Kụ mị agbi oghiọm aghisigh oghaạph ipẹ eḅilhẹ bọ emite, mị uḅenhị inyinha ipẹ mị amhiigh bọ rukumuan oomo amem mọ.

Umhạr imhị lhạ phọ 1942 emạ ekpu ogbo dị oghol mọ Curaçao. Odẹ amhị olọ aSuriname, kuolọ odị aḍuạ ni agheel epẹ Curaçao loor oḍighi odị. Odẹ amhị oniin oḅẹl onyọ Ogbaanhaạn AZihova dị aḍiiny muụm epẹ Curaçao. a Odị maḍiiny ni muụm asiạ eten kụ ogbi bọ omhạr amhị. Torobo awiki odẹ amhị atuughạ ghan Baibul phọ r’ayoor, ghalhamọ r’iduọn eeni amem yoor u/wạ ghan bọ otuughạ. Mem dị mị amhạn 14 asiạ, odẹ amhị aphạm ni oomo eghunotu phọ odị aḅulolom epẹ Suriname pidị odị atue apogh onhiin odị dị makpọ.

Epẹ Suriname, mị umhiigh ni oḍigh arighirị iḍoọgh abumor r’abumaranhi dị rokumu aZihova agey. Bidị ughupheri imhị enụm, bidị abukọy eten oomo amem. Mem dị bidị rokaạph raraạr dị bidị momhiịn epẹ erugh phọ, olhoghi abidị raḅaạl ghan agey. Mem dị yoor romiteghu ituughạ, mị r’arighirị phọ amhị uḅilhẹ ghan kẹn oghaạph raghaạph aBaibul—eeni amem yoor uḍighi ghan iduọn phọ mem dị yoor omite erugh ropoghoghom raanhaạn phọ. Arighirị phọ amhị abuẹn phọ ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh olhegheri iyaạr dị mị kakạr aḍighinhom ghuḍum mọ amhị; mị ukạr kụ awạ okumu ongọ aZihova. Esi iduọn phọ, mị uḍiiny ni muụm mem dị mị amhạn 16 asiạ. Kụ mem dị mị amhạn 18 asiạ mị amhiigh okọy oten.

Mị utuughạ ni ibadị araraạr idiphọ onyọ okọy eten, kụ araraạr phọ mị atuughạ bọ ikạr kụ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh siẹn arukumuan oomo amem mọ amhị. Esi omaạm, eniin eḅẹl iyaạr dị mị atuughạ pọ, emạn ni maạr agey dị mị katughemhị aani ghan bunhọn awe. Mem mọ mị amhiigh bọ okọy eten, oniin onyọ amisonarị dị oghol mọ Willem van Seijl usighẹ ni imhị idiphọ oọny odị kụ utughemhị ghan imhị. b Odị utughemhị ni imhị idị mị katue ghan apạm rukumuan dị ungọ imhị siẹn ookpomhoghan phọ. Mem mọ amuphẹ phọ, mị u/legheri mọ itughemhị phọ iphẹn phọ odị utughemhị bọ imhị  kekạr kụ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh. Lhạ phọ etum bọ siphẹ, umạ ni imhị oḍighi onyọ okọy eten opọ agbatanhaạn bọ, kụ onyebel roten mị amhiigh olhoghonhaạn aḍighaạgh rugu abumor r’abumaranhi dị odi ghan okạr epẹ olhoghi eekpuạ phọ aSuriname. Olhoghi amhị akạr kụ aḅaạl iduọn umor phọ Willem van Seijl u/piemhi bọ mem ongọ amhị itughemhị phọ ipẹ mị amhoghi bọ! Egbi k’amem mọ amuphẹ phọ mị usopha ni otuughaạny eḍeenhaan phọ abidị esi oḍiemhiom otughemhị aani abunhọn.

