1. Eeghe kụ edị oye kapụr aḍighi kụ agbi omhiigh olhọgh otu?

OḄẸM mọ oye kụ rawạ olhọgh otu, ghalhamọ odị alegheri ni odọ otu phọ odị kalọgh bọ, kanyeenhe ni bịn akooghi raraạr phọ amiigh olhọgh otu phọ ḍughụm? Eeye. Ephigh iyaạr dị ewạ dị odị kaḍighi pọ—ogbiighi onhụ ikpoki phọ otu phọ kasighẹ bọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ewạ dị odị kalegheri mughumọ odị amoọgh ni ikpoki dị ekasiạn olhoghọm otu phọ omadạn. Odị aphụr agbiighi ipẹ otu phọ kamạn bọ, pọ kalọgh ni otu phọ amadạn.

2. Odaphạn Luk 14:27-30, tutụ nạ kaḍiiny muụm ewạ mọ pụr amhiigha loor aatughiạn ilọ eeghe?

² Ephomhoghiạn r’osereghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi aZihova, menyu ni nyinhạ ootughiạn ilọ oḍiiny amuụm ḍughụm? Eḍighi iduọn phọ, pọ osopha ph’anạ akighimaạm nyopọ oye phọ rawạ bọ olhọgh otu phọ. Eeghe kụ iḍighi kụ yira kotue bọ ni oḅẹm idoụn phọ? Ooḅeghiọn ikpo onhụ ph’aZizọs edi bọ siphẹ Luk 14:27-30. (Bạl.) AZizọs aghaạph ghan iyaạr phọ remạ ghan bọ oḍighi onyọ amatuạn odị. Orue oḍighi onyọ amatuạn odị, pọ yira komeeraam ogbiighi “oomo ikpoki lọ kemanạm ologhọm otu phọ,” iduọn phọ pọ—ipaanhaạn phọ ḅilhẹ r’arikiạ phọ yira kopinyọn bọ. (Luk 9:23-26; 12:51-53) Kụ iḍighi kụ tutụ nạ kaḍiiny muụm, ewạ mọ pụr amhiigha loor aatughiạn ilọ oomo ipaanhaạn phọ eḅaramaạm bọ. Pọ kụ amem dị nạ katue akumu Enhaạn eten dị ekpẹ oḍuom olhoghi idiphọ onyọ aKristẹn dị maḍiiny muụm.

3. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

³ Ekpeanhaạn ni otuạn oḍighi amatuạn aKraist osoman ipaanhaạn ḍughụm? Ii ghụn! Oḍiiny amuụm rakunyon ghan rughuugh aḍisẹph kirokirọ—nyiidiphọ r’epẹ ghisigh. Uguạ ooḅeghiọn iniin iphigh asipuru dị egbolhomaam oḍiiny amuụm. Oḍighi iduọn phọ  keloghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh olhegheri ophagharanhaạn aḍipuru phọ eḅẹm bọ mọ; “Mị Maakolhobian Ni Oḍiiny Amuụm Ḍughụm?”

4. (a) Oḅọgh aloor ongọ p’eeghe? (b) Odaphạn Matiu 16:24 “Opharanhaạn aloor [NWT]” phọ remạ ghan eeghe?

⁴ Oḅọgh aloor ongọ p’eeghe? Nạ kapụr aḅọgh loor angọ kụ agbi oḍiiny amuụm. Oḅọgh aloor ongọ phọ, pọ ooḅereghị r’oomo ekpom oḅenhị aZihova mọ nạ kakumu nyodị oomo adọl aghuḍum m’anạ bịn k’agee-pọ. Nạ roḅọgh loor ongọ Enhaạn, pọ nạ “mapharanhaạn loor” phọ anạ. (Bạl Matiu 16:24.) Nạ maḍighi olọ aZihova, epẹ phọ eboom eepoogh ni. (Rom. 14:8) Nạ raḅenhị ghan nyodị mọ esighẹ mem mọ amuphẹ phọ kụ rekị nạ magbon okumu odị, ko/ḍighi ilọ eḅeraạn nyinhạ. Oḅọgh aloor ongọ ph’anạ aḍighi iikunya—oguan dị nạ bịn kụ aguan Enhaạn. AZihova iyira ru/kpaariọm ghan oḍighi iduọn phọ. Kuolọ mem dị yira oghunyan, odị rawạ ghan dị yira kotuụgh oḍighi.—Ps. 116:12, 14.

