1-2. Ika kụ idị yira kotue odạph oroma phọ odi bọ siphẹ Proverbs 4:25? Ngọ eḍeenhaan.

GBIOM olhoghi iraạr areḍeenhaan phọ iphẹn phọ. Umarani dị asiạ phọ meghị ni anyụ iboom raatughiạn ghan imạ idị odị arọl ghan mem iḍoọgh. Kuolọ ghalhamọ r’iduọn odị asoman bọ ni ipaanhaạn nyiidiphọ, odị akiọm ni ghisigh raḍighi k’angọ aZihova oomo ipẹ odị katue bọ. (1 Kor. 15:58) Odị akiọm ni ghisigh ragbiom ghan olhoghi dị odị r’abuọ ephomhoghiạn odị odi siphẹ omhoom aḅirinhi phọ oguanhaan bọ. Onhọn onyọ umaranhi aatughiạn ikarạph dị oye aḍighi nyodị siphẹ ookpomhoghan phọ, kuolọ o/wunughi ikalhạ. (Kọl. 3:13) Onyọ umor aatughiạn ikarạph dị odị aḍighi igbaany, kụ nyiidiphọ masopha oghiọm aghisigh orọl adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi.—Ps. 51:10.

² Eeghe kụ eniin iyaạr dị iraạr aKristẹn phọ abuẹn phọ oḅọph? Iraạr phọ abidị uutughiạn ni iyaạr dị emitenhaan bidị igbaany, kuolọ bidị u/tolhonhaạn esi ipẹ phọ. Kparipẹ ghụn, bidị opogh “okiọm ghisigh.”—Bạl Proverbs 4:25.

3. Eeghe kụ iḍighi kụ enhighẹ bọ ‘ophogh oghiọm aghisigh?’

³ Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ maạr ophogh “oghiọm aghisigh?” Idiphọ oye ka/tue bọ atelhe kọl kọl akị ghisigh eḍighi maạr dị rapogh ghan omhạn oomo amem, kụ edị yira phọ kẹn ni ko/tue okiọm ghisigh okumu aZihova eḍighi maạr dị yira orolhonhaạn esi ootughiạn ghan ipẹ meten bọ.—Luk 9:62.

4. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

⁴ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ yira kooḅeghiọn iraạr araraạr dị ketue eḍighi idị yira kotolhonhaạn esi ipẹ meten bọ. * Iphẹn phọ pọ: (1) ootughiạn ghan ipẹ adọl phọ oye phọ erọl ghan bọ mem dị eten, (2) owunughi ghan ikalhạ, ḅilhẹ (3) r’olhoghoma oboom apum. Iduọn yira rooḅeghiọn bọ iraạr phọ araraạr phọ  iphẹn phọ, yira komiịn ni idị asinhị iilhogh aBaibul kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh “owula ipẹ meten bọ,” kụ oḍighi ilọ oteẹny “ipẹ edi bọ ghisigh phọ.”—Fil. 3:13.

5. Eeghe aḍiphil kụ edị Ecclesiastes 7:10 ewạ mọ yira ogona loor?

⁵ Bạl Ecclesiastes 7:10. Lọgh elhegh mọ ekpịgh phọ ephẹn phọ i/ḅẹm mọ ebeeph ni opuru ghan mọ: “Uḍighi ika kụ araraạr asiḍio phọ ipẹ meten bọ enhighẹ bọ?” Ootughiạn ghan iyaạr eḍighi inmo k’aZihova. Kuolọ ekpịgh phọ eḅẹm mọ: “Ka/ḅẹm mọ, ‘Uḍighi ika kụ araraạr asiḍio phọ ipẹ meten bọ enhighẹ bọ epu iphẹn anyiidiphọ?’” Aḍiphil phọ edi bọ siẹn phọ pọ, yira ku/sighẹ ghan dọl phọ yira odi bọ nyiidiphọ u/tomaạm dọl asiḍio phọ ipẹ meten bọ, bịn ekọm idị yira koḅẹm ghan mọ araraạr melhegheri eloghorị nyiidiphọ. Onhọn aBaibul agbạ ekpịgh phọ ephẹn mọ: “R’amem r’amem ka/puru ghan mọ, ‘Sey, eeghe kụ iḍighi kụ araraạr asiḍio phọ ipẹ meten bọ kụ enhighẹ bọ epu iphẹn aḍio arodon?’ i/ḍighi ḍipuru osụ olhoghi.”

