Lhạ phọ etum bọ siphẹ, ugbeelhom ni siphẹ aBetẹl phọ mọ rowạ we dị kokị olạ agadạ aSouth Africa okumuan, loor esi dị olạ agadạ phọ aSouth Africa umhoọgh omhoom amasịn oḍighinhom arinyạ phọ. Mị ulhọgh aani ni ḍien amhị, kụ olhoghi amhị aḅaạl li iduọn usaḅạr aani bọ imhị. Usaḅạr aani kẹn iraạr abunhọn abumor aBetẹl aCanada phọ—Dennis Leech, Bill McLellan, r’aKen Nordin. Bidị uḅenhị iyoor mọ yoor kotọl li South Africa obia!

Mị umhạgh ni onhiin amhị fon kụ aḅenhị mọ: “Onhiin, mị amoọgh iinhaghạn oḅenhị anạ. Mị rakị South Africa!” Onhiin amhị ra/ḅạ ghan iboom, kuolọ odị anhịr dị amhoọgh omheeraam r’asiya dị ekpạr r’aZihova. Odị o/ghaạph iboom araraạr, kuolọ mị ulhegheri ni mọ odị ubakị ni imhị. Odị obobọ odẹ phọ amhị u/kikima osopha phọ amhị, ghalhamọ r’iduọn i/kạr bọ iḅaạl ilhoghi abidị loor iduọn mị kakelhạn bọ r’abidị.

Inya phọ ayoor osaḅạr bọ, uphụr oghị epẹ Bethel aBrooklyn, orọl iraạr unwanyụ otuughạ ilọ amasịn phọ radẹgh ghan bọ ikpo igẹ phọ. Yoor r’omhạn bịn yoor oḍigh unwunyarụ dị rakị epẹ Cape Town, South Africa. Purukụ mị amhạn 20 asiạ. Yoor osi bọ South Africa, yoor uḍigh atren ḍughul siphẹ Cape Town oghị osi Johannesburg. Eḅẹl esi dị atren phọ amheerạ mem mọ ke/kạr bọ ekpoghoronhu pọ ebạm emhạ dị edi ekpisi dị eghịgh de okpaghạ. Ophugh amuza, etọl tụm, ḅilhẹ r’ekologhọl. Kụ inya phọ ayoor opukemhi rumhụ ayoor siphẹ awinda phọ ophogh, kụ yoor opuruan loor mọ ephẹn eeghe ekpisi. Oḍighi phọ ayoor katọl ika ephẹn phọ? Asiạ reten mem dị yoor oḅilhẹ oghị ekpisi phọ ephẹn phọ, yoor umhiịn mọ ekpisi phọ ephẹn phọ enighẹ eḅilhẹ epọ agey.

Esi ephurukpu asiạ, oḍighi amhị aḍighi osighẹ okamakamạ amasịn dị oghol mọ Linotype, omhaạr odeọm ghan ikpo igẹ aWatchtower r’Awake! phọ kụ ogbi olẹm omiteom. Olạ agadạ phọ umiteom ghan rinyạ phọ runhụ areelhe Africa kirokirọ, ko/gina ilọ aSouth Africa bịn. Olhoghi ayoor aḅaạl li iduọn omhoom amasịn phọ ophọn phọ yoor otuạn bọ oḍuạ epẹ Canada oru, aḍighi bọ iduọn oboom oḍighi!

Onyebel roten, mị amhiigh okumuan ofịs phọ ropạm ghan bọ iiḍighi abuọ ogbạ otenheghi phọ, rolẹm ghan bọ rinyạ, ḅilhẹ r’oḍiighi ghan bọ rinyạ phọ. Amem i/tọl ghan dị mị umoọgh iyaạr oḍighi, ḅilhẹ r’ogbaanyạn.

