1-2. Eeghe kụ i/wạ bọ mọ ḅonyonhu azuan eḍighi maạr lọ nạ ko/sianhaan oḍiiny amuụm? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

 EḌIGHI maạr lọ nạ amhoọgh ḍiḅeraạn oḍiiny amuụm, pọ nạ apighi ni ḍimạ aḍiigbu. Nạ aakolhobian ni oḍiiny amuụm nyiidiphọ phọ? Eḍighi maạr dị nạ maakolhobian ni kụ ikumor awe ookpomhoghan phọ omheeraam ni, pọ kaa/binyemhi oḍiiny amuụm mem lọ eteẹny. Nạ aḍighi iduọn phọ, nạ kakelhọm ni ḍisẹph kirokirọ siphẹ arukumuan phọ nạ rangọ bọ aZihova.

² Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, oye maḅenhị ni nyinhạ mọ ewạ mọ leelemhi iniin araraạr obọ nạ asianhaan oḍiiny amuụm ḍughụm? Obobọ nạ r’aloor kụ umhiịn mọ iyaạr esughanham ni? Eḍighi idiphọ, pọ u/ḅonyonhu ghan uzuan. Nạ katue ni asianhaan ḍiigbu phọ aḍiphẹ emhạn bọ idiphọ maạr, mughumọ nạ oḍoọgh obobọ okumor oye.

3. Oye olọ Etiopiạ phọ aḅenhị eeghe Filip, kụ iphẹn phọ emiteom ḍighẹn aḍipuru? (Iiḍighi 8:36, 38)

³ Bạl Iiḍighi 8:36, 38. Ogbogh oye dị raḍighinhaan ghan oḍighi ukuenhi olọ Etiopiạ apuru ni Filip okaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ mọ: ‘Eeghe kụ rimirighan bọ imhị oḍiiny amuụm?’ Oye olọ Etiopiạ phọ amhoọgh ni eephuạ oḍiiny amuụm, kuolọ odị makạr ri aakolhobian ḍughụm?

4. Oye olọ Etiopiạ phọ aḍeenhaan ika mọ odị anyaaghiạn ni otuughạ oghiọm aghisigh?

⁴ Oye olọ Etiopiạ phọ “aghị JeruseIem oghueni Enaạn.” (Iiḍighi. 8:27) Esi iduọn phọ, odị maghuraam ni ekụ iiḅereghị abuọ aJu phọ. Iikia i/lo, odị matuughạ ni ilọ aZihova siphẹ Igẹ Iigbia aHibru phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị amhoọgh ni ikpukpụ otuughạ obughẹ. Oye phọ aḍighi ghan eeghe mem mọ aFilip ateẹny bọ nyodị epẹ eten phọ? Odị aạl ghan ḍinyạ oyil phọ Aizaya. (Iiḍ. 8:28) Ipẹ phọ iḍighi ni igey aBaibul dị eḍiinyan. Ipẹ odị matuughạ bọ nyodị i/gbaanyạn, odị awạ ni otuughạ obughẹ.

5. Oye olọ Etiopiạ phọ aḍighi eeghe ilọ araraạr phọ odị atuughạ bọ?

⁵ Oye phọ aḍighi ni okpolhom oye epẹ Etiopiạ, kụ odị “apaghaghaạm eelạ aKandasi.” (Iiḍighi 8:27) Odị amhoọgh ghan ni ibadị araraạr oḍighi. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị amiteom ghan ni mem aaseeny aZihova. Odị o/tuughạ ghan igey phọ bịn; odị aḍighi ni amiteom ipẹ odị atuughạ bọ. Pọ kụ iyaạr phọ odị aḍuạ ghan bọ Etiopiạ aghị Jeruselem ooseeny aZihova siphẹ otu iiḅereghị phọ. Erelhe phọ ephẹn phọ isighẹ ghan ni muboom amem r’amalhiom, kuolọ odị o/phogh ghan malhiom mọ r’amem mọ idị eḍighi bọ odị rawạ ooseeny aZihova.

