EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 19
Ephomoghiạn r’Elhiom Ooruẹn Igbo Ekarạph Eḍighinhom Iyaạr
“Nạ o/ḍighi Enaạn dị amoọgh ḍiḅeraạn esi ekarạph eḍighinom iyaạr; okarạph oye ka/tue arolạn nyinạ.”—PS. 5:4.
AḌUỌR PHỌ 142 Holding Fast to Our Hope
OGHAẠPH OOKARAGH *
1-3. (a) Odaphạn Psalm 5:4-6, aZihova asighẹ ika ekarạph eḍighinom iyaạr? (b) Utụ eeghe kụ yira kotue bọ ni oḅẹm mọ ibiighi ibạm anmụny rebe ghan keghị esi “ologh phọ aKraist”?
AZIHOVA ENAẠN phọ alọgh ni ḍien oomo odọ kirokirọ ekarạph eḍighinhom iyaạr. (Bạl Psalm 5:4-6.) P’eeghe idị odị alhọgh ḍien ibiighi ibạm anmụny—eḍighi ugbini esi odị! Otuughaạny aani aZihova, yira idiphọ Abugbaanaạn odị olọgh ni ḍien ibiighi ibạm anmụny ḅilẹ ro/wạ ghan omhiịn obobọ onhaghạn, siẹn ookpomoghan phọ.—Rom. 12:9; Hib. 12:15, 16.
2 Torobọ eten ibiighi ibạm anmụny r’ebe ghan keghị esi “ologh phọ aKraist”! (Gal. 6:2) Utụ eeghe kụ oḅẹm bọ iduọn phọ? Idiphọ yira otuughạ bọ siphẹ emhuoghaạph phọ eten bọ, olhogh phọ aKraist—remạ ghan, oomo ipẹ aZizọs atughemị bọ aḅilhẹ aḍighi aḍeenhaan—opighiom ephomoghiạn, kụ relọgh ghan kephophe elhiom ooruẹn. Esi odạph olhogh phọ ophọn, abugey aKristẹn rozoọm ghan ibạm anmụny eten dị bidị kologhoma oghoph r’egey ephomoghiạn. Kuolọ ibiighi ibạm anmụny eḍighi eḍighinhom iyaạr dị reḍeenhaan ghan owạ imạ ilọ aloor r’ekeeny ooruẹn, kụ reḍighi ghan idị obumoọny phọ ka/loghoma oghoph r’ephomoghiạn.
3 R’okururu ni, ibiighi ibạm anmụny phọ eḍighi ni ezẹgh dị eleeny eleeny, ḅilhẹ abugey aKristẹn momeel oḍighan aani. Eeghe kụ iḍighi? “Abuḍighinom ikarạph r’awe iigbegheḍiom” oopaany ni, kụ abuniin abuẹn phọ rokparaghạ ghan oḍigh isiẹn ookpomoghan phọ. (2 Tim. 3:13) Epel siphẹ, abuniin abudị okạr ri oḍighi buọ ookpomoghan phọ momheel bịn oḍighanaan ruuphuạ iphulupul phọ, r’obiighi aani ghan ibạm anmụny. Uguạ ooḅeghiọn ophogh iyaạr phọ eḍighi bọ kụ ibiighi ibạm anmụny eḍighi bọ igbogh ikarạph. Ipẹ reten, kụ yira ooḅeghiọn opogh idị ikumor awe phọ ropạm ghan raghaạph igbogh ikarạph, eḅaramaạm ibiighi ibạm anmụny, ḅilẹ r’idị aburudẹ r’aburuniin kotue okoph ibạm anmụny phọ abidị. *
IKẠR IGBOGH IKARẠPH
4-5. Utuạn eeghe kụ koḅẹm bọ mọ ibiighi eḍighi ikarạph dị retir ghan nyopọ emitenaan bọ?
4 Retir ghan ni we ibadị asiạ mem dị obiighi obumoọny. Retir ghan ni oye phọ obiighi bọ ḅilhẹ r’awe phọ ropogh ghan bọ abumoọny phọ—buọ eghunotu phọ r’abuọ ookpomoghan phọ. Ibiighi ibạm anmụny ekạr kụ eḍighi igbogh ikarạph.