Lhạ phọ 1968, mị uphin onyọ umarani dị rakọy eten, dị oghol mọ Laura Bowen, dị arugh atuman Betẹl. Odị aḍighi ghan kẹn oḍighi osighẹ akomputa ogeanhaạn araraạr Ekụ Ogbạ Otenheghi Phọ. Siḍio phọ ipẹ phọ, iikilhobian i/tọl dị olom r’anhịr dị purukụ aalhạn kotọl Betẹl okumuan, esi iduọn phọ olạ agadạ phọ ungọ iyoor oḍighi okọy eten opọ agbatanhaạn bọ. Mị umhoọgh ni oọny ooḅaghamhiạn aloor. Ḍioph asiạ phọ mị akumuan ghan bọ Betẹl, bidị kụ ungọ iyoor eḍien r’esi orọl, nyiidiphọ iịny ikpoki phọ iphẹn rungọ ghan bo iyoor idiphọ abukọy eten dị ogbatanhaạn kesi bọ ḍighen? Bidị ungọ ghan iyoor 25 rand (mem mọ opọ phọ obọ $35, U.S.) torobọ unwanyụ—lọ yoor omhunhenhi ni onhụ awạ phọ, oḅilhẹ oḅula, ḅilhẹ ongọ arinyạ phọ rewạ bọ. Ikpoki phọ ipẹ phọ kụ edị yoor kokpeọm ikpoki otu, okoom eḍien, okoọm eten, ḅilhẹ kẹn okoom sirooghọ r’inhọn amaleom dị yoor omhoọgh.

Usighẹ iyoor oghị ebạm ekool dị etuman egbogh emhạ phọ Durban, etuman bọ epẹ ophiịny abazị phọ India aten bọ. Awe India kụ umuza ghan epẹ phọ, ibadị abidị anmụny abuọ India dị ophir oghimọm South Africa okumuan iizo uguọ, mem mọ asiạ 1800 remineen bọ. Nyiidiphọ bidị momhoọgh inhọn iiḍighi kuolọ opamanhạm ni iḍighinhom araraạr abidị, eten iisạ, ḅilhẹ r’ariiḍien phọ abidị. Kụ roḅạ ghan onhụ aḅekeeny, esi iduọn phọ iyoor i/kparanhaạn oḅaanhaạn abidị.

Abukọy eten dị ogbatanhaạn ungọ ghan 150 awạ torobọ unwanyụ, esi iduọn phọ aLaura r’amhị ugbiighi omhoọgh odiiny awạ ḍiḅẹl aḍio phọ. Egholhoghọl r’eephoọm irọl agey. Yoor u/moọgh oye oḅilhẹ oḅula otughemhị aBaibul—ogina odiiny awạ phọ yoor omhoọgh bọ oḍuạ otu ogbạ otu phọ bịn. Oọny ekulha amem retenhom mem mọ yoor omhiigh bọ, mị aphogh mem mọ—40 ikalhạ bịn kụ meten! Kụ mị apuruan loor mọ, keḅọph ni iduọn phọ?

I/bia bịn yoor omhaạr odẹ raraạr. Torobọ aḍio yoor uukolhobian ghan eẹny eḍien obobọ tii omhoophị ophạm. Mem dị yoor rowạ ophooghian, kụ yoor osul moto phọ ayoor ogbạl oreeny—eeni amem imạ ibạm anmụny abuọ India phọ umhereghạ ghan ni uphoghoghom iyoor! Esi iyạl ikpo asiḍughul otu, yoor oru omhiịn mọ mem dị iḅẹl iyạl obobọ iraạr awạ phọ reten, bịn aḍio phọ memhunheen.

P’eeghe idị eḍighi iyaạr ibo osighẹ igey aBaibul phọ oruom awe dị omhaạr oghuraam awe ekpisi phọ ephẹn phọ! Awe India phọ omaạr olhọgh awe eegu, onmạ ighirigiir, ḅilhẹ omoọgh oghiilhaan Enhaạn. Ibadị awe aHindu umhegheron ni agey oghị esi adom mọ. Eḅeraạn bidị agey otuughạ ilọ aZihova, Zizọs, Baibul, ilọ omhoom aḅirinhi eephọ phọ ratu bọ ghisigh, ḅilhẹ r’ilọ oḍuomolhoghi oḅetenhu esi aḍuugh phọ. Alhạ reten bịn yoor omhoọgh 20 awe otughemhị ghan aBaibul. Torobọ aḍio arughunotu abuphẹ yoor otughemhị ghan bọ kụ ungọ ghan iyoor eḍien ootaany. Olhoghi ayoor aḅaạl ghan agey.

