1. Ngo ma omyero Lukricitayo gutim wek gutyek ngwec me kwo?

LUKRICITAYO ducu gitye i pyem ngwec me kwo. Kadi bed pud wacako ngwec acaka nyo dong wangweco pi mwaki mapol, omyero wamedde ki ngec wang ma watyeko. Tam ma lakwena Paulo omiyo bot Lukricitayo ma i Pilipi twero cuko cwinywa me tyeko ngwecwa. Lumemba mogo me kacokke me Pilipi onongo dong gutiyo pi Jehovah pi mwaki mapol i kare ma gunongo waraga pa Paulo. Onongo gitye ka ngwec maber, ento Paulo opoyo wigi ni mitte ni gumedde ki ngwec kun giciro pekki ma tye iye. En onongo mito ni gumedde ki lubo lanene me ‘ringo cito anyim kun gikemo wang tol.’​—Pil. 3:14.

2. Pingo tam ma Paulo omiyo bot kacokke me Pilipi obino i kare ma mitte kikome?

² Tam ma Paulo omiyo bot kacokke me Pilipi obino i kare ma mitte kikome. Kacokke me Pilipi gukato ki i aunauna magwar nicakke i kare ma kacokke meno pud nyen. Man ducu ocakke i kare ma cwiny maleng otito ki Paulo ni, “kwang nam ibin i Makedonia,” ci Paulo ki Cira gucito i boma me Pilipi i kine ka mwaka 50 K.M. (Tic 16:9) Ki kunnu, gunongo dako mo ma nyinge Ludia “ma woro Lubanga.” Ci “Rwot oyabo tamme omiyo oketo cwinye” ka winyo lok me kwena maber. (Tic 16:14) Ma pe otero kare, kibatija en kacel ki jo me ode ducu. Ento, Catan ocako kelo ayelayela i komgi cutcut. Jo me boma man guywayo Paulo ki Cira, guterogi i nyim lungolkop ci guketo adot gobagoba i komgi ni gitye ka kelo anywenanywena i boma meno. Macalo adwogine, kigoyo Paulo ki Cira matek, kitweyogi i buc, dok lacen kicikogi ni gua woko ki i boma man. (Tic 16:16-40) Tika guilo cinggi woko? Pe matwal! Omege ki lumege me kacokke manyen man kono  gutimo gin ango? Ki yomcwiny, gin bene guciro! Labongo akalakala mo lanen maber ma Paulo ki Cira guweko ocuko cwinygi matek.

3. Paulo oniang i kom gin ango dok lapeny mene ma wabinyamo?

³ Paulo onongo omoko tamme pe me ilo cinge woko. (2 Kor. 4:16) Ento en oniang ni wek ecob ngwecce, onongo mitte ni eket cwinye i kom yub ma etye kwede. Ngo ma watwero pwonyo ki i lanen pa Paulo? Lanen maber mene pa omegiwa ma gikwo i kare-ni ma twero konyowa me kanyo peko mo keken ma wakato ki iye? Dok i yo ma nining ma genwa pi anyim twero konyowa me jingo mitiwa pe me ilo cingwa woko?

4. Paulo omedde ki tic matek nining kadi bed kwone olokke?

⁴ Tam kong i kom kit ma Paulo onongo tye ka tute kwede i kare ma ocoyo waragane bot kacokke me Pilipi. Onongo kitweye macalo mabuc i ode i Roma. En onongo pe tye agonya me kato woko ka tito kwena. Kadi bed kit meno, en omedde ki tic matek kun miyo caden bot welene dok coyo waraga bot kacokke ma tye ka mabor. I kare-ni bene, Lukricitayo mapol ma pe gitwero kato woko ki i ot pi tiyo nyo two gitiyo ki kare mo keken ma onen me nywako lok me kwena maber ki jo ma bino i pacigi. Gicoyo bene waraga me cuko cwiny bot dano ma pe wanongogi gang ka wacito ka tito kwena.