6. Eeghe kụ i/ḍighi bọ osụ olhoghi ootughiạn ghan mọ adọl ayira inhighẹ ghan mem dị meten epu nyiidiphọ? Ngọ eḍeenhaan.

⁶ Eeghe kụ i/ḍighi bọ osụ olhoghi ootughiạn ghan mọ adọl ayira inhighẹ ghan mem dị meten epu nyiidiphọ? Ootughiạn ghan ipẹ meten bọ kekọm idị yira kootughiạn ghan ilọ imạ imạ araraạr dị yira oghelhọm ghan bịn. Obobọ ketue ni ekọm idị yira kobulha ḍikparaminheẹn phọ yira osoman ghan bọ mem mọ amuphẹ phọ. Esi omaạm, mem mọ awe phọ Izrạl oḍuạ bọ Ijipt, bidị uugboronhom ni bịn owulha ipẹ adọl phọ abidị ekpạr bọ epẹ Ijipt. Bịn ootughiạn ghan imạ ariiḍien dị bidị olhe ghan. Kụ oḅẹm ghan mọ: “P’eeghe idị yoor u/tue ubulha ina phọ yoor aạny ghan bọ oopho epẹ Ijipt, r’akukumba, r’aḍighọ, r’iikiriphạ, r’ayo, r’agalik phọ olhe ghan bọ!” (Num. 11:5) Kuolọ bidị ulhe ghan iimhumha phọ iphẹn phọ “oopho” bịn ḍughụm? Eeye. Awe phọ Izrạl umhiinhọm ghan agey kụ ogbi oteẹny iyaạr olhe; mem mọ amuphẹ phọ bidị uḍighi rebenhẹ eelhe phọ Ijipt kụ okpuuroghọm ghan bidị. (Ex. 1:13, 14; 3:6-9) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, bidị uwulha ni ḍigbagarạ adọl phọ aḍiphẹ bidị orọl bọ bịn ootughiạn ghan riiḍien dị bidị olhe ghan. Bidị usaḅạr ogbon  imạ araraạr phọ bidị oghelhọm bọ kparipẹ rogbon imạ araraạr phọ aZihova maḍighinhaan bọ bidị. Olhoghi aZihova o/ḅaạl esi iphẹn bidị ozọ bọ.—Num. 11:10.

7. Eeghe kụ ilhoghonhaạn ḍighaạgh oniin onyọ umarani okpetenhaan aḍiphil ootughiạn ghan idị adọl phọ odị enhighẹ ghan?

⁷ Ika kụ idị yira kotue okpetenhaan ḍiphil ootughiạn ghan ipẹ meten bọ? Ooḅeghiọn eḍeenhaan onyọ umarani dị amhiigh okumuan aBetẹl epẹ Brooklyn lhạ phọ 1945. Asiạ reten, bịn odị aạl oniin onyọ umor siphẹ Betẹl, kụ iyạl phọ abidị oḅophoghạn okumuan esi ibadị asiạ. Toroboiperolbọ, lhạ phọ 1976 bịn olom mọ odị amheel e/moon. Onyọ umarani phọ aḅẹm mọ, mem mọ olom mọ odị alhegheri bọ mọ onọ kamugh, angọ ni nyinhọ oroma dị alhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh okaran adọl ekpukelhe anhịr. Olom mọ aḅenhị nyodị mọ: “Yira umhoọgh ni oḅaạl olhoghi siẹn apinien phọ ayira. Dị ibadị awe ko/rue omhoọgh aani.” Kụ odị aḅilhẹ aḅenhị nyodị mọ: “Ka/tolonhaạn ootughiạn ghan ipẹ meten bọ—ghalhamọ r’iduọn nạ ka/tue bọ abulha ipẹ yira orọl ghan bọ. Idiphọ amem mọ rekị bọ okururu phọ anạ kaḅuạ ni. Olhoghi anạ ku/kiḍim iboom ḅilhẹ ka/ḅonyonhu azuan. Moọgh oḅaạl olhoghi ilọ ipẹ yira oḅophoghạn bọ okumu aZihova. . . . Ootughiạn ghan araraạr eḍighi inmo k’aZihova.” Ophọn phọ o/ḍighi omạ oroma ḍughụm?

