Kinywala i caro mo i Saxony, dok i kare meno onongo kilwongo ni German Democratic Republic (GDR). Bedo ngangwa onongo mit dok opong ki mar, lunyodona gupwonya ki kit mabeco. GDR onongo opong ki dano ma gitye ki tam ni dano ducu girom, pi tyen lok meno, lok me dini onongo pire pe tek bot pol pa dano ma i Saxony. Dok ki bota, Lubanga onongo pe. Tam aryo mapatpat aye obedo ka doro kwona pi mwaki 18 mukwongo: Tam ni Lubanga pe, ki tam ni dano ducu girom.

Onongo amaro tam man ni dano ducu girom-mi. Medo i kom meno, onongo atamo ni jami ducu myero kipok marom, pien man onongo weko lucan pe gibedo lucan tutwal dok lulonyo pe gibedo lulonyo mukato kare woko. Pi meno, atero cawana madwong i dul pa bulu mogo ma gicwako tam ni dano ducu girom. Ma atye mwaka 14, onongo atero kare malac me tic kacel ki jo ma gitiyo ki karatac macon me yubo jami mogo. Jo ma bedo i taun me Aue onongo cwinygi yom pi tutena ma oweko luloc me kabedo meno gumina mot. Kadi bed ni onongo pud atidi, onongo angeyo luwibye mogo madongo i lobo GDR. Onongo atamo ni atye ka timo jami ma weko anyima bedo maber.

Cutcut, kwona olokke atura. I 1989 kituro Cel me Berlin dok man ogiko ter dul pa jo ma onongo gitamo ni dano ducu girom i Eastern Europe. Abedo ki ur me niang jami mapol. Aniang ni ngolokop alenga ki apokapoka onongo onya adada i GDR. Me labolle, onongo kitero jo ma pe kicwako tam ni dano ducu girom-mi calo jo ma konygi pe adada. Man onongo twere nining? Pe wan ma watye ka tero jo man marac-ci aye onongo wawaco ni dano ducu girom? Tika jo ma giwaco ni dano ducu girom-mi giloko aloka ki doggi nono labongo ketone i tic? Acako bedo ki par mapol adada.

Pi meno, aloko nenona ci acako keto cwinya i wer ki goyo cal. Onongo atamo ni abidoko lawer ki lago cal pien akwano i cukul cinia ma kipwonyo iye wer dok onongo atye ki yub me medde wa i univaciti. Medo i kom meno, aweko kit mabeco ma kipwonya kwede i kare ma pud atidi. Gin ma pire tek bota aye onongo camo kwo, dok man onongo kwako winye ki anyira mapol lawangacel. Ento wer, goyo cal, ki dong camo kwo onongo pe twero rwenyo par ma atye kwede. Kadi wa cal ma agoyo onongo nyuto lworo ma atye kwede. Ngo ma bitimme i anyim? Dok tyen lok me kwo mono tye ningo?

I kare ma anongo lagam pi lapenya, abedo ki ur adada. I otyeno mo acel ma atye i cukul cinia, abedo ki lutino kwan mogo ma gubedo ka nyamo lok i kom kwo me anyim. Latin kwan acel ma nyinge Mandy * onongo tye Lacaden pa Jehovah. I otyeno meno, en omina tam maber adada. En owaco ni: “Andreas, ka imito nongo lagam ma dok i kom kwo ki gin ma bitimme i anyim, ket cwinyi me kwano Baibul.”

Onongo atye ki gungcwiny ento amoko tamma me kwano Baibul wek anong lagam. Mandy owaca ni akwan Daniel cura 2, dok jami ma akwano ocungo wiya adada. Lok pa lanebi man otito kore ki kore oteka mapatpat ma biloyo lobo, nyo luloc me gamente ma bigudo kwo pa dano wa i karewa-ni. Mandy bene onyutta lok pa lunebi mukene ma bicobbe i anyim. Olo dong, onongo atye ka nongo lagam pi lapenya! Ento anga mono ma ocoyo lok pa lunebi meno, ma onongo twero tito jami ma bitimme i anyim kakare kit meno? Man mono tyen lokke ni Lubanga tye ada?

Mandy oketo yub wek arwatte ki Horst ki Angelika, luot mo ma gitye Lucaden. Luot man gukonya me niang Lok pa Lubanga maber. Ma pe otero kare malac, aniang ni Lucaden pa Jehovah keken aye obedo dini ma gipwonyo dano ki nying Lubanga Jehovah, dok gitiyo kwede kare ducu. (Jabuli 83:18, NWT; Matayo 6:9) Apwonyo bene ni Lubanga Jehovah omiyo kare bot dano me kwo pi naka i lobo Paradic. Jabuli 37:9 waco ni: “Jo ma gigeno Rwot [Jehovah] gibicamo lobo.” Abedo ki yomcwiny me niang ni mot man kibimiyo bot jo ducu ma gitute me kwo ma lubbe ki cik pa Lubanga kit ma kinyuto kwede i Baibul.

Kadi bed kumeno, pe obedo yot me loko kwona ma rwatte ki cik me Baibul. Macalo lago cal ki lawer muywek, adongo cwiny me awaka, pi meno, onongo mitte ni kong apwonnye me bedo ngat ma mwol. Dok pe obedo yot bota me weko tim macilo. Atye ki pwoc madit ni Jehovah diyo cwinye, nyuto cwiny me kica ki niango i kom jo ma tute ki tekogi ducu me keto pwony me Baibul i tic!

Tam macon ma onongo atye kwede ni dano ducu girom ki dok ni Lubanga pe aye obedo ka doro kwona pi mwaki 18 mukwongo; ento i nge meno, Baibul aye dong obedo ka loko kwona. Gin ma apwonyo ojuko par ma onongo atye kwede pi anyim dok omiya tyen lok me kwo. I 1993, anongo batija macalo Lacaden pa Jehovah, dok i mwaka 2000, anyomo Tabitha, Lacaden mo ma kome mit adada. Watute ki kerowa ducu me konyo dano me niang lok me Baibul. Kwo pa jo mapol ma warwatte kwedgi bedo calo kwona macon, nongo gineno dano ducu ni girom dok pe giye i kom Lubanga. Abedo ki yomcwiny adada ka anyuttigi kit me ngeyo Jehovah.

I kare ma acako ribbe ki Lucaden pa Jehovah, lunyodona onongo gitye ki lworo adada. Nicakke i kare meno, guneno alokaloka mabeco ma ribbe ki Lucaden okelo i kwona. Atye ki yomcwiny adada ni gucako kwano Baibul dok gicito i cokke pa Lucaden pa Jehovah.

An ki Tabitha watye ki yomcwiny i nyomwa pien watute me lubo tam ma Baibul miyo pi jo munyomme. Me labolle, wat i kinwa tye matek pien walubo tam ma Baibul miyo ni jo munyomme myero gugenne i kingi.​—Jo Ibru 13:4.

Pe dong atye ki lworo ki par pi anyim. Awinyo calo atye i kin jo me ot ma gunotte dok gitye ki kuc i twok lobo ducu. I kin jo me ot man, watero dano ducu ni girom. Meno aye gin ma onongo aye iye dok abedo ka lweny pire pi kwona ducu.