1, 2. I yo ango ma gwok romo bedo me kony? Gin ango ma Jehovah ominiwa ma romo tirowa?

KET kong ni laco mo tye ka ywayo nino mere mot i wi kabutone i dye wor. Ento i dyewor meno, gwokke owinyo ngat mo tye ka bino ci ocako gweyo, ci ngat ca olokke odok woko cen. Laco-ni opye ki i wi kabutone ci ocako ngiyo piny ento pe onongo gin mo. Ngat ca ocito woko. Cwiny laco-ni odwogo cen. Itamo ni ngo ma onongo romo timme ka wang gwok-ki ki ite onongo pe obedo twolo ci ocako gweyo? Onongo kiromo yako, wano nyo neko laco-ni woko.

 ² Wan ducu wakemme ki peko mapol i kwowa. Ento me tirowa, Jehovah omiyo botwa ki acel acel cwiny ma ngoliwa kop. (Yakobo 1:17) Kong wanenu ngo ma cwiny ma ngolo kop-pi obedo ki kit ma tiyo kwede. I ngeye, wabineno kit ma watwero pwonyo kwede cwiny ma ngoliwa kop-pi, gin mumiyo omyero wapar pi cwiny ma ngolo kop pa jo mukene, ki kit ma bedo ma cwinywa ngoliwa kop kakare twero keliwa yomcwiny.

3. Cwiny ma ngoliwa kop-pi obedo ngo?

³ Cwiny ma ngoliwa kop-pi obedo mic mamwonya mua ki bot Jehovah. Obedo gin ma tye i iwa ma nyutiwa gin maber ki marac. Nyig lok me leb Grik ma kigonyo ni “cwiny ma ngolo kop-pi” tyen lokke ni “ngec ma ngat moni tye kwede i kome kene kene.” Ka cwiny ma ngoliwa kop-pi tiyo maber, ci konyowa me ngeyo nga kikome ma wan wabedo. Twero konyowa me ngine kekenwa, kun wapimme me neno ka ce kitwa tye atir. Twero tirowa me timo gin maber kun jukowa ki timo gin marac. Dok twero miyo wabedo ki yomcwiny ka wamoko tam maber nyo pidowa ka wamoko tam marac.​—Nen Lok me Giko Buk Man me 5.

4, 5. (a) Ngo mutimme i kare ma Adam gin ki Kawa gucayo cwiny ma ngoligi kop? (b) Labol mene ma tye i Baibul ma nyutiwa kit ma cwiny ma ngoliwa kop-pi tiyo kwede?

⁴ Wan ki acel acel watwero yero me winyo cwiny ma ngoliwa kop-pi nyo pe. Adam ki Kawa gukwero winyo cwiny ma ngoligi kop, ci macalo adwogine gin  gubalo. I ngeye, cwinygi ocako pidogi, ento onongo dong pe gitwero timo gin mo. Onongo dong guturo cik pa Lubanga woko. (Acakki 3:7, 8) Kadi bed cwiny ma ngoligi kop-pi onongo tye ka tic labongo roc mo keken dok onongo gingeyo ni rac me turo cik pa Lubanga, ento gin guyero me cayo cwiny ma ngoligi kop-pi woko.

⁵ Ki tungcel, jo mapol ma gitye ki roc guyero me winyo cwiny ma ngoligi kop. Yubu obedo labol maber. Kit macalo en omoko tam ma tye kakare, omiyo en owacci: “Angeyo ki i cwinya kena ni pe tye nino mo i kwona ducu ma lewic myero omaka iye.” (Yubu 27:6) I kare ma Yubu oloko i kom ‘cwinye,’ en onongo tye ka lok i kom cwiny ma ngolle kop-pi, ma poko gin maber ki gin marac. Ento, Daudi i kare mogo ocayo cwiny ma ngole kop-pi ci oturo cik pa Jehovah. Lacen, “cwinye opoto pien oniang ni etimo bal.” (1 Camuel 24:5) Man onongo obedo cwiny ma ngole kop-pi ma tye ka titte ni etimo gin marac. Ka en owinyo cwiny ma ngole kop-pi, en onongo bipwonye pe me nwoyo bal acel-li.

