1-2. (a) Utuạn eeghe kụ oḅẹm bọ mọ Amagedọn phọ aḍighi iiḅi iinhaghạn esi omhạr awe? (b) Ighẹn asipuru kụ edị yira kopanyanhaạn siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

NẠ MANAGHẠN ghan ni dị oye asighẹ aḍighinhom ekpo onhụ phọ “Amagedọn” mem dị rakaạph ilọ eghạm dị robeom sibọmb obobọ mem dị ekperenhom iiḅaghamhị emite? Dị egbạgh r’ipẹ phọ, idị aBaibul phọ aghaạph ilọ Amagedọn eḅaramaạm iiḅi iinhaghạn, iyaạr dị kemiteom oḅaạl olhoghi! (Ogan. 1:3) Eghạm Amagedọn phọ ke/⁠piemhi, kuolọ kepẹl ghụn omhạr awe! Ika?

² ABaibul phọ aḍeenhaan mọ eghạm Amagedọn phọ kepẹl omhạr awe, esi osiemhi eekunha itooghị awe. Eghạm mọ epẹ phọ kepẹl omhạr awe esi ophiemhi abukarạph awe kụ osugheeny awe elhiom eḍighinhom iyaạr. Ḅilhẹ kẹn kepẹl omhạr awe esi oghoph ade phọ kụ ophiemhi abuphẹ ropiemhi bọ de phọ. (Ogan. 11:18) Olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh dị yira kokuamhị onaghanhạn iphẹn phọ, pọ yira kooḅeghiọn inya asipuru phọ iphẹn: Amagedọn phọ p’eeghe? Eeghe araraạr kụ kemite kụ egbi oteẹny? Ika kụ idị yira kotue oḍighom aani buphẹ kopẹl bọ mem eghạm Amagedọn phọ? Ika kụ idị yira kokiọm ghisigh otọl dọl dị ekpe oḍuom olhoghi iduọn eghạm Amagedọn meebeẹph bọ?

3. (a) Ekpo onhụ phọ “Amagedọn” remạ ghan eeghe? (b) Odaphạn Ogananami 16:14, 16, eeghe kụ iḍighi kụ yira koḅẹm bọ mọ Amagedọn i/ḍighi esi dị edi ghan siẹn ade phọ?

³ Bạl Ogananami 16:14, 16. Ekpo onhụ phọ “Amagedọn” emite eniin esi bịn siphẹ oomo aBaibul phọ, usighẹ esi ekpo onhụ aHibru dị remạ ghan mọ “Eeḅarạph aMegiddo.” (Ogan. 16:16.) AMegiddo iḍighi ghan egbogh emhạ dị erọl ghan siphẹ Izrạl iḍiodiidi phọ. (Josh. 17:11) Kuolọ Amagedọn phọ re/⁠mạ ghan ekaraghị esi dị edi ghan siẹn ade phọ ḍio arodon. Ogbononomhi oghaạph, remạ ghan  sidọl dị ketorori ekị esiemhi mem mọ “oomo abudaạm aḅirini phọ” kookpomhoghan bọ osophoghom aZihova. (Ogan. 16:14). Toroboiperolbọ, siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kosighẹ ghan oḍighinhom ekpo onhụ phọ “Amagedọn” ogina amem dị rokaạph ilọ eghạm mọ kedaphạn bọ mem dị mookpomhoghi budaạm aḅirinhi phọ. Yira ulegheri ika mọ Amagedọn phọ emerenyạn esi dị omhaạm? Eḅẹl phọ, aMegiddo o/⁠moọgh ghan eeḅarạph. Edị emhunhenhiom iyạl, ade phọ aMegiddo ekom epughạn dị keḍigh “oomo abudaạm aḅirini phọ,” weye eghạm mọ abidị r’araraạr eghạm mọ abidị. Edị emhunhenhiom iraạr, iduọn yira komiịn bọ ni siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, eghạm mọ Amagedọn k’emiigh mem dị “abudaạm aḅirini phọ” ozuoghom we phọ Enhaạn, buẹn phọ osaraạn bọ oomo arughulukụl ade phọ.