5. Eeghe amasian kụ odi igbo oḅọgh aloor ongọ r’oḍiiny amuụm?

⁵ Eeghe amasian kụ odi igbo oḅọgh aloor ongọ r’oḍiiny amuụm? Oḅọgh aloor ongọ phọ anạ agbolomaam nyinhạ bịn, onhọn oye o/lhegheri aani; aZihova r’anạ bịn kụ ilhegheri. Kuolọ roḍiiny ghan muụm esi ogbo; esi dị abunhọn awe romiịn aani, rogbor ghan koḍiiny mem ookpomhoghan eghir obobọ olọ eephugh. Mem lọ nạ aḍiiny muụm nạ raḍeenhaan ghan bunhọn mọ nạ maḅọgh loor angọ aZihova. * Kụ iḍighi kụ, oḍiiny amuụm mọ anạ kaḍighi idị abunhọn kolegheri aani mọ nạ apomhoghiạn aZihova r’oomo ekpom anạ, olhoghi anạ, iitughiạn anạ, r’oomo inyaạm anạ ḅilhẹ mọ nạ masopha okumu odị bịn k’agee-pọ.—Mạk 12:30.

6-7. Odaphạn 1 Pita 3:18-22, ighẹn kụ iyạl ariphigh dị eḍeenhaan m’ewạ ni oḍiiny amuụm?

⁶ Ekạr ri ewạ oḍiiny amuụm ḍughụm? Ooḅeghiọn ipẹ edi bọ siphẹ 1 Pita 3:18-22. (Bạl.) Idiphọ oghuugh phọ aḍighi bọ eḍeenhaan omheeraam mọ aNoa dị omhiinhọm riḍien, iduọn kụ idị oḍiiny amuụm mọ anạ aḍighi aani eḍeenhaan oḅọgh aloor phọ anạ ongọ aZihova dị komiinhọm riḍien. Kuolọ ekạr ri ewạ oḍiiny amuụm ḍughụm? Ii ewạ ni. APita aghaạph ni ipẹ eḍighi bọ kụ emhạn bọ ni maạr. Eḅẹl phọ, “raphẹl kẹn ni nyinạ [nwt].” Oḍiiny amuụm katue ni uphẹl iyira eḍighi maạr dị yira oḍighi ni oḍeenhaan siphẹ aroozọ phọ ayira mọ yira omeeraam ni Zizọs ḅilhẹ mọ odị aghol emhụ ayira kụ amhugh, kụ oḅeton siphẹ aḍuugh phọ ogheelom k’akẹ ḅilhẹ mọ odị “odi ḍighaạgh eliom [Enhaạn].”

⁷ Omhunhenhiom iyạl, oḍiiny amuụm kaḍighi idị yira komoọgh “ogey ooruẹn ologhi [nwt].” Mem dị yira oḅọgh loor ayira ongọ Enhaạn kụ oḍiiny muụm, pọ yira momhoọgh siya dị egbatanhaạn r’odị. Kụ loor iduọn yira mokiton bọ k’epẹ ekpom mọ oḅilhẹ omhoọgh omheeraam esi etagharạn phọ aZizọs, Enhaạn rasạr ghan ni ikarạph ayira kawilhẹ. Bịn yira momhoọgh aani ogey ooruẹn olhoghi ghisigh Enhaạn.