5. Ma lubbe ki lokke ma tye i Jo Pilipi 3:12-14, gin ango ma okonyo Paulo me ciko wange i kom yubbe?

⁵ Paulo pe oye ni jami mabeco nyo maraco ma etimo i kare mukato angec owir tamme woko ki i tic pi Jehovah. Ki lok ada, en owaco ni ebedo ka weko ‘wiye wil i kom gin mukato angec’ dok man okonye adada me ‘laro gin ma tye anyim,’ nyo tyeko ngwecce maber. (Kwan Jo Pilipi 3:12-14.) Jami ango ma onongo twero wiro tam pa Paulo? Mukwongo, Paulo onongo ocobo tic madongo adada i dini pa Lujudaya. Kadi bed kit meno, en oneno jami magi “calo yugi.” (Pil. 3:3-8) Me aryo, kadi bed cwinye onongo pide pi kit ma eketo kwede aunauna i kom Lukricitayo, en pe oweko poto cwiny man ogenge ki tic pi Jehovah. Ki me adek, Paulo pe otamo ni tic ma etiyo pi Jehovah dong oromo. Paulo ocobo jami mapol i ticce me pwony kadi bed kitweye i buc, kigoye, kicele ki got, meli otur kwede, dok obedo labongo cam ki ginaruka. (2 Kor. 11:23-27) Ento, kadi bed en okato ki i pekki mapol dok ocobo tic mapol, Paulo oniang ni myero emedde ki tic pi Jehovah. Wan bene omyero watim kit meno.

6. ‘Jami mukato angec’ mene ma twero mitte ni wawek wiwa owil iye?

⁶ Watwero lubo lanen pa Paulo nining me weko ‘wiwa wil i kom jami mukato angec?’ Jo mogo i kinwa omyero gulweny ki cwiny ma bedo ka pidogi pi bal ma gutimo i kare mukato. Ka itye i kin jo magi, pingo pe iket yub me kwan piri keni kun ikwano lok i kom ginkok pa Kricito? Ka wakwano, walego, dok walwodo lok madok i kom ginkok, ci man twero konyowa me loyo cwiny ma pidowa nono. Man twero konyowa me lweny ki poto cwiny pi bal ma dong Jehovah otyeko timiwa kica iye. Kong dok wanenu pwony mukene ma watwero nongone ki bot lakwena Paulo. Jo mogo guweko dog tic ma onongo twero keligi lim madwong wek gimed ticgi pi Jehovah. Ka tye kit meno, tika watwero weko wiwa wil woko i kom jami mukato angec kun pe wabedo ki miti pi lonyo nyo kwo mayot ma waweko? (Wel 11:4-6; Latit. 7:10)  ‘Jami mukato angec’ kwako wa tic ma watimo pi Jehovah nyo atematema ma wakato ki iye i kare mukato angec. Ngene kene ni, bedo ka tam i kom kit ma Jehovah okonyowa ki dok ogoyo laane i komwa i kare mukato angec twero nyikowa cok bote. Ento, pe omyero wakwe komwa woko kun watamo ni tic ma watimo pi Jehovah-ni dong oromo.​—1 Kor. 15:58.

7. Ma lubbe ki 1 Jo Korint 9:24-27, ngo ma mitte wek walo ngwec me kwo? Mi labol.

⁷ Paulo oniang maber adada lok ma Yecu owaco ni: “Wuket tek.” (Luka 13:23, 24) Paulo onongo ngeyo ni, calo Yecu, en bene myero eket tek wa i agikki me kwone. Pi meno, en oporo kwo pa Lukricitayo ki pyem ngec. (Kwan 1 Jo Korint 9:24-27.) Langwec ma tye i pyem keto tamme i kom tol me tyeko ngec dok gwokke ki jami ma wiro tamme. Me labolle, lupyem ngwec ma gitye ka ngwec i dye taun giromo lubo yo ma opong ki dukan kacel ki jami mukene ma twero wiro tamgi. Tika itamo ni langwec twero cung ka neno jami ma kitye ka catogi i dukan magi? Pe twero timo meno ka en mito loyo ngwec! I pyem ngwec me kwo, wan bene omyero wagwokke ki jami ma twero wiro tamwa woko. Ka waketo cwinywa i kom yubwa, kun watiyo matek pi Jehovah calo Paulo, ci wabinongo mot!

KIT MA WATWERO MEDDE KI TIC PI JEHOVAH KADI BED WATYE KI PEKKI

8. Ariya adek mene ma wabinyamogi?

⁸ Kong dong wanenu ariya adek ma twero weko cwinywa tur woko. Ariya magi gin aye: watwero bedo ki gen ma pe ocobbe, kerowa romo doko nok ka wawoto ki ti, ki me adek watwero kato ki i pekki ma rii pi kare malac. Watwero nongo adwogi maber ki i neno kit ma jo mukene gulwenyo kwede ki ariya magi.​—Pil. 3:17.

