1. Eeghe iyaạr kụ edị yira olhegheri ilọ iḍoọgh abumor phọ odi bọ siẹn ookpomhoghan phọ?

IḌOỌGH abumor, nyinha emoọgh ni ibadị araraạr oḍighi siẹn ookpomhoghan phọ. Ibadị anyinha emoọgh agey inyaạm ḅilhẹ ekpạr iikpọ. (Prov. 20:29) Nyinha emoọgh agey maạr oḍighinhom siẹn ookpomhoghan phọ. Eeni nạ ragon ni omhiịn aḍio dị komạ aani nyinhạ idiphọ odị raloghonhaạn aani ḍighaạgh ikumor awe phọ. Toroboiperolbọ, eeni nạ kaloghoma ni mọ abunhọn omhiịn nyinhạ idiphọ oye dị ko/mhanhạm, obobọ olhegheri iyaạr phọ ko/kasiạn oḅọgh iiḍighi ongọ. Ii, ghalhamọ r’iduọn nạ ko/mhanhạm bọ ni, araraạr edi ni dị nạ katue aḍighi nyiidiphọ orue oḍighi idị abunhọn koḍuom nyinhạ olhoghi ḅilhẹ olọgh nyinhạ eegu siẹn ookpomhoghan phọ.

2. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

² Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn ilọ adọl aghuḍum Uw-emhạ phọ Devid, yira oḅilhẹ ooḅeghiọn raraạr dị emite sidọl aghuḍum iyạl aruw-emhạ aJuda—Asa r’aJehoshaphat. Yira komiịn odọ ipaanhaạn dị iraạr phọ awe phọ abuẹn phọ osoman, ipẹ bidị oḍighi bọ, ḅilhẹ r’iyaạr dị iḍoọgh abumor kotue otuughạ esi areḍeenhaan phọ abidị.

3. Eghẹn kụ eniin eten dị iḍoọgh phọ kotue ologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ asiạ phọ meghị bọ anyụ siẹn ookpomhoghan phọ?

³ Mem dị aDevid aḍighi oḍoọgh, odị amhoọgh ni sighalhanyạ dị abunhọn awe omhaghamhị maạr. Odị aḍighi oye dị amhoọgh siya dị ekpạr r’aZihova, ḅilhẹ odị amhoọgh ḍighalhanyạ  omhoọr ghan asuọr. ADevid asighẹ ni ḍighalhanyạ phọ odị alhoghonhaạn ḍighaạgh Sọl, opọ Enhaạn amạ bọ oḍighi uw-emhạ. (1 Sam. 16:16, 23) Ugheel anmụny, nyinha emoọgh ni sighalhanyạ dị nyinha ketue esighẹ eloghonhaạn ḍighaạgh bunhọn siẹn ookpomhoghan phọ ḍughụm? Ibadị anyinha reḍighi ni iduọn phọ. Esi omaạm, olhoghi ibadị abumor dị asiạ phọ meghị anyụ raḅaạl ghan ni agey mem dị oḍeenhaan bidị ilọ ozuughị ogbogh afon abidị, pidị bidị opamạm ituughạ ogina abidị ḅilhẹ rookolhobianham ituughạ. Iḍoọgh, abuphẹ asiạ phọ meghị bọ anyụ kotue ni omooghọm suọ olhegheri iyaạr phọ anyinha ilọ igbogh asifon phọ.

4. Idiphọ aDevid, eeghe araagharạ kụ edị ewạ dị iḍoọgh abumor komoọgh? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

⁴ ADevid aḍeenhaan ni siphẹ adọl aghuḍum mọ odị mọ onọ akpẹ ni oḍuom olhoghi. Esi omaạm, idiphọ oḍoọgh, odị alhọgh ni inyaạm ophogh ghan iyool igạ odẹ phọ odị. Opọ phọ aḍighi ni ogbagarạ oḍighi. ADevid aḅenhị ni Uw-emhạ phọ Sọl mọ: “Mị uphogh ghan iyool-igạ odẹ amhị, torobọ amem lọ eḅeẹny m’anamḍikạ eru esighẹ oọny oyool-ogạ, mị uphorogh ghan ni asiph enhạm mọ aạr oọny oyool-ogạ phọ. Eḍighi iyaạr dị enhạm mọ ekiton eru ozuom amhị, mị uphạm ghan ni leẹgh odị agurọgh nyodị aghiigh.” (1 Sam. 17:34, 35) ADevid alhoghoma mọ meḍighi oḍighi onọ ophogh iyool-igạ odẹ phọ odị, kụ r’akpọ oḅio odị ee ni oghoph abidị. Iḍoọgh abumor kotue ni otuughaạny aani eḍeenhaan phọ aDevid esi olhọgh ghan inyaạm oḍighi ghan atorobọ oḍighi lọ ongọ bidị.