5 Ikarạph dị oḍighi nyopọ emitenaan bọ. * Eḍighi ni ikarạph okọm eephina ongọ abunhọn. Idiphọ yira komiịn bọ ni siphẹ ephedị phọ emhuoghaạph phọ, mem dị oye abiighi obumoọny—repueghị ghan ni ibadị araraạr esi abumoọny phọ. Obumoọny phọ ka/tue mun aḍuomologhi oye phọ, ḅilhẹ resighẹ ghan kẹn dọl eghuan obumoọny phọ. Ekạr ewạ oghoph ibạm anmụny phọ ayira osighẹ esi ekarạph eḍighinhom iyaạr phọ ephẹn phọ, ḅilhẹ r’oodereghị kụ oḅilhẹ ologhonaạn aḍighaạgh buphẹ memitenaan ghan bọ.—1 Tẹs. 5:14.
6-7. Ika kụ idị ibiighi ibạm amnụny eḍighi bọ ikarạph dị oḍighi ookpomoghan phọ ḅilhẹ r’abuọ itooghị phọ?
6 Ikarạph dị oḍighi ookpomoghan phọ. Mem dị oye siphẹ ookpomoghan phọ abiighi obumoọny, resiphe ghan ni umugholoor ookpomoghan phọ. (Mat. 5:16; 1 Pit. 2:12) P’eeghe idị keeḅaghamị erubal abumor phọ ayira abuẹn okpẹ bọ oḍuomologhi ‘robeanaan bọ igey phọ ipẹ k’Enaạn’! (Jud 3) Yira ro/meera ghan mọ abuḍighinom ikarạph dị u/meera ukiton orọl siẹn igbo phọ ayira ophuẹ ḍimạ aḍien ookpomoghan phọ.
7 Ikarạph dị oḍighị buọ itooghị phọ. Ekpẹ ni dị onyọ aKristẹn “kanaghanạn ghan buphẹ rotooghị bọ itooghị phọ.” (Rom. 13:1) Yira roḍeenaan ghan osooromi aloor mem lo yira odaphan iilhogh ekpisi phọ. Eḍighi maạr lọ oye siẹn ookpomoghan phọ ku asoor olhogh, idiphọ obiighi obumoọny pọ odị masoor olhogh abuọ itooghị phọ. (Poghom Iiḍighi 25:8.) Ghalamọ r’iduọn i/ḍighi bọ oḍighi ikumor awe phọ osiph oye dị asoor olhogh ekpisi phọ, bidị ro/booghị ghan oye dị asoor olhogh aGomẹt phọ. (Rom. 13:4) Oḍighinhom ikarạph phọ kabugha ni ipẹ odị aḅeph bọ—Gal. 6:7.
8. AZihova rasighẹ ghan ika mem dị oye aḍighi ikarạph aghị esi onhọn oye?
8 Dị ekạr eeph, eḍighi ikarạph dị oḍighi oghị esi Enaạn. (Ps. 51:4) Mem dị oye aḍighi ikarạph oye, pọ raḍighi ghan kẹn aZihova. Ooḅeghiọn eḍeenhaan dị edi siphẹ olhogh phọ Enaạn angọ bọ we phọ Izrạl. Olhogh phọ aḅẹm mọ, oye lọ aagbegheḍiom matuman odị, pọ raḍighi ghan ikarạph kaghị esi aZihova. (Lev. 6:2-4) Kụ iḍighi kụ, olọ ookpomoghan phọ lọ abiighi obumoọny—bịn amhi asighẹ dọl eghuan obumoọny phọ—aḍighi ikarạph akị esi aZihova. Opọ abiighi bọ obumoọny phọ rasighẹ ghan roofola k’aruom ḍien phọ aZihova. Esi iduọn phọ, ewạ dị yira kokel ibiighi ibạm anmụny—idị eḍighi bọ eḍighi igbogh ikarạph dị oḍighi oghị esi Enaạn.
9. Iiḅakiọm eeghe kụ edị oḍighom mọ aZihova mamiteom siạ dị meten, kụ eeghe kụ iḍighi?
9 Siạ dị meten, oḍighom mọ aZihova mamiteoghom ni ibadị araraạr dị aBaibul phọ aghaạph dị ewạ mọ yira olegheri ilọ ibiighi ibạm anmụny. Esi omaạm, arumhuoghaạph dị edi siphẹ aWatchtower r’Awake! phọ meghaạph ni idị abuphẹ mobiighi bọ koḍighi orue okpạr opu eephina phọ, idị abunhọn kotue ologhonaạn ḍighaạgh oḅilẹ okparamị, ḅilhẹ r’idị aburudẹ r’aburuniin kotue okoph ibạm anmụny phọ abidị. Mosighẹ ni Baibul phọ otughemiọm ikumor awe ookpomoghan phọ ilọ ophạm ghan araghaạph oye dị abiighi obumoọny. Oḍighom mọ akiọm ni ghisigh r’angọ ghan inhọn iiḅakiọm dị ewạ, ilọ ipẹ kopạm ghan bọ raghaạph oye dị abiighi obumoọny. Eeghe kụ iḍighi? Omhiịn mọ eten phọ epẹ ropạm ghan bọ raghaạph phọ emoọgh ni muḅọph r’olhogh phọ aKraist.