9. Gen ma pe ocobbe twero gudowa nining?

⁹ Gen ma pe ocobbe. Wan ducu watye ki miti me nongo jami mabeco ma Jehovah ociko pire. Ki lok ada, i kare ma lanebi Kabakuk otito mitine me neno ka Jehovah tyeko jami maraco ma onongo tye ka timme i Juda, Jehovah owacce ni, “bed ikur.” (Kab. 2:3) Ento, ka genwa tye ka galle agala ki cobbe, man twero rwenyo mit komwa woko. Cwinywa twero bene tur matek.  (Car. 13:12) Man aye gin mutimme i kom utmege mogo i kine ka mwaka 1914. I kare meno, pol pa Lukricitayo ma kiwirogi onongo gitye ki gen ni gibicito i polo i mwaka 1914. I kare ma meno pe otimme, jo ma lugen gulwenyo nining ki gengi ma pe ocobbe-ni?

10. Ngo ma luot mo gutimo i kare ma gengi pe ocobbe?

¹⁰ Nen kong labol maber pa Lukricitayo aryo ma lugen ma gulwenyo ki ariya meno. Omego Royal Spatz onongo batija i mwaka 1908 i kare ma tye ki mwaka 20. En obedo ki gen matek ni ma pe orii ebinongo mot me cito ka loc i polo ki Yecu. Ki lok ada, i mwaka 1911 i kare ma en openyo lamego ma nyinge Pearl ni obed dakone, en owaco bote ni: “Ingeyo maber gin ma bitimme i mwaka 1914. Ka iye ni wanyomme, ci omyero watim woko oyotoyot!” Tika luot man guweko mit komgi orweny woko i kare ma pe gunongo mot me cito i polo i mwaka 1914? Pe, pien guketo cwinygi i kom timo miti pa Lubanga, ento pe pi nongo mot. Gumoko tamgi me medde ki ngwec kun giciro. Ki lok ada, Royal gin ki Pearl gutiyo matek ki gen nio ma gutyeko kwogi i lobo kany i nge mwaki mapol. Labongo akalakala mo in itye ka kuro kare ma Jehovah bilonyo nyinge ki ilo malo twerone me loc dok bicobo cikkene ducu. Bed ki gen ni jami magi ducu bicobbe i kare ma Jehovah oyubo kikome. Ka wawoto ki kuro kare meno, omyero wamedde ki tic pi Lubangawa, kun pe waye ni gen ma pe ocobbe orweny mit komwa.

11-12. Pingo watwero medde ki tic pi Jehovah kadi bed kerowa tye ka doko nok? Mi labol.

¹¹ Ka kerowa woto ki doko nok. Langwec mito kero madwong me cobo ngwecce maber. Ento pe mitte ni wabed ma komwa tek wek watyek ngwecwa i yo me cwiny. Ki lok ada, jo mapol ma kerogi odoko nok pud gitye ki miti matek me medde ki dongo i yo me cwiny. (2 Kor. 4:16) Me labolle, i kare ma Omego Arthur Secord * onongo tye ki mwaka 88, en onongo dong otiyo i Betel pi mwaki 55. Onongo dong odoko goro mada dok yot kome bene oballe woko. I nino mo acel nac obino i dog kabutone ka miye kony. En oneno wang Arthur ci owacce ma cwinye yom ni: “Omego Secord, itimo tic mapol adada pi Jehovah.” Ento Arthur onongo pe oketo cwinye tutwal i kom jami ma en otimo i kare mukato angec. En oneno wang nac, obwunyo, ci ogamo ni: “Meno lok ada. Ento pe gin ma wacobo i kare mukato aye pire tek. Gin ma watimo cakke kombeddi cito kwede anyim aye pire tek.”

¹² Twero bedo ni dong itiyo pi Jehovah pi  mwaki mapol ento kombeddi peko me yotkom gengi timo jami ma onongo itimo con. Ka tye kit meno, pe iwek cwinyi otur. Bed ki gen ni Jehovah tye ki pwoc madit pi tic ducu ma icobo i kare mukato angec. (Ibru 6:10) Pi kombeddi, wi myero opo ni, pe tye ni ka watimo tic madwong pi Jehovah ci nongo wamare. Ento, wanyuto tut pa marwa ka watye ki cwiny ma atir dok watimo jami ducu ma kerowa romo. (Kol. 3:23) Jehovah niang gorowa dok pe mito ni watim gin ma kerowa pe twero.​—Mar. 12:43, 44.