5. Odaphạn Psalm 25:14, eeghe kụ iyaạr dị emhạn maạr dị iḍoọgh abumor koḍighi?

⁵ Onyọ ugheel oọny phọ Devid amhoọgh siya arighirị dị ekpạr r’aZihova. Asiya phọ iphẹn kụ imhạn maạr epu akpọ oḅio phọ ḅilhẹ r’aḍighalhanyạ oti onẹ phọ odị. AZihova o/ḍighi Enhaạn aDevid bịn kuolọ aḍighi Oyagharị odị—ogbogh Oyaghirị odị. (Bạl Psalm 25:14.) Iyaạr dị emhạn maạr dị nyinha iḍoọgh phọ ketue eḍighi pọ, okparamhị asiya phọ anyinha r’Odẹ k’akẹ phọ ayira, kụ iphẹn phọ keḍighi iyaạr dị nyinha kemoọgh inhọn aroopoogh siẹn ookpomhoghan phọ.

6. Eeghe aḍikarạph aḍiitughiạn kụ edị abuniin awe omhoọgh oghị esi aDevid?

⁶ Iwạ ni mọ aDevid akpạr apu ḍikarạph aḍiitughiạn dị abunhọn omhoọgh oru esi odị. Esi omaạm, mem mọ aDevid amiteom bọ loor oghị eenan aGolayạt, Uw-emhạ phọ aSọl akparaghạ okikima odị, kụ aḅẹm mọ: “Ephurukpu phọ anạ.” (1 Sam. 17:31-33) Epẹ omhạn, okạr umor aDevid aḅẹm ni mọ aDevid o/sereghian. (1 Sam. 17:26-30) Toroboiperolbọ, aZihova o/mhiịn Devid idiphọ oye dị ko/mhanhạm obobọ u/sereghian. Odị alhegheri ni agey Devid. Kụ esi obeḍenhọm  aZihova Oyaghirị phọ odị ilọ inyaạm, aDevid arue ni aghiigh Golayạt.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Nạ atuughạ eeghe iyaạr esi eḍeenhaan phọ aDevid?

⁷ Nạ atuughạ eeghe esi iphẹn emitenhaan bọ Devid? Yira otuughạ siẹn phọ mọ ewạ dị yira komoọgh ghan okparạm. Idị eḍighi bọ, etue ni esighẹ mem kụ abuẹn omhiịn bọ nyinhạ k’eghoroghọr ogbi oḍuom anạ olhoghi idiphọ oḍoọgh dị mamhanhạm. Toroboiperolbọ, legheri mọ aZihova ra/pogh ghan ḍimite oye phọ. Odị alegheri ni odọ oye phọ nạ aru bọ ḅilhẹ r’ipẹ nạ katue bọ aḍighi. (1 Sam. 16:7) Kụ iḍighi kụ, kparamhị siya phọ anạ r’Enhaạn. ADevid aḍighi ni iduọn phọ esi ophogh ghan olhẹm mọ aZihova. Odị aaḅeghiọn ghan ipẹ olhẹm mọ agananamhi bọ ilọ Olemhiạ phọ. (Ps. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20) Enhọn iyaạr dị ewạ mọ nyinha iḍighi pọ olhọm ghan aZihova inyaạm. Esi omaạm, abuẹn r’anạ rekị ghan bọ askul phọ romhilhọgh ghan ni nyinhạ loor iduọn nạ aḍighi bọ onyọ Ogbaanhaạn AZihova ḍughụm? Eḍighi idiphọ, pọ ḅeeḅereghị alhọm aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh okaran ipaanhaạn phọ iphẹn phọ. Kụ asighẹ aḍighinhom oroma osụ olhoghi phọ odi bọ siphẹ Ekpo Onhụ phọ odị ḅilhẹ r’arinyạ r’asividio phọ omiteoghom bọ. Torobọ amem dị aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh okaran ipaanhaạn phọ, akpọ oḅio phọ anạ kabụgh ghan bịn. Opumom isiẹn, mem dị abunhọn omhiịn idị nạ abeḍenhọm aZihova bidị koḍuom ni nyinhạ olhoghi.