8. Eeghe kụ ekpanạ ephigh phọ nạ katuạn bọ aḍiiny muụm?

⁸ Eeghe kụ ekpanạ ephigh iyaạr phọ nạ katuạn bọ aḍiiny muụm? Nạ matuughạ ni ibadị araraạr ilọ aZihova siphẹ ituughạ aBaibul phọ anạ,—ilọ odọ oye phọ odị aru bọ ḅilhẹ r’eten phọ epẹ odị raḍighi ghan bọ raraạr. Ipẹ nạ matuughạ bọ ilọ odị kụ iḅọgh ekpom anạ, eḅilhẹ enyu nyinhạ ophomhoghiạn odị. Ephomhoghiạn phọ epẹ nạ aphomhoghiạn bọ aZihova kụ eḍighi ekpanạ iyaạr phọ nạ atụ bọ kụ raḍiiny muụm.

9. Odaphạn Matiu 28:19, 20 oḍiiny amuụm esi aḍien Odẹ phọ, r’Oọny phọ, r’uwaloor iigbia phọ remạ ghan eeghe?

⁹ Enhọn ephigh iyaạr phọ nạ atuạn bọ kụ asopha oḍiiny amuụm pọ igey aBaibul phọ ipẹ nạ  matuughạ bọ alhegheri. Ooḅeghiọn ipẹ aZizọs aḅẹm bọ mem mọ angọ bọ butelhedom mọ odị oḍighi iphelhegbeel Omhạr phọ. (Bạl Matiu 28:19, 20.) Odaphạn ikpo onhụ phọ aZizọs, buphẹ koḍiiny bọ muụm mọ koḍiiny “esi aḍien Odẹ phọ, r’Oọny phọ, r’uwaloor iigbia phọ.” Iphẹn phọ remạ ghan eeghe? Remạ ghan mọ nạ kameeraam r’oomo ekpom anạ igey phọ ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ aZihova, Oọny phọ odị Zizọs, ḅilhẹ r’uwaloor iigbia phọ. Igey phọ iphẹn phọ emoọgh iikpọ agey, kụ ketue ni eḅọgh ekpom anạ. (Hib. 4:12) Uguạ ooḅeghiọn iniin igey phọ iphẹn phọ.

10-11. Eeghe igey ilọ Odẹ phọ kụ edị nạ matuughạ aḅilhẹ amheeraam?

¹⁰ Nạ ulhoghoma ika mem mọ nạ alhegheri bọ igey phọ ilọ Odẹ phọ? Mọ ḍien odị aZihova, mọ odị kụ apelheghiom oomo isiẹn ade phọ, ḅilhẹ mọ odị bịn kụ egey Enhaạn phọ. (Ps. 83:18; Isa. 37:16) Mọ Odị kụ Olemiạ ayira, ḅilhẹ m’apelieẹny ayira odi esi aZihova. (Ps. 3:8; 36:9) Mọ odị mamiteom iikolhobian ophẹl ayira esi ikarạph r’aḍuugh aḅilhẹ ungọ iyira oḍuomolhoghi orọl k’agee-pọ. (Jọn 17:3) Oḅọgh aloor ongọ phọ r’oḍiiny amuụm mọ anạ kemạ nyinhạ emiteom idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn AZihova. (Isa. 43:10-12) Nạ kaḍighom aani pakirị eghunotu oomo isiẹn aḅirinhi phọ dị robagaam omheera aḍien phọ Enhaạn ḅilhẹ roḍighi idị abunhọn kolegheri aani.—Ps. 86:12.

¹¹ P’eeghe eepoogh dị yira omhoọgh olhegheri aani ipẹ aBaibul phọ atughemhị bọ ilọ Odẹ phọ! Mem mọ nạ amheeraam bọ iikiạ phọ igey phọ iphẹn phọ, inyu ni nyinhạ k’epẹ ekpom oḅọgh aloor anạ ongọ aZihova kụ oḍiiny amuụm.

12-13. Eeghe igey ilọ Oọny phọ kụ edị nạ matuughạ aḅilhẹ amheeraam?