4. Eeghe kụ iḍighi kụ Enhaạn aghaạph bọ agholhom Amagedọn egbogh eghạm mọ esughanham bọ omhạn?

⁴ Eeghe kụ iḍighi kụ aZihova aghaạph bọ agholhom Meggido siphẹ egbogh eghạm mọ esughanham bọ omhạn phọ? AMegiddo r’okol phọ aJezreel etuman bọ iḍighi ghan riisi dị ogbor ghan orọl ee raaghạm. Eeni amem, aZihova r’aloor alhọgh aani ghan ni ḍighaạgh. Esi omaạm, Enhaạn ilhoghonhaạn ni ḍighaạgh Oogboom Iiruẹn phọ Barak, okpạr opu awe eghạm mọ aKenan oolhạ phọ aSisera aḍiemhiom bọ “siphẹ arumuụm mọ aMegiddo.” ABarak r’oyil anhịr ephoph phọ Deborah usẹph ni aZihova esi okpạr opu phọ bidị omhoọgh bọ, aḍighi bọ eten iiḍaạny. Bidị umhoọr mọ: “K’epẹ k’akẹ phọ kụ edị araanhaạn phọ erọl . . . eenhan aSisera. Kụ okol amuụm mọ aKishon akilom bidị aḍuanạm.”​—Judg. 5:19-21.

5. Eghẹn eten dị eḍighan elhegh kụ edị eghạm mọ Amagedọn kegbatanhaạn r’epẹ aBarak ee bọ?

⁵ ABarak r’aDeborah ukureriom ḍuọr phọ abidị r’ikpo onhụ phọ eḅẹm bọ mọ: “Kụ eḍighi idị oomo amulọgh ḍien phọ anạ k’ope, Sey Zihova, kuolọ eḍighi idị buphẹ ophomoghiạn bọ nyinhạ kotọl idiphọ erumuḍio phọ remite ghan bọ r’eghuan phọ odị.” (Judg. 5:31) Mem eghạm mọ Amagedọn, amulhọgh ḍien phọ Enhaạn k’ope ni, kuolọ k’opẹl li buphẹ ophomoghiạn bọ Enhaạn. Ogbaranhaạn dị aḍighan elhegh odi ni igbo iyạl phọ araaghạm mọ. Awe phọ Enhaạn ko/⁠be aani Siphẹ eghạm mọ Amagedọn. R’araraạr eghạm bịn bidị ko/⁠pạm! “Inyaạm mọ [abidị] keḍuạ esi omhaạr oḅoorian kụ oḍeenhaan oḍuomolhoghi” esi aZihova r’awe eghạm k’akẹ phọ odị kụ etu.​—Isa. 30:15; Ogan. 19:11-15.

6. Ika kụ idị aZihova kakpạr bọ apu mulhọgh ḍien phọ odị siphẹ eghạm mọ Amagedọn?

⁶ Ika kụ idị Enhaạn kakpạr bọ apu mulhọgh ḍien phọ odị siphẹ eghạm mọ Amagedọn? Odị atue ni asighẹ aḍighinhom reten kirokirọ. Esi omaạm, odị atue ni asighẹ aḍighinhom ophiigha ade, iiḅoghoḍi ibikpo, r’aḍio dị remepheghiạn. (Job 38:22, 23; Ezek. 38:19-22) Odị atue ni aḍighi idị amulhọgh ḍien phọ odị k’oziạn siloor. (2 Chron. 20:17, 22, 23) Odị atue kẹn ni asighẹ ruukpaạny odị apiemiom buḍighinhom ikarạph phọ. (Isa. 37:36) Etigheri ipẹ Enhaạn kasighẹ bọ aḍighinhom, odị kakpạr ri apu bidị. Odị kapiemi ni oomo amulhọgh ḍien phọ odị. Kụ apẹl oomo abuọ elhiom eḍighinhom iyaạr phọ.​—Prov. 3:25, 26.