8-9. Eeghe kụ ilhoghonhaạn ḍighaạgh Devid okparạm okori amem mọ kotolhomhị bọ nyodị agadạ idiphọ uw-emhạ, kụ eeghe iyaạr kụ edị iḍoọgh abumor kotuughạ esi eḍeenhaan phọ aDevid?

⁸ Ooḅeghiọn inhọn ipaanhaạn dị aDevid asoman. Mem mọ osagharạn bọ Devid oḍighi uw-emhạ, imhoghi ni dị odị kakparạm akori esi ibadị asiạ kụ egbi oteẹny amem dị kokạr otolhomhị nyodị agadạ idiphọ uw-emhạ aJuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Eeghe kụ ilhoghonhaạn bọ ḍighaạgh Devid okparạm okori? Kparipẹ dị iphẹn phọ keḅonyon nyodị ezu, aDevid agbon ghụn ipẹ odị katue bọ aḍighi. Esi omaạm, mem mọ odị asuma bọ agheel ekool abuọ aPhilistine phọ, aDevid asighẹ ni eepoogh phọ epẹ phọ eenhian mulọgh ḍien phọ Izrạl. Iphẹn phọ iḍighi ni iyaạr dị odị alhoghonhaạn ḍighaạgh oghoph aruukụ phọ aJuda.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Eeghe iyaạr kụ edị idoọgh abumor kotuughạ esi iphẹn aDevid aḍighi bọ? Isighẹ ghan torobọ eepoogh dị nyinha emhoọgh ekumuanham engọ bumor phọ. Ooḅeghiọn idị emitenhaan oniin onyọ umor dị oghol mọ Ricardo. * K’eghoroghọr odị amhoọgh ḍiitughiạn oḍighi okọy eten opọ oomo amem mọ. Kuolọ ikumor awe phọ uḅenhị nyodị mọ odị koo/kolhobian. Kparipẹ rowilhẹ obobọ omhoọgh ophinolhoghi, aRicardo abughẹ ghụn mem mọ odị epẹ erugh phọ. Odị aḅẹm mọ: “Mị aatughiạn bọ aḅulha epẹ omhạn, mị umhiịn ni mọ iwạ ni dị mị kapoph akị ghisigh. Kụ mị agbon oḅilhẹ ghan oḅula ophogh abuphẹ oḍeenhaan ghan bọ ḍiḅeraạn. Kụ mị atughemhị oye Baibul phọ idiphọ eḅẹl amem. Idiphọ olhegheri iyaạr phọ amhị rabụgh bọ bịn mị amhoọgh akpọ oḅio.” Nyiidiphọ aRicardo maḍighi onyọ okọy eten ḅilhẹ r’oniin odị raloghonhaạn ḍighaạgh ikumor awe phọ.

10. ADevid aḍighi ika eniin amem dị odị rawạ osopha osopha dị amhạn maạr?

¹⁰ Ooḅeghiọn kẹn enhọn iyaạr dị emite siphẹ adọl aghuḍum mọ aDevid. Mem mọ awe eghạm mọ odị r’odị oghiil bọ osuma loor emhụ aSọl, bidị uwilhẹ ni rughunotu abidị r’oomo araraạr emhoọgh abidị oghị ee eghạm. Iduọn bidị oḅuạ bọ, bịn amulọgh ḍien oru owum oomo araraạr abidị oḅilhẹ osiphi rughunotu phọ abidị oḍuanhạm. Mem mọ aDevid aḅula bọ, odị mutue ni aatughiạn m’onọ amhoọgh bọ ni olhegheri iyaạr eghạm, m’onọ katue ni agbiighi bịn alegheri ikeḍi otagharanhạm rughunotu phọ abidị r’araraạr phọ bidị osigheọgh bọ. ADevid o/ḍighi idiphọ, kparipẹ ghụn odị awạ iiḅakiọm aZihova. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh Abiathar opinyọn rikiạ phọ, aDevid apuru ni aZihova mọ: “Mị ukị ni ophorogh awe phọ abuẹn oru bọ eghạm mọ  ephẹn ḍughụm?” AZihova aḅenhị ni Devid mọ odị aphorogh ni bidị, kụ angọ nyodị okuphom owol mọ odị katanyạn ni we phọ odị. (1 Sam. 30:7-10) Nạ atuughạ eeghe esi iphẹn phọ?

