1. Odaphạn Ecclesiastes 7:20, Uw-emhạ phọ Solomon aḅẹm m’eeghe?

 UW-EMHẠ phọ Solomon aḅẹm mọ: “Oye elhiom eḍighinhom iyaạr o/lho siẹn ade phọ dị oomo amem raḍighi ghan igey dị ra/piomạn ghan.” (Eccl. 7:20) Kụ iduọn phọ ni! Oomo ayira abuḍighinhom ikarạph. (1 Jọn 1:8) Kụ iḍighi kụ, yira omoghi ni osạr owilhenhaạn esi Enhaạn r’awe.

2. Retọl ghan ika mem dị oyaghirị anạ asạr opiomạn anạ awilhenhaạn nyinhạ?

² Eeni nạ aatughiạn ni mem dị nạ apiomạn oyaghirị anạ. Iḅeraạn ni nyinhạ dị nyinha kekaaphọgh eḅọph, kụ nạ aghị aaḅereghiạn. Nạ ulhoghoma ika mem mọ oyaghirị phọ anạ asạr bọ awilhenhaạn nyinhạ? Nạ useere ekpom! Bịn olhoghi anạ aḅaạl.

3. Yira kogbon eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

³ Yira rowạ ni mọ aZihova aḍighi ogbogh Oyaghirị ayira, kuolọ eeni amem yira rokaạph ghan ni koḅilhẹ oḍighi raraạr dị kepin esi odị. Uḍighi ika kụ yira kokuphom bọ ni owol mọ aZihova anyaaghiạn ni osạr owilhenhaạn ayira? Eeghe ogbaranhaạn kụ odi igbo osạr owilhenhaạn phọ aZihova r’olọ ayira? Edị esughanham omhạn, eeghe odọ oye kụ edị aZihova rasạr ghan bọ kawilhenhaạn?

4. Uḍighi ika kụ yira kokuphom bọ ni owol mọ aZihova anyaaghiạn ni osạr owilhenhaạn ayira?

⁴ ABaibul phọ ungọ iyira okuphom owol mọ aZihova aakolhobian ni osạr owilhenhaạn. Mem mọ ookpaạny phọ aZihova aghaạph bọ ilọ aZihova aḅenhị Mozis siphẹ Eeḅarạph phọ aSinai, ookpaạny phọ aḅẹm mọ: “Zihova, Zihova, Enhaạn onmạ ighirigiir r’aghusạn, ra/nuụn ghan kaghạgh olhoghi ḅilhẹ  amoọgh ephomhoghiạn oḅạr dị ephughạn r’igey, raḍeenhaan ghan ephomhoghiạn oḅạr simuonịr, rasạr ghan kawilhenhaạn opiomạn r’ikarạph.” (Ex. 34:6, 7) AZihova Enhaạn igbiririph r’onmạ ighirigiir dị aakolhobian oomo amem osạr owilhenhaạn abuḍighinhom ikarạph lọ okiton.—Neh. 9:17; Ps. 86:15.

5. Odaphạn Psalm 103:13, 14, iphẹn phọ aZihova alhegheri bọ ilọ awe renyu ghan nyodị oḍighi eeghe?

⁵ Idiphọ Olemhiạ ayira, aZihova alegheri ni oomo ilọ ayira. Tuutughiạn aạ! Odị alegheri oomo ilọ atorobọ oye dị odi siẹn ade phọ. (Ps. 139:15-17) Esi iduọn phọ, odị katue ni amiịn oomo e/munughan phọ yira olhe bọ erua ḍighaạgh aburudẹ r’aburunhiin phọ ayira. Idị epelhom siẹn, odị alegheri ni oomo araraạr dị mimitenhaan iyira dị etir odọ phọ oye phọ yira oru bọ. Iphẹn phọ renyu ghan aZihova oḍighi eeghe? Renyu ghan nyodị ozoọm ayira r’onmạ ighirigiir.—Ps. 78:39; bạl Psalm 103:13, 14.