Omhunhenhiom iyạl iyaạr dị mị atuughạ pọ odughe adọl aghuḍum mọ amhị ḅilhẹ r’omhaạr ogbiighi ghan araraạr. Torobọ emhiighom unwanyụ phọ, mị r’onyọ umor phọ r’amhị rokọy bọ eten ugbiighi ghan ni raraạr dị yoor koko kụ kisighẹ iyoor ibadị asiwiki. Kụ yoor rogbiighi kụ oniin onyọ ayoor akị epẹ egbogh emhạ phọ akooghi raraạr phọ. Yoor umhiigha ghan ni loor kụ olheom iịny ikpoki phọ ungọ ghan bọ iyoor, ḅilhẹ kẹn yoor umhiigha ghan ni loor esi eten phọ epẹ yoor olhe ghan bọ raraạr phọ yoor oghooghi bọ pidị isighẹ iyoor okpom unwanyụ. Eḍighi maạr dị iyaạr emhunheen, ikpạr ghan ni agey omhiịn oye dị kulhoghonhaạn iyoor ḍighaạgh ongọ ayoor iyaạr phọ. Iduọn mị atuughạ bọ k’amem iḍoọgh odughe adol aghuḍum mọ amhị ḅilhẹ r’omhaạr ogbiighi ghan araraạr, ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh ogbon arukumuan phọ mị rakumu bọ kangọ aZihova siẹn oomo adọl aghuḍum mọ amhị.

Omhunhenhiom iraạr iyaạr dị mị atuughạ pọ iyaạr phọ emhạn bọ maạr otughemhị awe igey phọ onhụ phọ opọ abidị. Iduọn mị ramanhạm bọ mị utuughạ ni oḅạ onhụ aDutch, English, Papiamento, ḅilhẹ r’aSranantongo (okol kẹn mọ Sranan), arunhụ phọ iphẹn phọ iḍighi onhụ aSuriname. Kuolọ epẹ emhạ eekpuạ phọ, mị umhiịn mọ awe phọ roler ghan ghụn rurụ kongọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ onhụ opọ abidị. Imhị i/dughanhaan imhị oḅạ arunhụ phọ iphẹn phọ idiphọ Saramaccan. Kuolọ olhoghi amhị aḅaạl li agey iduọn mị alhọgh bọ ni ikuph otuughạ. Esi ibadị asiạ nyiidiphọ mị marue ratughemhị buboom awe igey phọ loor esi iduọn mị katue bọ ni aḅạ onhụ phọ opọ abidị.

Ii, mị upiomạn ghan ni iboom iduọn mị ratuughạ bọ onhụ phọ. Iyaạr imite ni dị isiphe imhị umugholoor. Esi omaạm, imhoọgh ni mem dị mị apuru onyanhị dị mị ratughemhị ghan Baibul dị raḅạ ghan onhụ Saramacca mọ okuruḅakạ phọ anạ maphoorom ḍughụm. Kuolọ mị u”kạr bọ unaghạn onhụ phọ p’iduọn phọ mị rapuru ghan onyanhị phọ mọ nạ raamor ḍughụm! Ipẹ mị aghaạph bọ isiphe ni nyodị umugholoor. Ghalhamọ r’iduọn mị apiomạn ghan bọ oḅạ phọ, ipẹ phọ imhị i/kikima oghiọm aghisigh otuughạ. Mị ukparaghạ ghan ni oḍighi oomo ipẹ mị katue bọ oḅạ onhụ awe ekool phọ mị rakaạph ghan bọ iiḅi iinhaghạn phọ.

Lhạ phọ 1970, umạ ni imhị oḍighi opoghom eghir. Lhạ phọ aḍiphẹ phọ mị kụ uphạm edeọm oḍeenhaan asifoto phọ oghol bọ mọ “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses” rugu awe dị orọl epẹ olhoghi eekpuạ emhạ aSuriname. Oru oteẹny abumor r’abumaranhi phọ abuẹn phọ, mị ḅilhẹ r’abuniin abumor uḍigh ghan oodoọny oghuugh dị okaạm ireeny oḅeẹny ophiịny. Siphẹ oghuugh phọ yoor usaạny ni agenerator, itozị, ḅilhẹ r’iyaạr phọ yoor kosighẹ bọ oḍeenhaan sifoto phọ. Kụ yoor rosi siphẹ emhạ phọ kụ yoor opunughi oomo araraạr phọ osighẹ okị osiemhi siphẹ yoor kotọl bọ oḍereghinhaan sifoto phọ. Eniin iyaạr dị mị ka/tue abulha pọ ipẹ awe phọ oghelhọm bọ iikolhobian phọ iphẹn phọ. Olhoghi amhị aḅaạl li agey iduọn mị arue bọ alhoghonhaạn ḍighaạgh bumor r’abumaranhi ḅilhẹ r’abunhọn awe otuughạ ilọ aZihova ḅilhẹ r’ookpomhoghan phọ odị asighẹ bọ raḍighinhom siẹn ade phọ. Mem dị mị amhiịn idị iphẹn phọ meḍighi idị abumor r’abumaranhi phọ mophạm aZihova okparamhị, ikạr kụ  ingọ ghan imhị ibo. Aḍisẹph phọ mị amhoọgh bọ epu torobọ ekiạ dị mị aphighirọn osighẹ okumuanham aZihova.