11. Eeghe iyaạr kụ edị ewạ mọ pụr aḍighi kụ agbi osopha osopha?

¹¹ Wạ ghan iiḅakiọm abunhọn kụ agbi osopha osopha. Puru aani ni odẹ r’onhiin anạ. Nạ katue ni amoọgh ogey oroma ḍighaạgh ikumor awe phọ abuẹn mobia bọ. AZihova aḍuom ni olhoghi ikumor awe phọ, kụ nạ kẹn ni ḍuom aani ni bidị olhoghi. AZihova amiịn bidị idiphọ “inmo” dị ongọ ookpomhoghan phọ. (Efẹ. 4:8) Nạ katue ni asopha ogey osopha eḍighi maạr dị nạ atuughaạny omheeraam mọ abidị aḅilhẹ anhaghanhạn ghan oroma lọ bidị ongọ nyinhạ. Nyiidiphọ, ooḅeghiọn iyaạr dị yira kotue otuughạ esi Uw-emhạ phọ Asa.

12. Eeghe araagharạ kụ edị Uw-emhạ phọ Asa amhoọgh mem mọ odị amhiigh bọ otooghị?

¹² Uw-emhạ phọ Asa asooromhi ni loor aḅilhẹ akpọ oḅio mem mọ odị aḍighi bọ oḍoọgh oye. Esi omaạm, mem mọ odị asighẹ bọ esi Abijah odẹ phọ odị idiphọ uw-emhạ, odị amhiigh ni oḅeer osighẹ iiḅereghị ikaaghinheẹn arumhụgh siphẹ eelhe phọ. Odị aḅilhẹ kẹn “atọ mọ awe phọ aJuda ooko Olhogh phọ r’itọ aZihova Enhaạn aburudẹ aburudẹ phọ abidị.” (2 Chron. 14:1-7) Ḅilhẹ mem mọ aZerah oye olọ Ethiopia phọ asighẹ bọ 1,000,000 awe eghạm aru ozuom awe phọ aJuda. R’osụ olhoghi Asa aaghiraan ni asoman aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh, kụ aḅẹm mọ: “Sey Zihova, nạ katue ni apẹl we eghạm lọ odugh, idiphọ nạ kapẹl bọ bulọ okpạr. Ulhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh, Sey Zihova Enhaạn phọ ayoor, loor esi dị yoor roḍuom ghan nyinhạ olhoghi.” Imạ phọ ikpo onhụ phọ iphẹn Asa aḅạ bọ eḍeenhaan mọ odị amhoọgh ni oḍuomolhoghi aghị esi iikpọ phọ aZihova amhoọgh bọ ophẹl odị r’awe phọ odị. Asa aḍuom olhoghi Odẹ k’akẹ phọ odị, kụ “aZihova akpạr ri apu we eghạm mọ Ethiopia.”—2 Chron. 14:8-12.

