1-2. Anhiạn kụ katue aloghonhaạn aani ḍighaạgh oye dị rotughemhị ghan Baibul ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm?

ONIIN onyọ umarani dị oghol mọ Amy, dị odi ghan epẹ Fiji, aḅẹm mọ, “mị uphomhoghiạn agey ipẹ utughemhị ghan bọ imhị. Mị ulhegheri ni mọ ipẹ phọ kụ igey phọ. Kuolọ amem dị mị amhiigh ooḍikuan abumor r’abumarani phọ kụ edị mị anme dọl aghuḍum mọ amhị, aphoph aghị ghisigh asianhaan aḍiiny muụm.” Eḍeenhaan phọ Amy itughemhị iyira mọ: Oye dị rotughemhị Baibul rapoph ghan k’aghị ghisigh mem dị oomo awe siphẹ ookpomhoghan phọ kụ olhoghonhaạn ḍighaạgh.

² Torobọ okaaphọm katue ni aloghonhaạn aani ḍighaạgh omhoom oye oḍighi aani olọ ookpomhoghan phọ. (Efẹ. 4:16) Oniin okọy eten dị oghol mọ Leilani, dị odi ghan epẹ Vanuatu, aḅẹm mọ: “Oḅẹm odi ni dị roḅẹm ghan mọ, ekpom emhạ kụ rookonhom ghan obumoọny. Mị aatughiạn mọ iduọn kẹn kụ idị edi aani mem dị rokaạph ilọ oḍighi awe bumatuạn phọ; oomo ookpomhoghan phọ kụ rologhonhaạn ghan ḍighaạgh osighẹ oye olhọgh isiẹn igey phọ.” Odẹ r’onhiin, arighirị abuọ eghunotu phọ, ḅilhẹ r’abutughemhiạ askul kụ rologhonhaạn ghan ḍighaạgh ookonhom obumoọny phọ. Bidị roḍighi ghan iduọn phọ esi oromhoghiom ghan ḅilhẹ r’otughemhị ghan obumoọny phọ raraạr dị emhạn maạr. Iniin phọ kẹn ni, abumor r’abumarani phọ kotue ni otomoghiom, okparamhị, ḅilhẹ opighi emạ eḍeenhaan ongọ buphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ, olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm.—Prov. 15:22.

3. Nạ atuughạ eeghe esi ipẹ Ana, Dorin, r’aLeilani oghaạph bọ?

³ Uḍighi ika kụ ekpẹ bọ ni dị opọ ratughemhị bọ kameera mọ abunhọn abukaaphọm olhoghonhaạn aani ḍighaạgh? Lọgh elhegh idị oniin umarani dị oghol mọ Ana, okọy eten dị agbatanhaạn epẹ Moldova aḅẹm, “Ekpạr ri dị ogina otughemhiạ phọ kaḍighi amunenhi oomo araraạr phọ ewạ bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh opọ rotughemhị bọ  ophoph oghị aghisigh.” Oniin onyọ umor dị oghol mọ Dorin dị rakọy aani ghan eten dị agbatanhaạn epẹ Moldova, aḅẹm mọ: “Regbor ghan keḍighi idị abunhọn abukaaphọm kụ koḅạ ghụn iyaạr dị ketir ekpom opọ mị ratughemhị ghan bọ, eten dị mị r’aloor u/kiọm olhoghi.” ALeilani aḅilhẹ kẹn angọ enhọn ephigh mọ, “Ephomhoghiạn phọ r’eenyụm mọ roḍeenhaan ghan bọ opọ rotughemhị bọ Baibul phọ, reloghonhaạn ghan ḍighaạgh dị odị kakạr alọgh elhegh mọ yira kụ awe phọ aZihova.”—Jọn 13:35.

4. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

⁴ Toroboiperolbọ, eeni na kapuru ni mọ, ‘Ika kụ idị mị katue aloghonhaạn aani ḍighaạgh oye dị onhọn oye kụ ratughemhị ghan, ophoph oghị aghisigh?’ Uguạ ooḅeghiọn idị yira kotue oḍighi mem dị onhọn oye uphạm iyira aghimọm otughemhị oye Baibul ḅilhẹ r’idị yira koḍighi mem dị oye dị rotughemhị ghan Baibul amhiigh oru aani ituughạ. Yira kooḅeghiọn kẹn idị ikumor awe ookpomhoghan kotue ologhonhaạn ḍighaạgh oye dị rotughemhị ghan Baibul ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm.

5. Eeghe kụ oḍighi anạ mem dị oye aphạm nyinhạ aghimọm otughemhị oye Baibul?

⁵ Mem dị rotughemhị oye Baibul, otughemhiạ phọ kụ amhoọgh oḍighi olhoghonhaạn aḍighaạgh opọ odị ratughemhị bọ onhaghanhạn Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Eḍighi maạr dị otughemhiạ phọ amhạgh nyinhạ odạph aani odị, pọ miịn loor anạ idiphọ olọgh ḍighaạgh odị. Oḍighi anạ pọ obakị aani odị. (Eccl. 4:9, 10) Kuolọ, nạ kakạr aḍighi aani eeghe olhoghonhaạn aḍighaạgh otughemhiạ phọ oḍighi idị ituughạ phọ kemoọgh ekol?

6. Mem dị nạ adạph oye aghị otughemhị oye Baibul, ika kụ idị nạ katue asighẹ aḍighinhom ḍinhị olhogh phọ odi bọ siphẹ Proverbs 20:18?

⁶ Kookolhobian ilọ ituughạ phọ. Pụr apuru otughemhiạ phọ alhegheri enụm ilọ opọ odị ratughemhị ghan bọ. (Bạl Proverbs 20:18.) Nạ atue ni apuru nyodị mọ: “Nạ alegheri eeghe ilọ opọ nạ ratughemhị ghan bọ? Eghẹn emhuoghaạph kụ edị nạ katughemhị bọ nyodị? Eeghe ekpanhạ iyaạr kụ edị nạ rawạ dị odị kalegheri? Iyaạr edi ni dị ewạ obobọ i/wạ dị mị kaḍighi obobọ akaạph mem dị momhiigh otughemhị oye phọ Baibul ḍughụm? Ika kụ idị mị kaloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ ophoph oghị aghisigh?” Ii, olegheri ni mọ otughemhiạ phọ ka/ḅenhị nyinhạ raraạr ibooghiạn oye phọ, kuolọ iphurukpu phọ ipẹ odị kaḅenhị bọ nyinhạ kelọgh ni ḍighaạgh. Onyọ amisonarị dị oghol mọ Joy rakaạph ghan ni iphẹn phọ kaḅenhị buphẹ rodạph ghan bọ nyodị oghị otughemhị oye Baibul. Odị aḅẹm mọ: “Oghaaphạn phọ amhị raloghonhaạn ghan ḍighaạgh buphẹ rudạph ghan bọ imhị omhoọgh aḍiḅeraạn oghị esi opọ rotughemhị bọ, ḅilhẹ r’olhegheri ipẹ bidị kokaạph aani bọ mem dị ituughạ aBaibul phọ memhiigh.”

7. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị nạ phọ opọ adạph aani bọ otughemhiạ phọ kaakolhobian?

⁷ Eḍighi maạr dị oye amhạgh nyinhạ odạph odị oghị otughemhị aBaibul oye, kenighẹ agey eḍighi maạr dị nạ aakolhobian emhuoghaạph phọ kotuughạ bọ. (Ezra 7:10) Umor phọ Dorin oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aḅẹm mọ: “Olhoghi amhị raḅaạl ghan agey mem dị opọ udạph bọ imhị  aakolhobian ituughạ phọ. Idị eḍighi bọ keloghonhaạn nyodị ḍighaạgh oghaạph aani iyaạr dị ketoor opọ rotughemhị bọ.” Oḅarạm isiphẹ, opọ rotughemhị bọ kamiịn ni mọ iyạl phọ anyinha eekolhobian agey kụ etu bọ, kụ iphẹn phọ keḍighi emạ eḍeenhaan kụ engọ nyodị. Ghalhamọ nạ o/rue ookolhobian agey, lọgh ni mem aphogh aḅilhẹ asighẹ alhọgh olhoghi anạ ikpanhạ araraạr ituughạ phọ edi bọ siphẹ emhuoghaạph phọ.