Ii ghalhamọ r’iduọn orọl adọl egelenyạ ingọ bọ ni imhị eboom eepoogh okumu aZihova agey, mị umhiịn ni mọ ewạ ni dị mị kapin anhịr. Esi iduọn phọ, mị umhiigh ni ooḅereghị dị aZihova kungọ imhị ogey anhịr dị kaḅaạl li olhoghi uḍighan imhị akumuan ḅilhẹ atue ni akparaghạm aani raraạr phọ yoor rokparaghạm bọ siẹn arukumuan oomo amem mọ yoor rokumuan bọ ephẹn eekpuạ phọ. Alhạ reten, bịn mị amhiigh oopuruyogh onyọ umaranhi dị oghol mọ Ethel, dị rakọy eten opọ agbatanhaạn bọ. Ethel anyaaghiạn ni okumuan ongọ aZihova ghalhamọ r’amem dị i/dughanhaan nyodị oḍighi iduọn phọ. K’amem iḍoọgh, Ethel asereghiạn ni emạ eḍeenhaan phọ aPọl aḍeenhaan bọ ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ, kụ odị awạ otuughaạny odị. Yoor aalhạn unwanyụ aSeptember 1971, kụ yoor omhiigh okumuan idiphọ opoghom eghir.

Ethel aḍuạ eghunotu dị u/moọgh ikpoki kụ aru, kụ iḍighi kụ i/kạr ikparanhaạn nyodị onhuụn odaphạn adọl oḍighi opoghom eghir phọ yoor okumuan ghan bọ ramhạ dị edi eekpuạ. Esi omaạm, mem dị yoor rookolhobian oghị ookpomhoghan dị odi olhoghi ekpisi phọ iboom, yoor uu/koroghian ghan iboom araraạr. Yoor ughị ghan esiḍia kụ ootol rukpe ayoor oḅilhẹ owura muụm. Ḅilhẹ kẹn ni, torobọ iyaạr dị abumor phọ ungọ ghan iyoor kụ edị yoor olhe ghan—bidị ungọ ghan iyoor iguanas, piranhas, obobọ enhạm dị bidị oghị elheghuḍum kụ oghiigh obobọ ina dị bidị oghị akonị kụ ozẹ. Mem dị agbagbạ olheom eḍien u/lo, yoor usoph ghan ḍinyạ okaạny kụ olheom. Kụ mem dị okangị u/lo yoor ulheom ghan raghaạgh ayoor. Mị r’anhịr phọ amhị momhiịn mọ iduọn iyạl ayoor oḅophoghạn bọ rokumuan aZihova yoor mokạr kụ otuman agey idiphọ iraạr iḍigh dị oḅạr ophiịny. (Eccl. 4:12) Ikpoki ke/tue eko raraạr phọ yoor motuughạ bọ iduọn yoor rokumu bọ aZihova!

Ḍiniin aḍio dị yoor moḍuạ olhoghi eekpuạ phọ romite dị yoor oghị ophogh abumor phọ kụ edị ipẹ mị aghaạph bọ epẹ emhiighom mọ emite bọ. Oghuugh phọ ayoor aghị aḍigh esi dị okilia amuụm mọ abụgh iboom, bịn ezịn oghuugh phọ eghị ekara ḍighiigh. Egina amem bịn oghuugh phọ akitonhu. Enhighenhaạn bọ yoor okpolhoghiạn  bọ raraạr dị kiphoophom iyoor. Yoor u/ḍuạ siphẹ oghuugh phọ, kuolọ amuụm amuza ni oghuugh phọ. Yoor usighẹ yogh ni oomo ariiḍien phọ yoor osaạny bọ osumughi siphẹ ophiịny phọ, kụ yoor osighẹ suugh phọ omhoophom muụm mọ.

