1, 2. (a) Alokaloka ango ma timme ka wacako tii? (b) Co ma lworo Lubanga ma gukwo i kare me Baibul gunongo yengo nining i mwaka me tiyogi?

 ALOKALOKA mapol timme ka wawoto ki tii. Goro me kom kwanyo kerowa woko. Ka inene i kiyo, inongo ni wangi orung bel, yer wi tye ka lokke lwar—nyo bene tye ka tal woko. I cawa mukene wabedo ki peko me po i kom jami. Wat manyen cakke ka lutino gunyomme dok medde ka gunywalo likwayo. Bot jo mukene, weko dog tic pi dit pa mwaka kelo kwo manyen.

² Ki lok ada, tiyo romo bedo twon atematema madit adada. (Latitlok 12:1-8) Ento, tam kong i kom lutic pa Lubanga ma gukwo i kare me Baibul. Kadi bed i agikkine guto, ento gubedo ki ryeko kacel ki niango, ma okeligi yengo madit i mwaka me tiyogi. (Acakki 25:8; 35:29; Yubu 12:12; 42:17) Gin gutimo ngo me kwo kacel ki yomcwiny nio wa i tiyo? Ngene kene ni gukwo kun gilubu cik ma i kare-ni wanongo kicoyo i Baibul.—Jabuli 119:105; 2 Temceo 3:16, 17.

3. Tira ango ma Paulo omiyo bot co ki mon mutii?

³ I waragane ma ocoyo bot Tito, lakwena Paulo omiyo tira ma konyo bot jo ma dong gitye ka tii. En ocoyo ni: ‘Lok bot jo madongo ni gubed jo ma gwokke kengi, jo ma romo awora, jo ma wigi kwiri, jo ma niyegi ki margi tye kakare kun gicung iye matek. Kit meno bene wac ki mon madito ni gin myero gubed ki woro i kit bedogi ducu, pe gucok dog jo mukene,  pe gubed jo ma dong gudoko opii pa kongo. Myero gubed jo ma pwonyo gin maber.’ (Tito 2:2, 3) Lubu lok magi romo konyi me lweny ki pekki me tiyo.

4, 5. Lunyodo mapol giwinyo nining ka lutinogi guweko paco, ento mukene gulokke ma lubbe ki alokaloka ma tye i paco nining?

⁴ Alokaloka i tic me ot mito loko yo me kwo. Man ada timme ka lutino guweko paco nyo gunyomme pien nongo dong gidito! Bot lunyodo mapol, man tye gin me acel ma poyo wigi ni gin dong gitye ka tii woko. Kadi bed cwinygi nongo yom ni lutinogi dong gudoko jo madito, lunyodo pol kare giparo ka ce gin nongo gitimo jami ducu ma mitte me yubo lutinogi me kwo kengi. Dok bene guromo parogi ka ce dong guweko paco.

⁵ Ngene kene ni kadi bed ni lutino guweko paco, lunyodo pud gimito ni ginge kit ma lutinogi tye ka kwo kwede. Mego mo acel owacci: “Kono onongo atwero nongo lok ma a ki botgi kare ki kare, ma miya angeyo ni gitye maber, onongo miya abedo ki yomcwiny.” Wego mo acel otito ni: “I kare ma anyakawa oa woko ki paco, kwo obedo tek adada. Ma oweko twon bur matut atika i kwowa me ot pien onongo watimo jami ducu kacel.” Ngo ma okonyo lunyodo magi me medde ki kwo kadi bed lutinogi guweko paco? Pol kare, gubedo ka konyo jo mukene.

6. Ngo ma konyo me weko wat ma tye i kin jo me ot wot kit ma kiketo kwede?

⁶ Ka lutino gunyomme, tic pa lunyodo lokke. Acakki 2:24 wacci: “Laco weko wonne ki minne moko [i] kom dakone liking, gin aryo gidoko kom acel.” Ye cik ma Lubanga oketo me tela i ot kacel ki timo  jami ducu i yo maber bikonyo lunyodo me weko jami ducu wot kit ma kiketo kwede.—1 Jo Korint 11:3; 14:33, 40.

7. Cwiny maber ango ma wego mo obedo kwede i kare ma anyirane gunyomme?

⁷ I kare ma lutino anyira aryo pa lunyodo mo gunyomme ci gua woko, lunyodo-ni gunongo ni man okwinyo bur matut i kwogi. Mukwongo, laco-ni onongo pe mito cog anyirane-ni. Ento i kare ma en otamo i kom cik me tela i ot, en oniang ni telo ot pa anyirane-ni dong tye i wi coggi. Pi meno, ka anyirane gupenyo tam ki bote, en penyo gin ma coggi tamo iye, ka dong en neno ni ekonyogi ka twere. Cog anyirane-ni kombeddi dong gineno en calo laremgi dok gijolo tamme.

