1, 2. Dano mapol gitye ki kit tam ango i kom jo ma guto?

DANO milion mapol i Afrika gitamo ni to pe obedo agikki me kwo, ento ni obedo yo me kato i kwo mukene i kabedo mapat. Dano mapol gitamo ni kwarogi ma dong guto gua woko ki i kabedo ma nen, gucito i kabedo ma pe nen, gua ki i lobo pa dano, gucito woko i kabedo pa jo me cwiny.

² Kwaro magi, nyo, kwaro ma cwiny-nyi, kitamo ni gicung matek me neno ni jo ma i pacogi ma pud gikwo i lobo-ni gumedde ki kwo i yo maber. Pi man oweko kwaro ma cwiny-nyi gitye calo lurem ma pigi tek, ma giromo kelo ceko cam mabup, dongo kit me bedo maber, wa ki gwoko dano ki i peko. Ka kicayogi nyo kicwero cwinygi, ci kiwaco ni gikelo to piny​—two, can ki peko.

3. Jo mogo giworo kwaro muto nining?

³ Jo makwo gitiyo tic nyo kwer mogo me woro ki me gwoko wat maber ki kwarogi ma gitamo ni gudoko cwiny-nyi. Tim magi nen tutwalle i kare me yik ki i kwer me yik calo bedo abeda ka gwoko kom lyel labongo nino nio wang ma kiyiko yik, kacel ki yik tyen aryo. Woro jo muto bene kinyuto i yo mukene. Me lapore, ma nongo jo mogo peya gucako mato kongo, kong gionyo kongo mukene i ngom bot kwarogi. Ka dong kityeko tedo cam woko mukene bene kiweko i te agulu ni wek ka kwarogi ma guto-ni gubino ci gibinongo gin mo me acama.

4. Dano mapol gitamo ningo i kom gin makwo?

⁴ Jo mukene gitamo ni dano tye ki gin makwo mo ma pe to ka kom oto. Ka ngati moni okwo ma kite ber kiwaco ni gin makwo-ni cito i wi polo nyo i paradic, ento ka okwo ma kite rac ci kipwodo gin makwo-ni i kapiny. Pol kare dano girubo tam man ki lok me tekwaro. Me lapore, gajeti ma tito pi kwena me yub me lega ki yik pa kanica i kare mukene bene waco ni ngati dong “ocito woko” nyo ni “ocito bot kwaro.” Kit lok magi ducu gijenge i kom tam ni gin makwo nyo cwiny tye ma bwot ki i to pa kom. Baibul kono waco ningo i kom lok man?

5, 6. Ki i Baibul gin makwo aye ngo?

⁵ Baibul nyuto ni gin mo makwo pe tye i dano, ento dano kikome aye obedo gin makwo. Me lapore, i kare ma Lubanga ocweyo Adam, “dano odoko gin makwo.” (Acakki 2:7) Pe kimiyo gin makwo bot Adam, ento en aye gin makwo, en macalo dano ki kite ducu.

⁶ Pi meno, oweko wakwano ni gin ma kwo kinywalo. (Acakki 46:18) Giromo cam nyo rii kec. (Lulevi 7:20; Jabuli 35:13) Gikok, giool woko. (Jeremia 13:17; Yona 2:7) Gin makwo kiromo kwalone tektek, ryemo kore, tweyo tyene ki nyor matek. (Nwoyo Cik 24:7; Jabuli 7:5; 105:18) Baibul mukene gonyo nyig lok man ma tye i leb mukwongo-ni calo “gin makwo” i tyeng magi, ento i Baibul mukene gitiyo ki “kwo” “gin acweya,” nyo “dano.” Man ducu gubedo gin acel-li.

7. Ginacoya mene ki i Baibul ma ginyuto ni gin makwo to?

⁷ Kit macalo gin makwo obedo dano-ni, ka dano oto nongo gin makwo oto. Ejekiel 18:4 waco ni: “Dano ma timo bal bito.” Tic pa Lukwena 3:23 bene waco ni: “Dano mo ma pe biwinyo [L]anebi meno, wange birwenyo woko ki i kin lutugi.” Pi meno, gin makwo pe obedo gin mo ma medde ki kwo ka kom oto.

8. Cwiny ma i dano-ni obedo gin ango?

⁸ Cwiny pe rom ki gin makwo. Cwiny ma i dano-ni, aye obedo teko me kwo ma weko gitiyo tic me kwogi. Cwiny-nyi cal ki teko me mac alektwic. Alektwic twero miyo kero ki gin lakwat yamo nyo frij ento pire kene alektwic pe buko yamo nyo weko jami twero doko ngic. I kit yo acel-li, cwinywa weko watwero neno, winyo lok ki tamo tam. Cwiny-nyi pire kene pe twero timo jami magi labongo wang, it ki adam. Meno aye oweko Baibul waco lok i kom dano ni: “Cwinye a woko, en dok cen i ngomme; inino meno tamme rwenyo woko.”​—Jabuli 146:4, NW.