I/bia bịn oḅilhẹ ungọ iyoor onhọn oḍighi—usighẹ iyoor oghị pakirị aSouth Africa phọ etuman bọ iigboom abazị phọ India, oḍighi opoghom eghir. Torobọ awiki, yoor urughan ghan r’akirokirọ arughunotu mem dị yoor oghị ophogh ḅilhẹ r’okumuan r’abukaaphọm ookpomhoghan phọ orue okparamhị abidị. Bidị usighẹ iyoor idiphọ abuọ eghunotu abidị, kụ yoor oghelhọm ghan ooḅughonhaan ibạm anmụny r’inhạm ilhoghi aruutu abidị. Iyạl asiạ eru eten. Ekperenhom bịn olạ agadạ phọ umhạgh iyoor fon. Bịn uḅenhị iyoor mọ, “Yoor rowạ oḅulhemhi anyinha Betẹl.” Mị uphagharanhaạn bidị mọ, “Nyinha elegheri ni mọ olhoghi ayoor aḅaạl li ephẹn yoor odi bọ.” Kuolọ, yoor umheera ni dị kusighẹ iyoor oḍighinhom torobọ ekpisi.

Epẹ Betẹl mị ukumuan ghan r’Ekụ Phọ Repogh Ghan Bọ Rukumuan Epẹ Erugh phọ, kụ mị umhoọgh ni eepoogh okumuan r’ibadị abumor dị mokpokolo oḅilhẹ omhiịn raraạr. Mem mọ amuphẹ phọ, mem dị opoghom eghir aghị aphogh ookpomhoghan kagẹ ipẹ ookpomhoghan phọ odi bọ aḅenhị olạ agadạ phọ, kụ olạ agadạ phọ ogẹ ookpomhoghan phọ ḍinyạ. Ugẹ ghan rinyạ phọ okparamhiọm r’ongoọm iiḅakiọm lọ ewạ. Esi iduọn phọ mị ukumuan ghan agey r’abugeeghiạ dị ogbạ ghan rinyạ abupoghom eghir phọ runhụ aXhosa, Zulu, r’inhọn arunhụ otenheghi aḅekeeny,  kụ oḅilhẹ ogbạ onhụ aḅekeeny otenhe runhụ Africa. Mị usereghiạn ghan ni ikuph phọ abuọ ogbạ otenheghi phọ olhọgh ghan bọ, ḅilhẹ kẹn ingọ imhị orọph onhaghanhạn aḍikparaminheẹn phọ abumor r’abumarani phọ abuọ Africa osoman bọ.

Mem mọ amuphẹ phọ, itooghị aSouth Africa ulhoghoḍị iilhogh dị ekọm madia. Abuphalhaḅaạl uu/ḍikuan ghan buḍiil. Abuḍiil abumor phọ ayira uḅạ ghan runhụ abidị, oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ rokool dị roḅạ runhụ abidị, oḅilhẹ ghan oghị ituughạ rookpomhoghan dị roḅạ ghan runhụ abidị bịn.

Mị u/legheri ghan ibadị abuḍiil abumor abuọ Africa phọ, loor esi dị ekool oghaạph iiḅi iinhaghạn ookpomhoghan phọ ayoor iḍighi aḅekeeny bịn. Toroboiperolbọ, nyiidiphọ mị mamhoọgh eepoogh olhegheri ilọ abudiil abuọ Africa phọ, ilọ eten aghuḍum mọ abidị ḅilhẹ r’iḍighinhom araraạr. Mị maḅilhẹ alegheri ipaanhaạn phọ abumor phọ ayira osoman bọ, esi iḍighinhom araraạr r’aremheeraam ekpisi phọ abidị. P’eeghe idị bidị okpọ oḅio oruura oḅuạ esi iḍighinhom araraạr dị i/lo Baibul ḅilhẹ r’okaran isophoghom dị eḅuạ esi abuọ eghunotu abidị r’emhạ phọ abidị, loor iduọn bidị u/meera bọ udạph iiḍighi ikarạph aruwaloor! Ekulhom irọl ghan agey rikpisi dị ke/ghughuronhu. Ibadị u/kị r’oghị askul, kuolọ ulhọgh ni Baibul phọ eegu.