7-8. (a) Odaphạn ipẹ ogẹ bọ 1 Tesalonikạ 5:1-6, ighẹn iphelhegbeel dị k’ekula ko/⁠naghạn ghan kụ edị abudaạm aḅirinhi phọ kogbeelhom? (b) Eeghe kụ iḍighi kụ iphelhegbeel phọ iphẹn phọ eḍighi bọ ni ootor’osooromineen?

⁷ Kopụr ri ogbeelhom mọ “Oomo ariisi mephooghị, ḅilẹ iiḅaghamị i/⁠lo” kụ “aḍio phọ Omoọgh-we phọ” Egbi oteẹny. (Bạl 1 Tesalonikạ 5:1-6.) Siphẹ 1 Tesalonikạ 5:​2, “aḍio phọ Omoọgh-we phọ” remạ ghan “iboom iminimiịn phọ” obobọ igbogh iiḅaghamhị phọ. (Ogan. 7:14) Ika kụ idị yira kolegheri bọ mem mọ igbogh iiḅaghamhị phọ kemiigh bọ? ABaibul phọ akaạph ilọ iphelhegbeel dị ko/⁠nhaghạn ghan k’ekula. Iphelhegbeel phọ ipẹ phọ kụ k’eḍeenhaan bọ mọ igbogh iiḅaghamhị phọ m’emhiigh.

⁸ Ipẹ phọ pọ iphelhegbeel phọ eḅẹm bọ mọ “Oomo ariisi mephooghị, ḅilẹ iiḅaghamị i/⁠lo.” Eeghe kụ iḍighi kụ abudaạm aḅirinhi phọ k’ogbeelhom bọ iphẹn phọ? Abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ koḍighom aani ni bidị ḍughụm? Eeni  siẹn. Toroboiperolbọ, iphelhegbeel phọ ipẹ phọ keḍighi onhọn okpẹ dị ikarạph aruwaloor phọ kụ kepum bidị ogbạ. Kuolọ iphelhegbeel phọ ipẹ phọ keḍighi ni ootor’osoromineen loor esi dị keḍighi idị awe phọ kootughiạn mọ bunọ odi dọl eborọph, kuolọ u/⁠legheri mọ igbogh iiḅaghamhị dị ke/⁠mite ghan kụ retu osoorom abidị. Ii, “ekperenom bịn amuphe mateẹny bidị . . . idiphọ anịr dị mesiom omạr kụ oghunughun rakun.” Kokaạph aani ika ilọ abuphẹ oḅạr bọ aZihova? Eeni bidị otue ni okperenom omhiịn dị aḍio phọ aZihova meteẹny, kuolọ ke/⁠sighẹ bidị eteghegheeny.

9. AZihova kapiemhi ni aḅirinhi phọ aSetan mem bịn ḍughụm? Gbạ.

⁹ AZihova ka/⁠piemhi egina amem bịn aḅirinhi phọ aSetan, idiphọ odị aḍighi bọ mem mọ aNoa. Kparipẹ ghụn keḍighi iyạl agạ amuphe. Eḅẹl phọ, odị kapụr apiemhi Babilọn Ogbogh phọ, aḍighi bọ oomo aruukụ iiḅereghị okpẹ phọ. Kụ reteẹny eghạm Amagedọn phọ, kụ odị apiemhi ephedị phọ agạ aḅirinhi phọ aSetan esugha bọ, eḅaramaạm bọ buọ itooghị phọ, buọ eghạm mọ, r’abumuul ḍighi phọ. Uguạ, okuamị ooḅeghiọn ophogh iyạl agạ amuphe phọ.

10. Odaphạn Ogananami 17:1, 6, r’18:24, eeghe kụ iḍighi kụ aZihova kapiemhi bọ ni Babilọn Ogbogh phọ?

¹⁰ “idị koliọm oboom-oboom oleom emạ phọ.” (Bạl Ogananami 17:1, 6; 18:24.) ABabilọn Ogbogh phọ maphuẹ ḍien Enhaạn esi itughemhị phọ odị. Odị matughemhị okpẹ kirokirọ ilọ Enhaạn. Odị mapesiom ni ipesi budaạm aḅirinhi phọ eten aruwaloor, esi oḍighan abidị. Odị masighẹ iikpọ phọ r’inyuughiom mọ odị azironom iyool phọ odị ikpoki. Ḅilhẹ odị mazuughi iboom iḅaạl, eḅaramaạm kẹn ni ilọ arebenhẹ phọ Enhaạn. (Ogan. 19:2) Ika kụ idị aZihova kapiemhi Babilọn Ogbogh phọ?