IPẸ KOPẠM GHAN BỌ RAGHAẠPH IGBOGH IKARẠPH
10-12. (a) Mem dị ikumor awe phọ ophạm raghaạph igbogh ikarạph, bidị roseere ghan olhoghi eeghe, kụ eeghe ogbolomaam kụ edị bidị romoọgh ghan? (b) Odaphạn Jems 5:14, 15, ikumor awe phọ rokparaghạ ghan oḍighi ika?
10 Mem dị ikumor awe phọ ophạm raghaạph oye dị aḍighi igbogh ikarạph, bidị roseere ghan olhoghi mọ olhogh phọ aKraist awạ mọ bidị ozoọm iyool phọ eten ephomoghiạn, ḅilhẹ oḍighi ghan ipẹ eru bọ inẹ r’elhiom odaphạn ephoghom Enaạn. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, bidị romoọgh ghan ni ibadị ogbolomaam mem lọ onaghạn mọ oye maḍighi igbogh ikarạph. Oḅẹl ogbolomaam ikumor awe phọ pọ omhiịn mọ oḅaalamị ni ḍien phọ aZihova. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Bidị romoọgh ghan kẹn oboom ogbolomaam oḍighi ilọ abumor r’abumarani phọ abidị siphẹ ookpomoghan phọ koḅạr aZihova, ḅilhẹ r’ologhonaạn aḍighaạgh buphẹ emitenaan bọ.
11 Oḅarạm isiẹn, eḍighi maạr dị oḍighinom ikarạph phọ aḍighi olọ ookpomoghan phọ, ikumor awe phọ rokparaghạ ghan ni ologhonaạn aḍighaạgh lọ edugh ni. (Bạl Jems 5:14, 15.) Onyọ aKristẹn dị amoọgh ikarạph aruuphuạ kụ amheel aḍighanaan pọ o/moon eten aruwaloor. Iduọn phọ pọ remạ ghan mọ odị o/mhoọgh mun mugey amasian r’aZihova. * Ikumor awe phọ oḍighi idiphọ ariil arookonom eten aruwaloor. Bidị rokparaghạ ghan oḍighi idị “keekonom oye phọ [oḍighinom ikarạph phọ] eḍume.” Bidị kotue ni osighẹ Baibul phọ ologhonaạn ḍighaạgh oye phọ oḅilhẹ omoọgh asiya phọ odị r’Enaạn kuolọ ipẹ phọ ketue edugh eḍighi maạr dị oye phọ akạr ri akiton.—Iiḍighi 3:19; 2 Kọr. 2:5-10.
12 Okạr agey, ikumor awe phọ omoọgh ni oboom oḍighi. Bidị rolọgh ghan ni ikuph, ophogh iyool phọ Enaạn aḅọgh bọ angọ bidị. (1 Pit. 5:1-3) Bidị rowạ ghan mọ abumor r’abumarani phọ ologhoma oghoph siẹn ookpomoghan phọ. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, bidị roogboronom ghan ni koḍighi yaạr omiteom mem lọ bidị onaghạn mọ oye maḍighi igbogh ikarạph, idiphọ ibiighi ibạm anmụny. Bidị roḍighi ghan ika? Ooḅeghiọn sipuru phọ emiighom bọ siikpịgh phọ 13,, 15, r’ 17.
13-14. Ekpẹ ni dị ikumor awe phọ kokaạph ghan oḅenị buọ itooghị phọ, mem lọ ogbaanaạn oye mọ abiighi obumoọny? Gbạ.
