1. Jami ango ma romo kelo apokapoka i ot?

 GITYE ki yomcwiny jo ma gikwo i paci ma mar, nyuto niango, ki dong kuc tye iye. Wageno ni paconi tye kit man. Tye me cwer cwiny ni jo me ot mapol pe gitye ki yomcwiny ma kit man ento gupokke woko pi tyen lok mapat pat. Ngo ma poko kin jo me ot? I dul man wabinyamo lok i kom jami adek. I paci mogo, lumembane ducu nongo pe gitye i dini acel. I mukene inongo ni lutino nongo kom lunywalgi kikome pat pat. Dok i mukene, yelle me yenyo yo me kwo nyo miti madwong pi jami me kom poko kingi woko. Ento, jami ma poko kin jo me ot moni mogo nongo pe poko kin jo me ot mukene. Pingo timme kit meno?

2. Jo mukene yenyo tira pi kwo me ot ki kwene, ento tira maber loyo nonge kwene?

² Kit ma dano neno kwede jami obedo tyen lok acel. Ka itemme ki cwinyi ducu me niang neno pa ngat mukene-ni, ci ibingeyo kit me gwoko wat me i ot. Tyen lok me aryo obedo ka ma wunongo iye tira. Pol pa dano gilubo tam pa luwotgi me gang ticgi, jiranigi, luco karatac me akwana, ludor yub me redio nyo tam pa dano mukene. Ento jo mukene gunongo gin ma Lok pa Lubanga pwonyo i kom pekogi, ci guketo gin ma gupwonyo i tic. I yo ango ma timo man konyo jo me ot me gwoko kuc i otgi?—2 Temceo 3:16, 17.

3. (a) Ngo ma Baibul cikowa iye ma lube ki nyomo dano ma tye i dini mapat? (b) Cik ma igi lac mene ma konyo ka luot acel obedo ngat muye ento lawote pe oye?

³ Baibul cikowa tutwal ni pe omyero wanyom ngat ma tye i dini mapat. (Nwoyo Cik 7:3, 4; 1 Jo Korint 7:39) Ento, oromo bedo ni in ipwonyo lok ada me Baibul ma onongo dong inyomme woko ento cwari pe opwonyo. Ka kumeno ci omyero itim ngo? Ngene kene ni, kwongeni me nyom ca pud ocung. (1 Jo Korint 7:10) Baibul onwoyo tyen mapol ni nyom obedo gin ma rii naka dok cuko cwiny jo munyomme me tute matek me tyeko peko ma gitye kwede ma ka ngwec woko ki iye. (Jo Epeco 5:28-31; Tito 2:4, 5) Ento ka cwari pe ye ni ibed i dini ma lubo lok me Baibul kono? En romo temo juki me wire i kacokke, nyo romo wacci en pe emito ni dakone obed ka wot i ot ki ot ka pwonyo lok me dini. Ngo ma ibitimo?

4. Dako romo nyutu ni eparo pi cware ma tye i dini mapat nining?

⁴ Penye kekeni ni, ‘Ngo mumiyo cwara winyo kit man?’ (Carolok 16:20, 23) Ka en i ada pe niang gin ma in itye ka timone, ci romo bedo ni nongo tye ka paro piri. I tekwaro mukene, dako myero obed i dini pa cware. Dong, ka itye i dini mapat, cwari romo tamo ni in pe iworo twerone. En romo bedo ki lworo, nongo tamo ni dini dong obiywayo dakone woko ki bote. Oromo bedo ni cwari mito ni inyute ni marri pi Jehovah pe tere ni dong pe imaro en kit ma yam con ca, nyo ni pe iworo twerone. Ter kare wuni kwede.

5. Dako ma cware tye i dini mapat myero obed ma pe lenge tungcel nining?

⁵ Ento, tye gin mo ma pire tek loyo ma myero itam pire ka imito tyeko lok man i yo me ryeko.  Lok pa Lubanga cuko cwiny mon munyomme ni: “Wumine kenwu i te loc pa cogwu, kit ma opore i nyim Rwot.” (Jo Kolocai 3:18, NW) Man ciko mon me weko cwiny me lone ken. Medo i kom meno, kit ma owaco ni “kit ma opore i nyim Rwot,” ginacoya man nyuto ni mine i te loc pa co myero obed ma nongo bene kitamo i kom mine i te loc pa Rwot. Myero obed mupore ma pe lenge tungcel.