6. Pingo waromo wacone ni cwiny ma ngoliwa kop-pi obedo mic mua ki bot Lubanga?

⁶ Kadi wa jo ma pe gingeyo Jehovah pol kare giye ni tye jami mogo ma atir ki jami maraco. Baibul wacci: “Ngec ma gitye kwede ma nyuto botgi balgi bene aye bedo caden kacel kwedgi, kun tamgi bedo ka yokke ayoka, mogo ngolo ni kop oloyogi, ki mogo nongo cwakogi acwaka.” (Jo Roma 2:14, 15) Me labolle, jo mapol gingeyo ni rac me neko dano ki kwalo kwo. Kadi bed pe gingeyo ni gitye ka lubo cwiny ma ngoligi  kop-pi, ento i adane, nongo gitye ka lubone. Gin bene gilubo cik ma igi lac pa Lubanga, nyo lok ada ma pigi tego, ma Jehovah omiyo me konyowa ki moko tam maber i kwo.

7. Pingo i cawa mukene cwiny ma ngoliwa kop-pi pe tiyo kakare?

⁷ Ento, i cawa mukene cwiny ma ngoliwa kop pe tiyo kakare. Me labolle, roc ma watye kwede twero balone woko ci telowa i yo marac. Cwiny ma ngolo kop kakare pe bino pire kene. (Acakki 39:1, 2, 7-12) Mitte ni wapwony cwiny ma ngoliwa kop-pi. Me konyowa, Jehovah miniwa cwiny mere maleng ki cik ma igi lac me Baibul. (Jo Roma 9:1) Kong wanenu kit ma watwero pwonyo kwede cwiny ma ngoliwa kop-pi.

8. (a) Kit ma wawinyo kwede i cwinywa twero gudo cwiny ma ngoliwa kop-pi nining? (b) Lapeny ango ma myero wapenye kwede ma pud peya wamoko tam?

⁸ Jo mukene gitamo ni winyo cwiny ma ngoligi kop-pi obedo mere lubo kit ma giwinyo kwede ki i cwinygi. Gitamo ni giromo timo gin mo keken ma gimito teke giwinyo ni ber pigi. Ento, pi roc ma watye kwede, i cawa mukene kit ma wawinyo kwede twero bwolowa. Miti ma i cwinywa twero bedo matek adada ma bwoyo cwiny ma ngoliwa kop-pi woko. Baibul wacci: “Cwiny dano en aye gin ma bwolo dano ma kato gin mukene-gu ducu, opong ki gin marac adada; anga ma twero niang iye?” (Jeremia 17:9) Pi meno, waromo cako tamone ni gin moni tye kakare kun nongo rac.  Me labolle, ma peya Paulo odoko Lakricitayo, en ouno jo pa Lubanga matek adada dok onongo tamo ni etye ka timo gin matir. I tamme, cwiny ma ngole kop-pi, onongo pe tye ka pide. Ento, lacen en owacci: “Rwot [Jehovah] aye ma ngolo kop i koma” (1 Jo Korint 4:4; Tic pa Lukwena 23:1; 2 Temceo 1:3) I kare ma Paulo oniang kit ma Jehovah winyo kwede i kom gin ma ebedo ka timone, en omoko tamme me loko kwone. Dong, nen ka maleng ni, ma pud peya watimo gin moni, omyero kong wapenye kekenwa ni, ‘Ngo ma Jehovah mito ni an atim?’

9. Tyen lokke ngo me lworo Lubanga?

⁹ Ka imaro ngat moni, nongo pe imito cwero cwinye. I yo acel-li, pi mar ma watye kwede i kom Jehovah, pe wamito ni watim gin mo keken ma cwero cwinye. Lworo ma watye kwede me cwero cwiny Jehovah myero obed matek adada. Waneno man ki i labol pa Nekemia. En okwero tic ki rwomme macalo gabuna me nongo lonyo. Pingo? En otito ni pien ‘ebedo ka lworo Lubanga.’ (Nekemia 5:15) Nekemia onongo pe mito timo gin mo keken ma cwero cwiny Jehovah. Calo Nekemia, wan bene walworo cwero cwiny Jehovah ki timo gin mo keken marac. Watwero pwonyo gin ma yomo cwiny Jehovah ki kwano Baibul.​—Nen Lok me Giko Buk Man me 6.

10, 11. Cik mene ma igi lac me Baibul ma twero konyowa me moko tam me ryeko ma lubbe ki mato kongo?