13 Ekpẹ ni dị ikumor awe phọ kokaạph ghan oḅenị buọ itooghị phọ, mem lọ ogbaanaạn oye mọ abiighi obumoọny? Ii. Rikpisi dị iilhogh phọ ipẹ phọ edi ni, ikumor awe phọ rokparaghạ ghan ni odaphạn, esi oghaạph ghan oḅenị abuọ itooghị phọ mem lọ ogbaanaạn oye mọ abiighi obumoọny. (Rom. 13:1) Iilhogh phọ ipẹ phọ i/gbạgh r’ipẹ Enaạn. (Iiḍighi 5:28, 29) Kụ iḍighi kụ mem dị oye aḅenhị ikumor awe phọ m’oye abiighi obumoọny, mem mem mọ ikumor awe phọ ropuru ghan ni iiḅakiọm olạ agadạ phọ, ilọ odaphạn iilhogh ekpisi phọ.
14 Ikumor awe phọ roḅenị ghan buphẹ obiighi bọ ḅilhẹ r’aburudẹ r’aburunhiin abidị, r’awe lọ olhegheri aani ilọ ipẹ emite bọ mọ bidị otue ni omạgh buọ itooghị phọ oḅenị. Kụ kokaạph ika eḍighi maạr lọ oghaạph phọ agbolhomaam oye olọ ookpomoghan phọ, kụ emhạ phọ monaghạn aani? Ekpẹ ni dị onyọ umor obobọ onyọ umarani phọ aghaạph bọ kaloghoma mọ onọ masighẹ roofola atuomaan ḍien phọ Enaạn ḍughụm? Eeye. Opọ abiighi bọ ghụn kụ asighẹ roofola aruomaan ḍien phọ Enaạn.
15-16. (a) Odaphạn 1 Timoti 5:19, eeghe kụ iḍighi kụ ikumor awe phọ konaghạn aani bọ onhụ iyạl awe dị omhiịn aani kụ ogbi osoph ooruẹn? (b) Ikumor awe phọ roḍighi ghan ika mem dị bidị onhaghạn dị ogbaanaạn olọ ookpomoghan phọ mọ abiighi obumoọny?
15 Eeghe kụ iḍighi kụ rewạ ghan bọ mọ esoorom pọ iyạl awe orọl aani dị omhiịn ipẹ emite bọ, kụ ikumor awe phọ ogbi osophonaan oye ooruẹn? Loor esi dị aBaibul phọ aḅẹm mọ pọ kụ elhiom. Eḍighi maạr lọ ogbaanaạn oye mọ aḍighi igbogh ikarạph kụ oye phọ apharanaạn, pọ ewạ iyạl awe dị omhiịn aani ni, kụ ikumor awe phọ ogbi omạ awe lọ kooḅeghiọn opogh. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; bạl 1 Timoti 5:19.) Iduọn phọ pọ remạ ghan mọ iyạl awe orọl dị omhiịn aani, kụ oye agbi omạgh abuọ itooghị phọ oḅenị mọ oye mabiighi obumoọny ḍughụm? Eeye. I/wạ mọ iyạl awe orọl dị omhiịn aani ni kụ ikumor awe phọ obobọ abunhọn ogbi omhạgh abuọ itooghị phọ oḅenị ilọ oye lọ ogbaanaạn mọ asoor olhogh.
16 Mem lọ ogbaanaạn oye olọ ookpomoghan phọ mọ abiighi obumoọny, ikumor awe phọ rokparaghạ ghan ni odaphạn iilhogh ekpisi phọ ilọ omhạgh abuọ itooghị phọ oḅenị, ḅilhẹ kẹn rosighẹ ghan ni Baibul phọ kooḅeghiọn oye phọ ophogh. Eḍighi maạr lọ oye phọ apharanaạn, pọ ikumor awe phọ kopuru onaghạn aani onhụ abuphẹ olhegheri aani bọ ipẹ emite bọ. Esoorom pọ iyạl awe—opọ ragbaanaạn bọ r’onhọn oye dị amhiịn aani obobọ alhegheri ilọ onhọn oghaạph ibiighi lọ odị mabiighi ghan—purukụ komoọgh ephigh otuạn ophighi awe lọ kooḅeghiọn. * Eḍighi maạr lọ omuneniom iyạl oye u/lo, pọ re/mạ ghan mọ asiagbạ phọ i/meerạ. Ghalamọ iyạl awe dị okạr omhiịn aani u/lo ni, bịn ikumor awe phọ kolegheri ni mọ eeni oye phọ maḍighi ikarạph dị etir ri bunhọn. Ikumor awe phọ kokiọm ni ghisigh obakị oye phọ obiighi bọ. Oḅarạm isiẹn, ikumor awe phọ komaạr ri okiririom opogh opọ ogbaanaạn bọ, obọ odị kakọm ghan bọ iiḅaghamị siẹn ookpomoghan phọ.—Iiḍighi 20:28.