¹² Nạ ulhoghoma ika mem mọ nạ alhegheri bọ igey phọ ilọ Oọny phọ? Mọ aZizọs kụ omhunhenhiom iyạl oye dị apelheghiom epẹ k’akẹ r’isiẹn ade phọ. M’odị kụ Etagharạn phọ ayira. Mọ amheeraam ni ongọ aghuḍum odị loor emhụ ayira. Mem lọ yira oḍeenhaan siphẹ aroozọ phọ ayira mọ yira omeeraam ni etagharạn phọ, pọ kosạr ri ikarạph ayira uwilhenhaạn iyira, yira oḍigh righirị r’Enhaạn, bịn omoọgh ghuḍum k’agee-pọ. (Jọn 3:16) AZizọs Ogbogh Opinyọn rikiạ ayira. Odị rawạ ghan olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh dị yira komooghọm suọ etagharạn phọ, oḅilhẹ omoọgh mugey amasian r’Enhaạn. (Hib. 4:15; 7:24, 25) Idiphọ Uw-emhạ Omhạr phọ k’Enhaạn, Odị kụ edị aZihova kaḍighinhom bọ oḅaalhamhị aḍien phọ odị, asiemhi eekunha ikarạph, kụ asighẹ atu ḍisẹph kirokirọ dị ketọl k’agee-pọ siphẹ Paradais ghisigh. (Mat. 6:9, 10; Ogan. 11:15) Yira otuughaạny ghan Zizọs. (1 Pit. 2:21) Odị uphighinhaan iyira eḍeenhaan ipẹ rokuọm ghan bọ loor oḍighi ogbi phọ Enhaạn.—Jọn 4:34.

¹³ Mem dị nạ amheeraam ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ aZizọs, pọ nạ maphomhoghiạn ooḅi Oọny phọ Enhaạn. Ephomhoghiạn phọ epẹ kenyu nyinhạ osighẹ aghuḍum mọ anạ oḍighinhom ogbi phọ Enhaạn idiphọ aZizọs. Iphẹn phọ kụ kenyu nyinhạ oḅọgh aloor ongọ aZihova, bịn oḍiiny amuụm.

14-15. Eeghe igey ilọ uwaloor iigbia phọ kụ edị nạ matuughạ aḅilhẹ amheeraam?

¹⁴ Nạ ulhoghoma ika mem mọ nạ alhegheri bọ igey phọ ilọ uwaloor iigbia phọ? Mọ o/ḍighi aani oye, kuolọ m’iikpọ dị Enhaạn reḍighinhom ghan oḍighi. Mọ aZihova asighẹ uwaloor iigbia phọ kụ aaḅakiọm bọ buphẹ ogẹ bọ Baibul phọ, ḅilhẹ m’uwaloor iigbia phọ kụ rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh onhaghanhạn oḅilhẹ osighẹ oḍighinhom ipẹ yira aạl bọ siphẹ aBaibul phọ. (Jọn 14:26; 2 Pit. 1:21) AZihova rasighẹ ghan uwaloor phọ odị kungoọm iyira “iikpọ [dị] k/ilọ [ayira].” (2 Kọr. 4:7) Uwaloor phọ runyaamhị ghan iyira oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, eenan odẹgh ophogh, okaran oḅonyonhu ozuan, ḅilhẹ r’okparạm imhinhimhiịn. Rulhoghonhaạn ghan kẹn iyira ḍighaạgh omhuum imạ “[eemuma] Uwaloor ligbia phọ.” (Gal. 5:22)  Enhaạn rangọ ghan ni uwaloor phọ odị buphẹ oḍuom bọ nyodị olhoghi kụ olhọm bọ r’oomo ekpom.—Luk 11:13.

¹⁵ P’eeghe okuphom owol dị ingọ iyira olhegheri mọ arebenhẹ phọ aZihova kotue ni obeḍenhọm uwaloor iigbia phọ ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh okumu Odị! Mem lọ nạ amheeraam igey phọ nạ malhegheri bọ ilọ uwaloor iigbia phọ, kenyu ni nyinhạ oḅọgh aloor anạ ongọ Enhaạn bịn oḍiiny amuụm.