11. “Etotọgh elhom enạm” mọ p’eeghe, kụ ika kụ idị Enhaạn kesighẹ emhunhenhion ogbi phọ odị idị egbolhomaam Babilọn Ogbogh phọ?

¹¹ AZihova kapiemhi “oboom-oboom oleom emạ phọ” dị eego esi “aḍioph araphaạl” “etotọgh elhom enạm” mọ. Elhom enhạm mọ pọ United Nations phọ. Aḍioph araphaạl phọ pọ iikpọ itooghị kirokirọ phọ ebakị bọ ookpomhoghan phọ opọ phọ (United Nations). Eteẹny mem mọ aZihova amạ bọ, iikpọ itooghị kirokirọ phọ ipẹ phọ k’eeghiraan ni emelheghom Babilọn  Ogbogh phọ. “Bidị kosigheọgh ni oomo araraạr lọ odị amoọgh oseere nyodị edaḅạ.” (Rev. 17:3, 16) Amuphe phọ k’eegboronhom ni​—⁠mudị aḍiniin aḍughul otu bịn​—⁠keḍighi ni unmam esi abuphẹ obakị bọ nyodị. Loor esi dị, mebia ni odị amhiigh bọ obaga mọ: “Mị kụ ukueni phọ arolọm bọ agadạ odaạm emạ phọ. Mị k/⁠ekpukele anịr. Mukum ologhi mị ka/⁠legheri.”​—Ogan. 18:7, 8.

12. Eeghe kụ edị aZihova ka/⁠meera mọ areelhe phọ oḍighi, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹² Enhaạn ka/⁠meera mọ areelhe phọ ophiemhi we phọ odị. Loor esi dị awe phọ odị r’obaga ni omheera aḍien ph’odị, ḅilhẹ bidị monhaghạn ni itọ phọ odị okiil oḍuạ esi aBabilọn Ogbogh phọ. (Iiḍighi 15:16, 17; Ogan. 18:4) Bidị molhọgh ni kẹn iboom inyaạm olhoghonhaạn aḍighaạgh bunhọn oḍuạ esi aBabilọn Ogbogh phọ. Esi iduọn phọ, arebenhẹ phọ aZihova ko/⁠pin aani “bin ipẹ koliọm bọ nyodị.” Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, kodẹgh ni omheeraam mọ ayira opogh.

13. (a) Abuanhiạn kụ aGọg phọ? (b) Odaphạn Ezekiel 38:2, 8, 9, eeghe kụ keḍighi bọ iyaạr phọ aGọg kazuoghom bọ we phọ Enhaạn?

¹³ Izuoghom mọ aGọg. (Bạl Ezekiel 38:2, 8, 9.) Mem dị mophiemhi oomo aruukụ iiḅereghị okpẹ phọ, awe phọ Enhaạn komeerạ idiphọ oreeny dị ogina odị bịn kụ amheerạ mem dị oghim malhereghi oomo iphedị phọ. Kụ kepin ni olhoghi aSetan. Ophin olhoghi phọ odị kaḍighi idị odị katom​—⁠“ikarạph aruwaloor”​—⁠oḍighi idị areelhe phọ koḅophoghạn ozuoghom rebenhẹ phọ aZihova. (Ogan. 16:13, 14) Oḅophoghạn areelhe phọ abuẹn phọ kụ “aGọg opọ ade phọ aMagọg” phọ. Mem dị areelhe phọ kokị bọ ozuoghom arebenhẹ phọ Enhaạn, pọ iduọn phọ bidị mosi esi phọ oghol bọ mọ Amagedọn, osighẹ bọ otoomaạm.​—Ogan. 16:16.