8. Ika kụ idị nạ kaḍighi omhiịn mọ iiḅereghị phọ anạ emaạr ri emoon, mem dị oghị otughemhị oye Baibul?

⁸ Iiḅereghị emạn maạr agey mem dị rotughemhị oye Baibul, kụ iḍighi kụ eḍighi maạr dị otughemhiạ phọ aḅenhị nyinhạ mọ nạ kụ kaaḅereghị, pọ tuutughiạn ni ipẹ nạ kaaḅereghị bọ k’ekpo amem, bịn iiḅereghị phọ anạ m’emhaạr emoon. (Ps. 141:2) Oniin onyọ umarani dị oghol mọ Hanae, dị odi ghan epẹ Japan, o/wulha iiḅereghị dị onyọ umarani dị adạph aani otughemhiạ odị aaḅereghị. AHanae aḅẹm mọ: “Mị ulhoghoma ni siphẹ aloor phọ amhị mọ onyọ umarani phọ amoọgh siya dị ekpạr r’aZihova, kụ mị awạ ghan orọl aani idiphọ odị. Mị uḅilhẹ kẹn alhoghoma ephomhoghiạn mem mọ odị agholhom aani bọ ḍien amhị siphẹ iiḅereghị phọ.”

9. Odaphạn Jems 1:19, nạ kaḍighi ika kụ aloghonhaạn ḍighaạgh oye dị aphạm nyinhạ aghimọm otughemhị oye Baibul?

⁹ Bakị otughemhiạ phọ mem ituughạ aBaibul phọ. Oniin umarani olọ aNigeria dị oghol mọ Omamuyovbi, dị rakọy eten dị agbatanhaạn, aḅẹm mọ, “oye dị adạph onhọn oye aghị otughemhị oye Baibul raloghonhaạn ghan ḍighaạgh otughemhiạ phọ esi omhaạr ghan olher arurụ mem dị ituughạ phọ rekị. Odaphạm mọ rakaạph aani ghan ni iyaạr kuolọ ra/kaạph ghan iboom araraạr loor esi dị alọgh elhegh mọ eḍighi oḍighi otughemhiạ phọ oḍiemhiom itughemhị phọ.” Ika kụ idị nạ katue alegheri mem lọ ekpẹ olhọgh onhụ ḅilhẹ r’ipẹ nạ kakaạph bọ? (Prov. 25:11) Maạr ghan alher rurụ mem dị otughemhiạ phọ r’opọ rotughemhị bọ rokaạph. (Bạl Jems 1:19.) Bịn nạ makạr atue alegheri mem dị nạ kaloghonhaạn aani ḍighaạgh. Ii, ewạ dị nạ kaatughiạn kụ agbi oghaạph aani iyaạr. Esi omaạm, ka/kaạph iboom araraạr, ka/nme ḍiitughiạn otughemhiạ phọ, obobọ ka/nme emhuoghaạph phọ. Kuolọ oghaạph phọ anạ akper, ḍighinhom oghaạph omaaniọm, obobọ ḍipuru dị keloghonhaạn ḍighaạgh eegholhomhi ekpanhạ iyaạr phọ rokaạph bọ. Eeni amem nạ kaloghoma ni mọ nạ o/kạr oghaạph aani iyaạr siphẹ ituughạ aBaibul phọ. Kuolọ, eḍighi maạr dị nạ asẹph opọ rotughemhị bọ aḅilhẹ aḍeenhaan ḍiḅeraạn, pọ nạ raloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ ophoph oghị aghisigh.