Mị umhoọgh ni eepoogh okumuan ghan idị egbolhomaam raghaạph eereẹgh iiseeny r’orọl asạm. Ikparamhị aani ghan ni omheeraam amhị omhiịn adọl oḅạr r’akpọ oḅio iḍoọgh Abugbaanhaạn dị ophorogh ruutu askul, loor idị u/meera uuḍikuan iiḅereghị r’asuọr asiosị.

Abumor phọ usoman ni inhọn ipaanhaạn eniin ebạm eelhe Africa dị oghol ghan mọ Swaziland (nyiidiphọ okol mọ Eswatini). Mem dị Uw-emhạ phọ Sobhuza II amhugh, ukpaariọm ni oomo awe oḍighi eḍighinhom iyaạr dị bidị roḍighi ghan mem dị oye amhugh. Alhephiri anmụny phọ kokulha rumhụ abidị, kụ anmariịr osamạ yogh silaạl abidị. Ughol li emhụ iphẹn phọ okpuuroghọm ibadị abumor r’abumarani loor iduọn bidị u/meera bọ upinomaam bin eḍighinhom iyaạr phọ ephẹn phọ. P’eeghe idị eten phọ bidị oḅạr bọ aZihova eḍighi idị ekpom ayoor emhoọgh ibo! Yoor ukạr kụ otuughạ ilọ orọl adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi, dọl oḅạr, r’okparạm ḍighaạgh abumor abuọ Africa phọ, kụ iphẹn phọ ilhọgh ni ephophe omheeraam mọ ayoor.

Lhạ phọ 1981, ungọ imhị oḍighi olhoghonhaạn aḍighaạgh omiteom eten osighẹ akomputa ku olhemọm arinyạ phọ ayira. Kụ mị ughị ni. Ikạr kụ eḍighi mem oḅaạl olhoghi! Areten olhẹm arinyạ phọ inmia ghan bịn. Oye dị rabologhi ghan raraạr angọ ni olạ agadạ phọ amasịn osighẹ oḍighinhom ekulha amem, dị ikpoki u/boọr. Iphẹn phọ iḍighi idị yoor omne esugha asimasịn phọ oghol bọ mọ Linotype, kụ okpamaghị oogh imhoom asimasịn phọ. Uḅilhẹ kẹn ni okpamaghị amasịn dị kanighemhị ghan roogho r’igẹ phọ. Bịn yoor omhiigh omiteom ghan iboom arinyạ!

Asikomputa phọ ilhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh omiteom imhoom areten odẹgh ghan ikpo igẹ arinyạ phọ dị eego esi aMEPS. AMEPS remạ ghan Multilanguage Electronic Publishing System. P’eeghe idị olhẹm asikomputa phọ m’enhighẹ epu ideghedeghẹ asiLinotype masịn phọ erọl ghan bọ, egbi k’amem mọ inya phọ ayoor oḍuạ bọ epẹ aBetẹl phọ Canada oru South Africa! (Isa. 60:17) Mem mọ amuẹn phọ, inya phọ ayoor mophinhogh imạ abumarani dị rokọy ghan eten ḅilhẹ ophomhoghiạn aZihova. ABill r’amhị rokumuan ni ephẹn aBetẹl phọ. AKen r’aDennis momhoọgh eghunotu, kụ otugh otuman Betẹl.

Iiḍighi repughạn ghan bịn siphẹ olạ agadạ phọ. Arunhụ phọ rogbạ bọ rinyạ phọ ayira kotenheghi rebụgh ghan bịn, kụ oḅilhẹ ghan kẹn rosighẹ ghan koghimọm inhọn ilạ agadạ. Esi iduọn phọ, imhoghi olhọgh omhoom aBetẹl. Abumor phọ ulhọgh ni omạ otu epẹ esoorom mọ aJohannesburg, kụ oḅọgh ongọ aZihova lhạ phọ 1987. Ikạr kụ eḍighi iyaạr aḍiḅeraạn oḍighom aani aḍita awe phọ okumuan bọ olhọgh otu phọ ḅilhẹ rokumuan idiphọ oniin olọ ekụ phọ ephogh ghan bọ Olạ Agadạ aSouth Africa esi ibadị asiạ.