Yoor mosighẹ bọ riiḍien phọ ayoor osumughi siphẹ ophiịny phọ iyaạr olhe yoor u/moọgh mun. Pọ kụ esi dị yoor omhiigh akonị iduọn oghuugh phọ rakiil bọ kaghị. Kuolọ iyaạr yoor u/kiigh. Esi iduọn phọ, yoor uuḅereghị ni olhọm aZihova ongọ aani ayoor eḍien elọ aḍio phọ. Yoor r’ooḅereghị r’omhạn, oniin onyọ umor atabeeny ni ḍipạph bịn aḍạ ena dị emhanhạm ni dị oogh phọ ayoor kobạ ḍughul phọ aḍiphẹ phọ.

Mem dị yoor mokumuan oḍighi opoghom eghir phọ esi oogh asiạ, anhịr phọ amhị Ethel r’amhị umhoọgh ni ḍisẹph dị yoor u/seere olhoghi—moọny amem yoor koḍighi odẹ r’onhiin. Olhoghi amhị aḅaạl li onhaghạn iinhaghạn phọ, kuolọ mị u/legheri idị iphẹn phọ kitir iyoor ghisigh. Ethel r’amhị umhoọgh ḍiḅeraạn dị ebụgh iboom orọl isiẹn arukumuan oomo amem mọ lọ edugh ni. Lhạ phọ 1976 yoor umhạr ni oḅẹl oọny ayoor dị oghol mọ Ethniël. Kuolọ iyạl asiạ r’egbem reten kụ yoor oḅilhẹ omhạr omhunhenhiom iyạl oọny phọ ayoor, Giovanni.

Loor esi iduọn ewaạm mọ ebụgh bọ epẹ Suriname mem mọ amuphẹ phọ, olạ agadạ phọ uḅenhị ni imhị oghiọm aghisigh oḍighi opoghom eghir phọ ghalhamọ r’iduọn yoor momhạr bọ ibạm anmụny. Mem mọ ibạm anmụny phọ ayoor oghom bọ, ungọ imhị eghir dị u”kạr umoọgh iboom arookpomhoghan. Iphẹn phọ ingọ ni eepoogh osighẹ iniin asiwiki unwanyụ phọ oḍighinhom oḍighi opoghom eghir phọ amhị kụ osighẹ ipheriphọ asiwiki phọ okumuanham idiphọ okọy eten siphẹ ookpomhoghan phọ oḅẹm bọ mọ yoor utọl phọ. Torobọ amem dị mị rakị ophogh ookpomhoghan dị u”kạr ukelhạn r’otu phọ ayoor, anhịr phọ amhị Ethel ḅilhẹ r’iyạl phọ alhephiri anmụny phọ ayoor udạph ghan ni imhị. Kuolọ torobọ amem dị mị rakị ophogh ookpomhoghan obobọ assembli dị odi olhoghi eekpuạ phọ ogina amhị kughị ghan.

Mị uḍighi ghan ni oomo ipẹ mị katue bọ oḅoonhomhị ghan araraạr ḅilhẹ r’ogbiighi araraạr ilọ esi r’esi pidị mị atue aḍighi iiḍighi phọ amhị. Mị umhiịn ghan ni mọ iiseeny eghunotu phọ iyoor i/tenhom ghan torobọ awiki. Kụ torobọ amem dị mị aghị ophogh ookpomhoghan epẹ eekpuạ phọ, anhịr phọ amhị Ethel kụ aḍiemhiom ghan iiseeny eghunotu phọ r’anmụny phọ ayoor. Mị uḍighi ghan ni oomo ipẹ mị katue bọ omhiịn mọ yoor oḅophoghạn ni oḍighi raraạr idiphọ eghunotu. Mị r’Ethel umite ghan ni erugh r’anmụny phọ ayoor ophegh ephegh. Yoor uphegh ghan ni sigem, oḅilhẹ oghiighị ghan riisi ophoghoghom imạ araraạr dị i/kạr ikelhạn r’otu phọ ayoor. Mị u/nuụn ghan unaanị ḍughul  loor esi dị mị usighẹ ghan mem mọ amuphẹ phọ aakolhobianham ghan asaimẹnt amhị. Anhịr phọ amhị Ethel, akạr kụ aḍighi ghan ilọ ogey anhịr phọ aProverbs 31:15 aghaạph bọ aghol. Odị abon ghan aḅetenhu torobọ ḍiroọr aḍighi ghan idị kidughanhaan iyoor osighẹ ibạl aḍiroọr phọ, aḅilhẹ asạ ghan eḍien dị yoor kole kụ ibạm anmụny phọ ogbi oghị askul. Olhoghi amhị akạr kụ aḅaạl iduọn aZihova ungọ bọ imhị imạ anhịr dị arọl iduọn, anhịr dị rulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh kaḅilhẹ ubakị imhị oḍighi oḍighi phọ aZihova!

