Pel aghị epẹ ogọ bọ raraạr phọ

Pel aghị epẹ ogọ bọ raraạr phọ

EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 38

Ḍuraan Atuman AZihova R’abumor R’abumarani Phọ

Ḍuraan Atuman AZihova R’abumor R’abumarani Phọ

“Mị rakeeI k’Odẹ phọ amị r’anyina.”—JỌN 20:17.

AḌUỌR PHỌ 3 Our Strength, Our Hope, Our Confidence

OGHAẠPH OOKARAGH *

1. Eeghe asiya kụ edị awe dị okpẹ oḍuomolhoghi kotue omoọgh r’aZihova?

ABUSEENYOM eghunotu phọ aZihova eḅaramaạm Zizọs, opọ aḍighi bọ “Okpanạ dị arọl li kụ ogbi bọ olẹm aḅirini phọ,” ḅilhẹ r’aḍita aruukpaạny phọ. (Kọl. 1:15; Ps. 103:20) Mem mọ aZizọs arọl bọ siẹn ade phọ, odị alhoghonhaạn ni ḍighaạgh we dị okpẹ ni oḍuomolhoghi onhaghanhạn mọ bidị kotue ni omạgh aZihova idiphọ Odẹ abidị. Odị rakaạph bọ ilọ odẹ phọ odị kaḅenhị bumatuạn phọ odị, aZizọs aḅẹm mọ “Odẹ phọ amị r’anyina.” (Jọn 20:17) Mem dị yira oḅọgh loor ayira ongọ aZihova ḅilhẹ oḍiiny muụm, pọ yira moḍighom aani eghunotu ephomhoghiạn abumor r’abumarani.—Mạk 10:29, 30.

2. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

2 Ekparanhaạn ni buniin awe omhiịn aZihova idiphọ Odẹ ephomhoghiạn. Abunhọn eeni u/legheri ilọ oḍeenhaan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ abidị. Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira komiịn idị aZizọs ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiịn aZihova idiphọ Odẹ ephomhoghiạn, opọ yira kotue bọ ni oḍuraan otuman. Yira kotuughạ kẹn reten dị yira kotue otuughaạny aZihova esi ipẹ yira kozoọm ghan bọ bumor r’abumarani phọ ayira.

AZIHOVA RAWẠ MỌ ḌURAAN ATUMAN NYODỊ

3. Ika kụ idị iiḅereghị odẹ phọ iḍur iyira etumeriom aZihova?

3 AZihova Odẹ ephomhoghiạn. AZizọs rawạ mọ yira omhiịn aZihova eten phọ epẹ odị amhiịn bọ—idiphọ odẹ r’onhiin dị omhoọgh igbiririph r’ephomhoghiạn, ḅilhẹ odugh oghaaphạn, k/oye dị rungọ ghan iyira itọ bịn. Iphẹn phọ ekạr kụ eganana siphẹ iiḅereghị phọ aZizọs atughemhị bọ bumatuạn phọ odị. Odị amhiighom iiḅereghị phọ r’ikpo onhụ dị eḅẹm mọ: “Odẹ phọ ayoor.” (Mat. 6:9) AZizọs mutue ni uḅenhị iyira m’omhạgh aZihova mọ “Enhaạn Oomo Iikpọ,” “Olemhiạ,” obobọ “Odaạm-emạ . . . phọ ra/mugh ghan bọ.” M”ibeeph oḍighinhom asiḍien phọ iphẹn phọ loor esi dị aBaibul phọ akolhom ghan ni agbaghạm aZihova. (Gen. 49:25; Isa. 40:28; 1 Tim. 1:17) Toroboiperolbọ, odị aḍighinhom ekpo onhụ phọ “Odẹ.”