6. Cik ma igi lac mene ma myero obed i wi dako ma Lakricitayo?

⁶ Bot Lakricitayo, wire i kacokke ki dok miyo caden ki pwonyo dano ki lok me Baibul obedo jami ma pigi tego i woro me ada ma en pe twero wekone. (Jo Roma 10:9, 10, 14; Jo Ibru 10:24, 25) Ngo ma iromo timone ka dano mo ociko in ni pe ilub cik acel mo pa Lubanga? Lukwena pa Yecu Kricito guwacci: “Myero wawiny Lubanga makato dano.” (Tic pa Lukwena 5:29) Lanengi nyutu botwa gin ma myero watim ma lube ki jami mapat pat ma warwatte  kwede i kwo. Marri pi Jehovah mono biweko imiyo bote woro ma en opore me nongo? Dok bene, mar ki woroni pi cwari mono bimiyo itimo man i yo ma pe wango cwiny cwari?—Matayo 4:10; 1 Jon 5:3.

7. Dako ma Lakricitayo myero omok tamme me cung matek pingo?

⁷ Yecu onongo ngeyo ni man pe twere i kare ducu. En ociko ni dago woro me ada bimiyo jo mogo me odi ma gitye i niye gibiwinyo calo ngat mo nongo ongolo kingi ki jo mukene me otgi ki pala lucwan. (Matayo 10:34-36) Gin ma kit man otimme i kwo pa dako mo acel i Japan. Cware obedo ki adegadega i kome pi mwaka 11. Obedo ka une adada kun loro ot weko dako-ni buto woko tyen mapol. Ento lamego-ni omedde ki cirone. Luwote me kacokke gukonye. En olego adada dok onongo cuko cwiny ki i 1 Petero 2:20. Dako ma Lakricitayo man onongo ngeyo ni ka ecung matek ci nino mo cware biribbe kwede i woro Jehovah. I agikkine cware odoko Lakricitayo.

8, 9. Dako ma Lakricitayo myero obed nining wek pe obed ka keto ariya i nyim cware?

⁸ Tye jami mapol ma iromo timone me loko tam pa cwari. Calo me lapore, ka cwari dag dinini, pe dok imi en onong bal ka mukene ma miyo en twero kok iye i komi kakare. Gwok paco obed leng. Par pi lengo me komi. Nyut bote mar ki pwoc. Me kaka caye, bed ka cwakke. Nyut ni in ilubu telane. Ka en otimo gin mo marac boti, pe icul wange ki gin marac. (1 Petero 2:21, 23) Bed kun ingeyo ni dano ducu tye ki roc, dong ka daa mo tye, nen ni in aye ikwongo kwayo kica i yo me mwolo.—Jo Epeco 4:26.

 ⁹ Pe iwek wot i kacokke obed tyen lok ma miyo igalle ki tedo bote cam. Iromo bene yero me wot i tic me pwony pa Lukricitayo i kare ma nongo en pe paco. Tye me ryeko pi dako ma Lakricitayo pe me tito lok me Ker-ri bot cware ka en pe mito. Ma ka meno, en lubo tira pa Lakwena Petero ni: “Wun mon wumine me bedo i te loc pa cogwu, wek ka ce co mogo i kingi pe gilubo lok pa Lubanga, ci gitwero lokke pi kit pa mongi, kadi bed gin ki komgi pe giloko lok mo ki doggi, ento ka guneno kitwu maleng ma nen me woro.” (1 Petero 3:1, 2) Mon ma gin Lukricitayo gitute matek me nyutu kit ma nyak pi cwiny pa Lubanga.—Jo Galatia 5:22, 23.