10. Keloghonhaạn ika ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ Baibul phọ eḍighi maạr dị nạ aghaạph idị emitenhaan nyinhạ aḅenhị nyodị?

¹⁰ Kaạph idị emitenhaan nyinhạ aḅenhị. Eḍighi maạr dị keloghonhaạn ni ḍighaạgh opọ rotughemhị bọ, pọ nạ atue ni akaạph eten dị ekper ipẹ nạ alhegheri bọ igey phọ, arue bọ akpạr apu ipaanhaạn dị nạ asoman ghan, obobọ idị aZihova alhoghonhaạn nyinhạ aḍighaạgh siphẹ aghuḍum mọ anạ. (Ps. 78:4, 7) Ipẹ nạ kakaạph bọ etue ni eḍighi ipẹ opọ rotughemhị bọ rawạ bọ onhaghạn phọ. Etue ni ekparamhị omheeraam mọ odị obobọ etue ni enyu nyodị ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm. Ḅilhẹ kẹn etue ni eloghonhaạn nyodị ḍighaạgh olhegheri ilọ okpạr ghan opu odẹgh ophogh lọ odị asoman.  (1 Pit. 5:9) Onyọ umor dị oghol mọ Gabriel, dị odi ghan aBrazil kụ nyiidiphọ rakumuan ghan idiphọ okọy eten, aatughiạn ni idị emitenhaan nyodị mem mọ odị ratuughạ bọ Baibul phọ. Odị aḅẹm mọ: “Mem mọ onyọ umor phọ aghaạph bọ idị emitenhaan nyodị uḅenhị imhị, mị uru ni alhegheri mọ aZihova ramiịn ghan ni ipaanhaạn phọ yira osoman bọ. Kụ bidị orue bọ ni okpạr opu, mị katue kẹn ni.”

11-12. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị yira kokuraam r’eenyuụm oye dị rotughemhị ghan Baibul dị aru ituughạ?

¹¹ Tutụ oye dị rotughemhị ghan Baibul kapoph akị ghisigh aḍiiny muụm, pọ odị amoọgh ogbor ghan oru ituughạ, aḅilhẹ amooghọm suọ ituughạ phọ. (Hib. 10:24, 25) Ḍiniin aḍio otughemhiạ phọ kamạgh ni opọ odị ratughemhị ghan bọ Baibul phọ oru aani ituughạ. Kụ mem dị aru, oomo phọ ayira kotue ni okparamhị nyodị oghiọm aghisigh oru ghan ituughạ. Ighẹn areten kụ edị yira kotue bọ oḍighi iphẹn phọ?

¹² R’eenyuụm mạgh nyodị mọ nạ masi. (Rom. 15:7) Eḍighi maạr dị yira oghuraam oye dị aru ituughạ, kenyu ni nyodị omhiigh ogbor ghan oru ituughạ. Ḍighi idị odị kaloghoma oghoph esi omhạgh odị r’eenyuụm, kụ osighẹ odị oḍeenhaan abunhọn. Ka/gbiom ghan olhoghi mọ abunhọn ropogh ni nyodị; loor esi dị otughemhiạ phọ odị eeni ka/nuụn atu ituughạ obobọ amoọgh iiḍighi dị i/ngọ nyodị eepoogh. Ler rurụ angọ aḅilhẹ aḍeenhaan ḍiḅeraạn nyodị. Ika kụ idị oghuraam mọ anạ kaloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ? Lọgh elhegh idị aDmitrii aghaạph, odị purukụ aḍiiny muụm esi iyạl ikpo asiạ epẹ omhạn kụ nyiidiphọ rakumuan idiphọ oniin odị raloghonhaạn ḍighaạgi ikumor awe phọ. Odị rakaạph bọ ilọ eḅẹl amem mọ odị aghị bọ ituughạ, odị aḅẹm mọ: “Onyọ umor umhiịn imhị dị mị amheerạ erugh aKindọm Họl phọ rakilhaan oḍigh kụ uphạm imhị aḍighom. Ibadị uru ni umhạgh imhị. Kụ eḍigh ḍiigu esi amhị. Ikạr kụ edụgh esi amhị dị tutụ mị aatughiạn ghan mọ obọ okị ghan ituughạ torobọ aḍio wiki phọ. Mị ko/lhoghoma ghan iphẹn phọ enhọn esi.”