4. Yira ulhegheri ika mọ aZihova rawạ ni mọ yira oḍuraan otuman nyodị?

4 Ekparanhaạn ni nyinhạ omhiịn aZihova idiphọ Odẹ ephomhoghiạn ḍughụm? Ekparanhaạn ni buniin ayira. Etue ni ikparanhaạn iyira eḍighi maạr dị odẹ dị u/moọgh igbiririph kụ uukonhom iyira. P’eeghe iyaạr iidereghị olhegheri mọ aZihova alegheri ni oomo phọ ipẹ yira rologhoma ghan bọ! Odị rawạ ni oḍuraan otuman ayira. Pọ kụ iyaạr phọ Ekpo Onhụ phọ odị iroma bọ iyira mọ: “Iḍuraan etuman Enaạn. Odị kaḍuraan aani ni ituman inyina.” (Jems. 4:8) AZihova uphomhoghiạn ni iyira, kụ aḅẹm kẹn mọ odị kaḍighi Odẹ dị anhighẹ apelheghiom.

5. Odaphạn Luk 10:22, ika kụ idị aZizọs katue ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍuraan otuman aZihova?

5 AZizọs katue ni ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍuraan otuman aZihova. Odị alegheri aZihova agey aḅilhẹ aaghironhaan raagharạ phọ odị, dị tutụ aḅẹm ni mọ: “Olọ mumiịn imị mamiịn ni Odẹ phọ.” (Jọn 14:9) Idiphọ okpanhạ oọny, aZizọs rutughemhị ghan iyira ilọ olhọgh eegu r’onhaghanhạn Odẹ phọ ayira, oghel araraạr dị aZihova i/ḅeraạn, ḅilhẹ r’idị yira kotue omoọgh kuuḅi aghisigh Odị. Okol aghuḍum mọ aZizọs siẹn ade phọ akạr kụ agananamhi idị aZihova aḍighi Enhaạn igbiririph r’ephomhoghiạn. (Bạl Luk 10:22.) Uguạ, ooḅeghiọn iniin areḍeenhaan.

Idiphọ Odẹ ephomhoghiạn, aZihova akparamhị ni Oọny phọ odị dị eego esi ookpaạny (Miịn ekpịgh phọ 6) *

6. Ngọ reḍeenhaan amem dị aZihova anhaghanhạn Zizọs.

6 AZihova ranaghanhạn ghan ni nmụny phọ odị. Ooḅeghiọn ilọ eten phọ epẹ odị anaghanhạn bọ okpanhạ Oọny phọ odị. Mem mọ aZizọs arọl bọ siẹn ade phọ, aZihova anhaghạn ni ibadị iiḅereghị Oọny phọ odị. (Luk 5:16) Odị anhaghạn ni mem dị aZizọs aaḅereghị ilọ osopha dị amhạn maạr, idiphọ amem mọ odị rasaḅạr bọ 12 abutelhedom mọ. (Luk 6:12, 13) AZihova anhaghạn kẹn iiḅereghị aZizọs mem dị odị amhoọgh ooḅaghamhiạn aloor. Rekpụl bọ dị kobool nyodị, aZizọs aaḅereghị ni iboom ilọ ogbagarạ odẹgh ophogh phọ odị kasoman bọ. AZihova o”nhaghạn iiḅereghị phọ odị bịn, kuolọ arom ookpaạny maghị akparamhị ooḅi Oọny phọ Odị.—Luk 22:41-44.

7. Nạ aloghoma ika iduọn yira olhegheri bọ mọ aZihova ranaghạn ghan ni iiḅereghị ayira?

7 Ḍio arodon, aZihova akiọm ni ghisigh ranaghạn ghan iiḅereghị arebenhẹ phọ odị, kaḅilhẹ aphagharanhaạn mem mọ amuphẹ ekpeanhaạn bọ ḅilhẹ r’eten dị ekạr enhighẹ. (Ps. 116:1, 2) Ooḅeghiọn idị onyọ umarani epẹ India amhiịn idị aZihova aphagharanhaạn iiḅereghị odị. Odị asoman ooḅaghamhiạn aloor, kụ aaḅereghị agey aḅenhị aZihova. Odị agẹ mọ: “AJW Broadcasting® unwanyụ aMay 2019 aghaạph bọ ilọ okaran ooḅaghamhiạn aloor, akạr kụ aru mem dị ekpeanhaạn. Iḍighi ophagharanhaạn iiḅereghị phọ amhị.”