10. Laco ma Lakricitayo myero oter dakone ma pe obedo ngat muye nining?

¹⁰ Ka lawi ot obedo Lakricitayo ento dakone pe obedo kono? Baibul miyo tira pi paco ma kit man. Waco ni: ‘Ka ce Lakricitayo mo tye ki dakone ma pe obedo ngat muye, ka dako-nu oye me medde ki bedo kwede, laco pe myero oryeme woko.’ (1 Jo Korint 7:12) Cuko bene cwiny co ni: ‘Wumedde ki maro monwu.’—Jo Kolocai 3:19.

11. Laco romo nyutu niango matut kun telo wi dakone i yo me ryeko nining ka dakone pe obedo Lakricitayo me ada?

¹¹ Ka dakoni tye i dini mapat ki meri, ci myero inen ni inyutu woro bot dakoni kun iparo pi kit ma en winyo kwede. Calo dano ma dong dit, en opore me bedo agonya me lubo dini ma mere, kadi bed ineno ni dinine pe tye atir. Tyen mukwongo me lok bote i kom dinini, pe itam ni en biweko pwony ma yam con en omoko iye pi jolo pwony mo manyen. Me kaka mwuke ki wacce atura ni pwony me  dini ma en ki lupacone gubedo ka lubone cakke wa con-ni obedo goba, di cwinyi kun itiyo ki Ginacoya me nyamo lok kwede. Oromo bedo ni en winyo ni iweke niyak, ka icwalo kare malac i timo tic me kacokke. En oromo dago tuteni me woro Jehovah, ento nongo lok ma tye i cwinye en aye ni: “An amito ni icwal cawa malac kweda!” Di cwinyi. Ka ibedo ka nyute mar kun iparo pire, ci i kare mo nyo en romo jolo woro me ada.—Jo Kolocai 3:12-14; 1 Petero 3:8, 9.

12. Kadi laco ki dakone gitye i dini mapat pat, i yo ango ma cik ma igi lac me Ginacoya kiromo ketone i tic i pwonyo lutinogi?

¹² I ot ma dano ducu pe ginote i woro acel, pwonyo lutino i kare mukene doko peko madit. Cik me Baibul kiromo ketone i tic nining? Baibul cimo ni tic me pwonyo lutino cung i wi wego, ento mego bene tye ki tic ma pire tek me atiya. (Carolok 1:8; por Acakki 18:19; Nwoyo Cik 11:18, 19.) Kadi bed ni wego pe ye tela pa Kricito, ento en aye pud obedo lawi ot.

13, 14. Ka lawi ot okwero ni dakone pe oter lutino i kacokke nyo okwan kwedgi, ci dakone romo timo ngo?

¹³ Wego mukene ma gipe i niye pe gikwero ni mongi opwony lutino i lok kom dini. Mukene kwero woko. Ka cwari okwero ni pe iter lutino i kacokke nyo pe bene ye ni ikwan Baibul kwedgi ki paco kono? Myero dong inge kit me tero jami ma mitte ki boti—jami ma myero itim bot Lubanga Jehovah, bot cwari ma en latel wi, ki dong bot lutinoni. Iromo cobo jami magi nining?

¹⁴ Ngene kene ni ibilego i kom peko man. (Jo Pilipi 4:6, 7; 1 Jon 5:14) Ento i agikkine, in aye myero imok tammi i kom gin ma myero itim. Ka itiyo ki  diro, kun imiyo cwari ngeyo ni pe itye ka pyem i kom telane, ci nyo romo dwoko cwinye piny. Kadi bed cwari okwer ni pe iter lutinowu i cokke nyo ikwan Baibul kwedgi, pud iromo pwonyogi gire. I lok ma iloko kwedgi nino ducu ki i lanenni maber, tem nyebo mar pi Jehovah i cwinygi, nyebo niye i Lokke, nyebo woro pi lunyodo—kadi wa i kom wongi—kit me nyutu mar pi jo mukene, ki dok me bedo lutic matek. I nge kare mo manok, wego romo neno kit mabeco ma lutino tye kwede ci cako nyutu pwoc pi ticci.—Carolok 23:24.