14. Eeghe kụ edị aGọg kamiịn?

¹⁴ AGọg kaḍuom olhoghi “egbạ aḍighaạgh iphulupul” phọ odị​—⁠iduọn phọ pọ we eghạm mọ odị. (2 Chron. 32:8) Kuolọ yira koḍuom olhoghi aZihova Enhaạn phọ ayira​—⁠kụ iphẹn phọ kekịgh elologhi esi areelhe phọ. Loor esi dị arumhụgh phọ aBabilọn ogbogh phọ, emhoọgh ghan bọ ni iikpọ bịn i/⁠tue ipẹl nyodị isighẹ ḍighaạgh “elhom enạm mọ” ḅilhẹ ‘r’aḍioph phọ araphaạl phọ’! (Ogan. 17:16) Kụ iḍighi kụ aGọg kasighenọm mọ iyaạr siphẹ i/⁠lo. “Idiphọ ooto rasoorom ghan bọ de  phọ,” kụ edị odị kazuoghom we phọ aZihova. (Ezek. 38:16) Kuolọ aGọg k’amiịn ni mọ onọ marelhe aḍigh ḍiphil dị ilọ omite i/⁠lo mun. Idiphọ emitenhaan bọ Fero siphẹ Ophiịny Igbila phọ, aGọg kamiịn ni mọ odị abe elebiri kụ rakị esi aZihova.​—Ex. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. AZizọs kaḍighi ika siphẹ eghạm Amagedọn phọ?

¹⁵ AKraist r’awe eghạm k’akẹ phọ odị kologhonhaạn ni ḍighaạgh we phọ Enhaạn kụ opiemhi Gọg r’otul phọ odị. (Ogan. 19:11, 14, 15) Kuolọ kokaạph aani ika ilọ ogbogh amulhọgh ḍien phọ aZihova, Setan, ophọn odị kụ aakeleghi bọ reelhe phọ aghị asiemhi Amagedọn? AZizọs katoph ni nyodị r’ikarạph aruwaloor phọ odị asumeeny siphẹ ooni atụ-ropoḍi phọ, kụ akasiọm bidị esi oonịr asiạ.​—Ogan. 20:1-3.

16. (a) Ika kụ idị yira kotue oḍeenhaan mọ yira ‘olegheri ni Enhaạn’? (b) Eeghe kụ kemitenhaan buphẹ olhegheri bọ Enhaạn mem eghạm Amagedọn phọ?

¹⁶ Mughumọ purukụ yira olhegheri aani igey phọ obobọ mesighẹ ni mem, omhoọgh aani apelieẹny mem eghạm mọ Amagedọn, pọ yira koḍeenhaan ni mọ yira ‘olhegheri ni Enhaạn’ ḅilhẹ mọ yira ‘ronaghanhạn ghan ni ooḅi oghaạph phọ aZizọs uw-emhoọgh phọ ayira.’ (2 Tẹs. 1:​7-9) Koḅẹm mọ yira ‘olhegheri Enhaạn,’ mem dị yira olhegheri ipẹ eḅeeraạn bọ nyodị r’ipẹ nyodị i/ḅeeraạn bọ, ḅilhẹ r’asiigbu phọ odị. Yira oḅilhẹ kẹn roḍeenhaan ghan mọ yira olhegheri nyodị mem dị yira ophomoghiạn oḅilhẹ olhọgh nyodị eegu ḅilhẹ oḅọgh oomo aghuḍum ayira ongọ nyodị. (1 Jọn 2:3-5; 5:3) Mem dị yira oḍeenhaan mọ yira olhegheri ni Enhaạn, ‘Enhaạn kulhoghomạ iyira,’ kụ uphẹl iyira mem eghạm mọ Amagedọn! (1 Kọr. 8:3) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị odị ulhegheri iyira.

