegheriom eten dị enhighẹ r’inyaạm oḍighinhom. Kụ eḍighi maạr dị r’ilọ oḍighi i/lo, pọ lọm aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh ilọ orue ophamaghạn ooḅaghamhiạn aloor phọ anạ. Nạ atuụgh ipẹ reḍighi bọ nyinhạ kụ aghaạph aḅenhị nyodị mem lọ nạ raaḅereghị, bịn medughanhaan nyinhạ olhegheri amem dị aZihova maphagharanhaạn iiḅereghị phọ anạ. Nạ aaḅereghị kụ ko/phagharanhaạn pọ nyinhạ ki/phẹr. AZihova rawạ mọ kaạph ghan onyen ipẹ reḍighi bọ nyinhạ, kụ aḅilhẹ aghiọm ghisigh alhọm ghan.—Luk 11:8-10.

8. Eeghe kụ edị yira koḅarạm ghan siphẹ iiḅereghị phọ ayira?

⁸ Mem dị nạ aaḅereghị aḅenhị aZihova ipẹ reeḅaghamhị bọ nyinhạ, kureriom ghan r’ikpo-onhụ aḍisẹph. Ekpẹ ni ootughiạn ghan aḍisẹph kirokirọ phọ Enhaạn misẹph bọ iyira, ghalhamọ  r’amem dị yira osoman ni iiḅaghamhị. Kuolọ nạ kaḍighi ika eḍighi maạr dị nạ u/legheri ilọ okạr omhiighom kụ oghaạph oḅenhị aZihova ipẹ nạ alhoghoma bọ? AZihova kanaghạn ni iiḅereghị phọ anạ, ghalhamọ nạ uḅẹm mọ, ‘Ka/lẹ ulhoghonhaạn ḍighaạgh!’—2 Chron. 18:31; Rom. 8:26.

9. Ika kụ idị yira kotue omoọgh ogey oghoph?

⁹ (2) Beḍenhọm osụ-olhoghi phọ aZihova, k/olọ anạ. Oghiil phọ amhunhenhiom bọ ophaanyạ B.C.E, mem oyil phọ Aizaya, awe phọ aJuda ughiilhaan ni izuoghom abuọ Assyria phọ. Loor okpetenhaan izuoghom Assyria phọ, awe phọ aJuda ughị ni oteẹny Ijipt ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. (Isa. 30:1, 2) AZihova aphụr bidị rurụ mọ oḍuomolhoghi Ijipt kekọm muphe kụ engọ bidị. (Isa. 30:7, 12, 13) AZihova arom ni Aizaya oḅenhị awe phọ eten dị bidị komoọgh oghoph. Odị aḅẹm mọ: “Nyinha kemoọgh inyaạm esi ophoomhị ghan aloor kụ oḍeenhaan oḍuomolhoghi” esi aZihova.—Isa. 30:15b.

10. Ighẹn kụ iniin asidọl dị yira koḍeenhaan mọ yira oḍuom ni olhoghi aZihova?

¹⁰ Ika kụ idị nạ katue aḍeenhaan mọ nạ aḍuom olhoghi aZihova? Ooḅeghiọn iniin areḍeenhaan. Oḅẹm mọ nạ amoọgh oḍighi dị kokpẹ nyinhạ iboom ikpoki, kuolọ kesighẹ ghan mem mọ nạ kakuọm ghan bọ aZihova. Obobọ oḅẹm mọ oye olọ otu oḍighi anyinha kụ raḍeenhaan ghan iḍọ karu esi anạ, kụ ke/benẹ aZihova. Obobọ onyọ asiya anyinha dị aphomhoghiạn nyinhạ agey kụ aḅenhị nyinhạ mọ pogh aphin: “Mughumọ Enhaạn phọ anạ obobọ mị.” Torobọ adọl phọ aḍiẹn phọ eḅaramaạm ni osopha dị akpạr igey osopha, kuolọ aZihova kangọ ni nyinhạ iiḅakiọm dị ekpeanhạn odaphạn dọl phọ nạ asoman bọ. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kọr. 7:39) Kuolọ aḍipuru phọ pọ, Nạ kaḍuom ni olhoghi iiḅakiọm mọ ipẹ phọ asiemhi esi dị nạ kasighẹ aḍighinhom ḍughụm?

