1, 2. (a) Peko ango ma wan wabedo kwede i lok madok i kom jo ma gitye ki twero? (b) Wabilok i kom lapeny mene?

IN TIKA dong ineno timme pa latin mo ma kimito ni otim gin mo ma cwinye dag timone? Ineno woko ki i wange ni cwinye pe mito. Nongo gire winyo ngo ma lunywalle wacce, dok nongo ngeyo ni en omyero ewor lunywalle. Ento i gin meno, en nongo pe mito bedo ki winy iye. Gin ma timme i kom lutino-ni timme i komwa bene.

² Woro luloc pe obedo gin ma yot botwa. Kare mukene mono in inongo ni woro jo ma gitye ki twero i komi tek? Ka tye kit meno, ci pe in keni aye itye ki peko meno. Wan watye ka kwo i kare mo ma woro luloc dong odok piny loyo. Ento, Baibul waco ni omyero wawor jo ma gitye ki twero i komwa. (Carolok 24:21) Ki lok ada, timo man pire tek ka wamito ni wabed i mar pa Lubanga. Pi meno, lapeny mogo dong bino. Pingo woro luloc twero bedo gin matek tutwal ki wan? Pingo Jehovah mito ni wan watim man, ki dok ngo ma bikonyowa me bedo ki winy? Ki me agikkine, i yo ango ma wan watwero nyutu kwede woro bot luloc?

3, 4. Bal ki roc ocakke nining, dok pingo kitwa me bal-li miyo woro wegi twero bedo tek botwa tutwal?

³ Kong dong wanenu wiye wiye tyen lok mumiyo nyutu woro bot luloc twero bedo gin matek tutwal botwa.  Me acel, wan wabedo jo ma tye ki roc; me aryo, dano ma giloyowa-ni bene gubedo jo ma gitye ki roc. Dano gucako bedo ki roc cakke wacon i poto me Eden i kare ma Adam ki Kawa gujemo i kom loc pa Lubanga. Pi meno, bal ocakke pi jemo. Dong cwiny me jemo tye i remowa wa i kare-ni.—Acakki 2:15-17; 3:1-7; Jabuli 51:5; Jo Roma 5:12.

⁴ Pol pa wan wabedo ki cwiny me awaka ki me gero oyotoyot pien bal dong odoko kitwa, ento mwolo obedo kit mo maber ma wayelle ayela matek me bedo kwede. Kadi bed wabedo lutic pa Lubanga pi kare malac, pud waromo bedo luyela ki luwaka. Me laporre, tam kong i kom Kora ma okanyo peko ki jo pa Jehovah pi mwaki mapol. Ento en omito bedo ki twero madit labongo lewic, ma man otere i jemo i kom Moses ma onongo obedo dano ma mwol loyo aloya i kare meno. (Wel 12:3; 16:1-3) Tam bene i kom Kabaka Ujia, ma awaka oweko en odonyo i ot pa Jehovah pi timo tic maleng ma lulamdog aye onongo myero gutim. (2 Tekwaro 26:16-21) Jo ma kit meno gunongo twon pwod madit atika. Ento lanengi marac-ci tye macalo lapo wic maber piwa. Omyero wajwa awaka ma miyo woro wegi twero bedo tek ki wan woko.

5. I yo ango ma dano ma gitye ki roc gutiyo ki twerogi i yo marac?

⁵ Ki tungcel, dano ma gitye ki twero gudwoko woro pa dano piny i kom luloc. Polgi gubedo jo mager, jo ma lebgi raco, nyo jo ma loyo loc aconya. Ki lok ada, tekwaro pa dano polle opong ki lok me nywaro twero. (Kwan Latitlok 8:9.) Me laporre, Caulo onongo obedo dano ma mwol maber i kare ma Jehovah oyerre me bedo kabaka. Ento en odoko lawaka ki lanyeko; ci ocako uno Daudi ma onongo obedo lagen. (1 Camuel 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) I ngeye, Daudi obedo kabaka maber loyo aloya  ma jo Icrael gubedo kwede, ento en otiyo ki tekone i yo marac me kwanyo dako pa Uria ma obedo jo Kit kun cwale i dog lweny wek kineke woko. (2 Camuel 11:1-17) Ada, roc miyo tic ki twero i yo maber bedo tek mada ki dano. Rac dong makato ka jo ma gitye ki twero-ni pe giworo Jehovah. I nge tito kit ma papa pa Katoli mogo gumiyo kiunu kwede dano, laloc mo me Biritic ocoyo ni: “Loc balo dano, dok twero madwong me loc dong balo dano adada.” Kong dong wabedu ki lok man i wiwa ka watye ka neno lapeny ma tye ni: Pingo mono omyero wawor luloc?