8. Ighẹn areten kụ edị aZihova aḍeenhaan ephomhoghiạn Zizọs?

8 Idiphọ aZihova aphomhoghiạn bọ aḅilhẹ aphogh Zizọs mem mọ odị rakumuan bọ siẹn ade phọ r’ipaanhaạn, kụ edị odị kuphomhoghiạn iyira aḅilhẹ ughoph iyira. (Jọn 5:20) Odị alhoghonhaạn ni ḍighaạgh Zizọs ophạm omheeraam mọ odị, akparamhị nyodị mem dị odị amhoọgh oboom ooḅaghamhiạn aloor, aḅilhẹ angọ nyodị raraạr lọ ekuom nyodị. AZihova o/phạm oḅulhemhi omhạn oḅenhị Oọny phọ odị mọ onọ apomhoghiạn ni aḅilhẹ aḅeraạn nyodị. (Mat. 3:16, 17) Loor iduọn aZizọs alhegheri bọ mọ Odẹ k’akẹ phọ odị odi ni r’odị oomo amem, odị alhoghoma ni mọ onọ bịn o/lho.—Jọn 8:16.

9. Eeghe eḍeenhaan kụ imạ emiteom mọ aZihova uphomhoghiạn ni iyira?

9 Idiphọ aZizọs, oomo phọ ayira molhoghoma aani ni ephomhoghiạn phọ aZihova. Tuutughiạn aạ: AZihova muḍur iyira aloghomạ aḅilhẹ ungọ iyira bumor r’abumarani ephomhoghiạn dị rukparamhị ghan iyira mem iiḅaghamhị koḅilhẹ oḍighi idị olhoghi ayira kaḅaạl. (Jọn 6:44) AZihova aḅilhẹ kẹn ungọ iyira raraạr dị rekparamhị ghan omheeraam ayira. Odị rungọ ghan iyira kẹn raraạr lọ ikuom iyira. (Mat. 6:31, 32) Mem dị yira ootughiạn ghan ilọ ephomhoghiạn phọ aZihova, ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi odị kebụgh ghan bịn.

ZOỌM BUMOR R’ABUMARANI PHỌ AYIRA ETEN PHỌ EPẸ AZIHOVA RUZOỌM GHAN BỌ IYIRA

10. Eeghe kụ edị yira kotue otuughạ esi eten phọ epẹ aZihova razoọm ghan bọ bumor r’abumarani phọ ayira?

10 AZihova apomoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. Kuolọ eeni iyira i/dughanhaan olhoghoma r’oḍeenhaan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. Eeni iduọn iḍighinhom araraạr r’emitenhom mọ ayira egbaranhaạn bọ. Ḅilhẹ r’iduọn opiomạn ayira rakọm ghan bọ ophin olhoghi r’amabi kangọ bunhọn. Etigheri iphẹn phọ, yira kotue ni okparamhị ephomhoghiạn phọ edi bọ siẹn eghunotu abumor r’abumarani phọ. Ika? Esi otuughaạny Odẹ phọ ayira oḍeenhaan ghan ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ ayira. (Efẹ. 5:1, 2; 1 Jọn 4:19) Uguạ omhiịn raraạr dị yira kotuughạ esi eḍeenhaan phọ aZihova.

11. Ika kụ idị aZizọs atuughaạny aZihova esi oḍeenhaan “iboom igbiririph”?

11 AZihova raḍeenhaan ghan “iboom igbiririph.” (Luk 1:78) Oye igbiririph ramoọgh ghan ogbolhomaam mem dị amhiịn dị awe romiinhọm, kụ awạ reten olhoghonhaạn aḍighaạgh r’oodereghị. Eten phọ epẹ aZizọs azoọm ghan bọ we eeghironhaan ogbolhomaam mọ aZihova amhoọgh bọ aghị esi awe. (Jọn 5:19) Eniin amem dị aZizọs amhiịn ḍita awe, odị “amoọgh ni igbiririph esi abidị, idị eḍighi bọ bidị urọI esi iiḅaghamị kụ royeeIa idiphọ iyooI igạ dị opoghom u/lo.” (Mat. 9:36) Igbiririph phọ aZizọs inyu nyodị oḍighi idị epelhom oḍeenhaan igbiririph. Odị aakonhom buphẹ u/moon bọ aḅilhẹ angọ ephooghian buphẹ ‘rokumuan bọ iikparạ arukumuan phọ kụ orooI bọ dooI dị eemọr.’—Mat. 11:28-30; 14:14.