8, 9. Lunyodo mukene guloko yo me kwogi ka lutinogi dong gikwo pigi kengi nining?

⁸ Ket ni pud wunyomme nyen, ci labongo timo gin mo ma pe rwatte ki ginacoya, pe wutimo gin ma lunyodowu gitamo ni ber kono? Lunyodo mo ma gitye ki lutino ma dong gunyomme guwacci: “Pol kare wakonyogi me niang tam pa Jehovah, ento ka ce tamwa opokke woko ki megi, waye tamgi kun waminigi kony ki cuko cwiny.”

⁹ I lobe mukene me Acia, mege mogo ginongo tek tutwal me ye ni awobegi gubed ma gilone kengi. Ento, ka gilubu pwony pa Lukricitayo i kom tela me ot, ci ginongo ni tele bedo nok i kingi ki mon pa awobegi. Dako mo ma Lakricitayo nongo ni a pa awobene ki paco “kele twon pwoc madit atika.” Cwinye yom me nenone ni gitye ka tute ki kerogi ducu me loyo odigi manyen-ni. I ngeye, man odwoko piny yec me tic ki me tam ma en ki cware omyero gibed kwede ka giwoto ki tii.

10, 11. Tira mene me Ginacoya ma konyo dano me gwokke ki i owic ma bino ka ngat moni tye i kine mwaka pyerangwen ki pyerabicel?

¹⁰ Dano gitimme mapat pat ka guo i mwaka pyerangwen me cito i pyerabicel. Co mukene girukke i yo ma weko ginen calo bulu. Mon mapol gibedo ki par pi alokaloka ma bino ka neno dwegi ogik. Tye me cwercwiny ni jo mogo ma gitye i kine me mwaka magi gikelo kiniga ki nyeko bot luotgi ki timme cuna cuna ki jo mukene matino itgi. Co mogo muteggi ma gilworo Lubanga, ma gitye ki ‘wic makwiri,’ gikwero miti maraco. (1 Petero 4:7) Pi maro coggi kacel ki miti ma gitye kwede me yomo cwiny Jehovah, mon muteggi bene gitiyo matek me gwoko nyomgi wek ocung matek.

¹¹ Pi cwiny pa Lubanga, Kabaka Lemuel ocoyo lok me pak pi “dako makwiri” ma tero cware “maber, pe  miye peko mo, pi kare me kwone ducu.” Laco ma Lakricitayo myero opwo dakone pi tutene me lweny ki cwercwiny ma en nongo onongo i kare ma mwakane tye pyerangwen me o i pyerabicel. Mar ma en tye kwede miyo en ‘pako dakone.’—Carolok 31:10, 12, 28.

12. Ka mwaka woto ki kato, jo munyomme giromo medo bedogi macok ameda nining?

¹² Ka mwaka woto ki kato, wel jo me ot bene medde. Kinywalo lutino, ka i ngeye kinywalo likwayo bene, ki wadi mukene bene gibino ka bedo i paco meno. Ka kany aye jo munyomme myero gugwokke iye. Ka wel dano woto kimedde i paco meno, gin gibedo ki cawa manok me bedo kacel. Dong me jingo wat ma tye i nyomwu, wukwany kare me timo jami mogo kacel. Wuromo wot kacel i tic me tito kwena, nyo limo jo mukene ma i kacokke. Ngat acel acel myero otam pi miti pa lawote.—Jo Pilipi 2:4; Jo Ibru 13:2, 16.

13. Loko lok ma tye i cwiny ka maleng konyo jo munyomme nining ka giwoto ki tii?

¹³ Pe iwek loko lok i kin in ki luoti ocod woko. Wubed agonya me lok kacel. (Carolok 17:27) Laco mo acel owacci: “Wamedo niangowa matut i kom ngat acel acel ki nyutu mar ki niango.” Dakone bene oye lok man kun wacci: “Kit ma dong watii woko ni, wan wamato cai kacel, waboko lok, dok watimo jami ducu kacel.” Loko lok ma i cwinywu ka maleng romo jingo wat ma tye i nyomwu, ma man gengo lweny pa Catan ma obedo labal nyom-mi.

14. Ngo ma dada pa Temceo otimo i dongone macalo Lakricitayo?

¹⁴ Likwayo gubedo “deyo” pa jo mutii. (Carolok  17:6) Kwo kacel ki likwayo obedo gin mo ma kelo yomcwiny madit adada. Baibul loko maber i kom Loi ma obedo dayo, gin ki nyare Yuneki ma gupwonyo lakware Temceo ma onongo pud tidi. Awobi matidi man odongo kun ngeyo ni mine gin ki dadane gitero lok ada me Baibul calo gin ma pire tek.—2 Temceo 1:5; 3:14, 15.