13. Ika kụ idị ezọ phọ anạ keloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ?

¹³ Pighi emạ eḍeenhaan. Ezọ phọ anạ ketue ni eloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị ghan bọ okuphom owol mọ odị mamhiịn igey phọ. (Mat. 5:16) Onyọ umor dị oghol mọ Vitalii, dị nyiidiphọ rakumuan ghan idiphọ okọy eten epẹ Moldova, aḅẹm mọ: “Mị amhiịn bọ dọl aghuḍum abuọ ookpomhoghan phọ, eten iitughiạn phọ abidị, ḅilhẹ r’aroozọ phọ abidị ingọ ni imhị okuphom owol mọ Abugbaanhaạn AZihova okạr rotelhean ghan r’Enhaạn.”

14. Ika kụ idị eḍeenhaan phọ anạ keloghonhaạn oye ḍighaạgh ophoph oghị aghisigh?

¹⁴ Orue osianhaan oḍiiny amuụm, opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ amoọgh osighẹ ghan oḍighinhom ipẹ rotughemhị bọ. I/dugh oḍighi iphẹn phọ. Kuolọ mem dị odị amhiịn idị nạ mamhooghọm suọ sinhị iilhogh aBaibul phọ, kenyu ni nyodị otuughaạny aani anạ. (1 Kọr. 11:1) AHanae oghaạph bọ oghol epẹ omhạn aghaạph ni idị emitenhaan nyodị. Odị aḅẹm mọ: “Abumor r’abumarani phọ okạr kụ odi ghan dọl phọ aḍiphẹ mị ratuughạ ghan bọ. Mị umhiịn idị mị katue alọgh apophe bunhọn, asạr ghan abilhenhaạn, ḅilhẹ aḍeenhaan ghan ephomhoghiạn bunhọn. Oomo amem  bidị rokaạph ghan imạ abunhọn. Mị uwạ ghan otuughaạny abidị.”

15. Ika kụ idị Proverbs 27:17 ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ emhoghi bọ dị yira koḍigh righirị r’opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ mem dị odị ragbor ratu ituughạ?

¹⁵ Ḍigh righirị r’opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ. Eḍighi maạr dị opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ mamhiigh ogbor oru ituughạ, pọ kewạ ni mọ oghiọm ghisigh oḍeenhaan ghan ḍiḅeraạn. (Fil. 2:4) Kparaghạ okuamhị olhegheri odị agey. Eten dị nạ uu/puru yogh sipuru dị kesiphe nyodị umugholoor, nạ atue ni asẹph nyodị loor onmia dị nạ amhiịn siphẹ aloor phọ odị, kụ aḅilhẹ apuru nyodị idị ituughạ aBaibul phọ, eghunotu phọ odị, ḅilhẹ r’oḍighi odị rakị. Oghaaphạn phọ ophọn phọ kaḍur nyinhạ agbiemhị nyodị. Nạ aḍigh righirị r’odị, pọ nạ raloghonhaạn ḍighaạgh nyodị ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm. (Bạl Proverbs 27:17.) Umarani phọ Hanae oghaạph bọ oghol epẹ omhạn rakọy ghan eten oomo amem nyiidiphọ. Odị rakaạph bọ ilọ amem mọ odị amhiigh bọ ituughạ, odị aḅẹm mọ: “Idiphọ mị amhoọgh bọ righirị siẹn ookpomhoghan phọ, bịn oghị ghan ituughạ iphughạn imhị oomo amem, dị ghalhamọ aloor amhị idugh ni mị rakị ni ituughạ. Mị rakelhọm ghan agey ooḅughonhaan abumhoom arighirị phọ amhị, kụ milhoghonhaạn imhị ḍighaạgh owilhẹ arighirị phọ amhị abuphẹ u/ḅọph bọ omheeraam r’amhị. Mị ukạr kụ awạ oḍuraan otuman aZihova r’abumor r’abumarani phọ. Esi iduọn phọ, mị usopha ni oḍiiny amuụm.”