6-7. Ika kụ idị ephomhoghiạn phọ oye olọ Etiopiạ phọ amhoọgh bọ aghị esi aZihova eghị ghisigh bịn ebụgh ghan?

⁶ AFilip atughemhị ni oye olọ Etiopiạ phọ imhoom igey aBaibul phọ, eḅaramaạm ilọ aMesaya phọ. (Iiḍ. 8:34, 35) Olhoghi oye phọ aḅaạl li olhegheri ipẹ aZizọs maḍighinhaan bọ nyodị. Odị aḍighi ika siẹn odị malhegheri bọ raraạr phọ iphẹn phọ? Odị mutue ni aghiọm ghisigh arọl ghan idiphọ okpolhom oye dị maghuraam ekụ iiḅereghị abuọ aJu phọ. Kparipẹ ghụn, ephomhoghiạn phọ odị esi aZihova r’aZizọs iphoph ni. Inyu ni nyodị osopha osopha dị amhạn maạr siphẹ aghuḍum mọ odị kụ oḍiiny amuụm oḍighi aani onyọ amatuạn aKraist. AFilip r’omhiịn mọ oye phọ makạr aakolhobian, kụ aḍiinye nyodị muụm.

⁷ Nạ atuughaạny aani eḍeenhaan oye olọ Etiopiạ phọ, pọ nạ kasianhaan aani ni oḍiiny amuụm. Nạ kẹn katue ni aḅẹm r’okuphom owol mọ, ‘Eeghe kụ rimirighan bọ imhị oḍiiny amuụm?’ Ooḅeghiọn idị nạ katue agbariọn aani idọ aradạ phọ odị agbariọn bọ: Odị atuughạ ghan abughẹ, odị asighẹ ghan ipẹ odị atuughạ bọ aḍighinhom, ḅilhẹ odị aghiọm ghisigh abughẹ ghan ephomhoghiạn phọ odị esi Enhaạn.

8. Jọn 17:3 eḅẹm mọ nạ amoọgh oḍighi eeghe?

⁸ Bạl Jọn 17:3. Ikpo-onhụ phọ aZizọs iphẹn phọ eloghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh osopha otuughạ aBaibul phọ ḍughụm? Ilhoghonhaạn ni ibadị ayira ḍighaạgh. Kuolọ ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ eḅẹm ni mọ oghiọm ghisigh otuughạ ghan obughẹ ḍughụm? Ii. R’amem r’amem yira ku/bilhẹ “oghiọm aghisigh . . . olhegheri ogina egey Enaạn phọ.” (Eccl. 3:11) Yira kotuughạ bịn k’iiḍuul. Otuughạ obughẹ phọ kiḍur iyira egbiemhị aZihova.—Ps. 73:28.

9. Ewạ mọ yira oḅilhẹ oḍighi eeghe mem dị yira motuughạ iḅẹl araraạr adom aBaibul phọ?

⁹ Iikia i/lo, otuughạ ilọ aZihova remiighom ghan r’iphighiom itughemhị aBaibul phọ. Siphẹ aḍinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm buọ aHibru phọ, otelhedom mọ aPọl aḅẹm mọ iphighiom itughemhị aBaibul phọ eḍighi “iḅẹl  araraạr adom mọ Enaạn.” Odị o/phogh ghan osooromhi “iḅẹI araraạr adom mọ Enaạn”; odị atomaạm ghan ghụn mamaạm mọ raḍume ghan bọ obumoọny. (Hib. 5:12; 6:1) Odị aroma kẹn oomo aKristẹn mọ otuughạ olhegheri otenhom iḅẹl araraạr phọ, oḅilhẹ omhoọgh olhegheri iyaạr Ekpo Onhụ phọ Enhaạn dị aḍiinyan. Nạ amoọgh ni eephuạ otuughạ olhegheri itughemhị aBaibul dị eḍiinyan ḍughụm? Nạ rawạ ni ophoph oghị aghisigh otuughạ ilọ aZihova r’ogbi phọ odị obughẹ ḍughụm?