11. Ighẹn igẹ aBaibul phọ kụ idị yira kotuughạ orue ophoomhị aloor mem dị yira osoman isophoghom?

¹¹ (3) Tuughạ esi igey r’ikarạph areḍeenhaan abunhọn. ABaibul phọ apamanhạm ni raghaạph kirokirọ dị eḍeenhaan mọ emạn ni maạr ophoomhị ghan aloor bịn oḍuom olhoghi aZihova. Iduọn nạ ratuughạ bọ ilọ araraạr phọ iphẹn phọ, lọgh elhegh iyaạr phọ elhoghonhaạn bọ ḍighaạgh rebenhẹ Enhaạn ophoomhị aloor ghalhamọ r’amem dị osoman igbagarạ isophoghom. Esi omaạm, mem mọ ogbogh otu iiruẹn abuọ aJu phọ otọ bọ oḅenhị butelhedom mọ, mọ ku/kaạph mun iiḅi iinhaghạn phọ, bidị u/kiilhaan. Kparipẹ ghụn, r’oḅom emhụ bidị uḅẹm mọ: “Yoor konaghanạn Enaạn, ko/naghanạn we.” (Iiḍighi 5:29) Kụ ghalhamọ r’amem dị ogurọgh ni bidị, abutelhedom mọ uu/ḅaghamhiạn loor. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị bidị ulhegheri mọ aZihova odi ni agạ abidị. Bidị umhoọgh ni kuuḅi aghisigh aZihova. Esi iduọn phọ, bidị ughiọm ni ghisigh ogbeelhom ooḅi oghaạph phọ. (Iiḍighi 5:40-42) Iniin phọ kẹn ni, mem mọ kokiigh bọ otelhedom mọ Stivin, odị asereghian ni aphoomhị loor kụ aghisigh phọ aghịgh “ghisigh ookpaạny Enaạn.” (Iiḍighi 6:12-15) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị, odị akuphom owol mọ odị amoọgh ni kuuḅi aghisigh aZihova.

12. Odaphạn 1 Pita 3:14 r’ 4:14, eeghe kụ iḍighi kụ yira komoọgh bọ ni oḅaạl olhoghi ghalhamọ rugbiphoghọm ni iyira?

¹² Abutelhedom mọ umhoọgh ni reḍeenhaan dị emạ emiteom mọ aZihova odi ni r’abidị. Odị angọ ni bidị iikpọ oḍighinhom iiḍaạny. (Iiḍighi 5:12-16; 6:8) Iyira u/ngọ aani iikpọ phọ ipẹ phọ ḍio arodon. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, dị eego esi Ekpo Onhụ phọ odị, aZihova ungọ ni iyira okuphom owol mọ yira komoọgh ni kuuḅi aghisigh odị mem lọ otuạn igey phọ kụ rugbiphoghọm iyira, ḅilhẹ mọ uwaloor phọ odị odi ni r’ayira. (Bạl 1 Pita 3:14; 4:14.) Kụ iḍighi kụ, kparipẹ r’ooḅaghamhiạn ghan aloor  ilọ ipẹ nạ kamegheron bọ akị esi igbagarạ igbiphoghọm epẹ ghisigh, gbon ghụn idị nạ kaḍighi kụ akparamhị akpọ oḅio phọ anạ esi iikpọ apelieẹny phọ r’obakị phọ aZihova. Kuolọ idiphọ abuḅẹl abutelhedom mọ oḍighi bọ, ewạ ni mọ yira oḍuom olhoghi oguan phọ aZizọs aḅẹm bọ mọ: “Mị kingọ ghan ni inyina ikpo onhụ r’olegheri iyaạr dị r’oniin epomoghiạn anyina ka/tue amerenyạn mughumọ opharanaạn.” AZizọs uḅenhị iyira mọ: “Esi okparạm kụ edị nyina kemoọgh ghuḍum mọ anyina.” (Luk 21:12-19) Kụ ka/bulha mọ aZihova alegheri ni oomo ilọ atorobọ ebenhẹ odị dị aphạm ni omheeraam mọ odị tutụ k’aḍuugh. Odị katuạn ni iphẹn phọ aḅeton nyodị.