16. Yira motuughạ eeghe esi iphẹn yira mooḅeghiọn bọ?

¹⁶ Osopha phọ anạ oḅọgh aloor ongọ Enhaạn kụ oḍiiny amuụm aḍighi ni ephigh. Kụ iduọn yira motuughạ bọ ni, nạ amoọgh ogbiighi “oomo ikpoki lọ kemanạm ologhọm otu phọ” iduọn phọ pọ—ipaanhaạn phọ ḅilhẹ r’arikiạ phọ nạ kapinyọn bọ. Kuolọ aḍisẹph phọ epu rikiạ phọ nạ kapinyọn bọ. Oḍiiny amuụm katue ni aphẹl nyinhạ, aḅilhẹ aḍighi idị nạ kamoọgh ogey ooruẹn olhoghi ghisigh Enhaạn. Osopha ph’anạ ilọ oḍiiny amuụm mọ akpasị esi ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi aZihova Enhaạn phọ. Nạ kameeraam r’oomo ekpom anạ igey phọ nạ matuughạ bọ ilọ Odẹ phọ, Oọny phọ, ḅilhẹ r’uwaloor iigbia phọ. Nạ rogbiran iphẹn yira ooḅeghiọn bọ siẹn phọ, kụ aphogh ipẹ nạ kapagharanhaạn bọ ḍipuru phọ eḅẹm bọ mọ; “Mị maakolhobian ni oḍiiny amuụm ḍughụm?”

17. Ighẹn kụ iniin aradạ dị nạ kagbariọn kụ agbi oḍiiny amuụm?

¹⁷ Eḍighi maạr dị nạ alhoghoma mọ nạ maakolhobian oḍiiny amuụm, pọ nạ kagbariọn ni ibadị aradạ omhoọgh igey asiya r’aZihova. * Nạ kagbor ghan atuughạ Baibul phọ, kụ nạ alegheri ibadị araraạr ilọ aZihova r’aZizọs. Kụ nạ amoọgh omheeraam. (Hib. 11:6) Kụ nạ akaraghị aḍuom olhoghi ruguanhaan phọ aZihova edi bọ siphẹ aBaibul phọ, aḅilhẹ akuphom owol mọ omheeraam mọ anạ esi ekiạ ph’aZizọs kephẹl li nyinhạ esi ikarạph r’aḍuugh. Kụ nạ akiton esi ikarạph phọ nạ aḍighi yogh bọ, alọm aZihova osạr owilhenhaạn. Kụ nạ anme dọl aghuḍum mọ anạ, kụ akạr akel egbaany eten aghuḍum mọ anạ, kụ amiigh orọl eten dị eḅeraạn Enhaạn. (Iiḍighi 3:19) Kụ nạ anyaaghiạn oghaạph ilọ omheeraam mọ anạ oḅenhị aani abunhọn. Nạ asianhaan oḍighi aani okaaphọm dị ko/ḍiiny muụm, bịn nạ amiigh odạph aani ghan ookpomhoghan phọ omite epẹ erugh phọ. (Mat. 24:14) Nạ agbariọn radạ phọ iphẹn phọ aZihova kabagaam ni nyinhạ. Nạ maḍighi idị odị mamhoọgh ibo.—Prov. 27:11.

18. Ighẹn kụ inhọn araraạr dị nạ kaḅilhẹ aḍighi, mem lọ nạ rawạ oḍiiny amuụm?

¹⁸ Inhọn iịny araraạr edi ni dị nạ kaḍighi mem lọ nạ rawạ oḍiiny amuụm. Iduọn yira momhiịn bọ ni epẹ omhạn, nạ kapụr aḅọgh loor anạ angọ Enhaạn. Nạ kakaaphạn nyodị esi iiḅereghị r’oomo ekpom anạ, kụ aguanhaan nyodị mọ nạ kasighẹ ghuḍum anạ akumuom nyodị. (1 Pit. 4:2) Kụ aḅenhị ookpomhoghiom aḍita ikumor awe phọ mọ nạ rawạ oḍiiny amuụm. Odị kalọgh ni ikumor awe dị kotu oteẹny nyinhạ. Ka/kiilhaan ikumor  awe phọ abuphẹ phọ. Abuuḅi abumor phọ abuẹn phọ olegheri ni oḅilhẹ ophomhoghiạn nyinhạ. Bidị r’anạ keḅilhẹ ni eeḅeghiọn iphighiom itughemhị aBaibul phọ nạ matuughạ bọ. Bidị r’owạ okuphom owol mọ nạ anaghanhạn ni itughemhị aBaibul phọ, ḅilhẹ r’iyaạr dị oḅọgh aloor ongọ r’oḍiiny amuụm aru. Eḍighi maạr dị bidị omhiịn mọ nạ masianhaan ni, pọ bidị koḅenhị nyinhạ mọ nạ atue ni aḍiiny muụm ookpomhoghan eghir phọ obobọ eephugh phọ opọ ratu bọ.