9. Cwiny ki gin makwo pe gitimo ngo?

⁹ Pi meno, ki i Baibul, pe tye gin makwo nyo cwiny mo ma weko kom i kare me to ci medde ki kwo i kabedo me cwiny.

10. Baibul waco ningo i kom kit ma jo ma guto tye kwede?

¹⁰ Jo ma guto dong kono gitye nining? Kit ma Jehovah aye ocweyo dano-ni, en aye bene ngeyo ngo ma timme i komwa ka wato. Baibul pwonyo ni jo muto gipe ki kwo, pe giromo winyo lok, neno piny, lok, nyo tamo gin mo. Baibul waco ni:

• “Jo ma dong guto woko pe gingeyo gin mo.”​—Latitlok 9:5.

• “Mar megi ki adagadagagi kacel ki miti ma onongo gitye kwede ducu otyeko gik woko licwic.”​—Latitlok 9:6.

• “Tic nyo tam nyo ngec nyo ryeko mo dong pe i lyel, ka ma ibecito iye-ni.”​—Latitlok 9:10.

11. I kare ma Adam obalo, Jehovah owacce ningo?

¹¹ Tam kong gin ma Baibul waco i kom Adam, kwarowa mukwongo. Jehovah ocweyo Adam “ki apwa me ngom.” (Acakki 2:7) Ka nene Adam olubo cik pa Jehovah, kono en onongo okwo ki yomcwiny i wi lobo nakanaka. Ento pien Adam okwero lubo cik pa Jehovah, pwod me turo cik aye to. Adam ocito kwene i kare ma oto? Lubanga owacce ni: “Ibidok i ngom, kit ma con gikwanyi ki iye; in apwa, dok bene ibidok i apwa.”​—Acakki 3:19.

12. Gin ango ma otimme i kom Adam i tone?

¹² Adam onongo tye kwene ma pud peya Jehovah ocweye ki i apwa? En onongo pe tye ka mo. En onongo pe. Pi meno, i kare ma Jehovah owaco ni Adam ‘obidok i ngom,’ En onongo tye ka waco ni Adam obibedo labongo kwo, calo apwa. Adam pe okwo i kabedo me cwiny. En pe ocito i kabedo mo ma kwaro ma cwiny gitye iye. En pe ocito i polo nyo i kapiny. En odok i kit ma kwo nongo dong olal woko; en odoko pe.

13. Ngo ma timme i kom dano wa ki lee ducu i kare me to?

¹³ En kit gin acel-li bene timme bot dano ducu? Ada, timme. Baibul tito ni: “[Dano kacel ki lee] ducu gicito i kabedo  acel; pien gin ducu gua ki i apwa, dok gibidok iye aye.”​—Latitlok 3:19, 20.

14. Gen ango ma tye pi jo ma guto?

¹⁴ Baibul ciko ni Lubanga bicoyo jo ma guto wek gubed kwo i paradic i wi lobo. (Jon 5:28, 29; Tic pa Lukwena 24:15) Kare meno pud tye i anyim. I kare-ni gin pud gitye ka nino i lyel. (Jon 11:11-14) Wan omyero pe walworgi nyo waworgi pien gin pe gitwero konyowa nyo wanowa.

15, 16. Catan temme nining me bwolo dano wek guye ni jo muto pud pe guto?

¹⁵ Tam man ni wan pe wato woko likwicikwici ni obedo goba ma Catan Larac tye ka nyayone. Wek dano guye bwolane-ni, en kacel ki jogine miyo dano gitamo ni jo ma guto ma gudoko cwiny aye gikelo two ki peko. Peko mukene gire ada gin jogi kikomgi aye gikelo. Dok bene obedo lok ada ni peko mukene pe a ki i kabedo me cwiny. Ento pe atir me waco ni peko twero bino i komwa ki bot jo ma gitye ka nino i lyel.

¹⁶ Tye yo mukene bene ma jogi gitemme kwede me weko dano gutam ni lok ma Baibul tito i kom jo ma guto pe tye atir. Gin gibwolo dano me tamo ni gineno, nyo giloko ki jo muto. Jogi gitimo man ki ginanyuta, lek, lukor tipo nyo i yo mukene. Dano giloko, pe ki jo muto, ento ki jogi ma bwolo dano ni gin gibedo jo muto. Man aye gin ma oweko Jehovah kwero lukor tipo kacel ki jo ma gipenyo tipo pa jo muto.​—Nwoyo Cik 18:10-12; Jekaria 10:2.