13. Eeghe kụ imitenhaan Asa, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹³ Iikia i/lo nạ kameeraam ni mọ oghị eenan aḍita awe dị omhạn 1,000,000 k/oọny oḍighi, kuolọ loor esi iduọn Asa abeḍenhọm bọ aZihova odị akpạr ri apu. Toroboiperolbọ, dị eeph ni iboom, mem dị odị asoman inhọn ipaanhaạn dị i/leeny ni idiphọ iḅẹl phọ, Asa o/ḅọgh iiḅaghamhị phọ olhọgh ḍighaạgh aZihova. Mem mọ Uw-emhạ phọ Izrạl aBaasha aakperemhi bọ nyodị, Asạ aghị ghụn ateẹny uw-emhạ phọ aSiria dị kaloghonhaạn nyodị ḍighaạgh. Osopha phọ ophọn phọ odị asopha bọ angọ ni nyodị iiḅaghamhị! Dị eego esi oyil phọ Hanani, aZihova  aḅenhị ni Asa mọ: “Loor esi dị nạ uḍuom olhoghi uw-emhạ phọ aSiria kparipẹ r’oḍuom olhoghi aZihova Enhaạn phọ anạ, awe eghạm uw-emhạ phọ Izrạl mokpetenhaan nyinhạ.” Okạr oghaạph, emhiigh k’aḍio phọ aḍiphẹ phọ, Asa r’aBaasha ubeeghi ghan eghạm oomo asiḍughul otu phọ abidị. (2 Chron. 16:7, 9; 1 Ki. 15:32) Yira otuughạ eeghe?

14. Ika kụ idị nạ katue abeḍenhọm aZihova, kụ odaphạn 1 Timoti 4:12, nạ katu eeghe odọ oye eḍighi maạr dị nạ aḍighi iduọn phọ?

¹⁴ Sooromhi loor kụ aghiọm ghisigh abeḍenhọm ghan aZihova. Nạ uḍeenhaan ni oboom omheeraam aḅilhẹ aḍuom olhoghi aZihova mem mọ nạ aḍiiny bọ muụm. Kụ r’oḅaạl olhoghi, aZihova asighẹ ni nyinhạ alhoghọm aani siphẹ eghunotu phọ odị. Iyaạr dị ewạ dị nạ kaḍighi nyiidiphọ pọ oghiọm aghisigh obeḍenhọm ghan aZihova. Etue ni edugh esi anạ obeḍenhọm aZihova mem dị nạ rawạ osopha osopha dị kanme ni ghuḍum anạ. Kuolọ kokaạph aani ika ilọ inhọn asimem? P’eeghe idị emhạn maạr obeḍenhọm aZihova mem dị nạ rawạ osopha ilọ odọ umoore, oḍighi, ḅilhẹ r’asiigbu dị nạ raporogh oteẹny! Ka/beḍenhọm osụ olhoghi anạ bịn. Kparipẹ ghụn, wạ sinhị iilhogh aBaibul dị emhoọgh muḅọph r’asidọl phọ anạ, kụ adaphạn iiḅakiọm mọ. (Prov. 3:5, 6) Nạ aḍighi iduọn phọ, olhoghi aZihova kaḅaạl li ḅilhẹ ookpomhoghan phọ koḍuom ni nyinhạ olhoghi oḅilhẹ olhọgh nyinhạ eegu.—Bạl 1 Timoti 4:12.

15. Odaphạn iphẹn ogẹ bọ siphẹ 2 Chronicles 18:1-3; 19:2, eeghe opiomạn kụ edị Uw-emhạ phọ Jehoshaphat apiomạn?

¹⁵ Idiphọ oomo ayoor u/munughan bọ, nyinha iḍoọgh phọ i/munughan aani, kụ eeni amem nyinha kepiomạn ghan ni. Toroboiperolbọ, iphẹn phọ ki/kikima inyinha oḍighi oomo ipẹ nyinha ketue bọ siẹn arukumuan phọ aZihova. Ooḅeghiọn eḍeenhaan Uw-emhạ phọ Jehoshaphat. Odị amhoọgh ni imạ araagharạ. Idiphọ oḍoọgh oye, “odị awạ ni Enhaạn odẹ phọ odị kụ adaphạn ghan itọ phọ odị.” Odị aḅilhẹ arom nmụny k’araalhạ oghiighị igbogh aramhạ aJuda otughemhị awe phọ ilọ aZihova. (2 Chron. 17:4, 7) Kuolọ, ghalhamọ r’oomo phọ iphẹn phọ odị aḍighi bọ, aJehoshaphat eeni amem asopha ghan ni okarạph osopha. Kụ loor esi okarạph osopha dị odị asopha, aZihova arom ni oniin omeerạ enye odị mọ aghị aḅaạm Jehoshaphat. (Bạl 2 Chronicles 18:1-3; 19:2.) Yira otuughạ eeghe esi eḍeenhaan phọ ephẹn phọ?