6, 7. (a) Marwa pi Jehovah miyo watimo ngo, dok pingo? (b) Cwiny me bedo lawiny kwako ngo, dok waromo nyutune nining?

⁶ Tyen lok maber loyo ma miyo waworo luloc a ki i mar—marwa pi Jehovah, pi dano luwotwa, ki dok pi wan kekenwa. Wan wamito ni cwiny Jehovah obed yom pien wamaro en makato jami ducu. (Kwan Carolok 27:11; Marako 12:29, 30.) Wangeyo ni kipyem i kom twerone me loyo polo ki lobo cakke ma kijem kwede i kome i Eden, dok ni pol pa dano gitye ma gucung tung bot Catan kun gikwero loc pa Jehovah woko. Wan cwinywa yom me cung tung bot Jehovah. Ka wakwano lok ma tye i Niyabo 4:11, ci gudo cwinywa mada. Nen woko ka maleng botwa ni Jehovah obedo Laloc mupore me loyo polo ki lobo! Wan wacwako twero me loc pa Jehovah, kun waye locce i kwowa me nino ducu.

⁷ Woro ma kit meno pe nyutu bedo ki winy keken. Wan waworo Jehovah labongo dic mo pien wamarre. Ento tye kare mogo ma bedo ki winy tek botwa mada. I kare ma kit meno, mitte ni myero wapwonye me bedo  luwiny calo latin ma kiloko i kome i acakki me dul man-ni. Wiwa po ni Yecu obedo ki winy i kom miti pa Wonne kadi bed ni timone onongo tek tutwal. En owaco ki Wonne ni “pe obed macalo an amito; gin ma in imito aye myero otimme.”—Luka 22:42.

8. (a) Woro twero pa Jehovah i komwa i kare-ni kwako ngo, dok ngo ma nyutu kit ma Jehovah winyo kwede i lok man? (b) Ngo ma twero konyowa me winyo pwony ki tira ma kiminiwa? ( Nen bok ma tye i pot karatac 46-47.)

⁸ Ngene kene ni Jehovah pe loko kwedwa atir atir i kare-ni; ento en tiyo ki Lokke ki dong jo ma cung pire i lobo kany. Pi meno, pol kare wanyutu ni waworo twero pa Jehovah ki woro jo ma en oketogi, nyo oyegi me medde ki telowa. Ka wajemo i kom jo magi, me laporre, ka wakwero winyo pwony nyo tira ma a ki i Ginacoya ma gimiyowa, ci wabiwango cwiny Lubangawa. I kare ma jo Icrael gungur kun gijemo i kom Moses, Jehovah otero jemo meno calo gin gujemo i kome.—Wel 14:26, 27.

9. Pingo mar pi luwotwa miyo waworo luloc? Mi labolle.

⁹ Wan bene waworo luloc pi mar ma watye kwede pi luwotwa. I yo ma nining? Tam kong ni in itye lamony me dul mony mo. Dul mony moni bedo tek dok ma pe lone ka lamony acel acel winyo dok note ki jo ma telo wigi cakke ki piny paka naka wa malo. Ka in ikelo jemo kun pe iwinyo twerogi, ci meno romo keto kwo pa lumony luwoti ka ma ding. Tye kono ni, lumony ma gubedo dano gitimo jami maraco i lobo i kare-ni. Ento, Jehovah tye ki monnye ma gitimo jami mabeco keken bot dano. Baibul oloko i kom Lubanga tyen mapol ni ‘Jehovah me mony.’ (1 Camuel 1:3) En obedo Latel wi mony pa ginaketa ma gubedo cwiny mapol ata. I kare mukene, Jehovah poro luticce me lobo ki mony. (Jabuli 68:11; Ejekiel 37:1-10) Ka wan wajemo i kom jo ma Jehovah oketogi me telowa, ci nongo mono pe watye ka keto kwo  pa lumony luwotwa me cwiny-nyi ka mading? Ka Lakricitayo mo ojemo i kom luelda, jo mukene ma i kacokke bene gideno can. (1 Jo Korint 12:14, 25, 26) Ka latin mo ojemo, ci jo me ot moni-ni gideno can. Pi meno, wanyutu marwa pi luwotwa ki dongo cwiny me woro ki note.

10, 11. I yo ango ma bedo ki miti me nongo adwogi maber weko waworo luloc?

¹⁰ Wan bene waworo wegi twero pi ber bedowa. Ka Jehovah wacciwa ni omyero wawor jo ma gitye ki twero, en bene pol kare nyutiwa adwogi maber ma wanongo ki i timo meno. Me labolle, en waco bot lutino ni omyero guwiny lunyodogi wek gurii i lobo kun gibedo ki kwo maber. (Nwoyo Cik 5:16; Jo Epeco 6:2, 3) En wacciwa ni omyero wawiny luelda me kacokke pien ka pe watimo meno, ci bibalo watwa ki Lubanga Jehovah. (Jo Ibru 13:7, 17) Dok en wacciwa ni omyero wawor luloc pi gwokkewa.—Jo Roma 13:4.