6. Ika kụ idị aZihova maḍeenhaan mọ odị anyạ ni osạr owilhenhaạn?

⁶ AZihova maḍeenhaan mọ odị anyạ ni osạr owilhenhaạn. Odị alegheri ni mọ eḍighinhom iyaạr oḅẹl oye phọ, Adam, kụ ikọm bọ ikarạph r’aḍuugh ingọ iyira. (Rom. 5:12) Kụ yira mu/tue ni bịn utagharạn siloor ayira obobọ bunhọn u/sighẹ esi ikarạph r’aḍuugh. (Ps. 49:7-9) Toroboiperolbọ, Enhaạn ephomhoghiạn phọ ayira uḍeenhaan ni iyira igbiririph bịn amiteom iikolhobian otagharanhạm ayira. Odị aḍighi ika? Idiphọ aJọn 3:16 egananamhi bọ, aZihova arom ogina Oọny phọ odị oru omhughanhaan ayira. (Mat. 20:28; Rom. 5:19) AZizọs arool iikpiạ imhinhimhiịn r’iikpiạ aḍuugh phọ ayira, otagharanhạm oye lọ amhoọgh omheeraam aghị esi odị. (Hib. 2:9) Iikia i/lo, iphin ni esi aZihova omhiịn dị Oọny phọ odị ramugh ḍuugh imhinhimhiịn r’aroofolha! AZihova mu/meera mọ Oọny phọ odị amhugh eḍighi maạr dị ra/wạ osạr owilhenhaạn ayira.

7. Ighẹn kụ iniin areḍeenhaan awe aBaibul dị aZihova asạr awilhenhaạn oopho?

⁷ Areḍeenhaan awe dị aZihova asạr bịn awilhenhaạn edi ni Baibul. (Efẹ. 4:32) Nạ aatughiạn ni oniin ḍughụm? Eeni nạ aatughiạn ni Uw-emhạ phọ Manasseh. Oye phọ ophọn phọ akạr kụ apioghọm sipioghọm reten kirokirọ. Odị aḍiemhiom we phọ ooḅereghị iiḅereghị  arumhụgh okpẹ. Odị azẹ nmụny odị aphighironhọm rikiạ angọ rumhụgh okpẹ. Odị aḅom ni emhụ bịn asighẹ ekaanheẹn emhụgh alhọgh siphẹ otu iiḅereghị iigbia phọ aZihova. ABaibul aghaạph ilọ odị mọ: “Odị apioghọm ni iboom riḍien aZihova kụ eghạgh olhoghi odị.” (2 Chron. 33:2-7) Kuolọ, mem mọ aManasseh akạr bọ akiton, aZihova asạr ri bịn awilhenhaạn. Enhaạn aḅilhẹ kẹn aḅulemhi nyodị idiphọ uw-emhạ. (2 Chron. 33:12, 13) Eeni nạ aatughiạn kẹn ni Uw-emhạ phọ Devid, odị aḍighi ni igbogh ikarạph, esi olhe emhạ r’oghiigh oye. Kuolọ, mem mọ aDevid alhoghoma bọ ikarạph phọ odị kụ akiton, aZihova asạr kẹn ni awilhenhaạn. (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14) Iphẹn phọ iḍeenhaan iyira mọ aZihova anyạ ni osạr owilhenhaạn. Kụ iduọn yira komiịn bọ ni, eten osạr owilhenhaạn phọ aZihova egbatanhaạn ni r’ilọ awe.

8. Ika kụ idị adọl phọ aZihova idiphọ Oogboom Iiruẹn retir ghan eten osạr owilhenhaạn phọ odị?

⁸ AZihova kụ “Oogboom Iiruẹn oomo aḅirinhi phọ.” (Gen. 18:25) Ogey oogboom iiruẹn ralegheri ghan olhogh agey. Opọ kụ odọ oye dị aZihova aru. Etigheri iduọn odị aḍighi bọ Oogboom Iiruẹn, odị kụ Ongoọm Iilhogh phọ. (Isa. 33:22) Oye o/lho dị alhegheri ilọ eru igey r’ikarạph aaleeny aZihova. Eeghe kụ edị eḅilhẹ ewạ esi ogey oogboom iiruẹn? Ewạ mọ odị amhoọgh ḍighalhanyạ orue ghan olhegheri oomo ariphigh phọ kụ agbi osoph ooruẹn. Mem dị rokaạph ilọ iphẹn phọ, aZihova kụ okạr ogey Oogboom Iiruẹn, loor esi dị iyaạr i/lo dị aaghiạn risigh odị.