8. Ika kụ idị onyọ umarani phọ ayira amhooghọm suọ esi iduọn odị u/tolhonhaạn bọ ootughiạn ghan ipẹ meten bọ?

⁸ Onyọ umarani phọ asighẹ ni aḍighinhom oroma olom mọ odị. Odị aghiọm ni ghisigh akumu aZihova tutụ odị amhạn 92 asiạ kụ amhugh. Kụ egbi bọ oteẹny amem mọ odị amhugh bọ, odị aḅẹm mọ: “Mem dị mị aatughiạn 63 asiạ phọ mị arọl bọ rukumuan oomo amem mọ, mị katue ni aḅẹm mọ mị ukạr ri amhoọgh dọl oḅaạl olhoghi.” Eeghe kụ iḍighi? Odị aḅẹm mọ: “Iyaạr dị ekạr rengọ ghan oye oḅaạl olhoghi pọ abumor r’abumarani phọ ḅilhẹ r’oḍuomolhoghi orọl r’abumor r’abumarani phọ siphẹ aparadaịs phọ, okumu Ogbogh Olemhiạ phọ ayira ogina egey Enhaạn phọ, Zihova k’agee-pọ.” * Ephẹn phọ ekạr emạ eḍeenhaan oye dị aphogh aghiọm ghisigh!

9. Odaphạn iphẹn oghaạph bọ siẹn Leviticus 19:18, apụr amem kụ edị eeni kikparanhaạn iyira owulha iyaạr dị oye uḍighi iyira?

⁹ Bạl Leviticus 19:18. Rikparanhaạn ghan ni iyira owulha iyaạr dị onyọ umor, ogbogh oyaghirị, obobọ asiya ayira uḍighi iyira. Esi omaạm, oniin onyọ umarani agbaạm ni okpẹ onhọn onyọ umarani m’ami ikpoki odị. Onyebel roten, onyọ umarani phọ agbạ bọ iphẹn phọ aru aaḅereghiạn onyọ umarani phọ. Kuolọ iphin ni olhoghi onyọ umarani phọ kụ aghiọm ghan ghisigh aatughiạn ghan iphẹn emite bọ. Nạ malhoghoma ghan ni eten phọ ephẹn phọ ḍughụm? Ghalhamọ idọ phọ iphẹn phọ iyira ki/mitenhaan ghan, ogbogh opol ayira eeni kowạ ni oḍighi oḅulhemhi kụ oḅẹm ghan mọ mị ka/tue ni bịn abula iphẹn phọ.

10. Eeghe iyaạr kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh mem dị yira u/tue ubulha iyaạr dị oye uḍighi iyira?

¹⁰ Eeghe kụ ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh mem dị yira olhọgh olhoghi iyaạr dị oye uḍighi iyira? Eniin iyaạr dị ewạ mọ yira ootughiạn ghan pọ, aZihova ramiịn ni oomo araraạr. Odị ramiịn ni ipẹ rimiteghunhaan bọ iyira ghalhamọ r’ekeeny ooruẹn dị yira osoman. (Hib. 4:13) Olhoghi odị ra/ḅaạl ghan mem dị odị amhiịn dị yira romiinhọm. (Isa. 63:9) Odị aguanhaan ni mọ odị kaaḍighion ni oomo iiḅaghamhị dị ekeeny ooruẹn ikọm ingọ iyira.—Ogan. 21:3, 4.

11. Ika kụ idị yira kotue omooghọm suọ mem dị yira owilhẹ owunughi ikalhạ?

¹¹ Yira olhegheri kẹn mọ yira komooghọm ni suọ siphẹ aloor phọ ayira mem dị yira owilhẹ owunughian ikalhạ. Epẹ kụ iyaạr dị onyọ umarani phọ ogbaanhaạn bọ m’ami ikpoki phọ arue alhọgh elhegh. Idiphọ esighẹ bọ rekị, odị arue ni asạr awilhenhaạn bịn awilhẹ oghaghạm olhoghi ophoriphọ onyọ umarani phọ. Odị alhọgh ni elhegh mọ yira osạr ghan owilhenhaạn bunhọn aZihova kasạr ri uwilhenhaạn iyira. (Mat. 6:14) Odị alhegheri ni mọ ipẹ onyọ umarani phọ aḍighi bọ i/nighẹ, kuolọ odị asaḅạr owulha obọ odị kaḍighi ghan bọ aḅulhemhian. Loor esi iduọn phọ, onyọ umarani phọ ayira amhoọgh ni oḅaạl olhoghi ḅilhẹ agbon ni rukumuan phọ aZihova.

12. Yira otuughạ eeghe siẹn 1 Jọn 3:19, 20?

¹² Bạl 1 Jọn 3:19, 20. Oomo ayira rologhoma ghan ni apum eeni amem. Esi omaạm, ibadị ayira rologhoma ghan ni apum mem dị yira ootughiạn ikarạph dị yira oḍighi ghan mem mọ yira ko/nhaghạn bọ igey phọ. Abunhọn rologhoma ghan apum ikarạph dị bidị oḍighi siẹn bidị moḍiiny bọ ni muụm. (Rom. 3:23) Ogbạ agey, yira rowạ ghan ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Kuolọ yira “ro/gbạ ghan mem opiomạn.” (Jems. 3:2; Rom. 7:21-23) Ii, yira ro/kelhọm ghan olhoghoma apum, kuolọ kilhoghonhaạn ni iyira ḍighaạgh. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị olhoghoma apum ketue ni inyu iyira onmia kụ osopha dị yira ko/ḅula mun oḍighi ikarạph phọ.—Hib. 12:12, 13.