16. Eeghe kụ enhọn iyaạr dị nạ kaḍighi kụ keloghonhaạn ḍighaạgh opọ rotughemhị ghan bọ olhoghoma mọ odị olọ ookpomhoghan phọ ni?

¹⁶ Idiphọ opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ aghiọm bọ ghisigh ranme dọl aghuḍum mọ odị, loghonhaạn nyodị ḍighaạgh olhoghoma mọ odị olọ ookpomhoghan phọ ni. Nạ katue ni aḍighi iphẹn phọ esi olhọgh odị otu. (Hib. 13:2) Onyọ umor dị oghol mọ Denis dị rakumuan ghan epẹ Moldova, rakaạph bọ ilọ asiḍio phọ ipẹ odị amhiigh bọ otuughạ aBaibul phọ, odị aḅẹm mọ: “Ibadị amem, umhạgh ghan anhịr amhị r’amhị oghị ooḅughonhaan r’abumor phọ. Bidị ughaạph ghan ni idị aZihova alhoghonhaạn bidị ḍighaạgh. Ipẹ phọ ikparamhị ni iyoor. Asimem ooḅughonhaan phọ amuphẹ phọ ilhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh okuphom owol mọ yoor rowạ ni okumu aZihova ḅilhẹ mọ ookiạ aghuḍum rukori ni iyoor.” Mem dị omạ opọ rotughemhị ghan bọ Baibul phọ oḍighi aani oniin okaaphọm, mem mem mọ mạgh nyodị odạph aani anạ omite epẹ erugh phọ. Oniin okaaphọm dị oghol mọ Diego, epe Brazil, aḅẹm mọ: “Ibadị abumor umhạgh ghan ni imhị omite epẹ erugh phọ r’abidị. Ephẹn phọ emạ eepoogh osighẹ olhegheriom abidị. Mị utuughạ ni iboom araraạr ḍighaạgh abidị, kụ mị akạr alhoghoma dị mị aḍuraan atuman aZihova r’aZizọs.”

17. Ika kụ idị ikumor awe phọ kologhonhaạn aani ḍighaạgh buphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ?

¹⁷ Moọgh ghan mem r’abuphẹ rotuughạ ghan bọ Baibul phọ. Mem dị nyinha ikumor awe phọ eḍeenhaan ephomhoghiạn r’ogbolhomaam buphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ, keloghonhaạn ni ḍighaạgh dị bidị kopoph okị ghisigh oḍiiny muụm. Esi iduọn phọ, nạ ragbor ghan ni kaḅaanhaạn bidị mem dị oru  ituughạ ḍughụm? Bidị komiịn ni ogbolhomaam mọ nạ amhoọgh bọ aghị esi abidị eḍighi maạr dị nạ arue ghan ni aatughiạn siḍien abidị, ekạr ekpaariọm mem dị bidị omhiigh ophanyanhaạn asipuru. Nạ katue ni awạ mem amiteom pidị nạ atelhean aani okaaphọm dị rakị otughemhị oye Baibul ḍughụm? Nạ katue ni aloghonhaạn ḍighaạgh eten dị nạ u/kiọm olhoghi nyopọ nyinha rekị bọ otughemhị aBaibul phọ. Oniin okọy eten dị odi ghan Nigeria, dị oghol mọ Jackie, aḅẹm mọ: “Reḍigh ghan ni ḍiigu esi abuphẹ mị ratughemhị bọ Baibul phọ mem dị bidị olhegheri mọ onyọ umor phọ r’amhị oru bọ otughemhị abidị okumor oye. Oniin odị mị ratughemhị ghan aḅẹm mọ: ‘Apastọ ayoor ka/tue aḍighi iyaạr dị erọl iduọn. Odị rakị ghan kaphogh ogina abuphẹ oḍighi bọ igbogh awe ḅilhẹ r’ogina amem lọ okpẹ nyodị ikpoki!’ ” Nyiidiphọ, oye phọ ophọn phọ mamhiigh oghị ituughạ.