10. Uḍighi ika kụ rekparanhaạn ghan bọ buniin awe otuughạ aḍinyạ?

¹⁰ Rekparanhaạn ghan ni ibadị awe otuughạ aḍinyạ. Kokaạph aani ika ilọ anạ? Utughemhị ni nyinhạ ilọ aạl r’otuughạ aḍinyạ epẹ otu askul ḍughụm? Nạ rakelhọm ghan ni kaḅilhẹ amhooghọm suọ otuughạ aḍinyạ ḍughụm? Obobọ ekịgh esi anạ mudị nạ o/mhoọgh epul aḍinyạ? Eḍighi idiphọ, pọ ko/gina anạ. AZihova katue ni alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh. Odị amunughan aḅilhẹ aḍighi Otughemhiạ dị anhighẹ apeleghiom.

11. Ika kụ idị aZihova aḍeenhaan bọ mọ onọ kụ “Ogbogh Otughemhiạ” phọ?

¹¹ AZihova akola m’onọ “Ogbogh Otughemhiạ” anạ. (Isa. 30:20, 21) Odị aḍighi Otughemhiạ dị rakparạm ghan, amhoọgh igbiririph, ḅilhẹ ranaghanhạn ghan. Odị ragbon ghan imạ araagharạ abuphẹ odị ratughemhị ghan bọ. (Ps. 130:3) Kụ odị ra/puru ghan idị ipel iyira loor. Legheri mọ odị kụ alhẹm epul oye, eḍighi bọ inmo dị enhighẹ. (Ps. 139:14) Ulhemọm iyira eephuạ otuughạ ghan. Olemiạ phọ ayira rawạ mọ otuughạ ghan bịn k’iiḍuul kụ oghelhọm ghan. Esi iduọn phọ, eḍighi ni osụ olhoghi omhoọgh eephuạ ‘owạ ghan’ igey aBaibul phọ nyiidiphọ. (1 Pit. 2:2) Pighi siigbu dị nạ katue ateẹny, kụ adaphạn ghan edeọm aạl ghan rotuughạ aBaibul phọ. (Josh. 1:8) R’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, nạ kakelhọm ni aạl ghan r’otuughạ ilọ odị obughẹ.

12. Uḍighi ika kụ yira kogbon bọ otuughạ ilọ aZizọs?

¹² Lọgh ghan mem aatughiạn aḅilhẹ agbirima ghan ilọ adọl aghuḍum r’arukumuan phọ aZizọs. Amem dị yira okạr odạph Zizọs kụ edị yira kotue okumu aZihova, ekạr ekpaariọm simem mọ iphẹn ekpạr bọ idiphọ. (1 Pit. 2:21) AZizọs aghaạph ni amiteom mọ abudaphạm mọ odị kosoman ni iiḅaghamhị. (Luk 14:27, 28) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, odị akuphom ni owol mọ bidị komoọgh ni ekol. (Jọn 16:33) Tuughạ ilọ adọl aghuḍum mọ aZizọs, kụ aphighi ḍiigbu otuughaạny aani odị torobọ aḍio siphẹ adọl aghuḍum mọ anạ.

13. Eeghe kụ edị nạ kakiọm ghisigh alọm ghan aZihova, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹³ I/munheen omhoọgh olhegheri iyaạr bịn. Ewạ mọ osighẹ olhegheri iyaạr phọ otuughaạm ilọ aZihova ḅilhẹ omhooghọm imạ araagharạ idiphọ ophomoghiạn r’omheeraam odị. (1 Kọr. 8:1-3) Idiphọ nạ ratuughạ bọ kaghiọm ghisigh, lọm ghan mọ aZihova abughẹ omheeraam mọ anạ. (Luk 17:5) Odị raa/kpukiạn ghan ophagharanhaạn idọ iiḅereghị phọ ipẹ phọ. Omheeraam dị akpasị esi ogey olhegheri iyaạr Enhaạn phọ ayira kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh ophoph oghị aghisigh.—Jems. 2:26.