13. Eeghe kụ iḍighi kụ ewạ bọ dị yira kogona loor ilọ aḍiphil olhoghoma oboom apum?

¹³ Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, ketue ni edugh dị yira kologhoma oboom apum—iduọn phọ pọ, oghiọm aghisigh olhoghoma apum ghalhamọ r’amem dị oye phọ makiton ni ḅilhẹ aZihova masạr ri awilhenhaạn oye phọ. Olhoghoma ghan apum dị arọl iduọn phọ katue ni angọ oye phọ iiḅaghamhị. (Ps. 31:10; 38:3, 4) Ika? Ooḅeghiọn eḍeenhaan onyọ umarani dị alhoghoma apum ilọ igbaany ikarạph dị odị aḍighi. Odị aḅẹm mọ: “Mị ulhoghoma siphẹ aloor phọ amhị mọ i/moghi dị mị kalọgh inyaạm ophinom aani abin rukumuan phọ aZihova loor esi dị eeni imhị ku/phẹl aani.” Ibadị ayira otue ni ologhoma aani iphẹn onyọ umarani phọ ophọn phọ alhoghoma bọ. Kụ iḍighi kụ ewạ ni dị yira kogona loor ilọ aḍiphil olhoghoma ghan oboom apum. Loor esi dị olhoghi aSetan kaḅaạl ghụn eḍighi maạr dị yira odugh—ghalhamọ r’amem dị aZihova masạr ri uwilhenhaạn iyira!—Poghom 2 Korịnt 2:5-7, 11.

14. Ika kụ idị yira kotue olegheri okuphom owol mọ aZihova masạr ri uwilhenhaạn iyira?

¹⁴ Toroboiperolbọ, eeni yira otue ni ookia mọ,  ‘Ika kụ idị mị katue bọ alegheri akuphom owol mọ aZihova masạr ri uwilhenhaạn imhị?’ Aḍipuru phọ aḍiẹn phọ bịn eḍeenhaan ni mọ aZihova masạr ri awilhenhaạn nyinhạ. AWatchtower dị omiteom siạ dị meten aḅẹm mọ: “[Eeni] yira otue ni obilhẹ oḅula oḍighi ikarạph dị yira mokpạr ri opu k’asiạ phọ. . . . Ka/ḅonyonhu azuan. Ka/kureri mọ nạ maḍighi ikarạph dị nyinhạ ko/tue mun osạr owilhenhaạn. ASetan rawạ mọ tuutughiạn ghan idiphọ. E/ḅaạl olhoghi phọ r’okururu phọ nạ akururu bọ eḍeenhaan mọ nạ ogey oye ni. Nyinhạ ki/phẹr osooromhi ghan aloor owạ Enhaạn, olhọm ghan osạr owilhenhaạn r’olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ odị. Kiạ esi odị idiphọ obumoọny rakị ghan bọ esi odẹ odị mem dị amhoọgh iiḅaghamhị etigheri onhụ amem mọ, bịn odị kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh loor onmạ-ighirigiir phọ odị u/kpeanhaạn bọ.” *

15-16. Ika kụ idị abuniin olhoghoma mem dị bidị olhegheri bọ mọ aZihova apomhoghiạn ni bidị?

¹⁵ Ibadị arebenhẹ aZihova momhoọgh ni iidereghị esi olhegheri mọ aZihova masạr ri abilhenhaạn bidị. Esi omaạm, siạ dị meten, idị emitenhaan oniin onyọ umarani kụ ogẹ olhọgh siphẹ asikoọl araghaạph phọ oghol bọ mọ “ABaibul Phọ Ranme Ghan Ni Sighuḍum Awe,” ilhoghonhaạn ni ḍighaạgh oniin onyọ umor. Emhuoghaạph phọ iḅẹm mọ onyọ umarani phọ aatughiạn ghan idị emitenhaan nyodị epẹ omhạn, kụ alhoghoma mọ aZihova ka/tue apomhoghiạn nyinhọ. Kụ alhoghoma ghan iduọn phọ esi ibadị asiạ, ghalhamọ r’amem dị odị maḍiiny ni muụm asiạ eten. Kuolọ amem dị odị amhiigh ogbirima ilọ etagharạn phọ kụ edị odị amhiigh olhoghoma mọ aZihova apomhoghiạn ni nyodị. *

