1, 2. Ka nyommi tye i peko lapeny ango ma myero ipenye kwede?

 IMWAKA 1988 dako mo ma nyinge Lucia ma obedo anywali me lobo Italy onongo tye ki cwercwiny matek adada. a I nge bedo i nyom pi mwaki apar, kenye onongo dong cok ket. En otute tyen mapol me temo winye gin ki cware me cobo lok ma tye i kingi, ento tutene-ni pe onyako nyige. Pi meno, gupokke woko ki cware pien wigi onongo pe rwatte, ma omiyo en odong ki tic me pito lutino anyiragi aryo. Ka wiye opo i kom kare meno, Lucia wacci: “Onongo dong angeyo atir ni pe tye gin mo ma romo laro nyomwa.”

² Ka itye ka nongo peko i nyommi, ci itwero niang kit ma Lucia onongo winyo kwede. Nyommi romo bedo ki peko mapol dok bene iromo bedo ka parone ka pud twero larre. Ka tye kit meno, ci ber me penye ki lapeny ni: An mono alubu tam ducu ma Lubanga miyo i Baibul pi konyo nyom wek ocung matek?—Jabuli 119:105.

3. Kadi bed ket keny tye ka nya medde ameda, ento jo ma kenygi oket kacel ki lupacogi giwinyo nining?

³ Ka yoko wic tye magwa i kin laco ki dako, gin ma gitamo ni yot en aye me keto keny. Ento, kadi bed ni i lobe mapol ket keny tye ka nya medde ameda, kwed mo ma kitimo cok-cokki nyutu ni pacen  pa co ki mon mapol ma guketo kenygi dok gikoko ange i ngeye. Polgi bedo ki peko me yotkom, i komgi ki i wigi ka iporo ki jo ma gigwoko nyomgi. Lutino pa jo ma kenygi oket gibedo ki cwer cwiny dok ma wigi onywene pi mwaki mapol. Lunyodo ki lurem pa jo ma kenygi oket bene gideno can. Dong, Lubanga ma obedo Lacak Te Yub me nyom mono neno peko man nining?

4. Peko ma tye i nyom mono omyero kicob nining?

⁴ Kit ma waneno kwede i dul mogo mukato, Lubanga oyubo ni nyom myero orii pi kwo lung. (Acakki 2:24) Ka kumeno, ci pingo keny mapol ket? Keny pe twero ket atura. Pol kare lanyut me jami maraco kong nen. Peko manok ma tye i nyom romo dongo doko dit ma dong nen calo pe cobbe. Ento ka onongo kitiyo ki Baibul me cobo peko magi oyotoyot, kono nyom mapol pe ket.

5. Neno matir ango ma myero jo munyomme gubed kwede?

⁵ Gin acel ma kare mukene kelo ayela i nyom en aye ka ngat acel nyo jo aryo ducu gitye ki gen mogo me mingo. Bukke ma loko i kom mit, magajin, yub me telebijon, ki vidio mogo miyo dano bedo ki gen nyo gibedo ka leko kit kwo mo ma pe twero timme. Ka kit kwo ma gileko pire-ni pe ocobbe, ci giromo winyo marac, ma pe giyeng ki kwo, nyo gibedo ki kec cwiny. Twere nining pi jo aryo ma gitye ki roc me nongo yomcwiny i nyom? Nongo yomcwiny ki dong bedo ki wat matek mito tute.

6. (a) Tam mupore ango ma Baibul miyo i kom nyom? (b) Jami ango ma kelo niang manok i kin jo munyomme?

⁶ Baibul obedo buk ma tiyo. Nyutu ni nyom kelo yomcwiny, ento ciko bene jo munyomme ni “gibinongo ayelayela me kwo me lobo man.” (1 Jo Korint 7:28) Kit ma dong kityeko nyutune, jo munyomme gubedo luroc ma miyo gibalo. Tamgi, kit ma giwinyo kwede ki kit paco ma gin aryo-ni gua ki iye nongo pat pat. Kare mukene tamgi pe rwatte i lok kom cente, lutino, nyo wadi. Bedo ki cawa manok me timo jami kacel ki dok lok me buto twero kelo ayelayela i ot. b Cobo peko ma kit magi cwalo kare malac, ento bed ma cwinyi tek! Jo munyomme mapol gikato ki i peko macalo magi, ginongo yo me cobone labongo wo.