14. Ika kụ edị otelhedom mọ aPita aḍeenhaan mọ emạn ni maạr osighẹ ghan ipẹ yira otuughạ bọ oḍighinhom? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁴ Otelhedom mọ aPita aghaạph ni mọ emạn ni maạr dị abudaphạm mọ aKraist kosighẹ ghan oḍighinhom ipẹ bidị rotuughạ bọ. Odị aghaạph ni aghol ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ aNoa. AZihova aḅenhị Noa mọ odị kasighẹ muụm aḍigho apiemhiom bukarạph awe amem mọ amuphẹ phọ. Olhegheri mọ amuụm aḍigho katu bịn i/kasiạn ophẹl aNoa r’otọ odị. Lọgh  elhegh mọ aPita aghaạph ghan ilọ amem mọ esighẹ bọ rekị oteẹny Aḍigho phọ, “riiḍio phọ ipẹ aNoa rakạ bọ oboom oghuugh phọ.” (1 Pit. 3:20) ANoa r’otọ odị usighẹ oḍighinhom ipẹ bidị motuughạ bọ ḍighaạgh Enhaạn esi okạ oboom oghuugh. (Hib. 11:7) APita asighẹ ipẹ aNoa aḍighi bọ atomaạm oḍiiny amuụm, esi ogẹ mọ: “[Oḍiiny amuụm] mọ amuẹn phọ akighọm muphẹ [roḍiinye] ghan bọ ophelọm anyina.” (1 Pit. 3:21) Kụ iḍighi kụ, kotue ni osighẹ ikuph phọ nạ alhọgh bọ ookolhobian ilọ oḍiiny amuụm otomaạm oḍighi phọ aNoa r’otọ odị oḍighi bọ esi ibadị asiạ okạ oghuugh phọ. Kụ ewạ mọ ḍighi eeghe obọ nạ asianhaan oḍiiny amuụm?

15. Ogey okiton aḅaramaạm eeghe?

¹⁵ Eḅẹl iyaạr dị yira koḍighi pọ okiton esi ikarạph phọ ayira k’ekpom. (Iiḍighi 2:37, 38) Ogey okiton ratorori ghan kangọ ogey onmia. Nạ mawilhẹ ni oḍighi araraạr dị aZihova i/ḅeraạn, idiphọ ipesi, ipughọl asigrẹt, obobọ iḅoriạ ikpo-onhụ r’iitunyan? (1 Kọr. 6:9, 10; 2 Kọr. 7:1; Efẹ. 4:29) Eḍighi maạr dị nạ ko/ḍighi iduọn phọ pọ lọgh ni inyaạm owilhẹ yogh araraạr phọ ipẹ phọ. Ḅaanhaạn opọ ratughemhị bọ nyinhạ, obobọ puru olhoghonhaạn aḍighaạgh r’iiḅakiọm ikumor awe ookpomhoghan phọ. Eḍighi maạr dị nạ aḍighi oḍoọgh dị odi k’odẹ r’onhiin, pọ kiọm ghisigh apuru ghan olhoghonhaạn aḍighaạgh abidị ilọ okpetenhaan ekarạph eegharạ dị kekikima nyinhạ oḍiiny amuụm.