18. Ika kụ idị ikumor awe phọ kotue oḍighi omunenhi iphẹn ogẹ bọ siẹn Iiḍighi 20:28?

¹⁸ Tughemhị kụ aḅilhẹ akparamhị butughemhiạ phọ. Ikumor awe, nyinha emoọgh oboom oḍighi olhoghonhaạn aḍighaạgh bukaaphọm okuamhị osilor isiphẹ arukumuan epẹ erugh phọ, eḅaramaạm otughemhị abidị ilọ oḍighi abutughemhiạ aBaibul dị osilor. (Bạl Iiḍighi 20:28.) Esi iduọn phọ, eḍighi maạr dị okaaphọm rakiilhaan otughemhị oye Baibul ghisigh anạ, pọ loghonhaạn ḍighaạgh atughemhị. Umarani phọ Jackie, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, aḅẹm mọ: “Ikumor awe phọ rogbor ghan ni kupuru imhị ilọ abuphẹ mị ratughemhị ghan bọ Baibul phọ. Mem dị mị asoman ipaanhaạn otughemhị oye Baibul, bidị rungọ ghan ni imhị oroma dị rulhoghonhaạn ghan imhị ḍighaạgh.” Ikumor awe phọ kotue ni okparamhị oḅilhẹ onyaamhị butughemhiạ aBaibul oghiọm aghisigh oḍighi itughemhị phọ abidị. (1 Tẹs. 5:11) AJackie aḅilhẹ aḅẹm mọ: “Riḅeraạn ghan imhị agey mem dị ikumor awe phọ ukparamhị imhị ḅilhẹ usẹph imhị loor ikuph phọ mị ralọgh ghan bọ. Riimhanhamhi ghan imhị idiphọ amem dị oye aphughọl muụm dị amhaạr aphọ mem dị ogogo rakologhọl agey. Aḍisẹph phọ ikumor awe phọ rusẹph ghan bọ imhị rebughẹ ghan akpọ oḅio phọ r’ibo phọ mị ramoọgh ghan bọ esi oḍighi itughemhị aBaibul phọ.”—Prov. 25:25.

19. Eeghe ibo kụ edị oomo ayira kotue omoọgh?

¹⁹ Ghalhamọ yira u/moọgh nyiidiphọ oye dị yira rotughemhị ghan Baibul, yira kotue ni ologhonhaạn ḍighaạgh oye ophoph oghị aghisigh oḍiiny amuụm. Dị yira u/kaạph iboom araraạr, yira kotue ni obakị otughemhiạ phọ esi oḅạ ghan imạ ikpo onhụ dị yira ookolhobian, mem dị rotughemhị Baibul oye. Yira kotue ni oḍigh righirị r’abuphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ mem dị bidị oru siphẹ aKindọm Họl phọ, ḅilhẹ yira kotue ni oḍighi emạ eḍeenhaan ongọ bidị. Ikumor awe phọ olhoghonhaạn ḍighaạgh buphẹ rotuughạ bọ Baibul phọ esi omhoọgh ghan amem r’abidị, ḅilhẹ bidị otughemhị oḅilhẹ osẹph ghan butughemhiạ phọ abidị. Okạr agey, yira romoọgh ghan ni ibo mem dị yira olhegheri mọ yira oḍighi aani ni eẹny iyaạr olhoghonhaạn oye ḍighaạgh ophomhoghiạn r’okumu Odẹ phọ ayira, Zihova.