13. Ika kụ idị yira komooghọm suọ esi ooḅeghiọn areḍeenhaan abuphẹ u/poomhị bọ loor bịn owilhẹ oḍuom olhoghi aZihova?

¹³ Yira koḅilhẹ kẹn ni otuughạ iyaạr esi ipẹ emitenhaan bọ buphẹ u/poomhị bọ loor bịn owilhẹ oḍuom olhoghi aZihova. Ooḅeghiọn ikarạph areḍeenhaan phọ abidị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghel odọ phọ opiomạn phọ abidị. Esi omaạm, emhiighom itooghị phọ Asa idiphọ Uw-emhạ aJuda, odị abeḍenhọm ni aZihova mem dị aḍiboom aḍita abuọ eghạm oru ozuom odị, kụ aZihova asephọm nyodị okpạr opu. (2 Chron. 14:9-12) Onyebel roten, mem mọ aḍibạm aḍita awe eghạm Uw-emhạ phọ Baasha opọ Izrạl oru bọ ozuom Asa, odị akpẹ ikpoki we eghạm aSiria mọ olhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh, kparipẹ rowạ olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova idiphọ eḅẹl amem mọ. (2 Chron. 16:1-3) Ḅilhẹ mem mọ rekpụl bọ dị odị kamugh odị amheel egbagarạ e/moon, kụ oo/ghiraan kẹn osoman aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh.—2 Chron. 16:12.

14. Opiomạn phọ Asa itughemhị iyira eeghe?

¹⁴ Emhiighom mọ, Asa awạ ni aZihova mem mọ odị amhoọgh bọ iiḅaghamhị phọ. Kuolọ onyebel roten bịn odị awilhẹ owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, abeḍenhọm ghụn olhegheri iyaạr odị. Odaphạn ephoghom awe, obọ iitughiạn phọ Asa, owạ olhoghonhaạn aḍighaạgh aSiria phọ oghị eenan Izrạl i/kạr ibeeph. Kuolọ ekol phọ odị amhoọgh bọ i/bia. AZihova arom oyil kụ aghị aḅenhị nyodị mọ: “Loor esi dị nạ aḍuom bọ olhoghi odaạm mọ aSiria kparipẹ r’oḍuom olhoghi aZihova Enhaạn phọ anạ, awe eghạm odaạm mọ Izrạl mokpetenaan nyinhạ.” (2 Chron. 16:7) Esi iduọn phọ, ewạ mọ ogona loor obọ yira koḍuom ghan bọ olhoghi eten phọ epẹ yira roḍighi ghan bọ iyaạr bịn ogunọm iiḅakiọm mọ aZihova edi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị. Ghalhamọ r’amem dị yira osoman ni dọl dị ewạ mọ yira onhuụn osopha oḍighi iyaạr, kụ yira ophoomhị loor owạ iiḅakiọm aZihova, odị kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh omhoọgh ekol.

15. Eeghe kụ edị ewạ mọ yira oḍighi ghan mem dị yira robạl Baibul phọ?

¹⁵ (4) Kpạph riisi aBaibul aphạm. Mem dị nạ amhiịn riisi aBaibul dị eḍeenhaan mọ emạn ni maạr ophoomhị ghan aloor bịn oḍuom olhoghi aZihova, kparaghạ ghan okpạph ophạm. Omhiịn mọ nạ atue aatughiạn, pọ bạl ghan amiteom, agẹ alhọgh esi, kụ atọ ghan mem aḅilhẹ aphogh. Utọ oḅenhị Joshua mọ agbor ghan aạl Olhogh phọ r’eḍọgh ude pidị odị azọ ghan r’osụ-olhoghi. Igẹ Olhogh phọ keloghonhaạn nyodị ḍighaạgh okpạr opu oghiilhaan phọ odị mumoọgh bọ mem mọ odị aḍiemhiom bọ we phọ Enhaạn. (Josh. 1:8, 9) Ibadị asiikpịgh Ekpo Onhụ phọ Enhaạn ketue ni epoomhị ekpom anạ ḅilhẹ engọ nyinhạ eephọ esi asidọl dị ketue ni ekọm ooḅaghamhiạn aloor obobọ oghiilhaan.—Ps. 27:1-3; Prov. 3:25, 26.