Iḍigh ni ḍiigu iboom esi amhị lhạ phọ 2001 mem mọ umhạgh bọ imhị oghị okumuan r’emhoom Ekụ Phọ Repogh Bọ Olạ Agadạ United States. Ghalhamọ r’iduọn olhoghi ayoor u/kạr bọ uḅaạl owilhẹ oḍighi phọ r’arighirị phọ ayoor orọl bọ South Africa, yoor uḅaạl li olhoghi omhiigh aḍimhoom adọl idiphọ abuọ eghunotu aBetẹl United States phọ.

Toroboiperolbọ, yoor umhoọgh ni ogbolhomaam ilọ ipẹ yoor kobilhẹ bọ onhiin phọ aLaura asiạ phọ meghị bọ anyụ. Yoor oḅuạ oghị New York, yoor ko/tue olọgh ḍighaạgh iboom ophogh odị, kuolọ iraạr abubạm abumarani aLaura usopha ni ophogh odị oḅilhẹ ongọ ghan ikpoki. Bidị uḅẹm mọ, “Yoor u/lo aani rukumuan oomo amem mọ, esi iduọn phọ yoor kụ ophogh onhiin bịn milhoghonhaạn inyinha ḍighaạgh oghiọm aghisigh oḍighi phọ anyinha.” Yoor ukạr kụ osereghiạn bidị.

Iniin phọ kẹn ni kụ edị okumor umor amhị r’anhịr odị dị odi Toronto, Canada, ophogh aani ghan onhiin phọ amhị maḍighi bọ ekpukelhe anhịr. Mem mọ amuphẹ phọ onhiin phọ amhị arọl r’abidị dị repel li 20 asiạ. Yoor osi bọ New York, i/bia bịn odị amhugh. Yoor okạr ri osereghiạn ephomhoghiạn r’ogbolhomaam mọ bidị oḍeenhaan bọ nyodị. P’eeghe iyaạr aḍisẹph omhoọgh abuọ eghunotu dị ookolhobian ni olhoghonhaạn aḍighaạgh, ḅilhẹ omheera ooḅenhion adọl aghuḍum mọ abidị orool adool dị eḅarạm ni ipaanhaạn!

Eḅẹl eepoogh oḍighi amhị ephẹn olạ agadạ phọ United States pọ okumuan r’abuphẹ romiteom ghan bọ rinyạ phọ. Eten arukumuan phọ menhighẹ eḅilhẹ edugh. Dị ke/kạr ebia, mị rakumuan ghan r’Ekụ Phọ Rokooghi Ghan Bọ Raraạr. P’eeghe iyaạr aḍiḅeraạn oḍighom aani apakirị ogbogh olạ agadạ phọ ophọn esi 20 asiạ, nyiidiphọ momhạn bọ 5,000 r’2,000 abudị roḍuạ ghan olhoghotu kụ koru okumuan!

Esi odiiny-dị asiạ epẹ omhạn, kụ nạ uḅenhị imhị mọ ephẹn kụ esi dị mị katọl, mị ka/meeraam. ALaura mubakị ni imhị r’oomo ekpom esi asiạ phọ iphẹn phọ. P’eeghe imạ adọl aghuḍum! Yoor osereghiạn ni ibadị aroopoogh arukumuan phọ yoor oghelhọm bọ r’oomo abuukiạ awe phọ yoor okumuan bọ r’abidị, eḅaramaạm buphẹ odiighi bọ ibadị ilạ agadạ phọ yoor moghị ghan bọ. Nyiidiphọ mị mapel bọ 80 asiạ, moghome iiḍighi phọ amhị, kụ motughemhị ibadị iḍoọgh abumor dị mosianhaan ophạm arukumuan phọ.

Okọ suọr phọ agẹ mọ: “Oḅaạl olhoghi ratolhonhaạn ghan eelhe lọ aZihova kụ aḍighi Enhaạn abidị.” (Ps. 33:12) P’eeghe idị iphẹn phọ eru ni inẹ! Olhoghi amhị akạr kụ aḅaạl ophinhomaam aani abin oḅaạl olhoghi awe phọ aZihova.