9. Eeghe araraạr kụ edị aZihova ralegheri ghan ni mem dị odị rasopha mughumọ odị kasạr ri abilhenhaạn?

⁹ Dị u/kịgh bugboom iiruẹn isiẹn ade phọ, aZihova ralegheri ghan oomo ariphigh phọ kụ agbi osophonhaan oye ooruẹn. (Gen. 18:20, 21; Ps. 90:8) Odị ramiịn ghan kapelhom eten dị awe kotue omiịn obobọ onaghạn. Odị akạr alegheri ipẹ araagharạ dị oye alhe erua ḍighaạgh odẹ r’onhiin, ipẹ ookonhom bọ oye phọ, ekool phọ oye phọ arọl bọ kụ amhanhạm, olhoghoma phọ ḅilhẹ r’eten iitughiạn oye phọ retir ghan bọ roozọ oye. AZihova aḅilhẹ kẹn rabạl ghan rokpom awe. Odị ralegheri ghan ni ipẹ oye ratụ ghan bọ kaḍighi iyaạr. Iyaạr dị aaghiạn risigh aZihova i/lo. (Hib. 4:13) Esi iduọn phọ, osạr owilhenhaạn phọ aZihova rakpasị ghan esi oomo ipẹ odị alhegheri bọ ilọ oomo iiḅaghamhị phọ.

10. Uḍighi ika kụ yira koḅẹm bọ mọ iiruẹn phọ aZihova reḍighi ghan ni elhiom keḅilhẹ eeleeny? (Deuteronomy 32:4)

¹⁰ Iiruẹn phọ aZihova reḍighi ghan elhiom keḅilhẹ eeleeny oomo amem. Odị ra/lọgh ghan oye iiseẹny. AZihova ra/tuạn ghan ḍimite oye phọ, eelạ, oolheghaan, obobọ sighalhanyạ oye phọ kụ asạr abilhenhaạn. (1 Sam. 16:7; Jems. 2:1-4) Oye ka/tue akpaariọm obobọ ati aZihova omhạn. (2 Chron. 19:7) Odị ra/sighẹ ghan ophin olhoghi obobọ idị odị alhoghoma kụ asophom ooruẹn. (Ex. 34:7) Esi iduọn phọ, olhegheri iyaạr phọ r’orọph onhaghanhạn phọ aZihova kụ iḍighi bọ nyodị okạr ogey Oogboom Iiruẹn.—Bạl Deuteronomy 32:4.

11. Eeghe kụ iḍighan elhegh ilọ osạr owilhenhaạn phọ aZihova?

¹¹ Abugeọm aBaibul aHibru phọ ulhọgh ni elhegh mọ osạr owilhenhaạn phọ aZihova agbatanhaạn ni. Iniin ariisi bidị uḍighinhom ghan ekpo onhụ aHibru dị “eḍeenhaan mọ osạr owilhenhaạn phọ aḍuạ k’Enhaạn kụ ateẹny oḍighinhom ikarạph phọ, u/ḍighinhom ghan esi dị rokaạph ilọ osạr owilhenhaạn omhạr awe.” Ogina aZihova bịn  kụ akạr amhoọgh iikpọ osạr owilhenhaạn oḍighinhom ikarạph dị makiton. Eeghe kụ remite ghan mem dị aZihova asạr uwilhenhaạn iyira?

12-13. (a) Oye rakelhọm ghan eeghe mem dị aZihova asạr awilhenhaạn? (b) Oye rakelhọm ghan osạr owilhenhaạn phọ aZihova k’apụr amem?

¹² Mem dị yira olhegheri mọ aZihova masạr uwilhenhaạn iyira, yira ‘roomhanham’ ghan ni koḅilhẹ omhoọgh eephọ olhoghi r’ooruẹn olhoghi dị aḅaạl. Odọ osạr owilhenhaạn phọ opọ phọ ra/ḍuạ ghan esi awe kụ karu, kuolọ esi ‘aZihova’ bịn. (Iiḍighi 3:19) Mem dị aZihova asạr uwilhenhaạn iyira, odị raḅilhẹ ghan kakparamhị siya phọ ayira r’odị mudị yira ko/ḍighi ghan ikarạph.