16. Nạ atuughạ eeghe iyaạr esi eḍeenhaan phọ aRajeev?

¹⁶ Sighẹ ghan aḍighinhom oroma lọ ongọ nyinhạ. Idiphọ ibadị iḍoọgh alhephiri anmụny, eeni ekparanhaạn ni nyinhạ osighẹ arukumuan  phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl. Ka/ḅonyonhu azuan ilọ iphẹn phọ. Tuutughiạn eḍeenhaan oḍoọgh onyọ umor dị oghol mọ Rajeev. ARajeev rakaạph bọ ilọ amem iḍoọgh phọ odị, aḅẹm mọ: “Mị u/legheri ghan iyaạr oḍighinhom aghuḍum mọ amhị siạ phọ ipẹ phọ. Idiphọ ibadị iḍoọgh, mị uphomhoghiạn agey reephegh r’oghelhọm aloor apuemhi oghị ghan ituughạ r’omite ghan epẹ erugh phọ.” Eeghe kụ ilhoghonhaạn Rajeev ḍighaạgh? Okumor oye ookpomhoghan dị amhoọgh ogbolhomaam odị amhiigha ni loor aroma nyodị. ARajeev aḅẹm mọ: “Okumor oye phọ ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh ogbiran aḍinhị olhogh phọ ogẹ bọ siphẹ 1 Timoti 4:8.” R’osooromhi aloor, aRajeev asighẹ ni oroma okumor oye phọ, kụ aḅilhẹ aaḅeghiọn aphogh raraạr dị ekpẹ eḍighi eḅẹl siphẹ adọl aghuḍum mọ odị. Odị aḅẹm mọ: “Mị usopha ni osighẹ arukumuan phọ aZihova kụ oḍighi eḅẹl iyaạr.” Eeghe kụ iḍuạ emite? ARajeev aḅem mọ, “iyạl ikpo asiạ reten egbi k’amem mọ okumor phọ uroma bọ imhị, mị usianhaan ni okumuan idiphọ oniin odị raloghonhaạn ḍighaạgh ikumor awe phọ.”

17. Abuphẹ asiạ phọ meghị bọ anyụ rologhoma ghan ika ilọ ugheel anmụny phọ rokumu bọ aZihova?

¹⁷ Abuphẹ asiạ phọ meghị bọ anyụ, risereghiạn ni inyinha ugheel phọ abuphẹ rekumu bọ aZihova “ophạ r’ophạ”! (Zeph. 3:9) Bidị opomhoghiạn ni oophugh phọ r’inyaạm mọ, ḅilhẹ r’eten phọ epẹ nyinha esighẹ bọ ophooph olhoghi kụ rekumuanham torobọ oḍighi lọ ingọ inyinha. Nyinha mekạr kụ emoọgh kuuḅi aghisigh abidị.—1 Jọn 2:14.

18. Odaphạn Proverbs 27:11, ika kụ idị aZihova raloghoma ghan ilọ ugheel anmụny phọ rokumu bọ nyodị?

¹⁸ Iḍoọgh abumor, r’amem r’amem ke/bula mọ aZihova iphomhoghiạn ni inyinha aḅilhẹ iduom inyinha olhoghi. Odị aḅẹm ni mọ siḍio eekunha phọ, aḍita ugheel anmụny dị komiteom loor ongọ kobụgh ni iboom. (Ps. 110:1-3) Odị alegheri mọ nyinha epomhoghiạn ni nyodị ḅilhẹ nyinha rewạ ni osighẹ asighalhanyạ phọ anyinha okumuanham odị. Esi iduọn phọ, moọgh okparạm aghị esi abunhọn ḅilhẹ r’aloor phọ anạ. Mem lọ nạ apiomạn, sighẹ ni maliọm mọ r’itughemhị phọ kongọ bọ nyinhạ, miịn idiphọ iyaạr dị eḍuạ ḍighaạgh aZihova kụ eru. (Hib. 12:6) Lọgh ni inyaạm dị emhanhạm oḍighi okuamhị atorobọ oḍighi dị ongọ nyinhạ . Kụ idị epelhom oomo phọ iphẹn phọ, torobọ iyaạr lọ nạ raḍighi, ḍighi idị omhạn Odẹ k’akẹ phọ ayira kagughughụ.—Bạl Proverbs 27:11.