17-18. Eeghe kụ oḍighi ekụ abuọ iiruẹn phọ?
17 Eeghe kụ oḍighi ekụ abuọ iiruẹn phọ? Ekpo onhụ phọ “iiruẹn” re/mạ ghan mọ ikumor awe phọ rosoph ghan ooruẹn obobọ rongọ ghan itọ, mughumọ ekpẹ ni dị abuọ itooghị phọ koliọm oye phọ asoor bọ olhogh phọ obobọ ko/liọm. Ikumor awe phọ ro/lọgh ghan raghaạgh abidị raghaạph iilhogh ekpisi phọ; bidị robilenaạn ghan buọ itooghị phọ raghaạph osoroghu iilhogh. (Rom. 13:2-4; Taitọs 3:1) Kparipẹ ghụn, ikumor awe phọ rosopha ghan mughumọ oye phọ akpẹ niin niin orọl isiẹn ookpomoghan phọ.
18 Ikumor awe phọ kopạm bọ raghaạph phọ, ropạm ghan raghaạph dị egbolomaam siya phọ ayira r’Enaạn obobọ bumor r’abumarani phọ bịn. Bidị rodaphạn ghan iiḅakiọm aBaibul phọ, ku olegheri mughumọ oḍighinhom ikarạph phọ makiton ni obobọ ko/kiton. Eḍighi maạr lo u/kiton, pọ koporogh ni, kụ ogbeelom oḅenị ookpomoghan phọ. (1 Kọr. 5:11-13) Kuolọ eḍighi maạr lọ odị akạr ri akiton, pọ ro/porogh. Toroboiperolbọ, ikumor awe phọ koḅenị ni nyodị mọ odị o/sianaan mun omoọgh eepoogh arukumuan obobọ iiḍighi, siẹn ookpomoghan phọ. Omhiịn mọ okoph ni ibạm anmụny phọ, Ikumor awe phọ kopụr ri rurụ burudẹ r’aburuniin dị ophạm ibạm anmụny esi ogbạl, idị egbolomaam otuman ghan oye phọ ophọn phọ. Ghalamọ r’iduọn phọ ni, ikumor awe phọ ogona ni loor, omhiịn mọ bidị u/kaaphọgh ilọ oye phọ iyaạr phọ emitenaan bọ uḅenị we dị i/gbolomaam.
IPẸ NẠ KATUE BỌ AKOPH IBẠM ANMỤNY PHỌ ANẠ
Aburudẹ r’aburunhiin kokoph ibạm anmụny phọ abidị osighẹ esi ibiighi esi oghaạph ghan oḅenhị abidị ipẹ bidị okpẹ bọ olegheri ilọ orolạn esi. Oḍighi iduọn phọ, aburudẹ r’aburunhiin osighẹ oḍighinhom ipẹ oḍighom mọ Enaạn amiteom bọ. (Miịn siikpịgh phọ 19-22)
19-22. Aburudẹ r’aburunhiin koḍighi eeghe, oghoph ibạm anmụny phọ abidị? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)
19 Anhiạn kụ akạr amhoọgh oḍighi oghoph ibạm anmụny phọ? Aburudẹ r’aburunhiin. * Ibạm anmụny oḍighi inmo k’Enaạn, “erua dị olhe ḍighaạgh aZihova.” (Ps. 127:3) Eḍighi oḍighi anạ oghoph anmụny phọ anạ. Nạ kaḍighi ika, oghoph ibạm anmụny phọ anạ osighẹ esi ibiighi?
20 Pụr alhegheri iyaạr dị ibiighi eru. Legheri ni odọ awe dị oḍighi bubiighia r’ikeḍi phọ bidị roḍighinom ghan bọ. Maạr aamanam. (Prov. 22:3; 24:3) Legheri mọ ibadị amem, obiighia phọ raḍighi ghan oye dị obumoọny phọ akạr ri alegheri aḅilhẹ aḍuom olhoghi.
21 Edị etum siẹn, gbor ghan aghaaphạn ibạm anmụny phọ anạ. (Deut. 6:6, 7) Iphẹn phọ eḅaramaạm olher ghan arurụ ongọ abidị. (Jems. 1:19) Legheri mọ ibạm anmụny dị obiighi rokiilhaan ghan ni oghaạph oḅenị oye. Bidị rokiilhaan ghan mọ ko/meeraam bunọ, obobọ eeni obiighia phọ apaạr mọ ku/kaạph uḅenị oye. Eḍighi maạr dị na amiịn mọ iyaạr emitenaan obumoọny anạ, pọ maạr alereghian esi oḍighinom iyoghoyoghọ asipuru, ḅilhẹ amhaạr aler rurụ angọ.