16. Ika kụ idị aZihova rasighẹ ghan ookpomhoghan phọ kaḍighinhom olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh ophoomhị aloor bịn oḍuom odị olhoghi?

¹⁶ (5) Ḍiiḍikuan ghan we phọ Enhaạn. AZihova rasighẹ ghan bumor r’abumarani phọ kụ aḍighinhom olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh ophoomhị aloor bịn oḍuom odị olhoghi. Siphẹ otu ituughạ  phọ, yira romooghọm ghan ni suọ raghaạph phọ rongọ ghan bọ siphẹ eegbolhom mọ, ophanyanhaạn abumor phọ, r’oghaaphạn abumor r’abumarani phọ ayira. (Hib. 10:24, 25) Yira komoọgh kẹn ni iidereghị mem dị yira oghaạph ipẹ yira olhoghoma bọ oḅenhị righirị dị yira oḍuom olhoghi siẹn ookpomhoghan phọ. “Egey ekpo onhụ” dị onhaghạn esi oyaghirị ketue ni eloghonhaạn ḍighaạgh ophoomhị ooḅaghamhiạn aloor ayira.—Prov. 12:25.

17. Odaphạn Hibru 6:19, ika kụ idị oḍuomolhoghi phọ ayira ilọ Omhạr phọ kumhiighe iyira etigheri sidọl ipaanhaạn?

¹⁷ (6) Kparamhị oḍuomolhoghi phọ anạ. Oḍuomolhoghi phọ ayira ilọ Omhạr phọ “akịgh idiphọ ekạn dị okananaạn [sighuḍum mọ] ayira,” raḍighi ghan idị yira ro/piigha ghan ghalhamọ asidọl phọ inmia ni. (Bạl Hibru 6:19.) Tuutughiạn oguan phọ aZihova ilọ amem dị ikarạph iitughiạn ke/tọl ghan mun. (Isa. 65:17) Gbiom olhoghi dị nạ odi omhoom aḅirinhi dị eephọ kụ edi, aḅirinhi dị asidọl dị kekọm ooḅaghamhiạn aloor i/lo mun. (Mic. 4:4) Oghaạph ghan ilọ omhoom aḅirinhi phọ oḅenhị abunhọn awe kekparamhị kẹn oḍuomolhoghi phọ anạ. Esi iduọn phọ, ḍighi oomo ipẹ nạ katue bọ siphẹ oḍighi iphelhegbeel phọ r’oḍighi awe bumatuạn phọ. Nạ aḍighi ghan iduọn phọ, ‘eekuna phọ, . . . araraạr phọ ipẹ nạ aḍuom bọ ologhi phọ kemite ni idiphọ nạ rawạ bọ.’—Hib. 6:11.

18. Eeghe ipaanhaạn kụ edị yira kotue ni osoman ghisigh, kụ ika kụ idị yira kotue okaran ipaanhaạn phọ?

¹⁸ Iduọn aḅirinhi phọ ophọn rasi bọ eekunha, yira kosoman ni sidọl dị kekọm ghan ooḅaghamhiạn aloor iboom. Emhuoghaạph alhạ phọ 2021 kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophoomhị aloor kụ okaran asidọl phọ ipẹ phọ, kuolọ ke/si inyaạm ayira, esi oḍuom ghan olhoghi aZihova. Kụ iḍighi kụ lhạ phọ arolhool, oḍeenhaan esi iiḍighi phọ ayira mọ yira omoọgh ni omheeraam okị esi oguan phọ aZihova aḅẹm bọ mọ: “Nyinha kemoọgh inyaạm esi ophoomhị ghan aloor kụ oḍeenhaan oḍuomolhoghi.”—Isa. 30:15.