¹⁶ Ika kụ idị ipẹ phọ eedereghị onyọ umor phọ? Odị agẹ mọ: “Mem dị mị aḍighi oḍoọgh, mị uphogh sifoto aradaḅạ bịn kụ elhe loor amhị. Kụ nyiidiphọ, dị ke/bia mị uḅilhẹ ni amheel aḍigh. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ, mị makpạr ri apu iiḅaghamhị phọ amhị. Ikumor awe phọ uḍighi ni idị mị alhoghoma ephomhoghiạn phọ r’onmạ-ighirigiir phọ Enhaạn. Kuolọ eeni amem, mị raḅilhẹ ghan ni kalhoghoma mọ mị u/moọgh maạr oḍighinhom, ḅilhẹ mọ aZihova ka/tue uphomhoghiạn imhị. Aạl ilọ [onyọ umarani] phọ ophọn phọ ikạr kụ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh. Nyiidiphọ mị aloghoma mọ eḍighi maạr dị mị aatughiạn mọ Enhaạn ka/tue  asạr uwilhenhaạn imhị, pọ iduọn phọ mị raḅẹm ghan mọ ekiạ Oọny phọ odị i/kasiạn ookpereghi ikarạph phọ amhị. Mị agẹ emhuoghaạph phọ ephẹn phọ alọgh esi pidị mị abạl ghan aḅilhẹ agbirima torọ amem lọ iitughiạn e/moọgh maạr oḍighinhom mọ retu.”

17. Ika kụ idị otelhedom mọ aPọl akpetenhaan ḍiphil olhoghoma oboom apum?

¹⁷ Idọ araraạr phọ iphẹn phọ riitughianhạm ghan iyira ilọ otelhedom mọ aPọl. Odị aḍighi ni ibadị ikarạph kụ agbi bọ oḍighi onyọ aKristẹn. APọl aatughiạn ni ipẹ odị maḍighi ghan bọ kuolọ odị o/rolonhaạn ootughiạn ghan ipẹ phọ. (1 Tim. 1:12-15) Odị asighẹ ekiạ etagharạn phọ idiphọ inmo dị ongọ nyodị r’aloor. (Gal. 2:20) Esi iduọn phọ aPọl akpetenhaan ni olhoghoma oboom apum, kụ agbon ongọ aZihova ipẹ inyaạm mọ odị esi bọ, emhiigh k’amem mọ amuphẹ phọ kụ eghiọm ghisigh.

18. Yira motuughạ eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

¹⁸ Yira motuughạ eeghe esi ooḅeghiọn asiphil phọ ogoolhạ bọ siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn? (1) Ootughiạn imạ idị meten eḍighi inmo k’aZihova; kuolọ etigheri idị adọl ayira enhighẹ ghan epẹ omhạn, adọl aghuḍum omhoom aḅirinhi phọ yira rokori bọ kụ kanighẹ apu. (2) Abunhọn otue ni upiomạn iyira, kuolọ amem dị yira osạr owilhenhaạn, kụ edị yira kotue ogbon okumu aZihova. (3) Olhoghoma oboom apum katue ni usophoghom iyira okumu aZihova r’ibo. Esi iduọn phọ, idiphọ aPọl olhoghoma ghan mọ aZihova masạr ri uwilhenhaạn iyira.

19. Ika kụ idị yira olhegheri bọ mọ siphẹ omhoom aḅirinhi phọ yira koo/tughiạn ghan mun iyaạr kụ olhoghi ayira abeeph?

¹⁹ Yira omoọgh oḍuomolhoghi orọl bịn k’agee-pọ. Kụ siphẹ omhoom aḅirinhi phọ Enhaạn, yira koo/tughiạn ghan mun iyaạr kụ olhoghi ayira abeeph. Ilọ amem mọ amuphẹ phọ aBaibul phọ aḅẹm mọ: “Raraạr phọ ipẹ meten bọ koo/tughiạn ghan mun.” (Isa. 65:17) Kụ tuutughiạn: Abuniin ayira morọl siẹn arukumuan phọ aZihova bịn okpooghị, kuolọ siphẹ omhoom aḅirinhi phọ yira koḅilhẹ ni oḍighi iḍoọgh. (Job 33:25) Kụ iḍighi kụ, ku/tolhonhaạn ootughiạn ghan ipẹ meten bọ. Kparipẹ ghụn, ootughiạn ilọ aghisigh phọ bịn!