Idiphọ odẹ r’onhiin, yoor uḍighi ni oomo ipẹ yoor kotue bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh nmụny phọ ayoor ophomhoghiạn aZihova ḅilhẹ r’idị bidị kopinhom aani ghan bin oḍighi iphelhegbeel phọ. Ii, ghalhamọ r’iduọn yoor owạ bọ ni mọ anmụny phọ ayoor oḍigh aani rukumuan oomo amem mọ yoor u/kpaariọm bidị, yoor uwạ ghan dị bidị kụ kosaḅạr r’aloor. Oomo amem yoor uḅenhị ghan ni bidị ibo phọ arukumuan oomo amem mọ rengọ ghan bọ. Ghalhamọ r’iduọn yoor oḅenhị ghan bọ ni bidị ipaanhaạn phọ edi bọ rukumuan oomo amem mọ, yoor uḅenhị ghan ni bidị idị aZihova malhoghonhaạn ḍighaạgh aḅilhẹ asẹph eghunotu phọ ayoor. Yoor uḍighi ni idị anmụny phọ ayoor kotelhean ghan bumor r’abumaranhi dị osighẹ aZihova kụ oḍighi eḅẹl.

AZihova amiteom ghan ni ungọ iyoor raraạr phọ ipẹ yoor omhoghi bọ iduọn yoor rookonhom bọ nmụny phọ ayoor. Kuolọ pakirị phọ ephẹn amhị, mị uḍighi aani ni ipẹ mị katue bọ obakị eghunotu phọ amhị. Araraạr phọ mị atuughạ bọ mem mọ mị aḍighi bọ egelenyạ kụ rakumuan bọ idiphọ okọy eten opọ agbatanhaạn bọ epẹ eekpuạ phọ, ilhoghonhaạn ni imhị ḍighaạgh omhaạr ogbiighi ghan araraạr ḅilhẹ r’oseerian ikpoki. Ii etu ni inẹ mọ yoor uḍighi ni ipẹ yoor kotue bọ ogbiighi araraạr, kuolọ eeni amem yoor u/moọgh ghan torobọ iyaạr dị yoor omhoghi. Simem dị erọl iduọn phọ aZihova ulhoghonhaạn ghan ni iyoor ḍighaạgh. Esi omaạm, ee ni eghạm epẹ Suriname emhiigh 1986 kụ esi 1992. Siạ phọ ipẹ phọ, ikạr kụ ikparanhaạn iyoor oteẹny araraạr phọ yoor omhoghi bọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZihova amiteom ghan ni ungọ iyoor.—Mat. 6:32.

Siẹn oomo aghuḍum mọ ayoor, oomo amem aZihova uphogh ghan ni iyoor aḅilhẹ ungọ iyoor oḅaạl olhoghi r’ogbaanyạn. Ibạm anmụny phọ ayoor okạr kụ oḍighi ḍisẹph kụ ungọ iyoor. Ookonhom abidị okumu aZihova eḍighi ni eboom eepoogh. Olhoghi ayoor aḅaạl li iduọn bidị osaḅạr bọ ni rukumuan oomo amem mọ siphẹ aghuḍum mọ abidị. Oḅẹl oọny phọ ayoor Ethniël r’aGiovanni moghiighị ni ruskul ookpomhoghan phọ, kụ nyiidiphọ bidị r’anmariịr phọ abidị rokumuan ghan olạ agadạ phọ odi bọ Suriname.

Mị r’anhịr phọ amhị Ethel mokpọ nyiidiphọ, kuolọ yoor okiọm ni ghisigh rokumu kongọ aZihova idiphọ abukọy eten opọ agbatanhaạn bọ. Okạr oghaạph, yoor okuọm ni loor dị tutụ mị k”omhoọgh ni eepoogh otuughạ amughị. Kuolọ mị u/loghoma saị iduọn mị asopha bọ okumu aZihova oomo amem. Mem dị mị aatughiạn ipẹ mị masighẹ bọ ghuḍum mọ amhị akumuanham aZihova, mị amiịn mọ osopha phọ mị asopha bọ k’amem iḍoọgh oḍigh arukumuan oomo amem mọ kụ oniin osopha amhị dị anhighẹ apelheghiom.