16. Ophamhanhạm egey edeọm ooḅereghị aZihova eḅaramaạm eeghe?

¹⁶ Emạn kẹn ni maạr odaphạn egey edeọm oḍighi araraạr dị kekparamhị siya phọ anạ r’aZihova. Ipẹ phọ eḅaramaạm oghị ghan ituughạ r’ophinhom aani ghan abin ituughạ phọ. (Hib. 10:24, 25) Kụ mem dị nạ masianhaan oghị aani epẹ erugh phọ, gbor ghan ni aghị. Nạ agbor ghan agbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ, nạ kakelhọm ni. (2 Tim. 4:5) Eḍighi maạr dị nạ aḍighi oḍoọgh kụ odi ni k’odẹ r’onhiin, pọ puruan loor mọ: ‘Odẹ r’onhiin amhị kụ ruutughianhạm ghan imhị oghị ituughạ r’omite epẹ erugh phọ ḍughụm? Obobọ mị raḅetenhu ghan ni bịn dị imhị u/kpaariọm?’ Nạ aḍighi ghan iduọn phọ, pọ nạ raḍeenhaan ghan mọ nạ ameeraam ni apomhoghiạn ḅilhẹ asereghiạn aZihova Enhaạn phọ. Iphẹn phọ eḍighi inmo dị nạ rangọ aZihova oḍeenhaan mọ nạ ‘aḅọgh  ghuḍum anạ’ angọ nyodị. (2 Pit. 3:11; Hib. 13:15) Inmo dị iyira u/kpaariọm kụ ongọ reḅeraạn ghan ni Enhaạn. (Poghom 2 Korịnt 9:7.) Yira roḍighi ghan ipẹ phọ loor esi dị olhoghi ayira raḅaạl ghan mem dị yira ongọ aZihova ipẹ enhighẹ bọ epelhom.

17-18. Eghẹn ekpanhạ eegharạ kụ keloghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh osianhaan oḍiiny amuụm, kụ ika? (Proverbs 3:3-6)

¹⁷ Nạ kasoman ni ipaanhaạn kirokirọ iduọn nạ rasianhaan bọ oḍiiny amuụm. Abuniin kogilaạm ni omhoom omheeraam mọ anạ, eeni kẹn kosophoghom ni obobọ okpuuroghọm nyinhạ. (2 Tim. 3:12) Eḍighi maạr dị nạ rakparaghạ owilhẹ ekarạph eegharạ, eeni amem nạ katue ni aḅilhẹ ameel. Nạ katue ni kẹn atoph okparạm mọ anạ obobọ aḅonyonhu azuan, loor esi dị eeni nạ ra/nuụn kateẹny siigbu phọ anạ. Eeghe kụ keḍighi idị nạ katue akparạm? Eniin ekpanhạ eegharạ pọ ophomhoghiạn aZihova.

¹⁸ Ophomhoghiạn aZihova kụ eegharạ dị enhighẹ epelheghiom dị nạ katue amoọgh. (Bạl Proverbs 3:3-6.) Omhoọgh ephomhoghiạn dị ekpạr oghị esi Enhaạn ketue ni elhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh okaran ipaanhaạn aghuḍum kụ omhoọgh ekol. ABaibul phọ ragbor ghan ni kaghaạph aghol ephomhoghiạn oḅạr phọ aZihova esi arebenhẹ phọ odị. Iphẹn phọ remạ ghan mọ odị ka/ḅitonhaạn rebenhẹ phọ odị, obobọ abilhẹ ophomhoghiạn abidị. (Ps. 100:5) Olhẹm nyinhạ okighemhị Enhaạn. (Gen. 1:26) Ika kụ idị nạ katue atuughaạny aani edọ ephomhoghiạn phọ ephẹn phọ?