15. Ngo ma pire tek ma kwaro ki dayo giromo timone bot likwayogi, dok ngo ma myero pe gutim?

¹⁵ Kany aye ka mo ma kwaro ki dayo giromo miyo iye kony ma pire tek adada. Wun kwaro ki dayo, dong wutyeko pwonyo lutinowu ki ngec i kom yub pa Jehovah. Man dok wuromo timone bot yalwak mukene! Pol pa lutino gibedo ki yomcwiny ka kwarogi nyo dadagi tito botgi jami mutimme ma kicoyogi i Baibul. Tye kono ni, pe ibileyo tic pa wego me pwonyo lutinone ki lok ada ma tye i Baibul. (Nwoyo Cik 6:7) Ento, ikonyo kore aye. Lega ma megi myero obed calo pa laco Jabuli ni: “Pe ibwota ata, ai Lubanga, kadi bed i kare ma dong ati ma wiya otwi lwar; ento bed kweda nio ka atuco pi tekki bot yalwak ducu me kare me anyim.”—Jabuli 71:18; 78:5, 6.

16. Kwaro ki dayo giromo gwokke ki kelo tele i odigi nining?

¹⁶ Tye me cwercwiny ni kwaro ki dayo mogo gibalo lutino abala, ma man kelo tele i kingi ki lutinogi. Ento, cwiny me kica ma itye kwede nyo romo miyo likwayi ginongo ni tito lok ma i cwinygi dok yot boti ka pe gimito titone bot lunyodogi. I cawa mukene lutino magi gibedo ki gen ni kwarogi onyo dadagi ma dok gubedo lukica mukato woko-ni bicwakogi ka lok mo tye i kingi ki lunyodogi. Ka otimme kumeno kono? Nyut ryeko dok icuk cwiny likwayi me loko lok ma i cwinygi ka maleng bot lunyodogi. Iromo tito botgi ni man yomo cwiny Jehovah. (Jo Epeco 6:1-3)  Ka ce mitte, iromo dyere me yabo yo bot lutino magi me lok ki tito pekogi bot lunyodogi. Tit lok ada bot likwayi ma lubbe ki gin ma ipwonyo i mwaki mukato angec. Geneni ki kit ma iloko kwede botgi twero konyogi.

17. Lukricitayo ma gitye ka teggi myero gulub moko tam ango pa laco Jabuli?

¹⁷ Ka mwaka woto ki kato, ibinongo ni pe iromo timo jami ducu ma yam itimo nyo imito timogi. Ngo ma ngat moni romo timone me niang ki dong lweny ki peko me tiyo? Ki i tammi iromo tamone ni itye ki mwaka 30, ento ka inene i kiyo, inongo gin mapat. Pe iwek cwinyi oballe. Laco Jabuli olego Jehovah ni: “Pe ibola woko i kare ma dong ati woko kuman; pe ibwota bene i kare ma tekka dong otum woko.” Mok tammi me lubu lanen pa laco Jabuli. En owacci: “Pud abimedde ki bedo ki gen i komi, abimedde ki paki nakanaka.”—Jabuli 71:9, 14.

18. Lakricitayo muteggi romo tic maber ki kare ma nongo en dong pe tiyo nining?

¹⁸ Polgi giyubbe con me medo pakgi bot Jehovah i nge weko dog ticgi pi mwaka. Wego mo ma oweko dog ticce owacci: “Onongo dong atyeko yubo wacon gin ma abitimone ka nyarwa otyeko kwanne. Amoko tamma ni abidonyo i ticwa me pwony pi kare malac, acato biacara ma onongo atye kwede wek abed agonya me tic pi Jehovah ki cwinya ducu. Alego pi tira pa Lubanga.” Ka dong icok o i mwakani me weko dog tic, nong kwe cwiny ki i lok pa Lacwecwa Madit ni: “An Lubangawu ma bigwokowu, abigwokowu nio wang ma wuti; abibedo ka tingowu kadi wa i kare ma nongo lwar dong otwi i wiwu.”—Icaya 46:4.