7, 8. Ka cwercwiny nyo niang manok mo tye i kin jo munyomme, yo ango ma myero gucob kwede ma lubbe ki Ginacoya?

⁷ Jo mapol ginongo ni bedo ma komgi opye mot  obedo gin matek adada ka gitye ka lok i kom cwer cwinygi, niango manok ma tye, nyo balgi. Me ka wacone ni: “An atamo ni in pe iniang lokka,” gin dok giromo medo peko i wi peko. Mukene wacci: “In iparo piri keken,” nyo ni, “In pe imara.” Wek daa pe otuge, luot lawote-ni romo ling pe gamo.

⁸ Gin maber ma iromo timone en aye me lubu tira me Baibul ma waco ni: “Ka kiniga omakowu, pe wupot i bal; ceng pe myero opoti ma nongo pud wujul wutye ki kiniga i cwinywu.” (Jo Epeco 4:26) Kipenyo luot mo i nino ma gin guo mwaka 60 i nyomgi wek gutit mung muweko nyomgi obedo maber ma pe oket. Laco odok iye ni: “Wapwonye me cobo niang manok ma bino i kinwa ma peya wabuto piny, kadi bed tidi ningo.”

9. (a) Gin ango ma Ginacoya nyutu ni pire tek ka jo moni tye ka lok i kingi? (b) Ngo ma jo munyomme pol kare myero gutim, kadi bed man mito tekcwiny ki mwolo?

⁹ Ka tam pa laco ki dako pe orwatte, ngat acel acel myero “owiny lok oyotoyot, ento pe orune me gamone, dok bene myero odi kinigane.” (Yakobo 1:19) I nge winyo lok mot ki diro, gin aryo-ni guromo nongo ni myero gikwa kica i kingi. (Yakobo 5:16) Lok ki cwiny ducu ni, “Acwero cwinyi, timma kica” mito tekcwiny ki mwolo. Cobo peko i yo ma kit man ber adada i konyo jo munyomme pe me cobo pekogi keken ento me moko wat matek i kingi ma miyo gibedo ki yomcwiny.

10. Tam ango ma Paulo omiyo bot Lukricitayo me Korint ma tiyo wa bot Lukricitayo me kare-ni?

¹⁰ I kare ma Lakwena Paulo ocoyo waraga bot jo Korint, en omiyo tam botgi me nyomme, “pi gengo  tim me coco.” (1 Jo Korint 7:2, Baibul me Leb Lango) I kare-ni lobo dong tye marac calo nyo makato kare pa jo Korint. Boko lok ata i kom tim tarwang ma jo me lobo giboko, ruk me lewic, jami macilo ma bedo i bukke ki magajin, i telebijon ki dok vidio twero tugo miti me tim buto. Lakwena Paulo ocoyo bot Jo Korint ma onongo gikwo i kabedo ma kwo man tye iye ni “nyom ber kato ma laco nyo dako obedo ka ciro miti me kom.”—1 Jo Korint 7:9.

11, 12. (a) Banya ango ma laco ki dako tye kwede i kingi dok omyero gucob ki cwiny ango? (b) Ka rwatte i kin laco ki dako pe twero bedo tye pi tutunu, ci omyero guter lokke nining?

¹¹ Pi meno, Baibul ciko Lukricitayo ma gunyomme ni: “Laco myero ocob miti pa dakone, ki dako bene myero ocob miti pa cware.” (1 Jo Korint 7:3) Nge ni lok madit ka kany aye miyo—pe penyo. Ribbe pa kin lunyom kelo yengo ka ce ngat acel acel paro pi cobo miti pa lawote. Me lapore, Baibul ciko co ni guter mongi ki “niang maber.” (1 Petero 3:7) Lok man me miyo ki nongo-ni tye ada i lok me buto i kin jo munyomo. Ka pe itero dakoni ki mar, ci nongo mit pa nyom i lok man romo bedo tek mada bote.

¹² Kare mogo tye ma jo munyomme pe romo cobo miti pa luwotgi. Man twero timme tutwalle i kare mogo ma nongo dako neno dwe nyo ka winyo olo. (Por ki Lulevi 18:19.) Laco bene romo timo man ka peko mo tye ka yelo wiye i dog tic ma nongo cwinye oballe woko. Bedo labongo buto i kin lunyom pi tutunu myero obed ma nongo gin ducu ‘guye’ i kingi. (1 Jo Korint 7:5) Man weko ngat acel acel bedo labongo akalakala mo i kom lawote. Ento, ka dako twono cware nyo ka laco bene pe cobo miti  pa dakone akaka ci meno weko yo bedo ayaba pi atematema me bino. Ka kwo tye kit meno, ci peko romo bino i nyom.