19-20. Eeghe kụ iyaạr dị ewạ mọ ḍighi mem lọ nạ aḍiiny muụm, kụ ika kụ idị nạ katue aḍighi iduọn phọ?

¹⁹ Ewạ m’oḍighi eeghe mem lọ nạ aḍiiny muụm? * Legheri mọ oḅọgh aloor ongọ aḍighi oguan dị aZihova rawạ ni m’otuụgh adaphạn. Kụ iḍighi kụ, nạ roḍiiny muụm, miịn ni mọ nạ amaạr ri aḍaphạn oguan phọ anạ. Ika kụ idị nạ katue aḍighi iduọn phọ?

²⁰ Maạr aḅạr ookpomhoghan ph’anyinha. Nạ roḍiiny muụm idiphọ onyọ aKristẹn, pọ nạ maḍighi aani pakirị “[abuọ] asiya phọ.” (1 Pit. 2:17) Abumor phọ r’abumarani phọ siẹn ookpomhoghan phọ okịgh idiphọ abuọ eghunotu anạ. Kụ nạ kakparamhị masiạn phọ anạ r’abidị esi ogbor ghan oghị ituughạ. Bạl ghan aḅilhẹ agbirima ghan Ekpo onhụ phọ Enhaạn ḍio ḍio ḍio. (Ps. 1:1, 2) Mem lọ nạ aạl esi aBaibul, lọgh ghan mem akuamhị aatughiạn ilọ ipẹ nạ aạl bọ. Bịn ikpo onhụ phọ Enhaạn keḅọgh ni ekpom mọ anạ. ‘Aaḅereghị ghan.’ (Mat. 26:41) Nạ kaḍuraan atuman aZihova mem dị nạ aaḅereghị ghan r’oomo ekpom. “Pụr ghụn awạ Omhạr phọ [NWT].” (Mat. 6:33) Eten dị nạ katue aḍighi iduọn phọ, pọ osighẹ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ idiphọ ephigh iyaạr siphẹ aghuḍum m’anạ. Ogbor ghan ophinhom aani abin oghaạph Omhạr phọ, kekparamhị omheeraam m’anạ, kụ eeni nạ aḅilhẹ kẹn aloghonhaạn aani ḍighaạgh bunhọn orelhe aani eten aghuḍum k’agee-pọ phọ.—1 Tim. 4:16.

21. Oḍiiny amuụm m’anạ kaghughuronhaan nyinhạ eeghe eten?

²¹ Osopha oḅọgh aloor ongọ aZihova kụ oḍiiny amuụm kụ okaraghị ephigh osopha dị ewạ mọ sopha. Iikia i/lo eḅaramaạm ni rikiạ. Kuolọ ekpeanhaạn ni? Ii! Torobọ ipaanhaạn dị nạ asoman siẹn aḅirinhi phọ ophọn phọ eḍighi olọ “ekulha amem” ni bịn. (2 Kọr. 4:17) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, oḍiiny amuụm m’anạ kaghughuronhaan nyinhạ eten adọl aghuḍum ogbaanyạn nyiidiphọ ḅilhẹ “okaraghị akugey aghuḍum” ghisigh. (1 Tim. 6:19) Kụ iḍighi kụ miigha loor aatughiạn ophagharanhaạn phọ anạ ilọ aḍipuru phọ eḅẹm bọ mọ; “Mị maakolhobian ni oḍiiny amuụm ḍughụm?”