22 Edị emuneniom iraạr, tughemị ibạm anmụny phọ anạ. Ḅenị ni bidị raraạr dị ewạ mọ bidị olhegheri ilọ orolạn esi. Tughemị ni bidị ilọ oḅẹm obobọ oḍighi, eḍighi maạr dị oye rakị oḅọgh esi aloor abidị dị i/kpeanaạn. Sighẹ aḍighinom oroma phọ ookpomoghan phọ omiteom bọ, ilọ ipẹ nạ kakoph bọ obumoọny phọ anạ.—Miịn igbe phọ “ Tughemị Loor Anạ r’Ibạm Anmụny phọ Anạ.”
23. Yira osighẹ ika ibiighi ibạm anmụny, kụ aḍighẹn aḍipuru kụ edị yira kopagharanaạn siphẹ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn?
23 Idiphọ Abugbaanaạn AZihova, yira osighẹ ibiighi ibạm anmụny idiphọ igbogh ikarạph r’ogbogh olhogh. Loor esi iiḅakiọm olhogh phọ aKraist, yira ro/booghị ghan oye dị asoor olhogh ibiighi. Kuolọ, ika kụ idị yira kotue ologhonaạn ḍighaạgh oye dị obiighi? Emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn kụ kepagharanaạn ḍipuru phọ aḍiphẹ phọ.
AḌUỌR PHỌ 103 Shepherds—Gifts in Men
^ par. 5 Emhuoghaạph phọ ephẹn phọ kekaạph idị kotue okoph ibạm anmụny osighẹ esi ibiighi. Yira kooḅeghiọn idị ikumor awe phọ koḍighi, oghoph ookpomoghan phọ ḅilhẹ r’idị aburudẹ r’aburuniin kotue oḍighi aani oghoph ibạm anmụny phọ abidị.
^ par. 3 IKPO ONHỤ DỊ OGBẠ: Ibiighi ibạm anmụny phọ pọ amem dị okumor oye mughumọ olephiri oọny obobọ anhịr ephoph, asighẹ obumoọny agbaanyamiọm ruuphuạ orolạn esi odị. Eḅaramaạm orolạn esi; oghaaphọm onhụ obobọ omhinạ eeniọm; oopiḍị ariisi aloor phọ, r’aramamaạm mọ, obobọ ikpatị phọ; obobọ inhọn iḅoriạ iḍighinhom araraạr. Obọ anmariịr ephoph kụ edị rogbor ghan kobiighi, kuolọ eḅaramaạm ni ilhephiri anmụny. Ḅilhẹ kẹn, obọ alhephiri anmụny kụ rogbor ghan kobiighi nmariịr, kuolọ anmariịr robiighi aani ghan ni ibạm anmụny.
^ par. 5 IKPO ONHỤ DỊ OGBẠ: Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ r’epẹ etum bọ siẹn, ikpo onhụ phọ “nyopọ emitenaan bọ” remạ ghan obumoọny phọ obiighi bọ. Osighẹ ekpo onhụ phọ ephẹn phọ oḍighinhom, omạ omiteom mọ moḍighi iyaạr obumoọny phọ eten dị okpạr kụ opụ obumoọny phọ iyaạr u/legheri aani bọ.
^ par. 11 E/moọgh mun amugey amasian r’aZihova i/ḍighi egbaạm osighẹ oḍighinom igbogh ikarạph. Odị katool li dool odị, kụ aZihova kasophonaan ni nyodị ooruẹn esi iiḍighi phọ odị.—Rom. 14:12.
^ par. 16 Obumoọny phọ obiighi bọ ka/tọl aani mem dị ikumor awe phọ rokaaphạn r’obiighia phọ. Odẹ obobọ onhiin obobọ onhọn oye dị obumoọny phọ aghaạph aḅenị, kụ kameerạ risigh ikumor awe phọ akaạph, obọ olhoghi obumoọny phọ kabeeph ghan bọ aloghorị.
^ par. 19 Oḍighi oghoph ibạm anmụny phọ o/lhoonaan burudẹ r’aburunhiin bịn, kuolọ eḅaramaạm ni budị oḅenị ophạm anmụny phọ r’abudị ophạm ibạm anmụny dị u/ḍighi buọ abidị.