15. Wego ma tye i niye tye ki tic ango ma lubbe ki pwonyo lutino?

¹⁵ Ka in ibedo lawi ot muye ento dakoni pe obedo ngat muye, ci omyero iti tic ma tye i wi me pwonyo lutinowu kun ‘inyebogi ki kit mabeco ma Jehovah pwoyo.’ (Jo Epeco 6:4) Ka itye ka timo man, ngene kene ni myero inyut kica, mar ki dok mwolo i kit ma itero kwede dakoni.

16, 17. Cik ango me Baibul ma lutino myero wigi opo iye ka gudonyo i dini mapat ki pa lunyodogi?

¹⁶ Pe obedo gin me ur i kare-ni me neno lutino matino ma gidonyo i dini mapat ki pa lunyodogi. In mono itimo meno? Ka tye kit meno, ci Baibul tye ki tira piri.

¹⁷ Lok pa Lubanga waco ni: “Wuwiny lunyodowu i Rwot, pien meno aye ber. Yam gicoyo ni, ‘Wor woru ki meni.’” (Jo Epeco 6:1, 2) Man kwako woro matir pi lunyodo. Ento, kadi bed ni woro lunyodo pire tek, pe omyero kimigi woro ma kato woro Lubanga me ada woko. Ka latin odoko dit ma romo moko tamme pire kene, nongo dong tye ni en myero okemme  ki adwogi me ticce. Man pe tye ma lubbe ki cik pa gamente keken, ento ma lubbe ki cik pa Lubanga bene. Baibul waco ni: “Ngat acel acel i kinwa bidok i lok ma i kome pire kene bot Lubanga.” —Jo Roma 14:12.

18, 19. Ka lutino tye i dini mapat ki pa lunyodogi, gin ango ma giromo timone me konyo lunyodogi me niang i kom niyegi?

¹⁸ Ka niyeni okelo alokaloka i kwoni, temme kong me niang neno pa lunyodoni. Cwinygi bibedo yom ka guneno ni pwonyo ki lubu cik me Baibul omiyo in idoko laworo, iwinyo kop dok itiyo tic ducu ma gin gumiyo boti maber. Ento, ka dinini manyen-ni bene miyo ikwero pwony ki cik me tekwaro ma gin gitero calo gin ma pire tek, giromo tamo ni in itye ka kwero gin mua ki i tekwaro ma omyero gin gipwonyi kwede. Giromo bene bedo ki lworo i ber bedoni ka lwak me kabedo ma orumowu gineno gin ma in itye ka timone-ni ki cac nyo ka dinini kwanyo tammi woko ki i timo tic ma gitamo ni romo konyi me bedo maber i yo me kom. Awaka bene romo bedo ariya mukene. Giromo winyo ki i cwinygi ni, rom ma in itye ka wacci, in itye atir ento gin pe gitye atir.

¹⁹ Pe iwek orii, nen ni iyubo yub wek lunyodoni gurwatte ki luelda nyo Lucaden mukene mucwiny ma gitye i kacokke ma in itye iye. Cuk cwiny lunyodoni me cito i Ot me Ker wek giwiny pigi kengi jami ma kinyamo kunu ki dok wek gunen kit jo ango ma Lucaden pa Jehovah gubedo. I nge kare mo, cwiny lunyodoni romo lokke. Kadi bed lunyodo gitye ki adegadega adada, ma gibalo bukkewa me Baibul, dok gikwero lutinogi me cito i cokke, kare pud romo nonge me kwan ki ka mukene, me lok ki utmege ma gubedo Lukricitayo, ki dok me miyo  caden ma ngat moni pe oyubbe iye. Iromo bene lega bot Jehovah. Lutino mukene gikuro wang ma gin dong gidito ma giromo kwo ka mukene mapat ki paco me medo ticgi. Labongo paro pi kit kwo ango ma tye i pacowu, wi myero pe owil me ‘woro woru ki meni.’ Tim jami ma odok tung boti pi kelo kuc paco. (Jo Roma 12:17, 18) Ma loyo ducu, yeny kuc ki bot Lubanga.