19. Ika kụ idị nạ kabughẹ osereghiạn phọ anạ ilọ ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ nyinhạ? (Galetia 2:20)

¹⁹ Miighom r’osereghiạn ghan. (1 Tẹs. 5:18) Torobọ aḍio, puruan ghan loor mọ, ‘Ika kụ idị aZihova muḍeenhaan imhị ephomhoghiạn?’ Kụ aaḅereghị asẹph nyodị, aghaạph aghol raraạr phọ odị maḍighinhaan bọ nyinhạ. Miịn iiḍighi ephomhoghiạn phọ odị idiphọ araraạr dị aḍighinhaan nyinhạ r’aloor, idiphọ otelhedom mọ aPọl alhoghoma bọ aghị esi aZihova. (Bạl Galetia 2:20.) Puruan loor mọ, ‘Mị rawạ ni oḍeenhaan aani odị ephomhoghiạn?’ Ephomhoghiạn phọ anạ esi aZihova kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh oghiọm aghisigh oghel ghan odẹgh ophogh kụ omhoọgh ekol okaran ipaanhaạn. Kenyu nyinhạ ophamhanhạm egey edeọm oḍighi araraạr dị kekparamhị siya phọ anạ r’aZihova, r’oḍeenhaan ghan odị torobọ aḍio mọ nạ apomhoghiạn ni nyodị.

20. Oḅọgh aloor ongọ aZihova eḅaramaạm eeghe, kụ uḍighi ika kụ emhạn bọ ni maạr?

²⁰ Esighẹ rekị, ephomhoghiạn phọ anạ esi aZihova kenyu ni nyinhạ ooḅereghị iiḅereghị dị egbatanhaạn. Isiphẹ kụ edị nạ kaḅọgh loor anạ angọ Enhaạn. Legheri mọ nạ roḅọgh loor anạ ongọ aZihova, pọ nạ mamhoọgh ookiạ oḍuomolhoghi: Mọ nạ katue ni aḍighi olọ k’aZihova bịn k’agee-pọ. Iikunya oḅọgh aloor ongọ aZihova eḅaramaạm oguan okumu ghan odị simem dị enhighẹ r’asimem dị i/nighẹ. I/ḍighi oguan dị rotọl ghan mem kụ koḅilhẹ oguan. Okạr agey, oḅọgh aloor ongọ o/ḍighi osopha dị kopeghom ephegh. Kuolọ tuutughiạn: Nạ kasopha ni ibadị osopha siphẹ aghuḍum mọ anạ, iniin kenighẹ ni, kuolọ ke/tue ni bịn enighẹ epu osopha oḅọgh aghuḍum mọ anạ ongọ aZihova. (Ps. 50:14) ASetan kakparaghạ ni odughe ephomhoghiạn phọ nạ amhoọgh bọ aghị esi Odẹ phọ anạ, r’oḍuomolhoghi mọ nạ kabilhẹ ni dọl aruukuan phọ anạ. Ka/meera aSetan amhoọgh ekol! (Job 27:5) Omhoọgh ephomhoghiạn dị ekpạr oghị esi aZihova kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh ophamhanhạm iikunya phọ anạ, r’oḍuraan ghan bịn ogbị Odẹ k’akẹ phọ anạ.

21. Uḍighi ika kụ yira koḅẹm bọ mọ oḍiiny amuụm aḍighi emhiighom kee/kunha?

²¹ Nạ roḅọgh loor anạ ongọ aZihova, kụ aghaaphạn ikumor awe ookpomhoghan phọ anyinha ilọ ogbatạn ephigh edạ phọ etum bọ siphẹ. Kuolọ legheri mọ oḍiiny amuụm mọ aḍighi emhiighom, kee/kunha. Eḍighi emhiighom aghuḍum okumu aZihova dị ke/si eekunha. Esi iduọn phọ, kparamhị ephomhoghiạn phọ anạ esi aZihova nyiidiphọ. Konyị siigbu dị kekparamhị ghan ephomhoghiạn phọ anạ torobọ aḍio. Ipẹ phọ kụ kenyu nyinhạ oḍiiny amuụm. Aḍio phọ aḍiphẹ phọ keḍighi ni ḍiikiạ aḍio. Kuolọ epẹ phọ eḍighi emhiighom bịn. Ephomhoghiạn phọ anạ esi aZihova r’Oọny phọ odị eghiọm ni ghisigh ephoph ghan bịn k’agee-pọ!