Tuughaạny aZihova esi oḍeenhaan ghan igbiririph r’onmo ghan inmo bumor r’abumarani phọ ayira (Miịn siikpịgh phọ 12-14) *

12. Ngọ eḍeenhaan idị yira kotue oḍeenhaan igbiririph.

12 Orue oḍeenhaan igbiririph bumor r’abumarani phọ ayira, pọ yira omoọgh olhegheri iiḅaghamhị phọ bidị osoman bọ. Esi omaạm, eeni onyọ umarani amoọgh iiḅaghamhị e/moon. Odị o/ghaạph oḅenhị oye, kuolọ eeni odị kasereghiạn ni olhoghonhaạn aḍighaạgh dị yira ongọ nyodị. Odị atue ni ramiteom kangọ raraạr phọ ipẹ ekuom bọ eghunotu phọ odị ḍughụm? Odị amoghi ni dị kosanhaạn nyodị eḍien obobọ ogbuurogh otu odị ḍughụm? Eeni onyọ umor atoph oḍighi odị. Yira otue ni ongo aani ghan nyodị ikpoki eten dị odị ka/legheri mọ yira kụ ungọ nyodị, tutụ odị aḅilhẹ amhoọgh oḍighi.

13-14. Ika kụ idị yira kotue onmo aani ghan inmo idiphọ aZihova?

13 AZihova oye inmo. (Mat. 5:45) Yira ku/kori ghan tutụ abumor r’abumarani phọ ayira kụ upuru iyira olhoghonhaạn aḍighaạgh, kụ ogbi oḍeenhaan igbiririph. Idiphọ aZihova, yira kụ okem ghan oḍighi iyaạr omiteom. Yira kụ u/puru aZihova kụ aḍighi bọ idị ogogo phọ ramụ ghan kusoorom iyira torobọ aḍio! Torobọ oye ramooghọm ghan ni suọ ogogo phọ, ghalhamọ r’abuphẹ u/sereghiạn bọ ni. Araraạr phọ ikuom bọ iyira aZihova rungọ ghan bọ iyira eḍighi eḍeenhaan ephomhoghiạn phọ odị. P’eeghe idị yira ophomhoghiạn aZihova loor igbiririph r’eegharạ inmo phọ odị!

14 Esi otuughaạny Odẹ k’akẹ phọ ayira, ibadị abumor r’abumarani rokem ghan ni konmo inmo bunhọn. Esi omaạm, lhạ phọ 2013, Ogbogh Oghim AHaiyan aphueghị ni iboom araraạr eten dị eḍigh ḍiigu epẹ Philippines. Aruutu r’aruphua ibadị abumor r’abumarani iphe ni. Kuolọ abumor r’abumarani oomo isiẹn aḅirinhi phọ uḅophoghạn ni olhoghonhaạn ḍighaạgh bumor phọ abuẹn phọ. Ibadị usogh ikpoki buniin omiteom loor oghị olhoghoḍị aruutu phọ abidị, ruutu dị remạn 750, dị i/mạn romhạn lhạ! Mem ezẹgh aCOVID-19 phọ, Abugbaanhaạn phọ ulhọgh ni inyaạm obakị abumor r’abumarani phọ abidị. Mem dị yira okem ghan olhoghonhaạn ḍighaạgh bumor r’abumarani phọ ayira, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni bidị.

15-16. Odaphạn Luk 6:36, eghẹn kụ eniin eten dị emhạn maạr dị yira kotue otuughaạny Odẹ k’akẹ phọ ayira?

15 AZihova ranmạ ghan ighirigiir kaḅilhẹ asạr awilhenhaạn. (Bạl Luk 6:36.) Ḍio ḍio ḍio yira rologhoma ghan ni onmạ ighirigiir Odẹ k’akẹ phọ ayira. (Ps. 103:10-14) AZizọs aḍeenhaan ghan ni onmạ ighirigiir r’osạr owilhenhaạn budaphạm mọ odị; etigheri iduọn bidị u/munughan bọ. Odị amheera ni ongọ aghuḍum mọ odị pidị osạr ikarạph phọ ayira uwilhenhaạn iyira. (1 Jọn 2:1, 2) Nyinạ i/nyu oḍuraan otuman aZihova r’aZizọs loor esi onmạ ighirigiir r’osạr owilhenhaạn phọ abidị ḍughụm?