13. Lakricitayo twero gwoko tamme wek obed maleng nining?

¹³ Macalo Lukricitayo, lutic pa Lubanga ma gunyomme myero gugwokke ki neno cal macilo, ma romo kelo miti maraco. (Jo Kolocai 3:5) Omyero bene gugwok tamgi ki timgi ka gitye ki dano ma nongo pe obedo luotgi. Yecu ociko ni: “Dano mo ma neno dako ce paro ni ebed kwede, meno nongo dong otimo abor woko kwede ki i cwinye.” (Matayo 5:28) Lubu tira ma Baibul miyo i kom tim me buto twero weko jo munyomme gigwokke ki i atematema me timo abor. Jo munyomme giromo medde ki bedo ki wat macok kun gitero buto i kingi calo mic ma pire tek ma oa ki bot Lacak Te Yub me nyom, Jehovah.—Carolok 5:15-19.

14. Gin ango me cwer cwiny ma kare mukene timme? Dok pingo?

¹⁴ Tye me yomcwiny mada ni i pol pa nyom pa Lukricitayo, peko mo keken ma bino kitwero cobone. Tye kono ni, i kare mukene pe bedo kit meno. Nyom mukene o wa ka ma nongo cok ket, pien dano gitye ki roc dok gikwo i lobo ma opong ki turu cik ma Catan aye loyo. (1 Jon 5:19) Lukricitayo myero gutute ki peko man nining?

15. (a) Gin ango ma Ginacoya cimo ni romo keto nyom dok miyo kare ki dano moni me nyomme odoco? (b) Pingo jo mukene gumoko tamgi me kwero keto nyomgi kadi bed luotgi otimo abor?

¹⁵ Kit ma kitito kwede i Dul me 2 me buk man, tim tarwang keken aye Ginacoya cimo ni romo keto  nyom dok ye ki dano moni me nyomme odoco. c (Matayo 19:9) Ka tye gin ma nyuto ka maleng ni luot-ti obuto ki ngat mo, ci nongo itye ki tam matek ma myero imokki. Tika myero imedde ki nyommi nyo iket woko? Pe tye cik mo ka kany. Lukricitayo mukene gitimo kica ki cwinygi ducu bot luotgi ma okwayo kica, dok nyomgine medde maber. Jo mukene gumoko tamgi pe me keto nyomgi pi lutino ma gitye kwede.

16. (a) Jami ango ma miyo jo mukene moko tamgi me keto keny? (b) Ka ngat acel omoko tam me keto nyo pe me keto keny pi bal ma kitimo i kome, pingo pe myero kicaa tam ma en omoko?

¹⁶ I kare mukene, bal man nyo romo kelo yaco nyo two mogo ma kobo ki i tim me buto. Gwok nyo mitte ni omyero kigwok lutino ki bot lanyodo ma romo pyedogi. Adada, tye jami mapol ata ma myero kong itam ma peya imoko tammi. Kono, ka iniang ni luot-ti otimo abor ento lacen dok idonyo i tim me buto kwede meno dong nyutu ni ityeko timo kica woko dok itye ki miti me medde ki kwowu macalo jo munyomme. Nongo dong pe twere me keto kenywu ki dok bedo agonya me nyomo ngat mukene ma lubbe ki Ginacoya. Ngat mo myero pe olut wiye me temo mini tam ma myero imoki nyo oca tam ma imoko. In omyero iyelle ki adwogi me tam ma imoko. “Dano acel acel tye ki yecce ma myero oting.”— Jo Galatia 6:5.

17. Ka tim tarwang mo obedo pe, ci gigeng ango ma Ginacoya keto i kom pokke nyo keto nyom?

¹⁷ Mono tye tyen lok mukene ma miyo jo  munyomme gitwero pokke nyo giketo kenygi woko kadi bed ngat moni-ni pe odonyo i tim tarwang? Tye, ento meno pe weko Lakricitayo bedo agonya me nyomo ngat mukene. (Matayo 5:32) Baibul loko i kom pokke ma kit meno kun nyutu bene ni ngat ma tye ka pokke-ni “myero obed kene, nyo odwog cen.” (1 Jo Korint 7:11) Kit tim maraco ango mono ma twero kelo pokke?