20. Peko ango ma jo me ot ma gitye ki lutino ma kinywalogi ki woko gibedo kwede?

²⁰ I paci mapol gin ma kelo ayelayela pe obedo lok me dini ento kwako lunywal ma pe gubedo kom lunywal kikome. Paci mapol i kare-ni gitye ki lutino ma nongo lanyodo acel nyo gin aryo-ni ducu gunywalo ki ka mukene. I kare mukene, nongo laco onyomo dako ma tye ki lutino, ci en cwalo lutino meno me bedo ki wadi pa dako. Nyo dako romo nyutu mar bot lutinone kun kwero lutino pa cware woko. Nyeko bene romo bedo tye i kin lutino ma wegigi nyo megigi pat ki lutino ma kinywalogi kenyo. Ngo ma romo konyo kodi jo me ot ma kit man me bedo maber?

21. Kadi bed ni gitye ki kwo ma kite dok pat, pingo lunyodo ma pe gubedo lunyodo kikome myero guyeny cik me Baibul pi nongo kony?

²¹ Nge ni kadi bed ni wutye ki kwo ma kite dok pat, cik me Baibul ma konyo paci mukene-ni tiyo wa i pacowu bene. Kwero lubu cik magi pol kare kelo arem cwiny lacen. (Jabuli 127:1; Carolok 29:15) Ti ki ryeko kacel ki pimo lok—ryeko me keto cik pa Lubanga i tic kun ikuro adwogi maber ma binyak i anyim, ki pimo lok pi ngeyo tyen lok mumiyo  jo me ot giwaco nyo gitimo jami mogo. Nyutu kica bene mitte.—Carolok 16:21; 24:3; 1 Petero 3:8.

22. Cik mene me Baibul ma romo konyo lunyodo me gwoko lutino ma pe meggi?

²² Wi omyero opo ni lanyodo tye ki tic i nyim Jehovah me gwoko lutinone. Ka inyomo dano ma tye ki lutino, wudoko “kom acel” ki dano-nu, dong pi meno inywako kwede i tic me gwoko lutinone. (Matayo 19:5) Omyero ibed atera me gamo ki dok gwoko lutino meno calo meri me kaka cwalogi me bedo ki wadi mukene. Omyero inengi calo ‘mot ma Jehovah miyo.’ (Jabuli 127:3) Lubangawa “pe poko kin dano.” (Tic pa Lukwena 10:34) Me poro Lubanga, myero pe ipok kin lutino kun inyutu mar madwong bot lutinoni makato lutino ma pe megi. Wi omyero opo ni lutino bene giwinyo jami i cwinygi, gwok nyo giwinyo marac pi to pa lanyodogi nyo ket keny pa lunyodogi. Mar-ri ki kica ma inyutu botgi romo konyogi me lweny ki cwer cwiny meno.

23. Kiromo miyo tira nining i paco ma tye ki lutino ma kinywalogi ki woko?

²³ Pimo lok kacel ki kica bene mitte ka itye ka pwonyo lutino. Miyo tira kare ki kare mitte. (Carolok 6:20; 13:1) Dok kit ma lutino pe girom-mi, tira ma imiyo bot latin acel romo bedo pat ki ma imiyo bot latin mukene. Lunyodo ma pe lunyodo kikome i kare mukene guromo nongo ni i acakkine bedo ber ka lanyodo kikome aye omiyo pwony bot latinne. Pire tek ni lunyodo aryo ducu myero guye i kom tira moni-ni dok gucung iye ma pe ginyuto cwak i kom latingi ma loyo latin ma pe megi. (Carolok 24:23) Bedo ki winy pire tek, ento myero inge bene ni lutino tye ki roc. Pe iwek cwinyi owang mukato kare woko. Pwonygi ki mar.—Jo Kolocai 3:21.

24. Ngo ma romo konyo me gengo peko me tim caro caro i kin jo me ot ma gitye ki lanyodo ma pe lanyodo kikome?

 ²⁴ Nyamo lok kacel calo jo me ot gengo pekki. Konyo jo me ot me keto cwinygi i kom gin ma pire tek loyo i kwogi. (Por ki Jo Pilipi 1:9-11.) Lumemba me ot giromo konyo ngat acel acel me neno kit ma en eromo konyo me cobo yub ma jo me ot oketo. Medo i kom meno, nyamo lok ka maleng konyo me juko peko me tim caro caro. Anyira myero guniang kit me rukke maber ki kit me bedo ka gitye kacel ki wongi ma pe onywalogi-ni nyo omegigi ma pe omegigi kikome, dok awobe myero gipwonygi kit me bedo i yo mupore ki nyek mingi nyo ki lumegigi ma pe lumegigi kikome.—1 Jo Tecalonika 4:3-8.