16 Yira rokparamhị ghan ogọ ephomhoghiạn aKristẹn phọ mem dị yira ‘osạr ghan ikarạph owilenaạn.’ (Efẹ. 4:32) Ii, eeni amem rekpạr ghan ni osạr owilhenhaạn, kụ iḍighi kụ emoghi ni olhọgh ikuph orue oḍighi iduọn phọ. Oniin umarani aghaạph ni idị emhuoghaạph aWatchtower dị eḅẹm mọ “Forgive One Another Freely” elhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh otuụgh iphẹn phọ oḍighi. * Odị agẹ mọ: “Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ mị atuughạ bọ milhoghonhaạn imhị ḍighaạgh olhegheri asuọ dị odi osạr ghan owilhenhaạn. Egbạ eegholhomhi mọ mem dị oye asạr awilhenhaạn pọ re/mạ ghan mọ oye phọ asereghiạn ikarạph phọ oḍighi bọ obobọ mọ re/pin esi oye phọ. Kuolọ osạr owilhenhaạn remạ ghan mọ oye phọ kabilhẹ oghaghạm olhoghi oye phọ aḍighi bọ ikarạph phọ kụ apamanhạm eephọ.” Mem dị yira osạr owilhenhaạn bumor r’abumarani phọ ayira, pọ yira roḍeenhaan ghan mọ yira opomhoghiạn ni bidị ḅilhẹ yira rotuughaạny ghan Odẹ phọ ayira, Zihova.

MAGHAMHỊ MAẠR ESI PHỌ ANẠ SIẸN EGHUNOTU PHỌ AZIHOVA

Iḍoọgh r’ikumor awe roḍeenhaan ni ephomhoghiạn bumor r’abumarani phọ (Miịn ekpịgh phọ 17) *

17. Odaphạn Matiu 5:16, ika kụ idị yira kokuenhi Odẹ k’akẹ phọ ayira?

17 Eḍighi ni eboom eepoogh oḍighom aani eghunotu abumor r’abumarani dị omhoọgh ephomhoghiạn. Lọ edugh ni, yira rowạ ni dị ibadị awe kuḍighan iyira ooḅereghị Enhaạn phọ ayira. Esi iduọn phọ, ogona loor obọ yira koḍighi ghan bọ iyaạr dị kotuạn okol ikarạph we phọ aZihova obobọ Odẹ k’akẹ phọ ayira. Yira okparaghạ oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ omhoọgh aroozọ dị keḍạ ḍiḅeraạn awe onhaghạn aani oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.—Bạl Matiu 5:16.

18. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ongọ ogbaanhaạn r’akpọ oḅio?

18 Eeni amem, awe kuphogh ni iyira osooromhi obobọ ukpuuroghọm iyira loor iduọn yira ronaghanhạn ghan bọ Odẹ k’akẹ phọ ayira. Kokaạph ika eḍighi maạr dị oḅio ayira rakaph ghan oghaạph ilọ omheeraam mọ ayira oḅenhị abunhọn? Okuphom ni owol mọ aZihova r’Oọny ph’odị kulhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. AZizọs angọ ni okuphom owol bumatuạn phọ odị mọ bidị kuu/ḅaghamhiạn loor ilọ ipẹ bidị kokaạph bọ obobọ ogbạ. Eeghe kụ iḍighi? Odị aḅenhị bidị mọ, “amem mọ eteẹny, kiḅenị ni inyina ipẹ nyina kekaạph bọ, idị eḍighi bọ ikpo onhụ phọ ipẹ nyina kegbạ bọ k/iIọ anyina, keḍuạ esi uwaloor Odẹ phọ anyina kụ etu.”—Mat. 10:19, 20.