¹³ AZihova kụ masạr abilhenhaạn oye, r’amem r’amem ra/liọm mun oye phọ esi ipẹ odị aḍighi bọ. (Isa. 43:25; Jer. 31:34) “Idiphọ emitenhom erumuḍio phọ ekelhạn bọ emheelhom mọ,” idiphọ kụ edị aZihova rasighẹ ghan ikarạph phọ ayira kakelẹ. * (Ps. 103:12) Mem dị yira ootughiạn ḍibụgh osạr owilhenhaạn phọ aZihova, reḍigh ghan ḍiigu esi ayira. (Ps. 130:4) Kuolọ eeghe odọ oye kụ edị aZihova kasạr bọ abilhenhaạn?

14. Yira motuughạ eeghe ilọ osạr owilhenhaạn phọ aZihova?

¹⁴ Yira mooḅeghiọn omiịn mọ aZihova ra/tuạn ghan idị ikarạph oye phọ eghom obobọ ebụgh kụ asạr abilhenhaạn. Yira oḅilhẹ kẹn otuughạ mọ aZihova rasighẹ ghan olhegheri iyaạr phọ odị idiphọ Olemhiạ, Ongoọm Iilhogh, ḅilhẹ r’Oogboom Iiruẹn kụ aḍighinhom mem dị odị rasopha mughumọ odị kasạr ri abilhenhaạn. Kuolọ eeghe ariphigh kụ edị aZihova raaḅeghiọn ghan kụ agbi osopha mughumọ odị kasạr ri abilhenhaạn?

15. Odaphạn Luk 12:47, 48, eeghe kụ eniin ephigh dị aZihova rapogh ghan mughumọ odị kasạr ri abilhenhaạn?

¹⁵ Eniin ephigh pọ, aZihova rapogh ghan mughumọ oḍighinhom ikarạph phọ alhegheri ni mọ ipẹ onọ raḍighi bọ i/nighẹ. AZizọs aagholhomhi ni oghaạph phọ ophọn siphẹ Luk 12:47, 48. (Bạl.) Oye dị alhegheri kụ aḍighi ikarạph ḅilhẹ akuphom owol m’onọ raḍighi iyaạr dị eeph esi aZihova, pọ maḍighi  igbogh ikarạph. AZihova atue ni asopha m’onọ ka/sạr abilhenhaạn oye phọ ophọn phọ. (Mạk 3:29; Jọn 9:41) Toroboiperolbọ, eeni amem yira rolegheri ghan ni mọ ipẹ yira oḍighi bọ ikarạph ni. Eḍighi idiphọ, pọ osạr owilhenhaạn uḍianhaan ni iyira ḍughụm? Ii! Iphẹn phọ irorori iyira elọgh enhọn ephigh.

16. Okiton p’eeghe, kụ eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ maạr okiton eḍighi maạr dị yira rowạ mọ aZihova asạr uwilhenhaạn iyira?

¹⁶ Enhọn ephigh pọ, aZihova rapogh ghan ni mughumọ oḍighinhom ikarạph phọ akạr ri akiton k’ekpom. Okiton p’eeghe? Okiton remạ ghan “onme olhoghi, ezọ, obobọ igbiighi oye phọ.” Eḅaramaạm olhoghoma asaị r’okururu ilọ ikarạph dị oye phọ aḍighi, obobọ iyaạr dị ekpẹ ni oḍighi kụ oye phọ u/ḍighi. Oḍighinhom ikarạph dị akiton ra/kururu ghan loor ikarạph phọ bịn, kuolọ rakururu ghan kẹn iduọn asiya phọ odị r’aZihova edugh bọ dị tutụ odị aghị aḍighi ikarạph. Tuutughiạn mọ Uw-emhạ phọ Manasseh r’aDevid uḍighi igbogh ikarạph; kuolọ aZihova asạr ri awilhenhaạn loor iduọn bidị okiton bọ k’ekpom. (1 Ki. 14:8) Esi iduọn phọ, tutụ aZihova kasạr uwilhenhaạn iyira pọ odị kamiịn ni reeghe ogey okiton esi ayira. Kuolọ i/muneen esi olhoghoma asaị ilọ okarạph okol aghuḍum mọ ayira obobọ ikarạph phọ yira moḍighi bọ. Yira omoọgh oḍighi iyaạr omiteom. * Iphẹn phọ irorori iyira eḅilhẹ elọgh enhọn ephigh.