13. Gin mutimme i kom Anatoly ki Lidiya cuko cwinywa nining me medde ki tic pi Jehovah, kadi bed waciro pekki mapol?

¹³ Pekki ma rii pi kare malac. Lutic pa Jehovah mogo dong gukanyo aunauna pi mwaki mapol. Me labolle, Omego Anatoly Melnik * onongo tye ki mwaka 12 i kare ma kimako babane, ci kitweyo i lobo Siberia, ma borre tye mairo 4,000 (nyo kilomita 7,000) ki pacogi i lobo Moldova. I nge mwaka acel, Anatoly, mine, ki lunyodo pa mine bene kitweyogi i Siberia. I nge kare mo, gucako cito i cokke i caro mukene, ento onongo mitte ni guwot pi mairo 20 (kilomita 30) i piny mangic adada ma omake pee. Lacen, Omego Melnik obedo i buc pi mwaka adek, ma kipoko kingi woko ki dakone, Lidiya kacel ki nyare me mwaka acel. Kadi bed gukato ki i kwo matek pi mwaki mapol, Anatoly ki jo me ode gumedde ki tic pi Jehovah ki gen. Kombeddi dong Anatoly tye ki mwaka 82, dok en tiyo macalo Lamemba me Jang Gang Kal mo i Central Asia. Calo Anatoly ki Lidiya, watute wunu me timo jami ducu ma kerowa twero i tic pa Jehovah, kun wamedde ki ciro peko kit ma watimo kwede i kare mukato angec.​—Gal. 6:9.

14. Gin ango ma Paulo oniang ni omyero etim wek enong motte?

¹⁴ Paulo onongo tye ki tekcwiny ni ebityeko ngwecce dok ebinongo mot. Macalo Lakricitayo ma kiwiro, en onongo tye ka kuru ‘mot, ma en aye lwongo ma Lubanga tye ka lwongogi kwede malo.’ Kadi bed kit meno, wek en onong mot, Paulo oniang ni omyero ‘ering ecit anyim atir.’ (Pil. 3:14) Paulo otiyo ki lapor mo maber adada me konyo jo Pilipi wek guket cwinygi i kom yubgi.

15. Paulo otiyo ki lok i kom bedo dano me lobo moni nining me cuko cwiny Lukricitayo ma i Pilipi me ‘ringo cito anyim’?

¹⁵ Paulo opoyo wi jo Pilipi ni gibikwo i polo. (Pil. 3:20) Pingo omyero wigi opo i kom lok man? I kare meno, bedo Laroma  onongo obedo gin mo ma pire tek adada. * Kadi bed kit meno, Lukricitayo ma kiwirogi onongo gitye jo me gamente mo maber adada ma onongo biminigi mot ma dong ber loyo ducu. Ka kiporo bedo Laroma ki bedo jo me gamente me polo, ci bedo Laroma onongo pire pe tek tutwal! Pi tyen lok man, Paulo ocuko cwiny jo Pilipi ni, “Gin acel ma pire dit en ene ni, kit kwo me bedowu myero orwatte ki gin ma lok me kwena maber i kom Kricito mito.” (Pil. 1:27) Nyig lok me leb Grik ma Paulo otiyo kwede kany ni “kit kwo me bedowu” twero bene gonye ni “wukwo calo dano me Ker-ri.” Lukricitayo ma kiwirogi i kare-ni giweko lanen maber ka gimedde ki ngwec anyim wek ginong mot me kwo ma pe tum i polo.

16. Ma lubbe ki Jo Pilipi 4:6, 7 gin ango ma omyero wamedde ki timone kadi ka watye ki gen me kwo i polo nyo i lobo?

¹⁶ Labongo paro ka watye ki gen me nongo kwo ma pe tum i polo nyo i lobo me paradic, omyero wan ducu wamedde ki tute matek me nongo mot meno. Kadi bed watye ka kato ki i pekki mapol, omyero pe waket cwinywa i kom jami mukato angec dok pe omyero wawek gin mo keken ogengwa ki tic pi Jehovah. (Pil. 3:16) Twero bedo ni dong wakuro pi kare malac adada me neno ka cikke pa Jehovah cobbe, nyo bene dong wati dok wadoko goro. Oromo bene bedo ni wakanyo kwo matek ki aunauna pi mwaki mapol. Labongo paro pi kwo ma itye ka kato ki iye, ‘pe ibed ki par i kom gin mo.’ Me ka meno, mi Lubanga onge gin ma imito i lega ki i bako dog, ci en bimini kuc ma kato ngec pa dano ducu.​—Kwan Jo Pilipi 4:6, 7.

17. Gin ango ma wabinyamo i pwony ma lubo man?

¹⁷ Kit macalo ka langwec dong cok tyeko ngwecce en keto cwinye matek, wan bene waketo cwinywa i kom gen mamwonya pi anyim ka wawoto ki nyikke cok ki wang tol. Mitte ni watim man i kare-ni kit ma watwero kwede. Watwero medde ki ciro wek wacob ngwecwa nining? Pwony ma lubo man bikonyowa me ngeyo jami ma myero waket obed mukwongo kacel ki kit me “keto pi jami ma pigi tego bedo mukwongo.”​—Pil. 1:9, 10, NW.