18, 19. Tim maraco ango ma weko dako nyo laco cito i kot pi pokke nyo keto keny kadi bed nyomme odoco pe twere?

¹⁸ I kare mukene jo me odi giromo doko lupeko pien laco nongo kome wac nyo obedo dano ma kite atata. d Oromo bedo ni en balo lim ma tye pi jo me pacone i tuko kad pi cente, wilo jami mogo calo kongo nyo jayigi. Baibul tito ni: “Ka ce dano mo pe miyo gin mo me konyo . . . jo me ode kikome, nongo dong okwero niyene woko, dok bene odoko rac makato ngat ma pe oye Lubanga.” (1 Temceo 5:8) Ka laco ma kit meno okwero loko kite kun kwanyo wa cente pa dakone pi medde ki timme marac-ci, ci dako romo moko tamme pi gwoko ber bedone ki pa lutinone ki nongo waraga me pokke ma kot aye miyo.

¹⁹ Ka luot acel timo tim gero matek i kom lawote, ma kare mapol nongo pwodo matek ma yotkom lawote nyo kwone bedo ka ma ding ci ngat meno twero tamo me timo meno kun tiyo ki cik. Medo i kom meno ka dako nyo laco bedo ka diyo lawote me turu cik pa Lubanga i yo mo keken, ci en romo moko tamme me pokke woko, tutwalle ka keto kwo me cwiny pa dano man ka ma ding. Ngat ma tye  i peko meno romo moko tamo ni yo ma odong me winyo “Lubanga ma kato dano” aye me nongo waraga ma kot miyo me pokke.—Tic pa Lukwena 5:29.

20. (a) Ka keny dong cok ket, gin ango ma jo muteggi ki luelda giromo timone, dok gin ango ma omyero pe gutim? (b) Jo munyomme pe myero guti ki lok me Baibul i kom keto keny nyo pokke calo tyen lok me timo ngo?

²⁰ Ka luot acel bedo ka pwodo lawote matek, ngat mo pe myero oket lyeto i kom ngat ma kipwodo-ni me pokke nyo me bedo i nyomme. Kadi bed luwote ma guteggi ki luelda giromo konyo kore nyo miye tira ma a ki i Baibul, ento gin nongo pe gingeyo lok ducu ma nongo tye ka timme i kin dako moni ki cware. Jehovah aye ma ngeyo jami ducu. Ngene kene ni, dako ma obedo Lakricitayo nongo pe nyuto woro i yub pa Lubanga i kom nyom ka en tiyo ki tyen lok ma goro adada me woto wiye woko ki i nyom. Ento ka pinye tye marac adada dok pe gik, ci ngat mo myero pe oca en ka omoko tamme me pokke woko. Lakricitayo ma laco bene twero pokke woko ki luot-te pi tyen lok acel-lu. “Wan ducu wabicung i nyim komker me ngolo kop pa Lubanga.”—Jo Roma 14:10.

21. Ngo mutimme ma nyutu ni tira me Baibul i kom nyom tiyo maber adada?

²¹ I nge dwe adek ma Lucia ma kiloko i kome malo-ni opokke ki cware, en orwatte ki Lucaden pa Jehovah ci ocako kwano Baibul kwedgi. En otito ni, “Abedo ki twon ur mada ni Baibul omiyo tam ma tiyo me cobo pekona. I nge cabit acel me kwanna, cut cut acako mito me moko wat odoco wan ki  cwara. Kombeddi aromo wacci Jehovah ngeyo kit me laro nyom ma cok ket pien pwonye konyo luot me bedo ki woro i kingi. Pe tye ada, kit ma jo mukene giwaco kwede, ni Lucaden pa Jehovah poko kin jo me odi. Otimme dok olungtuke i koma.” Lucia opwonyo kit me keto cik me Baibul i tic i kwone.

22. Gin ango ma jo munyomme ducu myero guket iye gengi?

²² Pe Lucia keken aye owok ki i kwo man. Nyom omyero kiter calo mot, ento pe calo yec mapek. Pi meno, Jehovah omiyo tira maber loyo pi jo munyomme i Lokke. Baibul ‘miyo ryeko bot ngat ma pe ki ngec.’ (Jabuli 19:7-11) Olaro nyom mapol ma onongo dong cok ket dok bene oyubo mogo ma onongo tye ki pekki madito. Walego jo munyomme ducu me keto gengi i tira ma Lubanga Jehovah miyo. Tiyo maber adada!