19. Tira ango ma kimiyo pi jo ma dong gitye ka tii?

 ¹⁹ I nge weko dog tic pi mwakani, romo bedo ni inongo ni loko kwoni pe yot. Paulo omiyo tira bot co mutii ni myero “gubed jo ma gwokke kengi.” Man mito bedo ki cwiny me jukke ken, ento pe me yenyo kwo mayot. Keto yub pi ticci me nino ducu ki dong dine keni me timogi mitte ma kato kit macon. Pi meno, ti matek, kun imedde ‘ki tic mapol i tic pa Rwot, kun iniang ni, i Rwot yelleni-ni pe me nono.’ (1 Jo Korint 15:58) Yab cwinyi malac i tiyo ticci me konyo jo mukene. (2 Jo Korint 6:13) Lukricitayo mapol gitimo man ki tito kwena maber-ri ki mit kom ma lubbe ki kerogi. Ka iwoto ki tii, bed ngat ma ‘niyene ki marre tye kakare kun icung iye matek.’—Tito 2:2.

20, 21. (a) Ngo ma olo kadi ningo wang ma opoko kin jo munyomme i kare-ni? (b) Anna oweko lanen maber ango bot luot ma gitye ka kumo?

²⁰ Tye me cwercwiny ento obedo lok ada ni i kare-ni, kadi ningo to myero opok kin jo munyomme. Luot ma Lukricitayo ma gitye ka kumo gingeyo ni jogi me amara ma guto-ni gitye ka nino, dok gitye ki gen me nenogi. (Jon 11:11, 25) Ento to man nongo pud cwero cwinygi tutwal. Dong, luot ma pud gikwo-ni giromo lweny ki peko man nining? a

²¹ Po i kom gin ma dano mo ma kicoyo pire i Baibul otimo bikonyowa. Anna odoko dako to i nge bedo i nyom pi mwaka abiro keken, ento i kare ma wakwano lok kome en onongo dong tye ki mwaka 84. Waromo bedo labongo akalakala ni cwinye ocwer matek  i kare ma cware oto. En olwenyo ki cwercwiny man nining? En onongo tiyo tic me cwiny i ot pa Lubanga Jehovah dyewor ki dyeceng. (Luka 2:36-38) Tic me cwiny pa Anna-ni okonye me lweny ki cwercwiny kacel ki kwo me bedo kic kic calo daa-to.

22. Mon to kacel ki co ma mongi oto mogo gulwenyo ki kwo me bedo kic kic nining?

²² Dako mo ma tye mwaka 72 ma obedo dato pi mwaka apar owacci: “Pekona madit loyo aye obedo kwo labongo luota ma myero alok kwede. Cwara onongo obedo dano ma ciko ite i winyo lok. Onongo waloko i kom jami mogo me kacokke ki dong tic me pwony ma wanywako.” Dato mukene owacci: “Kadi bed ni kare makato-ni cango wang bur-re, ento anongo ni pore tutwal me wacone ni kit ma ngat moni tiyo ki kare ma en tye kwede aye konyo me cango bur man. In itye ki kare maber me konyo jo mukene.” Laco mo ma tye mwaka 67 ma dakone bene oto oye lok man kun wacci: “Yo maber loyo me lweny ki kumu aye me mine me kweyo cwiny jo mukene.”

23, 24. Baibul miyo kwe cwiny ango pi jo ma guteggi, tutwalle jo ma dong luotgi pe?

²³ Kadi bed to kwanyo luot me amara, Jehovah pud medde ki bedo ngat ma gene kare ducu. Kabaka Daudi owero ni: “Tye gin acel keken ame akwao i bang Rwot, mannono keken en ame amito; amito ni abed gira i ot a Rwot pi kare lung me kwona, me abed neno ber a Rwot, dok abed penye i ode kuno me tela.”—Jabuli 27:4, Baibul me Leb Lango.

²⁴ Lakwena Paulo ocoyo ni: “Wor mon ma coggi oto, ma dong gudong kengi.” (1 Temceo 5:3) Tira ma lubu pwony man nyutu ni mon mupore ma coggi  oto ma gipe ki wadigi macok gimito kony me jami me kom ki bot kacokke. Kadi bed kit meno, te lok man ni “wor” kwako bene terogi calo jo ma pigi tek. Mon to kacel ki co ma mongi oto pud dong ginongo kwe cwiny me ngeyone ni Jehovah terogi calo jo ma pigi tek dok bene bigwokogi!—Yakobo 1:27.

25. Yub ango ma jo muteggi myero guketi?

²⁵ Lok pa Lubanga wacci: “Co muteggi giworogi pi yer lwar ma otwi i wigi.” Man obedo “lalukana me deyo pa ludongo, ka ce obino pi kwo ma tye atir.” (Carolok 16:31; 20:29) Medde anyim ki keto tic pa Jehovah me bedo mukwongo i kwoni kadi bed itye ki luoti nyo luoti oto. Ibibedo ki nying maber bot Lubanga kombeddi ki dong gen me kwo nakanaka i lobo ma arem me tiyo dong bibedo pe iye.—Jabuli 37:3-5; Icaya 65:20.