¹⁰ Me labolle, romo mitte ni Lakricitayo omok tamme ka ce myero emat kongo nyo pe. Cik ma igi lac mene ma romo konye me moko tam matir? Nen kong labol mogo: Baibul pe okwero mato kongo. Ki lok ada, tittiwa ni kongo obedo mic mua ki bot Lubanga. (Jabuli  104:14, 15) Ento, Yecu owaco bot lulub kore ni pe gudony i tim me “mero kongo.” (Luka 21:34) Dok Paulo owaco bot Lukricitayo ni gugwokke ki “tuku marac me yomcwiny marac, ki mero.” (Jo Roma 13:13) En owaco ni lumero pe ‘gibidonyo i ker pa Lubanga.’​—1 Jo Korint 6:9, 10.

¹¹ Lakricitayo twero penye kekene ni: ‘Kongo mono pire tekka lakwene? Tika omyero amati wek ogony koma? Tika amato kongo wek omiya tekcwiny? Tika atwero doro kit ma amato kwede kongo ki awenene? * Tika atwero nongo yomcwiny i namo kacel ki lurema kadi bed kongo pe?’ Watwero penyo Jehovah wek okonywa ki moko tam me ryeko. (Kwan Jabuli 139:23, 24.) I yo ma kuman, wapwonyo cwiny ma ngoliwa kop-pi wek obed ma lubo cik ma igi lac me Baibul. Ento jami mukene pud mitte, kit ma wabineno kwede.

12, 13. Pingo cwiny ma ngoliwa kop twero bedo pat ki pa jo mukene? Watwero dok i apokapoka magi nining?

¹² Cwiny ma ngolo kop pa dano weng pe tiyo marom. Cwiny ma ngoli kop-pi romo ye ni itim gin moni ento pa ngat mukene nongo pe yene. Me labolle, iromo yero me mato kongo, kun nongo ngat mukene tamo ni omyero pe emati. Pingo jo aryo gitwero bedo ki tam mapat pat i lok man?

 ¹³ Kit ma ngati mo neno kwede gin moni, pol kare cung i kom ka ma en odongo iye, kit ma lupacone gineno kwede gin meno, kwo ma en owok ki iye, ki jami mukene. Ka odok i kom kongo, jo mogo ma onongo ginongo ni tek me doro kit me matgi i kare mukato angec giromo yero pe me bilo kongo matwal. (1 Luker 8:38, 39) Pi meno, ka imiyo kongo ki ngat mo ento en okwero woko, ibidok iye nining? Tika obiwango ii? Tika ibimedde ki diye ni omati? Tika ibidiye me titti tyen lok mumiyo en pe mito matone? Pe, pien iworo cwiny ma ngole kop.

14, 15. Lok ango ma obedo tye i kare pa Paulo? Tam maber ango ma Paulo omiyo?

¹⁴ I kare pa lakwena Paulo, lok mo obedo tye ma nyuto kit ma cwiny ma ngoliwa kop-pi tiyo kwede mapat pat. Ringo mogo ma onongo kicatogi i cuk nongo kong kitiyo kwedgi i woro me goba dok kityero bot jogi. (1 Jo Korint 10:25) Ki bot Paulo, wilo ki camo ringo magi onongo pe rac. Ki tung bote, cam ducu oa ki bot Jehovah. Ento omege mukene ma onongo kong gubedo ka woro jogi i kare mukato angec, onongo gineno i yo mapat. Onongo gitamo ni rac me camo ringone. Paulo tika otamo ni: ‘Pe pido cwinya. Atye ki twero me camo gin ma amito’?

¹⁵ Paulo pe otamo kumeno. Kit ma omegine onongo giwinyo kwede onongo pire tek adada bote mumiyo en onongo tye atera me jalo twerone mogo. Paulo owaco ni omyero “pe watamu pi yomo cwinywa kekenwa.” En dok omedde ni: “Pien Kricito yam pe oyomo cwinye kekene.” (Jo Roma 15:1, 3) Calo Yecu, Paulo onongo paro pi jo mukene makato pire kene.​—Kwan 1 Jo Korint 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Pingo omyero pe wangol kop i kom ominwa pi timo gin moni ma lubbe ki cwiny ma ngole kop?

 ¹⁶ Ento ka cwiny ma ngolo kop pa ngat mukene yene me timo gin mo ma wan waneno ni rac kono? Omyero wagwokke adada pe me bedo ka loko lok marac kun waketo gingi ni wan aye watye kakare ento en aye labal. (Kwan Jo Roma 14:10.) Jehovah ominiwa cwiny ma ngolo kop me ngolo kop i komwa kekenwa, ento pe me ngolo kop i kom jo mukene. (Matayo 7:1) Pe wamito ni gin ma wan wayero okel apokapoka i kacokke. Ma ka meno, wayenyo yo me dongo mar ki ribbe.​—Jo Roma 14:19.