 ¹¹ In pe iye ni ngeyo tyen lok mumiyo Jehovah mito ni wan wabed ki winy konyowa me woro luloc? Kong dong wanenu kit ma watwero woro kwede luloc i kabedo adek me kwowa.

12. Tic ango ma Jehovah oketo i wi laco nyo wego i ot, dok laco twero cobo ticce-ni nining?

¹² Jehovah kikome aye ocako te yub me kwo me ot. En obedo Lubanga ma kare lung mito ni jami ducu owot kore ki kore, omiyo ocako yub ma miyo kwo me ot woto mapwot. (1 Jo Korint 14:33) En omiyo twero bot laco nyo wego me bedo lawi ot. Laco nyutu woro bot Lawiye, Kricito Yecu ki lubo lanen pa Yecu kit ma en telo kwede kacokke. (Jo Epeco 5:23) Pi meno, laco pe omyero ongwec tic ma kimine-ni woko ento omyero oti laco laco; pe omyero oti ki dic nyo ki gero ento ki mar, niango, ki kica. En omyero onge ni pe etye ki twero ducu ento etye i te twero pa Jehovah.

13. Dako twero cobo ticce me ot i yo ma yomo cwiny Jehovah nining?

¹³ Min ot ma obedo mego omyero obed macalo lakony bot cware nyo ngat ma teno kore. En bene kimine twero i ot, pien Baibul loko i kom ‘pwony pa mego.’ (Carolok 1:8) Ngene kene ni  twerone-ni bedo ki i te loc pa cware. Min ot ma obedo Lakricitayo woro twero pa cware dok konyo kore me cobo ticce macalo lawi ot. En pe omyero ocaye, odor tamme, nyo ogam twerone woko. Ma ka meno, en omyero onote kwede dok okonye. Ka tamme pe rwatte ki mege, en romo waco tamme ka maleng ki woro, kun bedo ki winy. Ka cware pe obedo ngat muye, ci en twero bedo ki kwo matek, ento bedone ki winy romo weko cware ye lok pa Jehovah.—Kwan 1 Petero 3:1.

14. Lutino gitwero kelo yomcwiny bot lunywalgi ki dok bot Jehovah nining?

¹⁴ Lutino gimiyo cwiny Jehovah bedo yom ka giwinyo wegigi ki megigi. Gikelo bene yomcwiny ki deyo bot lunyodogi. (Carolok 10:1) I paco ma lanywal tye acel keken, lutino gitiyo ki cik acel-li, kun nongo gingeyo ni lanywalgi-ni mito kony ki note madit ki botgi. I paci ma lumembane ducu gicobo tic ma Lubanga ominigi, kuc ki yomcwiny bedo tye. Man kelo deyo bot Lubanga Jehovah  ma en aye Ocako te yub me ot-ti.—Jo Epeco 3:14, 15.

15. (a) Wan watwero nyutune ni waworo twero pa Jehovah ki i kacokke nining? (b) Cik mene ma twero konyowa me bedo ki winy bot jo ma telowa? ( Nen bok ma tye i pot karatac 48-49.)

¹⁵ Jehovah ocimo Wode macalo Laloc i wi kacokke pa Lukricitayo. (Jo Kolocai 1:13) Yecu, ki tungcel, ocimo “lagwok ot ma lagen dok maryek” me cobo peko me lok me cwiny pa jo pa Lubanga i lobo kany. (Matayo 24:45-47) Lukiko Madit pa Lucaden pa Jehovah en aye “lagwok ot ma lagen dok maryek.” Luelda me i kare-ni ginongo cik ki pwony ma a ki bot Lukiko Madit, ma man twero bedo atir atir nyo nongo wok ki bot jo ma cung pigi calo luneno ma giwoto awota kit ma obedo kwede i kare pa Lukricitayo me cencwari me acel. Ka wan ducu waworo twero pa luelda, ci nongo watye ka winyo Jehovah.—Kwan 1 Jo Tecalonika 5:12; Jo Ibru 13:17.

16. I yo ango ma cwiny maleng aye cimo luelda?

¹⁶ Luelda ki lukony kor tic gubedo jo ma gitye ki roc. Gin gitye ki gorogi calo wan bene. Ento luelda gubedo “mot bot dano,” dok gitye me konyo kacokke me bedo matek i yo me cwiny. (Jo Epeco 4:8) Cwiny maleng aye cimo luelda. (Tic pa Lukwena 20:28) I yo ma nining? I yo ni gin kong omyero gubed mupore kit ma Lok pa Lubanga ma kicoyo pi teko pa cwiny maleng mito kwede. (1 Temceo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Medo i kom meno, luelda ma gineno ka ce omego moni tye mupore, kong gilego ki cwinygi ducu wek cwiny maleng pa Jehovah otirgi.