19. Ngọ eḍeenhaan oye dị angọ ogbaanhaạn r’akpọ oḅio.

19 Ooḅeghiọn eḍeenhaan umor phọ Robert. Eniin amem, mem dị olhegheri iyaạr aBaibul phọ odị k”obụgh, usighẹ nyodị oghị otu iiruẹn abuọ eghạm epẹ South Africa. R’akpọ oḅio, odị aḅenhị buọ iiruẹn phọ mọ onọ rawạ ophamhanhạm adọl asạm mọ odị loor esi ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi abumor aKristẹn phọ odị. Odị amhaghamhị maạr esi phọ odị siẹn eghunotu abumor r’abumarani phọ! Ogboom iiruẹn phọ akem apuru nyodị mọ “abuọ anhiạn kụ abumor phọ anạ?” ARobert o/seere olhoghi mọ kopuru nyodị ḍipuru phọ aḍiphẹ phọ, kuolọ egina amem bịn odị aatughiạn esi aBaibul ibạl aḍiroọr aḍio phọ aḍiphẹ phọ. Iḍighi Matiu 12:50: “Torobọ oIọ raḍighi ghan ipẹ Odẹ phọ amị odi bọ k’akẹ phọ rawạ bọ kụ umor amị r’umarani amị r’onhiin amị.” Ghalhamọ r’iduọn o/lhegheri iyaạr aBaibul phọ odị ko/bụgh bọ, uwaloor iigbia phọ aZihova alhoghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh ophagharanhaạn aḍipuru phọ ḅilhẹ r’inhọn asipuru dị odị u/seere olhoghi. P’eeghe idị olhoghi aZihova kaḅaạl loor iphẹn aRobert aḍighi bọ! Igina phọ kẹn kụ edị olhoghi aZihova kaḅaạl mem dị yira obeḍenhọm nyodị ongọ ayira akpọ oḅio ongoọm ogbaanhaạn eeḍiạn asidọl dị ekpạr.

20. Ewạ mọ yira osopha oḍighi eeghe? (Jọn 17:1115)

20 Eḍighi idị yira kokiọm ghisigh osereghiạn eepoogh oḍighom aani eghunotu abumor r’abumarani dị omhoọgh ephomhoghiạn. Yira omoọgh Odẹ dị anhighẹ apelheghiom r’ibadị abumor r’abumarani dị uphomhoghiạn iyira. R’amem r’amem yira ku/bilhẹ osereghiạn iphẹn phọ. ASetan r’abukarạph abudaphạm mọ odị rokparaghạ ghan oḍighi idị yira kookia mughumọ Odẹ k’akẹ phọ ayira uphomhoghiạn ni iyira ḅilhẹ r’ophiemhi amuḅọph phọ yira rokelhọm bọ. Toroboiperolbọ, aZizọs aghol li emhụ ayira aaḅereghị, alhọm Odẹ phọ odị mọ uphogh iyira pidị eghunotu phọ ayira opamanhạm muḅọph. (Bạl Jọn 17:1115.) AZihova rapagharanhaạn ni iiḅereghị phọ ipẹ phọ. Idiphọ aZizọs, yira kuu/kia ephomhoghiạn phọ r’obakị Odẹ k’akẹ phọ ayira. Oghiọm ghisigh oḍuraan otuman aZihova r’abumor r’abumarani phọ ayira.

AḌUỌR PHỌ 99 Myriads of Brothers

^ par. 5 Yira rokelhọm ni eboom eepoogh dị egbatanhaạn. Eepoogh oḍighom aani eghunotu ephomhoghiạn abumor r’abumarani. Oomo ayira rowạ ni okparamhị ogọ ephomhoghiạn phọ edi bọ igbo ayira. Ika kụ idị yira kotue oḍighi iduọn phọ? Esi otuughaạny aani eten phọ epẹ aZihova ruzoọm ghan bọ iyira ḅilhẹ r’odaphạn aani areḍeenhaan aZizọs r’abumor r’abumarani phọ ayira.

^ par. 57 ILỌ AFOTO: AZihova arom ookpaạny okparamhị aZizọs siphẹ oghoony phọ aGethsemane.

^ par. 59 ILỌ AFOTO: Mem ezẹgh aCOVID-19 phọ, ibadị ulhọgh ni ikuph ookolhobian r’odiighi ariiḍien bunhọn.

^ par. 61 ILỌ AFOTO: Onhiin raloghonhaạn ghan ḍighaạgh onyanhị odị dị ragẹ ḍinyạ oghiomnaạn onyọ umor dị odi ikoli.