17. Gin ango ma otimme i kom cwiny ma ngolo kop pa jo mukene?

¹⁷ Lakwena Paulo ocoyo ni: “Wubed ma cwinywu leng.” (1 Petero 3:16) Tye me cwercwiny ni ka dano gicayo cik ma igi lac pa Lubanga Jehovah, ci cwiny ma ngoligi kop-pi giko tic woko. Paulo owaco ni cwiny ma kit meno “oding woko macalo del kom dano ma giwango ki nyonyo malyet.” (1 Temceo 4:2) Ma naka, tika dong iwang marac adada? Ka meno otimme, ci del komi ma owang-ngi bidoko poyo, dok ding woko. I yo acel-li, ka ngat mo oloko odoko kite me timo jami maraco, cwiny ma ngole kop-pi ‘ding,’ ci lacen giko tic woko.

18, 19. (a) Poto cwiny nyo lewic nyuto gin ango? (b) Ngo ma watwero timone ka cwinywa pidowa pi bal ma dong watyeko ngut iye?

 ¹⁸ Ka cwinywa pidowa, twero bedo ni cwiny ma ngoliwa kop-pi tye ka wacciwa ni watimo gin mo marac. Man twero konyowa me niang gin ma watimo-ni wek wajuk timone woko. Wamito ni wanong pwony ki i balwa wek pe dong wanwo. Me labolle, kadi bed Kabaka Daudi otimo bal, cwiny ma ngole kop-pi okonye me ngut. En odago gin ma etimo-ni dok omoko tamme me bedo lawiny bot Jehovah i kare me anyim. Daudi onongo twero mokone pire kene ni Jehovah ‘ber dok weko bal pa dano.’​—Jabuli 51:1-19; 86:5; nen Lok me Giko Buk Man me 7.

¹⁹ Ento kadi bed ngat moni dong ongut i kom balle ma en otimo wacon, cwinye pud twero pide iye. Poto cwiny twero bedo lit adada, dok weko ngat moni  winyo ni konye pe. Ka ce i kine mukene iwinyo kumeno, wi myero opo ni pe itwero loko gin mutimme angec. Kadi bed onongo ingeyo ni gin ma itye ka timone-ni ber nyo rac, Jehovah dong otyeko timmi kica dok ojwayo bal meno woko kwicikwici. Nge ni itye maleng i wang Jehovah dok itye ka timo gin matir i kare-ni. Oromo bedo ni cwinyi pud pidi, ento Baibul wacciwa ni: “Lubanga dit kato cwinywa woko.” (Kwan 1 Jon 3:19, 20.) Man te lokke ni marre ki kicane tek kato poto cwiny nyo lewic mo keken ma watye kwede. Itwero bedo labongo akalakala ni Jehovah otimmi kica. Ka ngati mo ojolo kica pa Jehovah, ci cwiny ma ngole kop-pi twero pye mot dok en bedo ki yomcwiny i tiyo tic pa Lubanga.​—1 Jo Korint 6:11; Jo Ibru 10:22.

20, 21. (a) Buk man kiyubo me konyi timo gin ango? (b) Bedo agonya ango ma Jehovah ominiwa? Omyero wati kwede nining?

²⁰ Buk man kiyubo me konyi ki pwonyo cwiny ma ngoli kop-pi wek opo wi dok ogwoki i kare man me agikki ma opong ki jami maraco-ni. Bene bikonyi me lubo cik ma igi lac me Baibul i kabedo mapat pat me kwoni. Ngene kene ni buk man pe biryeyo cik me aluba i kom jami ducu. Wan walubo “cik pa Kricito” ma jenge i kom cik ma igi lac pa Lubanga. (Jo Galatia 6:2) Pe wabitimo gin marac kun wagengo ngewa ni pe tye cik mo ma loko iye atir atir. (2 Jo Korint 4:1, 2; Jo Ibru 4:13; 1 Petero 2:16) Ma kaka meno, watiyo ki bedo agonyawa me nyuto marwa pi Jehovah.

²¹ Ka walwodo lok i kom cik ma igi lac me Baibul dok waketogi i tic, ci wapwonye me poko “gin maber ki gin marac” kun watamo kit ma Jehovah tamo kwede. (Jo Ibru 5:14) Ci macalo adwogine, cwiny ma ngoliwa kop-pi bitirowa i kwowa kun konyowa me bedo i mar pa Lubanga.