25. Kit mene ma romo gwoko kuc i paco ma tye ki lanyodo ma pe obedo lanyodo kikome?

 ²⁵ Ka itye ka lweny ki peko me bedo lanyodo ma pe lanyodo kikome, di cwinyi. Pwonyo kit me maro lutino ma pe in aye inywalogi pe yot. Ento twere gire. Cwiny me ryeko ki pimo lok, kacel ki miti me yomo cwiny Jehovah obedo lagony me kuc i ot ma tye ki lanyodo ma pe obedo lanyodo kikome. (Carolok 16:20) Bedo ki kit meno romo bene konyi me lweny ki pekki mukene.

26. Peko me lim ki cwiny me yenyo jami me kom romo kelo apokapoka i ot nining?

²⁶ Peko me lim ki cwiny me yenyo jami me kom  romo poko jo me ot i yo mapol. Tye me cwer cwiny tutwal ni, lupaco mukene gidaa pi lok me cente dok gipokke pi miti me bedo lulonyo—nyo me bedo ki lonyo maloyo manok ma gitye kwede-ni. Apokapoka romo cakke ka luot aryo-ni gitye ki dog ticgi dok gitye ki cwiny man ni “centena obedo mega, megi obedo megi.” Kadi ni daa mo pe, ento ka luot aryo-ni ducu tiyo, giromo nongo ni gipe ki cawa me bedo kacel. Gin ma timme tutwal i kare-ni en aye ni pol pa wego gibedo ka ma bor ki jo me pacogi pi kare malac—pi dwe nyo kadi wa mwaki mapol—wek ginong lim madwong kato ma giromo nongone ki paco. Man romo kelo pekki marac adada.

27. Cik ma igi lac mene ma romo konyo jo me ot ma gitye i lyeto me can lim?

²⁷ Pe tye cik mo ma kiromo ketone pi cobo peko man, pien jo me ot mapat pat gibedo ki lyeto kacel ki miti mapat pat. Ento, Baibul romo konyo. Me laporre, Carolok 13:10 nyutu ni giromo gengo yoko wic ka ‘ginywako tam kacel.’ Timo man pe kwako miyo tammi keken ento kwako penyo tam ki dok temo niang kit ma ngat mukene-ni neno kwede lok moni-ni. Medo i kom meno, goyo bajet ma tiyo maber romo kelo note i kin jo me ot. I kare mukene mitte—nyo pi kare manok mo—ni luot aryo-ni ducu gubed ki dog ticgi wek gunong lim ma romo gwokogi, tutwalle ka gitye ki lutino nyo jo mukene ma gigwoko. Ka tye kit meno, ci laco myero owek dakone onge ni en pud etye ki cawa pire. En kacel ki lutino giromo nyutu margi i konyo mego ki tic mogo mapol kare en timo kene.—Jo Pilipi 2:1-4.

28. Lok me poyo wic ango ma romo konyo jo me ot me bedo ki note ka gulubu?

 ²⁸ Myero wunge ni kadi bed cente mitte i karewa-ni, ento pe twero kelo yom cwiny. Adada, pe miyowa kwo. (Latitlok 7:12) Keto cwinyi tutwal i jami me kom romo balo kiti ki kwoni me cwiny. (1 Temceo 6:9-12) Ber mada me keto pi Ker pa Lubanga ki kit mere matir me bedo mukwongo i kwowa, kun wangeyo ni en bigoyo laane i tutewa me nongo jami ma mitte me kwo! (Matayo 6:25-33; Jo Ibru 13:5) Ka iketo jami me cwiny bedo mukwongo kun iyenyo kuc ki bot Lubanga, ci ibinongo ni kadi paconi opokke pi jami mogo, ento bidoko paco ma onote i yo ma pigi tego.