17. Onmia p’eeghe, kụ uḍighi ika kụ onmia amhạn bọ maạr eḍighi maạr dị yira ro/wạ mun oḅilhẹ oḍighi iniin phọ ikarạph phọ? (Isaiah 55:7)

¹⁷ Enhọn iyaạr dị emhạn maạr dị aZihova raaḅeghiọn kaphogh pọ onmia. Onmia remạ ghan ooghiraan ‘osoman Enaạn.’ Iduọn phọ pọ oye phọ kanme ekarạph eten phọ oye phọ magbatạn bọ kụ amiigh orelhe eten phọ aZihova. (Bạl Isaiah 55:7.) Oye phọ kanme olhoghi phọ odị pidị iitughiạn phọ Enhaạn kụ eeḅakị nyodị. (Rom. 12:2; Efẹ. 4:23) Oye phọ kalọgh inyaạm dị emhanhạm owilhẹ egbaany eten iitughiạn r’iḍighinhom araraạr phọ odị. (Kọl. 3:7-10) Ii, omheeraam mọ ayira esi ekiạ phọ aKraist kụ ekạr ephigh phọ aZihova atụ bọ rasạr ghan kuwilhenhaạn iyira kaḅilhẹ agbuurogh ikarạph phọ ayira. AZihova kasạr  uwilhenhaạn iyira dị eego esi ekiạ phọ aZizọs, mem dị odị amhiịn mọ yira olọgh ni inyaạm onmia.—1 Jọn 1:7.

18. Yira mooḅeghiọn eeghe ilọ osạr owilhenhaạn phọ aZihova?

¹⁸ Uguạ ookaragh iniin ikpanhạ araraạr phọ yira mooḅeghiọn bọ. AZihova kụ apelheghiom esi osạr owilhenhaạn siẹn oomo aḅirinhi phọ. Uḍighi ika kụ yira oḅẹm bọ iduọn phọ? Eḅẹl phọ, odị anyạ ni osạr owilhenhaạn oomo amem. Edị etum siphẹ, odị alegheri oomo ilọ ayira. Odị alegheri emitenhom mọ ayira agey, ḅilhẹ kẹn odị kụ kakạr atue alegheri mughumọ yira okạr ri okiton. Omhunhenhiom iraạr, mem dị aZihova asạr uwilhenhaạn iyira, odị raa/tughiạn ghan mun. Iphẹn phọ ringọ ghan iyira ooruẹn olhoghi dị aḅaạl r’oghelhọm akuuḅi aghisigh phọ odị.

19. Yira k”okpetenhaan bọ oḍighi ikarạph, eeghe kụ iḍighi kụ yira koo/ḅaghamhiạn bọ loor iboom?

¹⁹ Ii, yira olegheri ni mọ e/munughan phọ ke/meera mọ yira owilhẹ opiomạn ghan. Toroboiperolbọ, yira kotue ni omoọgh iidereghị esi iphẹn ogẹ bọ siphẹ Insight on the Scriptures, Volume 2, opoḍi phọ 771: “AZihova rasighẹ ghan bọ ni onmạ ighirigiir kụ kaphoghom sidugh arebenhẹ phọ odị, i/wạ mọ bidị orolhonhaạn esi okururu loor ikarạph phọ bidị oḍighi bọ, loor e/munughan phọ bidị olhe bọ erua. (Ps 103:8-14; 130:3) Eḍighi maạr dị yira olhọgh inyaạm oḅilhẹ omhiigha loor odạph reten phọ Enhaạn, yira komoọgh ni ibo. (Fil 4:4-6; 1Jọn 3:19-22).” P’eeghe imạ ikpo onhụ iidereghị!

20. Yira kooḅeghiọn eeghe emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn?

²⁰ Olhoghi ayira aḅaạl li iduọn aZihova anyạ bọ ni osạr owilhenhaạn ayira mem dị yira okạr okiriri esi ikarạph dị yira oḍighi. Ika nuụn kụ edị yira kotue otuughaạny osạr owilhenhaạn phọ aZihova? Ighẹn areten kụ edị osạr owilhenhaạn phọ ayira r’opọ aZihova eeghighighạn ḅilhẹ egbaranhaạn? Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ ni maạr olhegheri ogbaranhaạn phọ? Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn kepanyanhaạn ni sipuru phọ ipẹ phọ.