17. Remạ ghan eeghe ‘onhaghanhạn ooḅi oghaạph phọ aZizọs uw-omhoọgh phọ ayira’?

¹⁷ “Ooḅi oghaạph phọ aZizọs uw-emhoọgh phọ ayira” eḅaramaạm oomo igey phọ ipẹ aZizọs atughemhị bọ, edi bọ siphẹ Ekpo onhụ phọ Enhaạn. Yira roḍeenhaan ghan mọ yira olọgh ni eegu iiḅi iinhaghạn phọ, mem dị yira osighẹ oḍighinhom siphẹ aghuḍum mọ ayira. Olhọgh eegu phọ eḅaramaạm osighẹ araraạr Omhạr phọ kụ oḍighi eḅẹl, odaphạn asiigbu phọ Enhaạn eelheeny bọ,  ḅilhẹ r’ogbeelhom ghan ilọ Omhạr phọ k’Enhaạn. (Mat. 6:33; 24:14) Eḅaramaạm kẹn obakị aani abumor phọ aKraist osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ, idiphọ bidị ophạm bọ oḍighi dị amhạn maạr iboom.​—Mat. 25:31-40.

18. Ika kụ idị abumor phọ aKraist osagharạn bọ uwaloor iigbia phọ, kokpẹ aani iiḅi phọ iphediphọ iyool phọ oḍighi bọ bidị?

¹⁸ Moọny amem, arebenhẹ phọ Enhaạn okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ k’okpẹ aani ni iikpiạ “inọn iyool” phọ, esi olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ bidị oḍeenhaan bọ. (Jọn 10:16) Ika kụ idị bidị koḍighi bọ iduọn phọ? Kụ eghạm Amagedọn phọ egbi omhiigh, koḅerion ni 144,000 oonhịr phọ okeelhom k’akẹ idiphọ aruwaloor dị k/⁠omhugh ghan mun. Kụ bidị oḍighi aani pakirị awe eghạm k’akẹ phọ k’oogbị bọ Gọg kụ opẹl “siadạm awe” dị oḍighi rebenhẹ aZihova. (Ogan. 2:26, 27; 7:9, 10) Ii, aḍigbogh aḍita phọ kokạr kụ omoọgh oḅaạl olhoghi r’asuọ, esi iduọn bidị obakị aani bọ rebenhẹ phọ aZihova okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ mem mọ bidị orọl bọ siẹn ade phọ!

19-20. Etigheri odẹgh ophogh kirokirọ, ika kụ idị yira kotue okiọm ghisigh otọl dọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi idiphọ eghạm Amagedọn phọ mekpụl bọ?

¹⁹ Siẹn asiiḍio eekuna phọ ekpạr bọ ni iboom, ibadị arebenhẹ aZihova osoman ni odẹgh ophogh kirokirọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yira kotue ni okparạm r’ibo. (Jems 1:2-4) Iyaạr dị kiloghonhaạn iyira ḍighaạgh pọ ogbor ghan ooḅereghị. (Luk 21:36) Ewạ kẹn mọ yira aạl ghan Ekpo onhụ phọ Enhaạn ḍio ḍio ḍio kụ ogbirima ghan, aạl ghan kẹn ilọ imiịn dị egbolhomaam mem mọ yira odi bọ. (Ps. 77:12) Oḍighi ghan iphẹn phọ ḅilhẹ r’ogbor ghan omite epẹ erugh phọ kekparamhị ni omheeraam mọ r’oḍuomolhoghi ph’iyira!

²⁰ P’eeghe ibo dị yira komoọgh, mem dị kopiemhi Babilọn ogbogh phọ ḅilhẹ r’amem dị eghạm mọ Amagedọn meten! Dị emhạn maạr epeleghiom, p’eeghe oḅaạl olhoghi dị yira komoọgh mem dị Enhaạn kaḅaalhamị ḍien phọ odị, kụ apighi elheom mọ odị idiphọ odị akpẹ otooghị! (Ezek. 38:23) Okạr agey, Amagedọn phọ akạr kụ aḍighi iiḅi iinhaghạn esi abuphẹ olhegheri bọ Enhaạn, ronaghanhạn ghan bọ Oọny phọ odị, ḅilhẹ okparạm bọ osi k’epẹ eekunha phọ.​—Mat. 24:13.