17. Pingo mon ma gubedo Lukricitayo giboyo wigi ka gitye ka timo tic mogo me kacokke?

¹⁷ I kare mukene i kacokke, luelda ki lukony kor tic ma  myero gutim tic mogo ma tye pigi calo doro cokke me wot i pwony, nongo gipe. I kare ma kit meno, omego mukene ma onongo batija twero timone. Ka omego mo pe, ci lamego mo mupore ma obedo Lakricitayo twero timone. Ento, ka lamego mo aye obitimo tic ma kimiyo i wi co ma gunongo batija, ci omyero obo wiye woko. * (1 Jo Korint 11:3-10) Cik man pe dwoko rwom pa mon piny. Ma ka meno, miyo kare me nyutu worogi pi yub pa Jehovah i lok kom tela, i ot ki i kacokke.

18, 19. (a) In iromo tito cik ma kicoyo i Jo Roma 13:1-7 nining? (b) Wan wanyutu woro bot luloc nining?

¹⁸ Lukricitayo me ada gilubo cik ma kicoyo i Jo Roma 13:1-7 (kwan) ki cwinygi ducu. Ka ikwano tyeng man ci ibinongone ni, “luloc” ma kiloko i komgi kanyi gubedo luloc me gamente. Ka Jehovah pud oye ni luloc me gamente gubed tye, gin nongo pud gitimo tic ma pigi tego, gigwoko kuc pa dano dok gitimo jami mogo ma mitte pi lwak. Wanyutu woro bot luloc magi ki bedo jo ma lubu cik. Omyero wanen ni waculo kit mucoro mo keken ma kingolo i wiwa, omyero wapong maber fom mo keken ma gamente mito ni wapong, dok omyero walub cik mo keken ma kwakowa, jo me odiwa, biacarawa, nyo jamiwa. Ento, pe wanyutu woro bot luloc ka ce gimito ni watur cik pa Lubanga. Ma ka meno, wan wagamo kit ma lukwena me kare macon gugamo kwede ni: “Myero wawiny Lubanga makato dano.”—Tic pa Lukwena 5:28, 29; nen bok ma wiye tye ni “ Twero pa Anga ma Omyero An Awiny?” ma tye i pot karatac 42.

¹⁹ Wan bene wanyutu woro bot luloc i kit ma waterogi  kwede. Kare mukene warwatte ki ludito madongo me gamente. Lakwena Paulo orwatte ki luloc calo Kabaka Kerode Agripa ki Gabuna Festo. Jo magi onongo giraco mada, ento Paulo oloko kwedgi ki woro. (Tic pa Lukwena 26:2, 25) Wan walubo lanen pa Paulo-ni, kadi bed ni laloc moni obedo dano mo ma dit adada nyo obedo acekere. I cukul, Lukricitayo matino ginyutu woro ma kit meno bot lupwonyegi ki luloc kacel ki lutic me cukul. Dong, wan pe wanyutu woro bot jo ma gicwako worowa keken; wan bene wanyutu worowa bot jo ma pe gimaro Lucaden pa Jehovah. Adada-ni, jo ma pe gubedo jo muye omyero gunen ni wan wabedo jo ma wor.—Kwan Jo Roma 12:17, 18; 1 Petero 3:15.

20, 21. Mot ango ma wanongo ki i nyutu woro mupore bot luloc?

²⁰ Komwa pe myero obed wac ka odok i kom nyutu woro. Lakwena Petero ocoyo ni: “Wuwor dano ducu.” (1 Petero 2:17) Ka dano gineno ni wan waterogi ki woro, ci twero gudo cwinygi. Wi myero opo ni woro dong tye ka rweny arwenya i kare-ni. Nyutu woro obedo yo acel ma wan walubo kwede ki cik pa Yecu ni: “Wubed jo ma menyo piny calo tara bot dano, wek gunen tic mabeco ma wutiyo ci gumi deyo bot Wonwu ma tye i polo.”—Matayo 5:16.

²¹ I lobo man ma tye i col piny-nyi, dero me cwiny ywayo jo ma cwinygi tye atir. Pi meno nyutu worowa i ot, i kacokke, ki dong bot luloc romo ywayo jo mogo miyo gicako wot i dero kacel kwedwa. Man obedo gin maber mada! Kadi bed meno pe otimme, watye ki gen ni gin acel mo nongo otimme. Nyutu worowa bot dano yomo cwiny Lubanga Jehovah dok konyowa me bedo i marre. Magoba madit ango ma wan watwero nongone ma kato meno?